II semestr
wykłady prowadzone przez dr. Michała Głowackiego
System  obiekt fizyczny lub abstrakcyjny, w którym można wyodrębnić zespół lub zespoły
elementów wzajemnie powiązanych w układy, realizujących jako całość funkcję nadrzędną lub zbiór
takich funkcji, np. operacyjny, partyjny, prawa, edukacji, układ nerwowy...
System medialny:
" tradycyjnie  zespół mediów masowych działających w społeczeństwach narodowych,
w różnych sektorach, jak prasa, radio, telewizja, czy komunikacja,
" system medialny a system prasowy, radiowy, telewizyjny itd.; pojęcie rynku medialnego.
System medialny (McQuail)
Pluralizm = różnorodność na rynku medialnym:
" pluralizm zewnętrzny
" pluralizm wewnętrzny
1
Koncentracja na rynku mediów jest przeciwieństwem pluralizmu (występuje jednorodność,
tendencja do skupiania własności w grupie medialnej).
Dywersyfikacja  poszerzanie oferty programowej przez danÄ… grupÄ™ medialnÄ… na tym samym
poziomie (grupa POLSAT, TVP).
Koncentracja pionowa-diagonalna  dana grupa medialna decyduje się poszerzyć ofertę
o programy na innych poziomach (ITI w kinach).
Typy pluralizmu na rynku medialnym (KRRiT, 2013)
" własności,
" polityczny,
" gatunków,
" lokalny,
" kulturowy.
Własność na rynku medialnym:
" publiczna (TVP),
" prywatna (YouTube),
" społeczna (Radio Kampus, media środowiskowe).
Poziom analizy mediów:
" mikro  procesy decyzyjne, relacje pracownicze, rola menedżerów i liderów,
" mezo  struktura i kultura organizacji medialnej; historia (start-up), wielkość organizacji
medialnej (CNN, MTV),
" makro  procesy globalizacji, otoczenie zewnętrzne mediów, relacje z publicznością.
Proces glokalizacji  przeniesienie marki medialnej na rynek międzynarodowy,
umiędzynarodowienie wraz z dostosowaniem mediów do warunków lokalnych polski
Cartoon Network, Newsweek.
Poziomy analizy mediów (Van Dijck, 2013)
2
Otoczenie zewnętrzne  modele systemów prasowych (Siebert, Peterson, Schramm, 1956):
" autorytarny  media służą reżimowi, jednak zachowane są pewne formy pluralizmu
(Białoruś, Bliski Wschód),
" liberalny,
" komunistyczny (totalitarny)  tylko media rządowe (Korea Północna, Chińska Republika
Ludowa),
" odpowiedzialności społecznej.
Systemy medialne  media i polityka (Hallin, Mancini, 2004):
a) rozwój prasy,
b) paralelizm polityczny,
c) profesjonalizm dziennikarski,
d) rola państwa.
Paralelizm polityczny (wysoki lub niski)  interakcje świata polityki z mediami, w jaki sposób
właściwości systemu politycznego przenoszą się na właściwości systemu medialnego.
Profesjonalizm dziennikarski  autonomia zawodowa dziennikarzy, służba publiczna, edukacja.
Rola państwa  sposób, w jaki instytucje państwowe wpływają na kształt systemu medialnego.
3
Państwa z największą wolnością słowa: Kanada, Norwegia, Szwecja, Finlandia, Irlandia, Niemcy.
Polska  19. pozycja
Im dalej na południe Europy, tym bardziej ograniczona wolność słowa.
USA uchodzące za bardzo liberalny, wolny kraj, przechodzą kryzys  poziom wolności słowa
jest średni (około 45. miejsca).
Średni poziom wolności słowa mają także Australia i Wielka Brytania (20. miejsce) oraz Ameryka
Południowa.
Słaba wolność słowa: Rosja, większość Afryki, Ukraina, Białoruś, Ameryka A
acińska.
Brak wolności słowa: Chiny, Korea Południowa, Kuba.
1. Finlandia
2. Holandia
3. Norwegia
4. Luksemburg
5. Andora
6. Liechtenstein
7. Dania
8. Islandia
9. Nowa Zelandia
10. Szwecja
11. Estonia
12. Austria
13. Czechy
14. Niemcy
15. Szwajcaria
16. Irlandia
17. Jamajka
18. Kanada
19. Polska
20. SÅ‚owacja
21. Kostaryka
W 2014 r. Polska na 19. miejscu.
W 2013 r. na 22. pozycji.
4
Systemy medialne (Yin, 2008)
Media NIE sÄ… wolne, ale sÄ… odpowiedzialne  kraje islamskie.
Media NIE są wolne i są NIEodpowiedzialne  Chiny, Korea Południowa, Kuba itd.
Media są wolne, ale NIEodpowiedzialne  kraje Europy południowej i środkowej  Włochy,
Hiszpania, Polska.
Media są wolne i odpowiedzialne  w 2008 roku Yin zaliczyła do nich USA i Wielką Brytanię,
ale obecnie tak nie jest  ich pozycja spadła. Teraz zaliczymy państwa o najwyższym poziomie
wolności słowa.
