0_str_tyt_kolor.qxd 2009-06-16 16:02 Page 1 Zespół autorów pod redakcją Elżbiety Lejbrandt i Anny Tymoczko Higiena w placówkach opieki medycznej Fachowy poradnik dla zarządzających placówkami opieki medycznej oraz lekarzy 0_str_tyt_kolor.qxd 2009-06-16 16:02 Page 2 Copyright 2002 2009 Dashfer Holding Ltd. & Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. Warszawa ISBN 978-83-88285-41-7 Wydawnictwo VERLAG DASHOFER Sp. z o.o. ul. Senatorska 12 00-082 Warszawa tel. (+48 22) 559 36 00 ~ 05 fax (+48 22) 829 27 00, 829 27 27 www.dashofer.pl info@dashofer.pl Redaktor odpowiedzialny: Rafał Duluk, Alina Omen, Magdalena Szmidt, Agata Buczek, Bartosz Klimczak e-mail: duluk@dashofer.pl Opracowanie edytorskie i korekta techniczna: Danuta Banaszek, Zofia Jurkowlaniec, Krystyna Marczyk, Małgorzata Grąbczewska, Stanisława Teresa Pasznik Skład: CREO, Warszawa Druk: STANDRUK, Chojnice Wszelkie prawa zastrzeżone, prawo do tytułu i licencji jest własnością Dashfer Holding Ltd. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji, również na nośnikach magnietycznych i elektronicznych, bez zgody Wydawcy jest zabronione. Ze względu na stałe zmiany w polskim prawie oraz niejednolitą interpretację przepisów Wy- dawnictwo nie ponosi odpowiedzialności za zamieszczone informacje. 02_04_1.qxd 2009-06-15 15:35 Page 1 Część 2, rozdział 4, podrozdział 1, s. 1 AKTUALNOŚCI Higiena w placówkach opieki medycznej 2.4. Państwowa Inspekcja Sanitarna jako organ nadzoru nad placówkami opieki zdrowotnej 2.4. PACSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA JAKO ORGAN NADZORU NAD PLACÓWKAMI OPIEKI ZDROWOTNEJ 2.4.1. PRZEPISY PRAWNE DOTYCZCE DZIAAALNOŚCI INSPEKCJI SANITARNEJ Państwowa Inspekcja Sanitarna kontynuuje od po- nad 50 lat działalność, powstałych na ziemiach pol- skich po I wojnie światowej, służb sanitarno- -epidemiologicznych. Na mocy dekretu z dnia 14 sierpnia 1954 r. Państwo- wa Inspekcja Sanitarna stała się aparatem wykonaw- czym, za pomocą którego służba zdrowia wykonywała cztery podstawowe zadania z zakresu szeroko pojętej profilaktyki, a mianowicie: zapobiegawczy nadzór sanitarny, tj. zapobiega- nie powstawaniu szkodliwych dla zdrowia ludz- kiego warunków środowiskowych, bieżący nadzór sanitarny, tj. systematyczny nad- zór sanitarny nad przestrzeganiem w życiu co- dziennym przepisów sanitarnych i wymagań higieny, działalność przeciwepidemiczna, mająca na celu usuwanie wszystkich czynników mogących spo- wodować szerzenie się chorób zakaznych, a tak- że zwalczanie tych chorób, 02_04_1.qxd 2009-06-15 15:35 Page 2 Część 2, rozdział 4, podrozdział 1, s. 2 AKTUALNOŚCI 2.4. Państwowa Inspekcja Sanitarna Higiena w placówkach opieki medycznej jako organ nadzoru nad placówkami opieki zdrowotnej podnoszenie kultury sanitarnej w społeczeń- stwie drogą popularyzacji zasad higieny i zapo- biegania chorobom. Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej In- spekcji Sanitarnej (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r nr 90 poz. 575 z pózn. zm.), na mocy której PIS działa do dzisiaj, stanowi że: Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do re- alizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami: 1) higieny środowiska; 2) higieny pracy w zakładach pracy; 3) higieny radiacyjnej; 4) higieny procesów nauczania i wychowania; 5) higieny wypoczynku i rekreacji; 6) zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmio- tów użytku; 7) higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne. Powyższe zadania są realizowane w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapo- biegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaz- nych i zawodowych. 02_04_1.qxd 2009-06-15 15:35 Page 3 Część 2, rozdział 4, podrozdział 1, s. 3 AKTUALNOŚCI Higiena w placówkach opieki medycznej 2.4. Państwowa Inspekcja Sanitarna jako organ nadzoru nad placówkami opieki zdrowotnej struktura Strukturę działania inspekcji sanitarnej zamieszcza działania Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 września inspekcji 2002 r. w sprawie organizacji i sposobu działania sanitarnej stacji sanitarno-epidemiologicznych (Dz.U. nr 162, poz. 1342, z pózn. zm.), które określa: strukturę or- ganizacyjną, warunki i sposób działania stacji sani- tarno-epidemiologicznych, kwalifikacje wymagane na poszczególne stanowiska pracy oraz wzór legity- macji służbowej pracownika stacji sanitarno-epi- demiologicznej. Główny Organem naczelnym PIS jest Główny Inspektor Sa- Inspektor nitarny, podległy ministrowi właściwemu do spraw Sanitarny zdrowia. GIS koordynuje i nadzoruje ustawową działalność państwowych inspektorów sanitarnych oraz ustala kierunki działania i zasady postępowania organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej a także zasady współdziałania z innymi organami kontroli państwowej m. in. w przypadku zagrożenia bezpie- czeństwa sanitarnego w zakresie należącym do wła- ściwości Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Organem doradczym i opiniodawczym Głównego Inspektora Sanitarnego w sprawach objętych zakre- sem działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest Rada Sanitarno-Epidemiologiczna powoływana na okres trzech lat. Wojewódzcy Państwowi Wojewódzcy Inspektorzy Sanitarni Inspektorzy (Wojewódzkie Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne) Sanitarni prowadzą nadzór nad działalnością Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych (Powiato- wych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych) oraz są organem II instancji (odwoławczym), a w zakresie ochrony radiacyjnej i opiniowania niektórych obiek- 02_04_1.qxd 2009-06-15 15:35 Page 4 Część 2, rozdział 4, podrozdział 1, s. 4 AKTUALNOŚCI 2.4. Państwowa Inspekcja Sanitarna Higiena w placówkach opieki medycznej jako organ nadzoru nad placówkami opieki zdrowotnej tów o szczególnej uciążliwości np. stacji telefonii komórkowych, autostrad organem I instancji. Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni (Po- Powiatowi Inspektorzy wiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne) pro- Sanitarni wadzą jako organ I instancji nadzór zapobiegawczy i bieżący oraz działalność określoną w ustawie o in- spekcji sanitarnej. Państwowi Graniczni Inspektorzy Sanitarni pełnią Graniczni Inspektorzy zadania na obszarach przejść granicznych drogo- Sanitarni wych, kolejowych, lotniczych, rzecznych i morskich, portów lotniczych i morskich oraz jednostek pływa- jących na obszarze wód terytorialnych. Graniczne Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne powołane są w celu sanitarnego zabezpieczenia granic państwa. Organy inspekcji sanitarnej działają na podstawie przepisów kodeksu postępowania administracyjne- go oraz przepisów ustawy o postępowaniu egzeku- cyjnym w administracji. Ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej w Roz- dziale 3. reguluje uprawnienia pracowników inspek- cji sanitarnej, a szczegółowy zakres określają akty wykonawcze: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 4 lutego 2004 r. w sprawie zasad i trybu upoważniania niektórych pracowników stacji sanitarno-epidemiologicznych do wykonywania w imieniu państwowych inspekto- rów sanitarnych określonych czynności kontrolnych i wydawania decyzji (Dz.U. nr 24 poz. 217) oraz Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 pazdziernika 2002 r. w sprawie nadania funkcjona- riuszom organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej 02_04_1.qxd 2009-06-15 15:35 Page 5 Część 2, rozdział 4, podrozdział 1, s. 5 AKTUALNOŚCI Higiena w placówkach opieki medycznej 2.4. Państwowa Inspekcja Sanitarna jako organ nadzoru nad placówkami opieki zdrowotnej uprawnień do nakładania grzywien w drodze man- datu karnego (Dz.U. nr 174, poz. 1426). prawa W oparciu o powyższe przepisy inspektorzy sanitar- inspektorów ni w związku z wykonywanymi kontrolami mają sanitarnych prawo wstępu o każdej porze dnia i nocy do kontro- lowanych jednostek oraz żądania pisemnych lub ust- nych informacji, wzywania i przesłuchiwania osób, żądania okazania dokumentów i udostępniania wszelkich danych a także pobierania próbek do ba- dań laboratoryjnych. Przed przystąpieniem do czyn- ności kontrolnych pracownicy inspekcji sanitarnej są zobligowani do przedłożenia legitymacji służbo- wej oraz imiennego upoważnienia podpisanego przez właściwego inspektora sanitarnego. Inspektor sanitarny w razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych może naka- zać w drodze decyzji administracyjnej usunięcie stwierdzonych uchybień. W razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia ży- cia lub zdrowia ludzi, ma prawo do nakazania unie- ruchomienia zakładu pracy lub jego części, zamknięcia obiektu użyteczności publicznej, wyco- fania z obrotu środka spożywczego, przedmiotu użytku, materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, kosmetyku lub innego wyrobu mogą- cego mieć wpływ na zdrowie ludzi. Stwierdzenie uchybień mogących mieć wpływ na zdrowie lub życie ludzi oznacza obowiązek poinfor- mowania kierownictwa kontrolowanej jednostki al- bo organu powołanego do nadzoru nad tą jednostką. Adresat, do którego skierowano zawiadomienie (wystąpienie) jest zobowiązany w terminie 30 dni od 02_04_1.qxd 2009-06-15 15:35 Page 6 Część 2, rozdział 4, podrozdział 1, s. 6 AKTUALNOŚCI 2.4. Państwowa Inspekcja Sanitarna Higiena w placówkach opieki medycznej jako organ nadzoru nad placówkami opieki zdrowotnej dnia otrzymania zawiadomienia powiadomić in- spektora o podjętych i wykonanych czynnościach naprawczych. W oparciu o Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 4 listopada 1985 r. w spra- wie książki kontroli sanitarnej każdy zakład jest obo- wiązany posiadać książkę kontroli sanitarnej. Do niej pracownicy inspekcji sanitarnej dokonują wpisu do- raznych zaleceń i uwag, które wynikają w toku prze- prowadzonej kontroli. Poza wpisem w książce kontroli sanitarnej przedstawiciele inspekcji sanitar- nej sporządzają protokół zawierający wyniki prze- prowadzonej kontroli sanitarnej, które są omawiane z kierownictwem kontrolowanej placówki. Po stwierdzeniu uchybień w kontrolowanej placów- ce przedstawiciele inspekcji sanitarnej pobierają opłaty w wysokości kosztów poniesionych w związ- ku ze sprawowaniem nadzoru. Za poważne uchybienia upoważnieni pracownicy mają prawo do nakładania grzywien w drodze man- datu karnego. KONIEC PRZYK AADU 03_04_1.QXD 2009-06-15 15:35 Page 1 Część 3, rozdział 4, podrozdział 1, s. 1 DEZYNFEKCJA Higiena w placówkach opieki medycznej 3.4. Dezynfekcja sprzętu, narzędzi, przedmiotów, powierzchni 3.4. DEZYNFEKCJA NARZDZI, SPRZTU MEDYCZNEGO, PRZEDMIOTÓW, POWIERZCHNI 3.4.1. WYBÓR METODY I KLASYFIKACJA SPRZTU POD WZGLDEM ZAGROŻENIA ZAKAŻENIEM Wybranie metody dezynfekcji najbardziej odpo- wybór metody wiedniej do specyficznych warunków jest trudnym zadaniem i wymaga oceny: ryzyka zakażenia, jakie stanowią dla pacjenta na- rzędzia, sprzęt, powierzchnie, które zależy od: ro- dzaju przewidywanego lub przeprowadzonego postępowania medycznego np. kontaktu z tkan- kami pacjenta, stanu pacjenta, poziomu oporności zagrażających drobnoustrojów, obecności sub- stancji organicznych i innych zanieczyszczeń; właściwości dezynfekowanego sprzętu, jego bu- dowy i wrażliwości na różne środki myjące, de- zynfekcyjne; właściwości metody dezynfekcji (czynników de- zynfekcyjnych), takich jak: parametry, zakres działania, wrażliwość na występujące zanieczysz- czenia, szkodliwość dla ludzi i dezynfekowanych materiałów, środowiska, możliwość wypłukania pozostałości. Ponad trzydzieści lat temu został zaproponowany klasyfikacja sprzętu przez Spauldinga podział na trzy kategorie narzę- 03_04_1.QXD 2009-06-15 15:35 Page 2 Część 3, rozdział 4, podrozdział 1, s. 2 DEZYNFEKCJA 3.4. Dezynfekcja sprzętu, narzędzi, Higiena w placówkach opieki medycznej przedmiotów, powierzchni dzi, sprzętu medycznego, przyborów lekarskich, w którym jako kryterium przyjęto ryzyko zakażenia pacjenta. W zależności od przewidywanego kontak- tu z tkankami został określony poziom czystości mikrobiologicznej narzędzi i sprzętu medycznego przygotowanego do użycia. poziomy Zmodyfikowany model tego podziału z uwzględ- zagrożenia nieniem zagrożenia, jakie stanowi środowisko szpi- talne dla pacjentów i pracowników, może obejmować cztery poziomy. 1. Najwyższe zagrożenie stanowią narzędzia i sprzęt medyczny, które będą kontaktowały się z uszkodzo- ną tkanką, naruszały ciągłość tkanki, penetrowały do sterylnych tkanek, włączając jamy ciała i układ krwionośny, np. narzędzia chirurgiczne, inwazyjne endoskopy m.in. laparoskopy, artroskopy, angio- skopy, akcesoria endoskopowe, cewniki dosercowe, implanty, płyny infuzyjne, igły, strzykawki, opa- trunki chirurgiczne muszą być sterylne. 2. Średnie zagrożenie stanowią narzędzia i sprzęt medyczny, które będą kontaktowały się z nieuszko- dzonymi błonami śluzowymi. Podstawą do zakwa- lifikowania sprzętu medycznego do tej grupy jest założenie, że nie narusza ciągłości tkanek, np. nie- inwazyjne endoskopy elastyczne, sprzęt anestezjo- logiczny, wzierniki ginekologiczne. Sprzęt ten powinien być sterylny, czyli poddany procesom ste- rylizacji, najlepiej termicznej parą wodną pod ci- śnieniem. W przypadku, gdy ze względu budowę sprzętu nie jest możliwe wykonanie sterylizacji, dopuszcza się wysoki poziom dezynfekcji, w którym zostaną zabi- te wszystkie drobnoustroje, ale mogą pozostać 03_04_1.QXD 2009-06-15 15:35 Page 3 Część 3, rozdział 4, podrozdział 1, s. 3 DEZYNFEKCJA Higiena w placówkach opieki medycznej 3.4. Dezynfekcja sprzętu, narzędzi, przedmiotów, powierzchni oporne spory bakterii. Wynika to z założenia, że nieuszkodzone błony śluzowe są na ogół odporne na zakażenie przez powszechnie występujące spory bakterii, ale nie są odporne na wiele innych drobno- ustrojów, takich jak bakterie wegetatywne, prątki gruzlicy, grzyby, wirusy. Przyjmuje się, że w więk- szości przypadków poprzedzenie dezynfekcji pra- widłowym myciem oraz użycie odpowiedniego środka dezynfekcyjnego pozwala na uzyskanie wia- rygodnego poziomu bezpieczeństwa, czyli sprzętu wolnego od drobnoustrojów mogących spowodo- wać zakażenie. W praktyce uniknięcie wtórnego skażenia sprzętu w czasie płukania wykonywanego w celu usunięcia pozostałości środka chemicznego oraz podczas transportu i przechowywania zdezynfekowanego sprzętu jest technicznie trudnym zadaniem. Ponie- waż podczas zabiegu z użyciem tego rodzaju sprzę- tu może nastąpić uszkodzenie błon śluzowych, zaleca się stosowanie procesów sterylizacji, najle- piej termicznej parą wodną pod ciśnieniem, jeżeli budowa sprzętu na to pozwala. W przypadku złożo- nego sprzętu, jeżeli jest możliwe jego rozmontowa- nie, prawidłowym postępowaniem jest poddanie sterylizacji niektórych elementów, a innych, wrażli- wych na czynniki sterylizujące dezynfekcji wyso- kiego poziomu. 3. Małe zagrożenie stanowi sprzęt kontaktujący się z normalną, nieuszkodzoną skórą (np. stetoskopy, mankiet do pomiaru ciśnienia krwi, termometry), po- winien być on jednak wolny od bakterii wegetatyw- nych, niektórych grzybów i niektórych wirusów. Na ogół te powierzchnie nie są zanieczyszczone znaczną liczbą chorobotwórczych bakterii i nie kontaktują się 03_04_1.QXD 2009-06-15 15:35 Page 4 Część 3, rozdział 4, podrozdział 1, s. 4 DEZYNFEKCJA 3.4. Dezynfekcja sprzętu, narzędzi, Higiena w placówkach opieki medycznej przedmiotów, powierzchni z wrażliwymi miejscami pacjenta. Z zasady, nieusz- kodzona skóra działa jako skuteczna bariera dla większości drobnoustrojów; więc przedmioty, które tylko dotykają nieuszkodzoną skórę, wymagają przede wszystkim czyszczenia i dezynfekcji środ- kiem dającym niski poziom dezynfekcji (bakterio- bójczy, grzybobójczy). W przypadku zwiększonego ryzyka, np. chorych o obniżonej odporności, może być wskazany wyższy, niż wymieniony, poziom czy- stości mikrobiologicznej. Do tej kategorii mogą być również zaliczone po- wierzchnie urządzeń, aparatury medycznej (np. maszyn hemodializacyjnych), inne powierzchnie, które często są dotykane rękami. Powierzchnie te po- winny być czyszczone i dezynfekowane między ko- lejnymi pacjentami, z zastosowaniem procesów dezynfekcyjnych odpowiednich do zagrożenia. Wyposażenie takie, jak stelaże łóżek, powierzchnie stolików, rzadko mogą przenosić drobnoustroje; w rutynowych działaniach powinny być prawidłowo myte i poddawane dezynfekcji zgodnie z przyjętymi w zakładzie procedurami, np. z zastosowaniem środ- ków myjąco-dezynfekujących o małym zakresie działania. 