Model McQuail'a
5
KOMUNIKATOR MASOWY (4 główne grupy):
" właściciele i zarządzający mediami, np. menedżerowie, dyrektorzy, redaktorzy naczelni,
" twórcy, np. reżyserzy, pisarze, artyści itp.,
" dziennikarze,
" technicy, np. operatorzy kamer, obsługa światła, wozów transmisyjnych, montażyści,
scenografowie, charakteryzatorzy.
SYSTEMY MEDIALNE  media i polityka (Hallin, Mancini, 2004):
a) rozwój prasy (wysoki/niski poziom czytelnictwa, pojawienie się prasy masowej),
b) paralelizm polityczny (interakcje świata polityki z mediami, niezależność mediów),
c) profesjonalizm dziennikarski (edukacja dziennikarska, autonomia, służba społeczna),
d) rola państwa (wpływ państwa na finanse mediów, prawa mediów, kontrola zawartości).
Prasa masowa  skierowana do masy (wcześniej prasa była tylko dla elit); tam, gdzie umasowienie
prasy nastąpiło wcześniej, występuje wysoki poziom czytelnictwa.
Italianizacja mediów (berluskonizacja mediów jest specjalną formą italianizacji)  wysoki poziom
paralelizmu politycznego, łączenie mediów z polityką + niski poziom dziennikarstwa; poszukiwanie
sensacji, połączenie funkcji politycznych z władzą nad mediami.
Niezależność mediów trzeba badać pod względem formalnym (ustawy, uchwały), ale także
faktycznym  takim, jakie jest.
6
Model LIBERALNY - PÓA
NOCNOATLANTYCKI:
" USA, Kanada, Irlandia, Wielka Brytania,
" najbliżej wzorca (wierzchołka)  USA,
" nieco dalej Kanada i Irlandia,
" na końcu Wielka Brytania.
Cechy wspólne:
" ekonomia:
ć% tradycja liberalna,
ć% mechanizmy rynkowe wykształciły się bardzo wcześnie,
" polityka:
ć% umiarkowany pluralizm,
ć% występowanie lub wyraz
na tendencja do tworzenia rządów większościowych.
Rynek prasowy:
" wczesny rozwój komercyjnej prasy masowej,
" silne rynki prasowe ukształtowane już w XIX wieku,
" obecnie czytelnictwo i sprzedaż dzienników pozostaje na średnim poziomie, z wyjątkiem
Wielkiej Brytanii, która w 2000 roku zajmowała 5. miejsce w rankingu światowym
(408,5 egzemplarzy na 1000 osób),
" sprzedaż gazet codziennych.
Paralelizm polityczny:
" niski poziom paralelizmu politycznego,
" prasa komercyjna neutralna i niezależna,
" dziennikarstwo zorientowane na informacjÄ™, a nie na komentarz (wyjÄ…tek: Wielka Brytania),
" wewnętrzny pluralizm mediów (wyjątek: zaangażowana politycznie Wielka Brytania),
" zastąpienie pluralizmu wewnętrznego pluralizmem zewnętrznym (Wielka Brytania),
" profesjonalny model zarzÄ…dzania mediami politycznymi (BBC formalnie system
autonomiczny w stosunku do państwa).
Profesjonalizm dziennikarski:
" wysoki poziom profesjonalizmu dziennikarskiego, ale niższy niż w modelu dziennikarskiego
korporacjonizmu,
" autoregulacja (państwo reguluje ustawy, prawa mediów, ale występują mechanizmy
rynkowe  rynek decyduje, czy dana stacja/medium przetrwa),
" przestrzeganie etyki dziennikarskiej jest powszechnym zjawiskiem,
" rozbudowane kodeksy etyczne,
" wpływ otoczenia ekonomicznego (presja rynku komercyjnego).
Rola państwa:
" najsłabsza ze wszystkich modeli,
" orientacja rynkowa, komercjalizacja, konkurencja,
" USA  najbardziej liberalne ustawodawstwo,
" Irlandia i Kanada  większa kontrola nad rynkiem radiowo-telewizyjnym (ochrona wartości
kultury narodowej przed zagrożeniem przez silnego sąsiada posługującego się tym samym
językiem),
7
" Wielka Brytania  media publiczne (prawne regulacje, wysoki profesjonalizm dziennikarski,
znaczny stopień niezależności od kontroli państwowej).
Model ten jednak ewoluował (zwłaszcza w Wielkiej Brytanii).
Model DEMOKRATYCZNEGO KORPORACJONIZMU:
" państwa nordyckie: Szwecja, Norwegia, Dania, Finlandia,
" państwa germańskojęzyczne: Niemcy, Austria, Holandia,
" państwa wielonarodowościowe: Szwajcaria, Belgia.
Cechy wspólne:
" bogate, wysoki produkt brutto,
" zaawansowane w nowoczesnej technologii,
" nieliczna populacja od 4 do 15 milionów (poza Niemcami),
" ograniczony zasięg demograficzny (poza Niemcami) konsumpcji mediów,
" długa tradycja demokratyczna,
" dobrze rozwinięta sfera publiczna,
" aktywne społeczeństwo obywatelskie,
" dominuje umiarkowany pluralizm,
" systemy polityczne różnorodne ideologicznie,
" dobrze rozwinięta funkcja socjalna państwa (państwo opiekuńcze).