4. Minimalne zagrożenie przeniesienia zakażenia stanowią przedmioty i powierzchnie, które nie kon- taktują się z pacjentem (np. podłogi, meble), i dlate- go coraz częściej przyjmuje się, że nie muszą być rutynowo dezynfekowane, ale przede wszystkim prawidłowo myte. Osoby odpowiedzialne za stan higieny w szpitalu decydują o częstości dezynfekcji w pomieszczeniach o małym ryzyku zakażenia, jak np. korytarze. Dezynfekcja jest zalecana w po- 03_04_1.QXD 2009-06-15 15:35 Page 5 Część 3, rozdział 4, podrozdział 1, s. 5 DEZYNFEKCJA Higiena w placówkach opieki medycznej 3.4. Dezynfekcja sprzętu, narzędzi, przedmiotów, powierzchni mieszczeniach z większym ryzykiem zakażenia, jak np. sale operacyjne, stacje dializ, oddziały zakazne, pokoje dla chorych ze zmniejszoną odpornością, dla pacjentów po oparzeniach. Przedstawiony podział nie zawsze jest wyrazny i bu- dzi wiele kontrowersji, często powodując oszacowa- nie zagrożenia jako mniejsze w przypadku sprzętu kontaktującego się z błonami śluzowymi i jako większe w przypadku przedmiotów i powierzchni, które nie kontaktują się z pacjentem i personelem. Podana klasyfikacja jest wskazaniem, które może ułatwić dobór metody pozwalającej na uzyskanie odpowiedniej czystości mikrobiologicznej, jednak nie zwalnia od każdorazowej oceny zagrożenia, któ- re może się zmieniać w zależności od stanu pacjen- ta, obszaru i warunków występujących w zakładzie. Ze względu na zagrożenie, jakie stanowią w środo- uniwersalne zasady wisku szpitalnym krew, płyny ustrojowe, wydzieli- postępowania ny, wydaliny, do kategorii średniego ryzyka można zaliczyć również zanieczyszczone tym materiałem narzędzia, sprzęt medyczny, wyposażenie sanitarne, powierzchnie itp. Zgodnie z przyjętym założeniem, że każdy pacjent może być zródłem drobnoustro- jów, także wirusów przenoszonych drogą krwi, po- winny być stosowane uniwersalne zasady postę- powania, które chronią pacjentów, pracowników, zmniejszają zagrożenie rozprzestrzeniania się drob- noustrojów w środowisku: narzędzia i sprzęt wielokrotnego użytku, szcze- gólnie ostre, zanieczyszczone krwią, wydzielina- mi lub wydalinami, bezpośrednio po zabiegu poddaje się dezynfekcji o szerokim zakresie dzia- 03_04_1.QXD 2009-06-15 15:35 Page 6 Część 3, rozdział 4, podrozdział 1, s. 6 DEZYNFEKCJA 3.4. Dezynfekcja sprzętu, narzędzi, Higiena w placówkach opieki medycznej przedmiotów, powierzchni łania; po zakończonym procesie narzędzia mogą być przekazane do dalszego przygotowania do użycia; jeżeli ze względu na konstrukcję sprzętu odstępuje się od wstępnej dezynfekcji, należy de- zynfekować przedmioty i obszar, który mógł ulec skażeniu drobnoustrojami podczas czyszczenia sprzętu; narzędzia i sprzęt jednorazowego użytku oraz specyficzne odpady medyczne (np. opatrunki) natychmiast po zabiegu umieszcza się w odpo- wiednim pojemniku lub w płynie dezynfekcyj- nym, a następnie w bezpieczny sposób odsyła do mikrobiologicznego unieszkodliwiania; powierzchnie zanieczyszczone krwią, płynami ustrojowymi, wydzielinami, wydalinami lub in- nym materiałem biologicznym dezynfekuje się miejscowo preparatami o odpowiednim zakresie działania, a następnie, po usunięciu zanieczysz- czeń, zmywa roztworami preparatów do ogólnej dezynfekcji. KONIEC PRZYK AADU 03_13_1.qxd 2009-06-15 15:36 Page 1 Część 3, rozdział 13, podrozdział 1.1, s. 1 DEZYNFEKCJA Higiena w placówkach opieki medycznej 3.13. Dekontaminacja profesjonalna w zakładach opieki zdrowotnej 3.13. DEKONTAMINACJA PROFESJONALNA W ZAKAADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ 3.13.1. ZAPEWNIENIE BEZPIECZECSTWA MIKROBIOLOGICZNEGO 3.13.1.1. Wprowadzenie Redukcja kontaminacji środowiska pacjenta drobno- ustrojami chorobotwórczymi do poziomu bezpiecz- nego, na drodze technik usuwania, inaktywacji i zabicia, jest wyzwaniem stałym dla każdego zakła- du opieki zdrowotnej. Wtreści ostatnich regulacji prawnych (rozporządzenie Ministra Zdrowia z 10 li- stopada 2006 r. Dz. U. Nr 213 poz. 1568) rozwiąza- nie problemu dekontaminacji profesjonalnej jest organizacyjnie i technologicznie niesprecyzowane. Informacje dotyczące obszaru dekontaminacji znaj- dują się w: Rozdz. 1 ż11 p. 6b cytat dział jednostka or- ganizacyjna szpitala działająca według specyfiki prowadzonej działalności; w zależności od tej spe- cyfiki wyróżnia się następujące grupy działów: /a) e) / e) techniczne, w szczególności kotłownia i centralna dezynfektornia stacja przygotowania łóżek. Rozdz. 3 ż35 cytat W zakładzie opieki zdro- wotnej zamkniętej należy zapewnić co najmniej jedno pomieszczenie przeznaczone do mycia i de- zynfekcji, w szczególności środków przeznaczo- nych do transportu. 03_13_1.qxd 2009-06-15 15:36 Page 2 Część 3, rozdział 13, podrozdział 1.1, s. 2 DEZYNFEKCJA 3.13. Dekontaminacja profesjonalna Higiena w placówkach opieki medycznej w zakładach opieki zdrowotnej W regulacji prawnej z 2005 r. aktualnie nieobo- wiązującej (Rozporządzenie Ministra Zdrowia 22 czerwca 2005 r., Dz.U. nr 116, poz. 985), w p. XXII załącznika nr 1, znajdowała się jednostka organiza- cyjna szpitala pod nazwą Centralna dezynfektornia stacja przygotowania łóżek. Wyposażeniem profe- sjonalnym tej stacji były następujące urządzenia: przelotowa automatyczna myjnia-dezynfektor do dużych zastosowań, przelotowa automatyczna ko- mora dezynfekcyjna, przelotowa bezciśnieniowa ko- mora dezynfekcyjna do dezynfekcji precyzyjnej aparatury, oraz boksy osprzętowione mycia ciśnie- niowego i suszenia. Wyszczególnione w rozporzą- dzeniu wymogi higieniczno-sanitarne określają ponadto układ pomieszczeń i drogi technologiczne, tzw. brudne i czyste. Zmiana ujęcia tematu w regu- lacji prawnej dziś obowiązującej (z 10 listopada 2006 r.) nie zmienia potrzeb w zakresie dekontami- nacji, szczególnie szpitalnej, ale pozwala swym nie- precyzyjnym określeniem, na bardziej swobodne i indywidualne dla poszczególnych zakładów opieki zdrowotnej rozwiązania technologiczne w tym ob- szarze działań. Mikrobiologicznie bezpieczne środowisko każdego bezpieczeństwo mikrobiologiczne chorego, to środowisko (pomieszczenia, wyposażenie, sprzęt, aparatura itd.) skontaminowane mikroorgani- zmami patogennymi w takim stopniu, że wszelkie dro- gi transmisji dawek zakaznych drobnoustrojów z środowiska do organizmu człowieka chorego stają się niemożliwe. Częstymi drogami przeniesienia drobnoustrojów są, np.: transmisje kontaktowe, szczególnie poprzez tzw. 03_13_1.qxd 2009-06-15 15:36 Page 3 Część 3, rozdział 13, podrozdział 1.1, s. 3 DEZYNFEKCJA Higiena w placówkach opieki medycznej 3.13. Dekontaminacja profesjonalna w zakładach opieki zdrowotnej powierzchnie nośniki skażeń (poręcze, słu- chawki, gałki, pokrętła, klawiatury komputerów itd.) oraz łóżka szpitalne, ich wyposażenie i sprzęt pielęgnacyjny, transmisje jatrogenne, poprzez sprzęt medyczny i aparaturę inwazyjną, transmisje drogą pokarmową, poprzez zakażoną żywność (również przynoszoną z domów), wypo- sażenie kuchni i kuchenek, oraz naczynia stołowe, transmisje inhalacyjno-aerozolowe, poprzez sys- temy klimatyzacji, urządzenia medyczne tworzą- ce aerozole, zabiegi medyczne je generujące (np.: odsysanie) itd., transmisje inhalacyjno-pyłowe, poprzez powie- trze skontaminowane mikroorganizmami, oraz