Rynek prasowy:
" najwyższa na świecie sprzedaż i czytelnictwo gazet codziennych (czołówka: Norwegia),
" rozwój prasy ma długą historię,
" struktura masowego rynku prasowego ukształtowała się w XIX wieku,
" prasa powiązana z partiami politycznymi i zorganizowanymi grupami społecznymi,
" obecnie obok prasy komercyjnej występuje prasa politycznie zaangażowana (jej zasięg
od lat 70-tych XX wieku zaczyna maleć).
Profesjonalizm dziennikarski:
" najwyższy poziom profesjonalizmu dziennikarskiego,
" daleko idÄ…ca regulacja rynku medialnego,
" protekcjonistyczna polityka państwa wobec mediów (system subsydiów dla prasy)
nie przeszkadza wolności i niezależności mediów,
" paralelizm polityczny w niczym nie ogranicza liberalnych tradycji wolności prasy,
które utrzymują się bez względu na interwencję państwa.
Rola państwa:
" silna pozycja państwa,
" widoczna kontrola rynku medialnego (państwo ma bronić interesu publicznego),
" solidna pozycja nadawcy publicznego,
" media publiczne działają w oparciu o model parlamentarny lub obywatelsko-korporacyjny,
" znaczące zaangażowanie partii politycznych i grup społecznych w proces zarządzania
organizacjami medialnymi,
" wysoka kultura i autonomia dziennikarzy oraz personelu mediów.
8
Paralelizm polityczny:
" tradycyjnie silna prasa partyjna,
" system czterech gazet (wyjaśnienie u Hallina i Manciniego),
" tradycyjnie silny paralelizm polityczny, obecnie słabnie,
" upadek monopolu mediów publicznych nastąpił w tym samym czasie co w krajach
postkomunistycznych.
Model SPOLARYZOWANEGO PLURALIZMU  ŚRÓDZIEMNOMORSKI:
" Włochy i Francja (dłuższa tradycja demokratyczna),
" Hiszpania, Portugalia i Grecja (od lat 70-tych XX wieku).
Cechy wspólne:
" słabo wykształcone społeczeństwo obywatelskie i sfera publiczna,
" niska jakość demokracji,
" występowanie dużej różnorodności politycznej,
" konflikty o podłożu ideologicznym (opóz
nienie w rozwoju instytucji liberalnych),
" silna pozycja państwa i partii politycznych w okresie demokratycznej transformacji,
" klientelizm.
Rynek prasowy:
" bardzo niskie wskaz
niki sprzedaży i czytelnictwa dzienników,
" brak wykształconych nawyków czytelniczych,
" gazety adresowane do wąskiej grupy wykształconych obywateli,
" rynek zdominowany jest przez prasÄ™ elitarnÄ…,
" prasa mocno zorientowana politycznie,
" brak popularnych gazet masowych,
" nie powiodły się próby wprowadzenia tabloidów,
" powoli otwiera się rynek dla prasy bezpłatnej.
Paralelizm polityczny:
" najwyższy ze wszystkich trzech modeli,
" dziennikarstwo, nastawione na komentarz, jest politycznie zaangażowane,
" media elektroniczne sÄ… podporzÄ…dkowane parlamentowi (parlamentarny model
zarzÄ…dzania) lub rzÄ…dowi (rzÄ…dowy model zarzÄ…dzania),
" instrumentalne wykorzystywanie mediów przez instytucje polityczne i ekonomiczne
 partie, rzÄ…d, podmioty gospodarcze posiadajÄ…ce koncesje nadawcze itd.
Profesjonalizm dziennikarski:
" niski poziom profesjonalizmu,
" elity władzy wchodzą w układy z mediami personelem mediów,
" instrumentalizacja mediów.
Rola państwa:
" silna i znaczÄ…ca,
" instytucje kontrolują media jako właściciel, regulator i podmiot finansujący,
9
" tzw. dzika deregulacja  gwałtowny i niekontrolowany proces przejścia od kontroli
państwowej do ekonomicznej (wyjątek: Francja),
" komercjalizacja systemu medialnego.
10
Nowa ekologia mediów: konwergencja w mediach.
Nowe media  infrastruktura i nowi gracze , którzy pojawili się na rynku w latach 70-80-tych
XX wieku.
Dlaczego warto spojrzeć krytycznie na modele systemów medialnych?
" RosnÄ…ce znaczenie ekonomii,
" pomiędzy podejściem systemowym a nową ekologią mediów,
" ekosystemy mediów/komunikowania,
" nowi aktorzy, nowe procesy,
" multistakeholderyzm w zarzÄ…dzaniu mediami,
" pomiędzy paradygmatem industrialnym a postindustrialnym/sieciowym,
"  Co siÄ™ wykluje z poczwarki? (Jakubowicz. 2004)
Hallin, Mancini  Systemy medialne....
Presja ekonomiczna jest najgorsza dla dziennikarstwa w Polsce.
Nowa ekologia = ekosystem, by podkreślić wszystkie relacje  internacjonalizację i globalizację.
(cyfrowe) ekosystemy komunikowania  przełożenie rozumienia systemu z nauk przyrodniczych;
jeszcze bardziej ukazuje złożoność systemu, współzależność elementów. Nazwa ta została
zaproponowana zamiast  systemu medialnego .
Deinstytucjonalizacja  kiedyÅ› media jako instytucja  normy, zasady...
Media jednostkowe  należy powiązać ze sferą UGC,; to użytkownicy przejmują funkcje,
sami tworzą zawartość, np. blogi; użytkownicy zajmują się wytwarzaniem i dystrybucją.
Prosument (tzw. nowy gracz) = producent (osoba, która tworzy coś nowego) + konsument
(tego, co już powstało).
Multistakeholderyzm  nowa jakość w zarządzaniu mediami; zmiana paradygmatu w stosunku
do polityki medialnej, zarządzania; wkraczanie polityki medialnej na nowe ścieżki; polityka
medialna kiedyś była kierowana odgórnie, teraz każdy głos ma taką samą wagę, aktorzy muszą
się  dogadać ; aktorzy reprezentują różne środowiska  społeczeństwo, obywatele, władza...
Pluralizm ma zawsze postać spolaryzowaną.
Model industrialny odnosi się do mediów masowych.
Trzy modele mediów i polityki - pomiędzy kontynuacją a krytyką:
" refleksje nad pojęciem, dystans ideologiczny przybiera formę spolaryzowaną,
" demokratyczny korporacjonizm,
" trzy modele mediów i polityki a studia nad mediami na świecie + wpływ na rozwój studiów
nad mediami.
11
 Gdzie jest Polska? - prof. Dobek-Ostrowska:
Polski system medialny jest na rozdrożu między modelem liberalnym a modelem
spolaryzowanego pluralizmu, ale coraz częściej pojawiają się wspólne cechy z ciągle
ewoluujÄ…cymi systemami zaliczanymi do modelu demokratycznego korporacjonizmu
Italianizacja mediów  w połowie lat 90-tych XX wieku modele systemów medialnych Europy
Środkowej upodabniają się do południowych:
" niski poziom dziennikarstwa,
" bardzo wysoki poziom paralelizmu politycznego,
" tworzenie siÄ™ nieformalnych relacji na styku media-polityka.
Media:
" tradycyjnie: media masowe,
" współcześnie: indywidualizacja, personalizacja (odmasowanie mediów, media bazują
na naszych zainteresowaniach; każdy może stworzyć medium na bazie własnych
zainteresowań), interaktywność.
Cyfryzacja  lipiec 2013 r., Polska, koniec ery naziemnej telewizji analogowej, rozpoczęła się era
telewizji cyfrowej. Proces cyfryzacji w Polsce zakończył się, obecnie mówi się o cyfryzacji radiowej.
Dematerializacja  odrywanie się zawartości/formy medialnej od tradycyjnego nośnika
i przenoszenie na nowe poziomy konsumpcji, bÄ…dz
nowe materiały, np. kasety magnetofonowe
płyty CD MP3.
Procesy deregulacji  media elektroniczne  wprowadzenie do systemu mediów prywatnych,
przełamanie monopolu nadawcy publicznego i stworzenie warunków dla rozwoju modelu
dualnego  TVP1, TVP2 zostały wzbogacone o POLSAT i TVN.
Nowe formy mediów:
" media społecznościowe/partycypacyjne/blogosfera,
" UGC,
" wyszukiwarki internetowe,
" wikis,
" sklepy online,
" gry online.
Użytkownicy mediów:
" tradycyjnie: pasywni odbiorcy,
" współcześnie: kreatywni, aktywni użytkownicy.
12
DIY, prosumenci,  twórcy :
" crowdfunding  zbieranie pieniędzy prowadzone na stworzonych do tego celu platformach
internetowych; jest to forma finansowania różnego rodzaju projektów przez społeczność,
która jest lub zostanie wokół tych projektów zorganizowana.
" crowdsourcing  proces, w ramach którego organizacja (firma, instytucja publiczna,
organizacja non-profit) przeprowadza outsourcing (wydzielenie ze struktury organizacyjnej
przedsiębiorstwa niektórych realizowanych przez nie samodzielnie funkcji i przekazanie
ich do wykonania innym podmiotom) zadań wykonywanych tradycyjnie przez pracowników
do niezidentyfikowanej, zwykle bardzo szerokiej grupy ludzi w formie open call.
Crowdsourcing umożliwia wszystkim użytkownikom Internetu partycypację w zadaniach,
które kiedyś były zarezerwowane dla wąskiej grupy specjalistów.
Procesy konwergencji:
" lata 80-te XX wieku,
" Komisja Europejska (1997 r.):
ć% zdolność różnych sieci do przekazywania tych samych treści i świadczenia podobnych
rodzajów usług,
ć% łączenie urządzeń konsumenckich  telefon, telewizor, komputer  w jedno urządzenie.
Pojęcie konwergencji:
" proces ciągły,
" jako efekt technicznych procesów przekształcania mediów,
" internetyzacja mediów  Internet jako dodatkowy kanał, wzbogacenie oferty programowej,
" mediatyzacja Internetu  Internet jako nowe medium.