drobinami zanieczyszczeń natury fizycznej, sta- nowiącymi wektory przeniesienia, transmisje drogą krwi (krew i każdy inny materiał biologiczny, w którym może być krew). poziomy Poziomy bezpieczeństwa biologicznego (Biosafety bezpieczeństwa Level BSL od 1 do 4) określane dla poszczegól- biologicznego nych jednostek medycznych, zakładają pewne rygo- ry higieniczno-sanitarne, których przestrzeganie zapewni właściwe bezpieczeństwo mikrobiologicz- ne każdego pacjenta, oraz personelu i tzw. osób trze- cich (odwiedzający, uczniowie, studenci). Precyzyjnie, wymogi te określa również rozporzą- dzenie Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005 r. (Dz.U. nr 81, poz. 716) w sprawie szkodliwych, 03_13_1.qxd 2009-06-15 15:36 Page 4 Część 3, rozdział 13, podrozdział 1.1, s. 4 DEZYNFEKCJA 3.13. Dekontaminacja profesjonalna Higiena w placówkach opieki medycznej w zakładach opieki zdrowotnej czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodo- wo narażonych na te czynniki. Temat uzupełnia Ustawa o chorobach zakaznych i zakażeniach z 6 września 2001 r. (Dz.U. nr 126, poz. 1384) wska- zując na czynniki biologiczne, które muszą podlegać monitoringowi, a więc kontroli i to zarówno na po- ziomie istniejącego, zaistniałego zakażenia, jak i za- grożenia. Reasumując, monitorowanie owych zagrożeń i ich eli- minacja ma za zadanie nie dopuszczenie do niepo- żądanych zdarzeń natury infekcyjnej u osób hospitali- zowanych, tj. osób merytorycznie nieprzygotowanych do walki z tym problemem. Bezpieczeństwo pacjen- tów, to bezpieczne pod względem mikrobiologicznym otoczenie chorego. KONIEC P RZ Y K AADU 04_07_1_1.qxd 2009-06-15 15:36 Page 1 Część 4, rozdział 7, podrozdział 1.1, s. 1 STERYLIZACJA Higiena w placówkach opieki medycznej 4.7. Podstawy teoretyczne i praktyczne procesu sterylizacji 4.7. PODSTAWY PROCESU STERYLIZACJI 4.7.1. STERYLIZACJA PAROWA 4.7.1.1. Czynnik biobójczy Sterylizacja parowa jest najstarszą i ciągle doskona- loną metodą wyjaławiania/jałowienia. Powierzch- nia sterylna według PN-EN 554 oraz aktualnej wiedzy na ten temat to powierzchnia wolna od zdolnych do życia drobnoustrojów, a praktyczny poziom pewności wyznaczony dla sterylizacji me- dycznej to możliwość błędu jeden na milion, tj. SAL10-6. W procesie sterylizacji parowej czynnikiem mikro- bójczym jest ciepło wilgotne, czyli para nasycona. Para nasycona to według normy PN-EN 554 para wodna o temperaturze odpowiadającej punktowi wrzenia wody, z której się tworzy . Optymalna pa- ra nasycona, tzw. sucha to para o temperaturze i ciśnieniu odpowiadającemu krzywej parowania wody. Taka para to idealny stan dla procesu biobój- czego. Nieprawidłowości w sterylizacji występują wówczas, gdy parametry dostarczanej pary wyma- ganej do wyjałowienia odchylają się w kierunku pary przegrzanej, albo pary wilgotnej (zbyt skon- densowanej). Para przegrzana, której temperatura dla danego ciśnienia jest wyższa niż temperatura wynikająca z krzywej parowania wody, potrzebuje (podobnie, jak ciepło suche) dłuższego czasu jało- 04_07_1_1.qxd 2009-06-15 15:36 Page 2 Część 4, rozdział 7, podrozdział 1.1, s. 2 STERYLIZACJA 4.7. Podstawy teoretyczne i praktyczne Higiena w placówkach opieki medycznej procesu sterylizacji wienia. Czas ten może w praktyce okazać się dłuż- szy niż cykl sterylizacyjny danego urządzenia/sys- temu sterylizującego, a przeprowadzony proces nieskuteczny. Badania jakości pary, wymogi dla pary (stopień su- chości, przegrzanie pary, obecność gazów nie ulega- jących skraplaniu itd.) opisuje norma PN-EN 285. proces Mechanizmem śmierci podczas biobójczego działa- jałowienia nia pary jest denaturacjia białek, tj. zniszczenie 3-rzę- dowej struktury białek mikroorganizmów, obec- nych na wyjaławianej powierzchni. Śmierć drobno- ustrojów nie następuje jednak natychmiastowo i jed- nocześnie. Zjawisko śmierci drobnoustrojów w parze nasyconej można przedstawić za pomocą wykresu lub określić, wyliczając tzw. stałe dla procesu. Spory 1 106 1 103 Krzywa zabicia dla pary 1 100 3 6 min Czas Rys. 1. Krzywa redukcji żywych spor narażonych na działanie pary nasyconej (zależność spadku żywych bakterii w funkcji czasu) W procesie jałowienia liczba komórek obumierają- cych w każdym przedziale czasu jest funkcją liczby komórek przeżywających, a śmierć populacji ma charakter wykładniczy. Zjawisko śmierci komórek 04_07_1_1.qxd 2009-06-15 15:36 Page 3 Część 4, rozdział 7, podrozdział 1.1, s. 3 STERYLIZACJA Higiena w placówkach opieki medycznej 4.7. Podstawy teoretyczne i praktyczne procesu sterylizacji w procesie sterylizacji można przedstawić posługu- jąc się skalą logarytmiczną. log spor 8 B 7 6 5 4 A 3 2 1 t1 t1 Rys. 2. Inaktywacja populacji spor bakterii wyrażona jako logarytm procentów w funkcji czasu (krzywe logarytmiczne dla skażenia A i B w sterylizacji medycznej) Z wykresów widać wyraznie, że efekt sterylizacji to działanie stałego czynnika biobójczego w określo- nym czasie, zastosowanego wobec powierzchni ska- żonej o znanym i odpowiednio niskim poziomie skażenia. Czas (utrzymania) sterylizacji parą nasyco- ną, np. 121oC wynosi według PN-EN 554 15 min, a w 134oC 3 min. Wymogi stawiane w procesach biobójczych parze na- syconej mają powodować trwanie w czasie ekspozy- cji sterylizacyjnej stałych warunków zabicia na każdej jałowej powierzchni, tj. zarówno jawnej, jak i ukrytej, np. na powierzchniach gwintów, strzasków, zamków, wąskich świateł przedmiotów rurowych itp. Powierzchnia, która w procesie sterylizacji zostanie jedynie rozgrzana do temperatury procesu biobójcze- go (np. 134oC) i nie będzie miała kontaktu z parą na- 04_07_1_1.qxd 2009-06-15 15:36 Page 4 Część 4, rozdział 7, podrozdział 1.1, s. 4 STERYLIZACJA 4.7. Podstawy teoretyczne i praktyczne Higiena w placówkach opieki medycznej procesu sterylizacji syconą (ciepłem wilgotnym), nie może być sterylna, gdyż czas jałowienia dla ciepła suchego jest o wiele dłuższy, np. 160oC 2 godziny. Spory Ciepło suche Ciepło wilgotne Czas Rys. 3. Różne czasy dla pary i suchego powietrza 04_07_1_1.qxd 2009-06-15 15:36 Page 5 Część 4, rozdział 7, podrozdział 1.2, s. 1 STERYLIZACJA Higiena w placówkach opieki medycznej 4.7. Podstawy teoretyczne i praktyczne procesu sterylizacji 4.7.1.2. Cykl sterylizacyjny Stałe warunki zabicia to zagwarantowanie na po- wierzchni jałowionej pełnej i wyłącznej obecności pary nasyconej, pary wolnej od powietrza i gazów niekondensujących, pary o odpowiednich parame- trach w tzw. czasie utrzymania, który według EN i według DIN wynosi: EN 15 min 3 min DIN 20 min 5 min 0 0 121 C 134 C przy temperaturze przy nadciśnieniu 1 atm. (bar) 2 atm. (bary) równym 200 kPa 300 kPa ciśnieniu 2 bar 3 bar czas ekspozycji Czas utrzymania wraz z czasem wyrównania tworzą tzw. czas ekspozycji w cyklu sterylizacyjnym. Według normy PN EN 554: czas wyrównania to okres między osiągnię- ciem temperatury sterylizacji w komorze steryli- zatora a osiągnięciem temperatury sterylizacji we wszystkich punktach wewnątrz wsadu; normy Przykładowe Zależność dla pary nasyconej 04_07_1_1.qxd 2009-06-15 15:36 Page 6 Część 4, rozdział 7, podrozdział 1.2, s. 2 STERYLIZACJA 4.7. Podstawy teoretyczne i praktyczne Higiena w placówkach opieki medycznej procesu sterylizacji czas utrzymania (od 15 do 30 sek.) to okres, dla którego temperatura we wszystkich punktach wewnątrz ładunku sterylizatora jest utrzymana w ramach przedziału temperatury sterylizacji; sensory Sensory parametrów krytycznych to: wykrywacze gazów obojętnych, nie ulegających skraplaniu, np. detektory odczyt powyżej 5% zawartości gazów; sensory (czytniki) pomiaru temperatury i ciśnienia. Cykl sterylizacji, to według PN-EN 554 i 285 auto- cykl sterylizacji matycznie następujące po sobie etapy procesu za- chodzące w sterylizatorze w celu przeprowadzenia sterylizacji. faza ekspozycji Faza ekspozycji to według normy PN-EN 285, czas wyrównania plus czas utrzymania. Tolerancja dla pary