Poziomy konwergencji:
" techniczna  rozwój mediów, przenoszenie na strony internetowe np. gazet, możliwość
 dojścia do gazet, mediów przez tablety, smartfony itp.,
" korporacyjna  zbieżność interesów i integracja przedsiębiorstw należących do rynków:
medialnego, informatycznego, telekomunikacyjnego i rozrywkowego,
" przemysłowa i rynków (dostawcy, nadawcy, dystrybutorzy, operatorzy),
" odbiorcza:
ć% mechaniczna  można korzystać z różnych mediów w tym samym czasie (oglądamy
telewizjÄ™ i czytamy gazetÄ™),
ć% hipermedialna  jak my korzystamy z Internetu  czytamy artykuł i słuchamy wywiadów,
wiele okien,
" polityki publicznej i prawa  OFCOM  Wielka Brytania  tworzenie polityki medialnej
i telekomunikacyjnej; multistakeholderyzm; w Polsce tego nie ma (KRRiT i UKE),
" przestrzenna i kulturowa  globalizacja, wszędzie rozrywka.
Rynek usług dodanych  VoD, wszystko, co wynika z procesu cyfryzacji.
13
Mediamorfoza  proces przekształcenia mediów, determinizm społeczno-kulturowy
vs. determinizm technologiczny.
 Internet połyka media, a następnie je wypluwa. Czasem to je wzmacnia, czasem też umierają.
/Doctorow/
 Żadne medium jeszcze nie umarło z powodu rozwoju Internetu.
/Jakubowicz/
Modele zmiany mediów:
" model zmiany kumulatywnej  media póz
niejsze NIE wypierają wcześniejszych,
" model zmiany substytucyjnej  nowe media zastępują media tradycyjne.
14
Nowe media czyli jakie?
Mediamorfoza  zmiana mediów.
Wybrane koncepcje i definicje mediów:
" tradycyjnie: prasa, radio, telewizja,
" media jako organizacje/instytucje:
«% cel, funkcje (D. McQuail  media: IV wÅ‚adza, funkcja rozrywkowa, informacyjna,
kontrolna, edukacyjna),
«% procesy i linia redakcyjna w ramach organizacji (linia redakcyjna  relacje, hierarchia
w newsroomie, ramy, elementy ideologii w redakcji, światopogląd),
«% personel mediów (wÅ‚aÅ›ciciele, zarzÄ…dzajÄ…cy, pion techniczny, dziennikarze),
«% cykliczność,
«% publiczna natura komunikowania za pomocÄ… zróżnicowanych kanałów dystrybucji
(określona infrastruktura),
«% normy, wartoÅ›ci, standardy etyczne (ważne jest dobro publiczne, media majÄ…
zachowywać się w sposób etyczny).
Media masowe  nadawca ma wyłączność na produkowanie zawartości, użytkownik nie tworzy,
odbiorca jest anonimowy.
dziennik  min. 2 razy w tygodniu,
 dziennikiem jest ogólnoinformacyjny druk periodyczny lub przekaz za pomocą dz
więku
oraz dz
więku i obrazu, ukazujący się częściej niż raz w tygodniu,
tygodnik czasopismo, min. 1 raz w tygodniu
3 sposoby definiowania mediów:
" materialne  infrastruktura, nośniki,
" organizacyjne  linia redakcyjna (jako relacje wewnÄ…trz organizacji), jako instytucja,
" funkcjonalne - McQuail.
Dziennikarz:
" normy, wartości, działanie,
" przynależność do stowarzyszeń dziennikarskich,
" zatrudnienie, wynagrodzenie,
" edukacja, doświadczenie,
" działalność, rola w organizacji medialnej.
15
Pojęcie  nowych mediów w latach 80-tych XX wieku stosowano dla określenia telewizjo kablowej
i satelitarnej.
Internet a nowe media: 1990 r. - podstawy HTML, pierwsza strona internetowa.
Współcześnie  nowe media dla określenia mediów partycypacyjnych, blogosfery, wiki.
 Nowe media dla określenia zmian w komunikacji,
zmiana w mediach:
" zmiana społeczna,
" zmiana technologiczna (komunikowanie multimedialne, nielinearne  użytkownik decyduje,
kiedy chce skorzystać).
Co spowodowała zmiana technologiczna?
" komunikowanie:
" multimedialne,
" nielinearne, nie jest ważny czas, kiedy się ogląda,
" on demand,
" time-shifting, place-shifting,
" mobilne,
" one-to-one, one-to-many, many-to-many.
Nowe vs. stare media
NOWE STARE
CEL połączenie funkcji i celów; informacja, edukacja, rozrywka
informowanie przez rozrywkÄ™ -
infotainment
PARADYGMAT KOMUNIKACJI komunikacja interpersonalna, one-to-many, odbiorcy, masy
personalizacja, interakcje
POJ
CIE JAKOŚCI dodatkowa rola użytkowników twórcy profesjonalni
mediów
MEDIA A PUBLICZNOŚĆ publiczność tworzy zawartość relacje asymetryczne
16
Nowe media 1.0:
" lata 80-te XX wieku,
" głównie nowe sposoby
rozpowszechniania zawartości,
" teletekst, videotekst,
" są przedłużeniem mediów
tradycyjnych.