czasu utrzymania wynosi: wzrost temperatury o 3oK, wahanie temperatury maksymalnie o 1oK, odnotowywane pomiary temperatury nie różnią- ce się od siebie o więcej niż 2oK. KONIEC PRZYK AADU 06_05_2.qxd 2009-06-15 15:37 Page 1 HIGIENA Część 6, rozdział 5, podrozdział 2, s. 1 W LECZNICTWIE OTWARTYM Higiena w placówkach opieki medycznej 6.5. Zakłady rehabilitacji leczniczej 6.5.2. BALNEOTERAPIA, KLIMATOTERAPIA, KINEZYTERAPIA, MASAŻ LECZNICZY balneoterapia Dział ten obejmuje leczenie kąpielami oraz metody ich stosowania w zakładach kąpielowych i w zdro- jowiskach. Wody lecznicze, które stosuje się do ką- pieli wywierają wpływ na organizm zarówno poprzez temperaturę, składniki rozpuszczone w wo- dzie stałe i gazowe, a także właściwości hydrosta- tyczne. Balneoterapia obejmuje kąpiele słodkowodne, mi- neralne, kąpiele gazowe, borowinowe. Stosuje się ją w chorobach gośćcowych, narządu krążenia, na- rządów kobiecych, dróg moczowych, przewodu pokarmowego. Dział ten wykorzystuje do celów leczniczych szcze- klimatoterapia gólne cechy klimatu określonych miejscowości, tzw. uzdrowisk. Bodzce klimatyczne wywierają na organizm korzystny wpływ, pobudzają czynności fizjologiczne organizmu co prowadzi do utrwalenia wyników leczenia klinicznego i poprawy lub zapo- biegania rozwoju pewnych chorób. W klimatoterapii wykorzystywane są następujące czynniki: 06_05_2.qxd 2009-06-15 15:37 Page 2 HIGIENA Część 6, rozdział 5, podrozdział 2, s. 2 W LECZNICTWIE OTWARTYM 6.5. Zakłady rehabilitacji leczniczej Higiena w placówkach opieki medycznej pogodowo-klimatyczne takie jak temperatura, wilgotność, fotochemiczne takie jak promieniowanie sło- neczne, mechaniczne, na które składa się ciśnienie atmos- feryczne oraz wiatry, chemiczne, do których należy skład powietrza. Nawet gatunki roślin i rodzaj gleby mogą stanowić czynnik klimatyczny wykorzystywany w klimato- terapii. Kinezyterapia to leczenie ruchem, obejmuje ćwicze- kinezyterapia nia i różne zabiegi ruchowe dostosowane do danej jednostki chorobowej. Już w V i IV w. p. n. e. sław- ny grecki lekarz Hipokrates za dwa główne filary medycyny uważał dietetykę i gimnastykę, a jeden z najstarszych hinduskich systemów filozoficznych, czyli joga, stawia sobie za cel osiągnięcie najwyższej zdolności psychofizycznej poprzez stosowanie odpo- wiednich ćwiczeń gimnastycznych i oddechowych. Kinezyterapia umożliwia uzyskanie poprawy, a czę- sto całkowity powrót do utraconych funkcji przede wszystkim ruchowych, zabezpiecza przed wykształ- caniem nieprawidłowych stereotypów ruchowych, zapobiega powikłaniom w układzie krążenia i oddy- chania, co często ma miejsce przy długim unierucha- mianiu. Większość ćwiczeń wymaga czynnej współpracy pacjenta z terapeutą z wyjątkiem sytuacji, gdy przeprowadza się ćwiczenia bierne u pacjentów nieprzytomnych w celu zapobieżenia niekorzystnym skutkom długotrwałego unieruchomienia. 06_05_2.qxd 2009-06-15 15:37 Page 3 HIGIENA Część 6, rozdział 5, podrozdział 2, s. 3 W LECZNICTWIE OTWARTYM Higiena w placówkach opieki medycznej 6.5. Zakłady rehabilitacji leczniczej Kinezyterapia jest najczęściej stosowana w scho- zastosowanie rzeniach i dysfunkcjach narządów ruchu, w zespo- łach bólowych kręgosłupa, po udarze mózgu, po zawale serca, w niektórych chorobach układu od- dechowego, w chorobach reumatoidalnych, przed porodem. używany sprzęt Sprzęt stosowany przy kinezyterapii jest bardzo zróżnicowany. Podstawowym urządzeniem jest Uniwersalny Gabinet Usprawniania Leczniczego (UGUL), małe pomieszczenie zbudowane z krat mające sufit i 3 ścianki. W skład oprzyrządowania tego urządzenia wchodzą specjalne linki, bloczki, dzięki którym można wykonywać różne ćwiczenia np. w odciążeniu, z oporem, podwieszanie, wyciąg kręgosłupa. W skład sprzętu stosowanego w kine- zyterapii mogą wchodzić także ławki, poduszki, stoły, np. stół pionizacyjny, który może być usta- wiany pod różnymi kątami w stosunku do podłoża, fotele, piłki, drabinki. Kinezyterapię możemy podzielić na: miejscową, dotyczącą jedynie narządu ruchu, któ- ry został zmieniony chorobowo. Działania te to różne ćwiczenia czynne, bierne, w odciążeniu lub z oporem, wyciągi, usuwanie przykurczów stawo- wych, ćwiczenia relaksacyjne, oddechowe i inne, ogólną, w której wykonywane są ćwiczenia ogól- nokondycyjne, ćwiczenia w wodzie; ćwiczenia te nie dotyczą części ciała objętych chorobą, specjalistyczne sposoby terapii (metody kinezyte- rapeutyczne) korzystające ze specyficznych tech- 06_05_2.qxd 2009-06-15 15:37 Page 4 HIGIENA Część 6, rozdział 5, podrozdział 2, s. 4 W LECZNICTWIE OTWARTYM 6.5. Zakłady rehabilitacji leczniczej Higiena w placówkach opieki medycznej nik i opierające się na najnowszej wiedzy z zakre- su anatomii i fizjologii np. odtwarzanie prawidło- wej funkcji układu nerwowego czy ruchowego. Masaż należy do najstarszych zabiegów terapeu- masaż leczniczy tycznych. Był stosowany już w starożytności, a wywodzi się z Indii i Chin. W starożytnej Grecji stosowano masaże u sportowców biorących udział w igrzyskach olimpijskich. Jest to zabieg leczniczy lub kosmetyczny polegają- cy na uciskaniu określonych miejsc ciała, co powo- duje m.in. rozszerzenie naczyń krwionośnych, rozluznienie mięśni, usunięcie uczucia zmęczenia. W odróżnieniu od kinezyterapii, w której pacjent współpracuje z terapeutą, przy masażu zachowanie pacjenta jest bierne. Istnieje wiele rodzajów masażu leczniczego, do których zaliczamy między innymi masaż klasycz- ny, specjalistyczny, w środowisku wodnym. W środowisku wodnym stosowane są np. masaże wibracyjne, wirowe, podwodne. Masaż klasyczny nie daje tylu możliwości tak szerokiego typu dobo- ru bodzców jak masaż w środowisku wodnym. zastosowanie Wskazaniem zastosowania masaży są m.in. choroby układu krążenia (np. zwężające zapalenie tętnic, zwężające stwardnienie tętnic, stany po zakrzepach żylnych, choroba Raynauda, samoistna sinica koń- czyn, odmrożenia, stany po chirurgicznym leczeniu żylaków), choroby reumatyczne (np. reumatyzm tka- nek miękkich, zwyrodnienia stawów obwodowych), ortopedyczne (np. stany po zwichnięciach, zmiany przeciążeniowe), choroby układu nerwowego. KONIEC PRZYK AADU 07_02_27_3.qxd 2009-06-15 15:38 Page 1 HIGIENA W LECZNICTWIE Część 7, rozdział 2, podrozdział 27.3, s. 1 ZAMKNITYM SZPITALACH Higiena w placówkach opieki medycznej 7.2. Działania zmierzające do zapobiegania zakażeniom szpitalnym 7.2.27.3. Epidemiologia inwazyjnych zakażeń pneumokokowych częstość Przed wprowadzeniem szczepień przeciw pneumo- występowania kokom szczepionką skoniugowaną u dzieci, pneu- zakażeń mokoki stanowiły główny drobnoustrój wywołujący bakteryjne pozaszpitalne zapalenia płuc u dzieci. Częstość ich występowania wynosi w zależności od regionu i grupy wiekowej, 14-35% przypadków le- czonych ambulatoryjnie niezależnie od wieku dziec- ka, a wśród dzieci hospitalizowanych z powodu zapalenia płuc około 70%, jak również 30 55% przypadków zapalenia ucha środkowego u dzieci. Podobne, a nawet wyższe ryzyko zakażenia dotyczy osób dorosłych > 65 lat, a także bez względu na wiek u pacjentów z przewlekłymi schorzeniami (ta- bela 3), a także osób eksponowanych na specyficzne czynniki środowiskowe (niski status socjalny, duże zagęszczenie, częsta antybiotykoterapia). Istotne ryzyko zakażenia w skrajnych grupach wiekowych, a także w populacjach przewlekle chorych, jest związane przede wszystkim z niedoborem lub zabu- rzeniem rozpoznawania i eliminacji antygenów polisacharydowych, co prowadzi do produkcji prze- ciwciał o słabszym powinowactwie do antygenu i upośledzenia pamięci immunologicznej. 