Nowe media 2.0:
" po 2001 roku,
" cyfrowe, interaktywne,
hipertekstualne, wirtualne,
usieciowione,
" zwiększa się tzw. obecność społeczna, poczucie autonomii, możliwość tworzenia zawartości,
media stajÄ… siÄ™ cyfrowe,
(2005: YouTube)
Nowe media 3.0:
" zwiększa się rola kontroli użytkowników nad zawartością,
" personalizacja,
" gry online, nowe platformy,
" komunikacja cyfrowa, multimedialna, online
Rada Europy jako pierwsza podejmuje próbę usystematyzowania pojęcia  nowe media :
1996:  media drukowane i elektroniczne ,
2007:  media drukowane (dzienniki, czasopisma), media elektroniczne (radio, telewizja, usługi
linearne), news media online (newslettery, edycje online czasopism), usługi nielinearne (VoD)
+
zawartość, wymiar instytucjonalny i funkcjonalny.
MEDIA:
" platformy realizują niektóre funkcje mediów (wyszukiwarki internetowe),
" media tworzone przez nowych aktorów,
" wszystkie media są nowe (dają ludziom nowe możliwości):
ć% HD,
ć% relacje z platformami społecznościowymi,
ć% strony internetowe, media przenoszą się do Internetu,
ć% media cyfrowe.
Ponad 60% osób korzysta z Internetu, najwięcej w przedziale wiekowym 25-39 lat.
Media tworzone przez nowych aktorów (Van Dijck, 2013):
" portale społecznościowe: Facebook, Twitter, LinkedIn, Google+,
" UGC: YouTube, Flickr, MySpace, blogi, Wikipedia,
" handel i marketing: Amazon, eBay, Groupon, Craigslist,
" gry online: Angry Birds, FarmVille, World of Warcraft.
17
Użytkownicy mediów w dobie Internetu.
Stary paradygmat  paradygmat industrialny:
" komunikowanie masowe  (kiedy nie było jeszcze Internetu) odbiorca, masy, jednostki
anonimowe,
" media jako gatekeeper  selekcjoner informacji (obecnie tę funkcję przejmują użytkownicy
Internetu).
Współcześnie:
" dostęp do mediów  konwergencja,
" indywidualizacja  publiczność na pierwszym miejscu, sama wybiera treści,
" personalizacja,
" interakcja  kiedyś: czytelnik zauważył błąd  wysyłał list, współcześnie w formie ciągłej,
relacja widz-media; konkursy telewizyjne,
" UGC  wszystko wytwarzane jest przez użytkowników,
" prosuments, engagers, participants,
" publiczność mediów,
" kultura partycypacji i uczestnictwa,
" nowe podejście do zarządzania
" era wikinomii  wszystkie procesy, gdzie daje się ludziom narzędzia do tworzenia,
" media activism  aktywizm medialny  Twitter, użytkownicy informują się o wydarzeniach,
" przekaz wielonarracyjny  różne z
ródła,
Użytkownicy jako element współczesnych teorii mediów:
Jay Rosen  The People Formerly Known as the Audience, wcześniej  odbiorcy ,
Clary Shirky  Here Comes Everybody, współuczestnictwo w mediach,
Henry Jenkis  Convergence Culture, kumulowanie treści w jednym nośniku.
Nowa rewolucja  paradygmat postindustrialny:
narodziny ruchu  Makers , DIY
 The beauty of the Web is that it democratized the tools both of invention and of production.
(Anderson, 2012)
Media:
" nowe nowe media,
" relacje z mediami tradycyjnymi  radio, prasa, telewizja.
Nowe możliwości w relacjach z mediami tradycyjnymi:
" współtworzenie newsów,
" komentowanie newsów,
" kontakt z dziennikarzami (e-mail),
" dostęp do informacji/mediów,
" fora, blogi (dziennikarze sami tworzÄ… blogi  NaTemat.pl).
18
Nowe zadania dla  starych-nowych mediów (Rada Europy, 2012):
" otwartość  tworzenie, współtworzenie, komentowanie (dajemy czytelnikom do tego
narzędzia),
" przejrzystość,
" odpowiedzialność za słowo, skutki publikacji; można zgłosić naruszenie,
" wiarygodność.
Nowe praktyki, kompetencje:
" tworzenie, współprodukcja,
" modyfikacja treści (są strony, gdzie można stworzyć książkę, potem ją wydrukować),
" dystrybucja (media utraciły monopol na dystrybuowanie treści  jest Facebook, YouTube),
" sharing  dzielenie się zawartością, powiązane z dystrybucją,
" zarządzanie treścią,
" mobilizacja,
" przejmowanie funkcji mediów, producentów, dystrybutorów,
" kompetencje.
UGC:
" wymóg publikacji,
" twórczy wkład, np. dodanie ścieżki dz
więkowej do zdjęć,
" tworzenie poza aktywnością zawodową (nie przez dziennikarzy).
Typologie UGC (OECD, 2005):
" fotografia,
" muzyka i audio,
" video i film,
" dziennikarstwo obywatelskie  współtworzenie newsów + nieprofesjonalni tworzą
zawartość; blogi,
" edukacyjna zawartość  szkoły i uniwersytety,
" urzÄ…dzenia mobilne,
" wirtualna zawartość.