07_02_27_3.qxd 2009-06-15 15:38 Page 2 HIGIENA W LECZNICTWIE Część 7, rozdział 2, podrozdział 27.3, s. 2 ZAMKNITYM SZPITALACH 7.2. Działania zmierzające Higiena w placówkach opieki medycznej do zapobiegania zakażeniom szpitalnym Tabela 3. Grupy wysokiego ryzyka rozwoju IChP 1. Schorzenia immunologiczno-hematologiczne Pierwotne i wtórne zaburzenia odpornoSci MałopłytkowoSć idiopatyczna, sferocytoza wrodzona Stan po przeszczepieniu szpiku, stan po przeszczepieniu narządów unaczynionych Ostre i przewlekłe białaczki, chłoniaki Asplenia wrodzona i wtórna (pourazowa lub z innych przyczyn) Zespół nerczycowy Nosiciele wirusa HIV oraz chorzy na AIDS 2. Niemowlęta przedwczeSnie urodzone, dzieci z dysplazją oskrzelowo-płucną 3. Pacjenci po urazach i z wadami oSrodkowego układu nerwowego, z wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego 4. Pacjenci z przewlekłymi schorzeniami układu oddechowego, krążenia, metabolicznymi (m.in. cukrzyca), wątroby, nerek podatność Częstość występowania inwazyjnych zakażeń pneu- na zakażenia mokokowych wykazuje znaczne zróżnicowanie. Jest to związane zarówno z odmienną podatnością poszczególnych ras i populacji na te zakażenia (Afroamerykanie, Indianie, Aborygeni), jak również z odmiennymi metodami monitorowania. Wysoka zapadalność wśród rasy czarnej, aktywne monitoro- wanie oraz częste pobieranie posiewów krwi u pa- cjentów z gorączką i objawami zapalenia płuc w USA, jest prawdopodobną przyczyną znacznie wyższych wskazników zapadalności w tym kraju w stosunku do krajów Europejskich. Najniższe wskazniki zapadalności na IChP wśród dzieci poniżej 2 lat stwierdzono w Szwecji, a naj- wyższe w Hiszpanii, odpowiednio 1,7/100000 i 96/100000, w porównaniu z 190/100000 w USA przed wprowadzeniem szczepionki (lata 1997 1999). W badaniu przeprowadzonym w Polsce w 5 woje- wództwach obejmujących 33% populacji dzieci poni- żej 5 lat w latach 2003 2004 częstość IChP wśród 07_02_27_3.qxd 2009-06-15 15:38 Page 3 HIGIENA W LECZNICTWIE Część 7, rozdział 2, podrozdział 27.3, s. 3 ZAMKNITYM SZPITALACH Higiena w placówkach opieki medycznej 7.2. Działania zmierzające do zapobiegania zakażeniom szpitalnym dzieci wynosiła około 18/100000 (19/100000 u dzie- ci poniżej 2 lat oraz 6/100000 w wieku 3 5 lat), a czę- stość zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych około 4/100000. Tabela 4. Zapadalność na IChP oraz rozpowszechnienie serotypów w badaniu koordynowanym przez PGR ds. IChP u dzieci IChP (sepsa, ZOMR, ciężkie Grupa wiekowa ZOMR zapalenie płuc łącznie) 0-2 lata 19/100000 4,1/100000 >2-5 lat 5,8/100000 1,2/100000 Łącznie 0-5 lat 17,6/100000 3,8/100000 Dominujące serotypy: 14, 6B, 23F, 18C (pokrycie dla szczepionki 7 -walentnej = 73%) Stwierdzono wysoki odsetek szczepów niewrażli- wych na penicylinę i opornych na erytromycynę wynoszący 31% oraz 8% szczepów o obniżonej wrażliwości na ceftriakson. Należy jednak podkre- ślić, że dane te mogą być niedoszacowane w zakre- sie zapadalności oraz przeszacowane w zakresie lekooporności, z powodu zbyt małej liczby analizo- wanych izolatów, a także niewielkiej liczby posie- wów krwi pobieranych w przypadku hospitalizacji dziecka z objawami zakażenia inwazyjnego. Powszechnym problemem jest brak danych doty- czących występowania IChP u dorosłych, jak rów- nież u pacjentów, u których materiał na posiew pobierany jest po podaniu antybiotyków. Z tego względu możliwe jest jedynie określenie przybliżo- nej zapadalności w Polsce według wskazników szacunkowo przyjętych w Unii Europejskiej, które może wynosić około 40 przypadków IChP na 100000 dzieci do 5 lat, w tym około 8/100000 przypadków ZOMR. 07_02_27_3.qxd 2009-06-15 15:38 Page 4 HIGIENA W LECZNICTWIE Część 7, rozdział 2, podrozdział 27.3, s. 4 ZAMKNITYM SZPITALACH 7.2. Działania zmierzające Higiena w placówkach opieki medycznej do zapobiegania zakażeniom szpitalnym U pacjentów z grup ryzyka zapadalność na IChP jest wielokrotnie wyższa według danych z USA (tabela 5). Tabela 5. Zapadalność na IChP w zależności od czynników ryzyka (wg danych z USA) Czynniki ryzyka Liczba przypadków IChP/100000 Wiek 6-11 m-cy 235 < 12 m-cy 205 < 23 m-cy 165 Rasa Afroamerykanie >400 Indianie, Alaska 557 2.00 Aborygeni Australia 170 Asplenia 600 6.00 Zakażenie HIV 587 11.500 KONIEC PRZYK AADU 07_02_27_4.qxd 2009-06-15 15:38 Page 1 HIGIENA W LECZNICTWIE Część 7, rozdział 2, podrozdział 27.4, s. 1 ZAMKNITYM SZPITALACH Higiena w placówkach opieki medycznej 7.2. Działania zmierzające do zapobiegania zakażeniom szpitalnym 7.2.27.4. Aspekty kliniczne Ze względu na powszechne występowanie w popu- profilaktyka lacji, wysoką zapadalność i umieralność, a także na- rastającą lekooporność pneumokoków, jedynym skutecznym sposobem walki z zakażeniami pneu- mokokowymi jest strategia oparta na powszechnej profilaktyce poprzez szczepienia ochronne, aktyw- nym monitorowaniu epidemiologicznym opartym na badaniach mikrobiologicznych nosicielstwa oraz zakażeń zlokalizowanych i inwazyjnych oraz sku- tecznej i racjonalnej antybiotykoterapii zakażeń. W wyniku naturalnego kontaktu z pneumokokami u człowieka może rozwinąć się bezobjawowy stan nosicielstwa lub ostre zakażenie o różnym nasileniu. Ostre zakażenia najczęściej mają charakter zlokali- zowany, dotyczą ucha środkowego, zatok oraz płuc (odoskrzelowe zapalenie płuc). Znacznie rzadziej dochodzi do inwazji łożyska naczyniowego, rozsie- wu drobnoustrojów do płuc (krwiopochodne zapale- nie płuc), centralnego układu nerwowego (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) lub sepsy. Inwazyjne zakażenia pneumokokowe cechuje ciężki przebieg oraz wysoka częstość trwałych skutków, szczegól- nie w przypadkach zapalenia opon mózgowo-rdze- niowych w skrajnych grupach wiekowych. 07_02_27_4.qxd 2009-06-15 15:38 Page 2 HIGIENA W LECZNICTWIE Część 7, rozdział 2, podrozdział 27.4, s. 2 ZAMKNITYM SZPITALACH 7.2. Działania zmierzające Higiena w placówkach opieki medycznej do zapobiegania zakażeniom szpitalnym Największa śmiertelność związana jest z zakaże- niami inwazyjnymi (sepsa, zapalenie opon mózgo- wo-rdzeniowych, ciężkie zapalenie płuc). Przebieg zakażenia pneumokokowego zależy przede wszyst- kim od właściwości poszczególnych serotypów oraz wieku chorego oraz jego układu odporności. Spośród ponad 91 serotypów pneumokoków, oko- ło 20% wykazuje cechy istotnej zjadliwości i obni- żonej wrażliwości na antybiotyki, co może warunkować zdolność do inwazji i wywołania ciężkiego zakażenia. Najwięszy odsetek szczepów lekoopornych dotyczy serotypów 14, 9V, 23F, 6B, które są objęte dostępną oraz zgłoszonymi do reje- stracji szczepionkami skoniugowanymi. prędkość Dla skutecznej eliminacji szczepów inwazyjnych za- skuteczności sadnicze znaczenie ogrywa czas, ponieważ pneumo- eliminacji koki są to drobnoustroje szybko namnażające się szczepów inwazyjnych w środowisku krwi. Skuteczna reakcja obronna w zakażeniach pneumokokowych zależy od współ- działania mechanizmów związanych z odpornością wrodzoną i nabytą. W początkowym okresie zakaże- nia największe znaczenie odgrywają nieswoiste me- chanizmy, takie jak odruch kaszlowy, mechanizm oczyszczania nabłonka oskrzelowego przez aparat rzęskowy i śluz, układ dopełniacza i komórki fago- cytujące (granulocyty obojętnochłonne, limfocyty T, komórki NK) oraz mechanizmy humoralne zależne od układu dopełniacza, aktywności białka C-reakty- wnego, lektyn oraz przeciwciał osponizujących kla- sy IgM. W drugim etapie uruchamia się odpowiedz swoista opierająca się na obecności na błonach ślu- zowych układu oddechowego oraz we krwi przeciw- ciał serotypowo swoistych, skierowanych przeciw antygenom wielocukrowym i białkowym, w szcze- 07_02_27_4.qxd 2009-06-15 15:38 Page 3 HIGIENA W LECZNICTWIE Część 7, rozdział 2, podrozdział 27.4, s. 3 ZAMKNITYM SZPITALACH Higiena w placówkach opieki medycznej 7.2. Działania zmierzające do zapobiegania zakażeniom szpitalnym gólności przeciw białku powierzchniowemu (PspA) oraz komórki pamięci immunologicznej. Terapia antybiotykowa w przypadku zakażenia skuteczność leczenia pneumokokowego powinna obejmować najskutecz- niejszy antybiotyk we właściwym dawkowaniu. O skuteczności leczenia decydują parametry farma- kokinetyczne i farmakodynamiczne antybiotyku, lekowrażliwość