Platformy dystrybucji UGC:
" blogi,
" platforma Wiki  narzędzia do współtworzenia,
" podcasting,
" media społecznościowe.
19
Typologie UGC:
Blogosfera w Polsce:
real users: zasięg:
Blogspot.com 6 744 510 32,23%
Blox.pl 2 961 479 14,15%
Bloog.pl 2 913 245 13,92%
Blog.pl
Blog.onet.pl
Wordpress.com
Tumbrl.com
Blogger.com
20
Kultura innowacji w mediach online  modele biznesowe i zarzÄ…dzanie mediami.
Wybrane przykłady mediów partycypacyjnych:
Craigslist  platforma ogłoszeniowa,
Amazon  oprócz kupowania można także wydać np. ebooka; płatność tylko kartą kredytową,
Spotify  można pobierać muzykę za darmo. Koszt rekompensowany jest z reklam,
Gry online (nowy model partycypacji):
" praktyka, nowe kompetencje,
" interakcja,
" poszukiwanie rozwiązań.
Grace, 2013:
 Gry online tworzą nasze doświadczenia; kształtują nie tylko to, co widzimy, ale też to, co robimy.
crowdsourcing  praktyka generowania idei, zawartości od dużej grupy odbiorców, najczęściej
użytkowników mediów online; twórcą crowdsourcingu jest Jeff Howe (2008),
typy:
" crowd wisdom (opinia użytkowników); także James Surowiecki  jest problem, zadaje się
pytanie i użytkownicy pomagają,
" crowd creation (UGC)  cały sektor, platformy partycypacyjne,
" crowdvoting (partycypacja)  problem do rozwiązania. Za pomocą użytkowników poszukuje
się głosu, który będzie dominował,
" crowdfunding (finansowanie społecznościowe)  zwracamy się do tłumu (użytkowników
online) o pomoc, potem świadczymy usługę.
Kreatywność vs. innowacja:
" kreatywność = wiedza, umiejętności kreatywnego myślenia, motywacja,
" innowacja -  transmisja nowych idei w produkt, proces, działalność,
" inwencja vs. innowacja
kreatywny  stwarza nowe rozwiÄ…zania; kreatywny  warunek konieczny dla zaistnienia innowacji,
innowacja  jest procesem wdrażania konkretnego pomysłu w życie.
Typy innowacji:
" produktu (media online, Instagram),
" procesu (tego, w jaki sposób nową rzecz będziemy tworzyć),
" działania,
" zarządzania (efekt: wyższy poziom konkurencji, większa popularność),
" pozycji na rynku,
" podtrzymująca status quo vs. rewolucyjna (coś nowego, odejście od starych modeli
biznesowych).
Dlaczego innowacja jest ważna?
" procesy decyzyjne decydujÄ… o strategii,
" kultura organizacji medialnej wpływa na zdolność do innowacji,
" konieczność dostosowania się do zmiany mediów tradycyjnych  change management
 te firmy, które powstały przed Internetem, muszą się dostosowywać,
21
" modele biznesowe  zmiana w sposobie myślenia o mediach, np. oferowanie czegoś
za darmo, jak gazeta Metro,
" efektywność, zdolność do konkurowania z podmiotami na rynku medialnym.
Fast Company, 2014  tworzy ranking  Najbardziej innowacyjna firma na świecie :
1. Google  już od kilku lat rozszerza swoją ofertę o nowe produkty (dywersyfikacja), przejmuje
także inne produkty (YouTube);
Googleplex (Mountain View),
zarzÄ…dzanie,
 pakiet korzyści ,
struktura  to, w jaki sposób jednostka podzielona jest na departamenty i jak te departamenty
prezentują się na poszczególnych poziomach zarządzania,
HR,
lifestyle,
rola liderów: Sergey Brin i Larry Page.
Jak patrzeć na media w ujęciu organizacyjnym?
Liczy się zdolność organizacyjna, by osiągnąć cel:
1. struktura organizacyjna i infrastruktura (czy jest hierarchia czy zdywersyfikowany model
współpracy),
2. strategia i planowanie (szanse, zagrożenia, efekty),
3. zarzÄ…dzanie, podejmowanie decyzji (kogo przyjmuje siÄ™ do pracy, motywacja, jak przebiega
praca),
4. zasoby (w szczególności ludzkie),
5. kultura organizacji.
6. rola liderów/menedżerów mediów online (umiejętności).
Media  3 zmienne:
a)  wiek organizacji - media, które weszły na rynek, np. przed YouTube,
mają już ugruntowaną pozycję,
b) liczba pracowników,
c) model biznesowy  każda firma w mediach online jest w stanie określić, w jaki sposób
będzie czerpała korzyści.
1. Struktura:
ć% hierarchia (w mediach tradycyjnych),
ć% specjalizacja,
ć% departamentalizacja  ile poszczególnych jednostek można stworzyć w ramach danej
organizacji medialnej,
ć% rozpiętość kontroli,
ć% centralizacja,
ć% formalizacja  sposób porozumiewania się między pracownikami.
22
TVP  trzyosobowy zarzÄ…d, zhierarchizowana, zdepartamentyzowana struktura, bardzo wysoki
poziom specjalizacji.