szczepu oraz stan układu odporno- ści (tabela 6). Przy wyborze antybiotyku konieczna jest znajomość lokalnej wrażliwości szczepów od- powiedzialnych za zakażenia układu oddechowego oraz zakażenia inwazyjne. W przypadku szczepów wrażliwych na penicylinę, ampicylina lub penicyli- na są lekami z wyboru w zakażeniach wymagają- cych hospitalizacji, a w zakażeniach inwazyjnych cyfalospory III generacji (ceftriakson, cefotaksym). W antybiotykoterapii ambulatoryjnej zakażeń ukła- du oddechowego (zapalenie ucha środkowego, za- palenie zatok, łagodne zapalenie płuc) lekiem z wyboru jest amoksycylina. W leczeniu empirycz- nym ciężkich zakażeń pneumokokowych obecne wytyczne obejmują ceftriakson w skojarzeniu z wankomycyną lub w monoterapii, wankomycynę z rifampicyną, a także linezolid, w zależności od lo- kalnej sytuacji w zakresie rozpowszechnienia szczepów opornych na antybiotyki beta-laktamowe. badania Szeroko wykonywane badania mikrobiologiczne mikrobiologiczne w praktyce klinicznej, przed rozpoczęciem antybio- przed tykoterapii, przede wszystkim częste posiewy krwi antybiotykoterapią u pacjentów gorączkujących z objawami zakażenia układu oddechowego, posiewy płynu opłucnowego u pacjentów z zapaleniem płuc i opłucnej oraz posie- wy płynu mózgowo-rdzeniowego u chorych 07_02_27_4.qxd 2009-06-15 15:38 Page 4 HIGIENA W LECZNICTWIE Część 7, rozdział 2, podrozdział 27.4, s. 4 ZAMKNITYM SZPITALACH 7.2. Działania zmierzające Higiena w placówkach opieki medycznej do zapobiegania zakażeniom szpitalnym z ZOMR, umożliwiają monitorowanie epidemiolo- giczne bieżącej sytuacji w zakresie inwazyjnych za- każeń pneumokokowych. Szczepy izolowane z tych zakażeń powinny być przesyłane do ośrodków refe- rencyjnych (w Polsce KOROUN www.koroun. edu.pl), w celu określenia serotypu i ewentualnych mechanizmów lekooporności. Dane uzyskane z rutynowej diagnostyki mikrobiolo- gicznej, jak również aktywnego monitorowania w wybranych populacjach, dostarczają niezbędnej informacji do formułowania strategii zapobiegania oraz oceny ich skuteczności. W Polsce, ogólna licz- ba posiewów krwi jest 4 5-krotnie niższa od śred- nich wskazników w Unii Europejskiej, a częstość wykonywania posiewów krwi u dzieci jest jeszcze niższa, co w praktyce uniemożliwia zarówno plano- wanie interwencji profilaktycznych, jak również oszacowanie korzyści z ich wprowadzenia. Tabela 6. Szacunkowe parametry wybranych antybiotyków w odnie- sieniu do szczepów S. pneumoniae wrażliwych na penicylinę Antybiotyk Stężenie maksymalne Graniczna wartoSć Wskaxnik podany (Cmax) w surowicy po MIC dla wrażliwych skutecznoSci dożylnie podaniu pojedynczej szczepów C max/MIC dawki leku (mg/l) S.pneumoniae (mg/l) Penicylina 20 333 d" 0,06 Ampicylina 50 416 d" 0,12 Cefuroksym 100 200 d" 0,5 Ceftriakson 150 300 d" 0,5 Wankomycyna 20-50 20-50 d" 1 KONIEC PRZYK AADU 07_05_1_1.QXD 2009-06-15 15:39 Page 1 HIGIENA W LECZNICTWIE Część 7, rozdział 5, podrozdział 1.1, s. 1 ZAMKNITYM SZPITALACH Higiena w placówkach opieki medycznej 7.5. Standardy higieny w kluczowych jednostkach szpitala 7.5. STANDARDY HIGIENY W KLUCZOWYCH JEDNOSTKACH SZPITALA 7.5.1. BEZPIECZECSTWO I HIGIENA PRACY W STACJACH DIALIZ 7.5.1.1. Stanowisko dializacyjne i zasady zapobiegania infekcjom W rozważaniu problemów bezpieczeństwa i higie- ny w stacji dializ kluczowe miejsce zajmuje stano- wisko dializacyjne. Stanowi ono miejsce wysokiego ryzyka szerzenia się infekcji krwiopo- chodnych. Pod pojęciem stanowiska dializacyjne- go rozumiemy strefę, w której znajduje się: maszyna dializacyjna (tzw. sztuczna nerka), łóżko lub fotel dializacyjny, stolik dializacyjny stanowiący dla pielęgniarki pomocnicze miejsce pracy w strefie stanowiska dializacyjnego; stolik powinien być wykorzy- stywany podczas dializy wyłącznie u jednego pacjenta i nie może być wykorzystywany dla innych pacjentów (patrz także 7.5.1.3. Orga- nizacja pracy w stacji dializ). W strefie stanowiska dializacyjnego obowiązuje rygorystyczne stosowanie prostych, lecz niezwykle skutecznych środków zabezpieczających, które zo- staną dalej omówione. uniwersalne zasady Podstawowym założeniem jest przyjęcie, że każdy zapobiegania pacjent i jego płyny ustrojowe są potencjalnie za- infekcjom kazne. Oznacza to, że każdy płyn ustrojowy musi krwiopochodnym 07_05_1_1.QXD 2009-06-15 15:39 Page 2 HIGIENA W LECZNICTWIE Część 7, rozdział 5, podrozdział 1.1, s. 2 ZAMKNITYM SZPITALACH 7.5. Standardy higieny w kluczowych Higiena w placówkach opieki medycznej jednostkach szpitala być traktowany jak materiał zakazny, a wszystkie użyte narzędzia i wyposażenie muszą być uważane za potencjalne zródło patogenów przenoszonych przez krew. Zasada ta obejmuje także chorych, u których aktualnie wykonane testy laboratoryjne nie wykazały nosicielstwa. Nie można bowiem ni- gdy wykluczyć, że chory w momencie badania był już zainfekowany, lecz znajdował się w fazie tzw. niemego okienka serologicznego . Wykazano, że przeciwciała anty-HCV pojawiają się do 1 roku po infekcji, a okres wylęgania HBV sięga 180 dni [10,11]. Z powyższego założenia logicznie wynika koniecz- ność stosowania odpowiednich środków zapobie- gawczych. Obowiązuje stosowanie odpowiednich osłon skóry i błon śluzowych pracowników, chro- niących przed kontaktem z krwią i z innymi płyna- mi ustrojowymi pacjenta. Stosowanie tych osłon jest obowiązkowe dla wszystkich członków zespo- łu medycznego, gdy jest ryzyko skażenia. Funkcję osłon spełniają: 1) rękawiczki, 2) osłona twarzy, 3) fartuch ochronny. Należy podkreślić, że wszystkie procedury, w któ- rych dochodzi do kontaktu z krwią lub innym ma- teriałem zakaznym, powinny być przeprowadzane tak, aby uniknąć rozpryskiwania krwi lub innego materiału zakaznego. rękawiczki Rękawiczki muszą być zakładane, gdy: istnieje ryzyko bezpośredniego kontaktu rąk 07_05_1_1.QXD 2009-06-15 15:39 Page 3 HIGIENA W LECZNICTWIE Część 7, rozdział 5, podrozdział 1.1, s. 3 ZAMKNITYM SZPITALACH Higiena w placówkach opieki medycznej 7.5. Standardy higieny w kluczowych jednostkach szpitala pracownika z krwią pacjenta, jego płynami ustrojowymi, z uszkodzonymi błonami śluzo- wymi lub skórą pacjenta, przy dotykaniu przedmiotów i powierzchni skażonych krwią, płynami ustrojowymi lub wydalinami pacjenta, przy manipulacjach z dostępem naczyniowym pacjentów dializowanych, gdy zachodzi ryzyko opryskania krwią. higieniczna Oznacza to, że zakładanie rękawiczek jest obo- dezynfekcja rąk wiązkowe przy wejściu w strefę stanowiska diali- zacyjnego w celu podłączenia lub wyłączenia dializy, poprawienia wkłucia do przetoki dializa- cyjnej i obsługi maszyny dializacyjnej. przed założeniem rękawiczek oraz po ich zdję- ciu obowiązuje przeprowadzenie higienicznej dezynfekcji rąk [norma PN-EN 1500], bowiem rękawiczki nie dają 100% ochrony [1,15]. Nale- ży podkreślić, że używanie rękawic nie może zastąpić dezynfekcji rąk, ponieważ nie stanowią one całkowicie nieprzepuszczalnej bariery dla drobnoustrojów [1,15]. Wykazano, że nawet pomimo skrupulatnego przestrzegania opisa- nych zasad na skórze rąk pielęgniarek pracu- jących z chorymi HCV (+) stwierdzano po zakończeniu pracy obecność wirusów HCV [1], przy opuszczaniu strefy stanowiska rękawiczki muszą być natychmiast wyrzucone do odpa- dów medycznych, jest niedopuszczalne przechodzenie z jednego stanowiska do drugiego bez zmiany rękawi- 07_05_1_1.QXD 2009-06-15 15:39 Page 4 HIGIENA W LECZNICTWIE Część 7, rozdział 5, podrozdział 1.1, s. 4 ZAMKNITYM SZPITALACH 7.5. Standardy higieny w kluczowych Higiena w placówkach opieki medycznej jednostkach szpitala czek lub chodzenie w rękawiczkach po terenie stacji dializ. Nie przestrzeganie tej zasady jest jedną z głównych przyczyn szerzenia się infek- cji wewnątrzszpitalnych [1,4,6,7,11,18,19], lekarze wchodzący w strefę stanowiska dializacyj- nego w celu zbadania pacjenta lub dokonania wpi- su do dokumentacji pacjenta znajdującej się na stanowisku każdorazowo po opuszczeniu stano- wiska powinni zdezynfekować ręce zgodnie z pro- cedurą higienicznej dezynfekcji rąk. W sytuacjach gdy lekarz ma wykonać jakikolwiek zabieg czy opatrunek, w czasie których może dojść do kon- taktu z krwią pacjenta, jego płynami ustrojowymi lub wydalinami czy z uszkodzoną skórą lub błona- mi śluzowymi stosowanie rękawiczek, osłony twarzy i fartucha ochronnego jest obowiązkowe. Osłona twarzy obowiązuje w czasie wykonywania osłona twarzy każdej procedury, w czasie której może dojść do roz- pryśnięcia krwi lub powstania zawiesin kropelkowych z płynów ustrojowych pacjenta. Po ewentualnym opryskaniu osłona powinna być natychmiast zdezyn- fekowana. fartuch Fartuch ochronny obowiązuje w czasie wykony- ochronny wania każdej procedury, w czasie której może dojść do rozpryśnięcia krwi lub powstania zawiesin kropelkowych z płynów ustrojowych pacjenta. Szczególne środki ostrożności muszą być podjęte dla zabezpieczenia przed skaleczeniem przez igły, skalpele lub inne ostro zakończone narzędzia. W szczególności: na igły nie wolno ponownie zakładać ich osłon, 07_05_1_1.QXD 2009-06-15 15:39 Page 5 HIGIENA W LECZNICTWIE Część 7, rozdział 5, podrozdział 1.1, s. 5 ZAMKNITYM SZPITALACH Higiena w placówkach opieki medycznej 7.5. Standardy higieny w kluczowych jednostkach szpitala nie wolno igieł zginać lub wykonywać nimi żadnych dodatkowych manipulacji, bezpośrednio po użyciu jednorazowe igły, skalpele lub inne ostro zakończone przedmioty muszą być włożone do odpowiednich pojemni- ków wykonanych z trudnego do przebicia two- rzywa, oznakowanych i niemożliwych do ponownego otwarcia, pojemnik na zużyte ostre przedmioty powinien być umieszczony na stanowisku dializacyjnym lub najbliżej miejsca, w którym przedmioty te są używane. Inne istotne uwagi, to: w czasie resuscytacji sztucznego oddychania nie należy prowadzić metodą usta-usta, lecz z użyciem rurek ustno-gardłowych lub intuba- cyjnych i aparatów AMBU, które stale powin- ny być dostępne w sali dializacyjnej, a po każdym użyciu dezynfekowane, należy zwrócić uwagę, aby członkowie zespołu medycznego mający uszkodzenia naskórka, je- go zmiany zapalne lub sączące, byli czasowo, do chwili wyleczenia tych zmian, odsuwani od kontaktu z pacjentami, na terenie stacji cały personel pracuje w ubra- niu ochronnym, które powinno być zmieniane zgodnie z potrzebą. Niedopuszczalna jest praca w fartuchach poplamionych krwią, odzież ochronna nie może być prana w domu pralki domowe nie są w stanie wykonać prania spełniającego wymogi prania odzieży szpitalnej, 07_05_1_1.QXD 2009-06-15 15:39 Page 6 HIGIENA W LECZNICTWIE Część 7, rozdział 5, podrozdział 1.1, s. 6 ZAMKNITYM SZPITALACH 7.5. Standardy higieny w kluczowych Higiena w placówkach opieki medycznej jednostkach szpitala personel medyczny nie powinien na terenie sta- cji nosić biżuterii na rękach, obowiązuje bezwzględny zakaz spożywania posiłków i picia napojów w sali dializacyjnej. Zakaz ten dotyczy zarówno zespołu medyczne- go, jak i pacjentów. Wyjątkiem są chorzy na cukrzycę, którym w uzasadnionych przypad- kach lekarz może zezwolić na spożycie drobne- go posiłku. Opisane powyżej zasady muszą dotyczyć bez wy- jątku całego personelu Stacji Dializ. Stosowanie wyżej opisanych prostych zasad postępowania jest całkowicie wystarczające nawet przy dializowaniu chorych z objawami aktywnych infekcji wirusami wzw lub HIV. Zwane są one także zasadami CDC zostały one bowiem po raz pierwszy sformułowa- ne w latach 1977 1988 przez Centrum Kontroli i Prewencji Chorób w Atlancie (CDC Center for Disease Control and Prevention) [2,3,4,8]. Opisane zalecenia profilaktyki zakażeń szerzących się przez krew zawiera także wydana przed około 30. laty in- strukcja MZiOS z 1977 r. [14]. KONIEC PRZYK AADU 08_03_2.QXD 2009-06-15 15:40 Page 1 Część 8, rozdział 3, podrozdział 2.1, s. 1 POSTPOWANIE Z ODPADAMI Higiena w placówkach opieki medycznej 8.3. Postępowanie z odpadami medycznymi 8.3.2. MAGAZYNOWANIE ODPADÓW ZAKAyNYCH 8.3.2.1. Punkty magazynowania wewnątrzobiektowego Miejsca magazynowania odpadów zakaznych or- odpady zakazne ganizowane na terenie zakładu udzielającego świadczeń medycznych powinny spełniać następu- jące kryteria: ściany i podłogi wykonane z materiałów łatwo zmywalnych i umożliwiających dezynfekcję, posiadać zawór ze złączką do węża z doprowa- dzoną wodą oraz wpust podłogowy, posiadać wydzielone boksy na pojemniki lub worki z posegregowanymi odpadami; posiadać wentylację, być zabezpieczone przed dostępem osób po- stronnych, być zabezpieczone przed dostępem owadów i gryzoni, powinno być przeznaczone tylko i wyłącznie do przechowywania odpadów i mieć niezależne wejście, minimalna szerokość i wysokość drzwi wejścio- 08_03_2.QXD 2009-06-15 15:40 Page 2 Część 8, rozdział 3, podrozdział 2.1, s. 2 POSTPOWANIE Z ODPADAMI 8.3. Postępowanie z odpadami Higiena w placówkach opieki medycznej medycznymi wych powinna gwarantować swobodny dostęp obsługi. W przypadku niewielkich placówek medycznych, takich jak np. małe przychodnie, poradnie, indywi- dualna i grupowa praktyka lekarska, możliwe jest przechowywanie odpadów medycznych w wydzie- lonym miejscu, odizolowanym od części, w której udzielane są świadczenia zdrowotne. czas Czas przechowywania odpadów specyficznych nie przechowywania może przekraczać 48 godzin w pomieszczeniach o temperaturze wyższej niż 10oC. W temperaturze poniżej 10oC odpady specyficzne mogą być prze- chowywane tak długo, jak pozwala na to ich ro- dzaj, ale nie dłużej niż 14 dni. KONIEC PRZYK AADU 08_03_2.QXD 2009-06-15 15:40 Page 1 Część 8, rozdział 3, podrozdział 2.2, s. 1 POSTPOWANIE Z ODPADAMI Higiena w placówkach opieki medycznej 8.3. Postępowanie z odpadami medycznymi 8.3.2.2. Punkty magazynowania pozaobiektowego obiekty W ostatnich latach powstało wiele obiektów, w któ- przyjmujące rych unieszkodliwiane są odpady medyczne zakazne. odpady Obiekty te przyjmują odpady medyczne z różnych medyczne jednostek świadczących usługi medyczne, takich jak szpitale, przychodnie, gabinety indywidualnej prakty- ki lekarskiej, laboratoria analityczne, stacje sanitarno- -epidemiologiczne posiadające zaplecze laboratoryjne itp. W obiektach takich powinny być utworzone punkty magazynowania odpadów przyjętych do unieszkodliwienia. Pomieszczenie, w którym zbierane będą odpady prze- widziane do unieszkodliwienia powinno: być chłodzone (temperatura magazynowania tych odpadów powinna być niższa niż 10oC), dostępne z zewnątrz, w celu zapewnienia możli- wości bezkolizyjnego dostarczenia partii przy- wożonych odpadów, oraz z pomieszczenia, w którym prowadzona jest utylizacja odpadów, wyposażone w zawór ze złączką do węża z zim- ną i ciepłą wodą oraz wpust podłogowy, 08_03_2.QXD 2009-06-15 15:40 Page 2 Część 8, rozdział 3, podrozdział 2.2, s. 2 POSTPOWANIE Z ODPADAMI 8.3. Postępowanie z odpadami Higiena w placówkach opieki medycznej medycznymi mieć podłogi i ściany gładkie i łatwo zmywalne, odporne na działanie środków dezynfekcyjnych, zostać wyposażone w wentylację z filtracją po- wietrza odprowadzanego z pomieszczenia, być wyposażone w odpowiednią liczbę pojemni- ków lub wózków na odpady, mieć wydzielony aneks do mycia tych pojemni- ków lub wózków, być zabezpieczone przed dostępem osób po- stronnych oraz przed możliwością dostania się gryzoni oraz insektów. Wyżej wskazane kryteria, podobnie jak miejsca magazynowania odpadów zakaznych na terenie placówki medycznej wynikają z wymagań stawia- nych takim pomieszczeniom w przepisach wyko- nawczych do ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. z 2003 r. Nr 207, poz. 206 z pózn. zm.), tj. rozporządzenia Ministra Infra- struktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie wa- runków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz, 690 z pózn. zm.) oraz konieczności wprowadzenia do- datkowych zabezpieczeń z uwagi na zakazny cha- rakter odpadów. KONIEC PRZYK AADU