2. Strategia:
ć% definiowanie celów,
ć% dokonywanie wyborów,
ć% SWOT a kierunki strategiczne:
a) silne strony,
b) słabe strony,
c) szanse,
d) zagrożenia.
3. ZarzÄ…dzanie:
ć% procesy decyzyjne,
ć% governance  media wychodzą do użytkowników z prośbą o komentowanie,
ć% komunikacja,
ć% relacje z otoczeniem zewnętrznym najważniejsze jest, kto podejmuje decyzje.
Inne zarządzanie w mediach starych i nowych (w nowych: otwartość, transparentność).
4. Zasoby ludzkie:
ć% HR,
ć% budowanie zespołów,
ć% motywacja (zewnętrzna: gratyfikacje finansowe; wewnętrzna  obecnie lepsza:
powiÄ…zanie jednostki i organizacji),
ć% rozwój pracowników,
ć% otwieranie się na UGC,
5. Kultura organizacji:
ć%  wartości, normy i wierzenia ludzi pracujących d;a danej organizacji (Daft, 1989),
ć% DNA organizacji,
ć%  system zachowań i procesy (Smith, 2007),
kulturę trudno jest zmienić.
23
6. Rola liderów:
ć% wizja,
ć% stymulowanie kreatywności,
ć% budowanie zespołu,
ć% motywacja,
ć% komunikacja i zarządzanie.
Modele biznesowe w mediach online:
" for profit vs. non-profit,
" reklama,
" subskrypcja (także VoD),
" artykuł sponsorowany,
" finansowanie społecznościowe (crowdfunding),
" przyszłość finansowania mediów online  czy wszystko będzie dostępne  za darmo ?
(Anderson).
Udział mediów w globalnych wydatkach  prognozy i stan faktyczny reklam na świecie 2013, 2016.
40% udział telewizji  działalność reklamowa (2013), spadnie za 3 lata, wzrośnie reklama
w Internecie (podobnie jest w Polsce).
Rynek reklamy w Polsce  raport StarLink, 2013:
Wydatki na reklamę w 2013 r. spadły, ponad połowa wydatków na reklamę w telewizji,
na 2. miejscu Internet, 3. miejsce  radio.
Reklama online:
1. display,
2. SEM (AdWords),
3. video,
4. mailing.
Piano Media  platforma, gdzie za pośrednictwem subskrypcji, można mieć dostęp do różnych
tytułów.
Współczesne spojrzenie na modele biznesowe:
"  The Long Tail - sprzedaż generowana przez dużą ilość produktów niszowych stanowi
większy rynek niż całkowita sprzedaż bestsellerów  duża liczba oferowanych produktów
+ brak ograniczeń fizycznych,
" model  darmowego korzystania - przynajmniej jeden użytkownik może korzystać z usług
 za darmo ,
" Metro,
" Freemium  Skype  konto i podstawowe funkcje za damo, rozszerzony program jest płatny,
" niedrogie lub darmowe produkty na początek, potem opłaty  telefony komórkowe,
drukarki.
24
Dziennikarze w Polsce  próba charakterystyki
Badacze dziennikarstwa w Polsce:
Jane Curry 1990,
Zbigniew Bajka 1991,
Jerzy Olędzki 1998,
Stępińska i Ossowski 2011.
MediaAcT, Journalism in Change  dwa projekty: jak zmieniło się postrzeganie badawcze zawodu
w erze nowych mediów przez samych dziennikarzy?
Czy są uniwersalne kryteria, za pomocą których można zdefiniować dziennikarstwo?
" Działalność, rola w organizacji medialnej  dziennikarze tworzą jeden z czterech
podstawowych segmentów oprócz pionu technicznego, zarządzających, właścicieli),
" edukacja, doświadczenie + szkolenia redakcyjne, nie tylko studia,
" zatrudnienie, wynagrodzenie,
" przynależność do stowarzyszeń dziennikarskich i organizacji profesjonalnych KSD, SDP
i SDRP,
" normy, wartości, działania  jako misja, powołanie.
Kryteria definicji dziennikarza:
" rynku pracy  dziennikarz pozostający w stosunku pracy z organizacją medialną  na stałe
czy freelancer,
" funkcjonalne  dziennikarstwo jako przygotowanie i opracowanie materiałów
informacyjnych (wypełnia pewną funkcję względem społeczeństwa),
" ekonomiczne  przynajmniej 50% dochodów pochodzi z działalności dziennikarskiej.
Polska (2011 r.) 11981 dziennikarzy, próba badawcza: 100 osób:
dzienniki  37 osób,
magazyny  19,
radio publiczne  12.
radio prywatne  8,
telewizja publiczna  8,
telewizja prywatna  10,
media online  4,
PAP  2.
Pion menedżerski vs. operacyjny: 25% vs. 75%.
Magazyny  wszystko to, co w formie drukowanej nie jest zaliczane do dzienników  tygodniki,
dwutygodniki, miesięczniki itd.
Media online  organizacje newsowe, które dostarczają, dystrybuują informacje za pośrednictwem
platform internetowych  Gazeta.pl, Onet.pl.
25
1. Cechy socjo-demograficzne:
ª% pÅ‚eć,
ª% wiek,
ª% pochodzenie,
ª% (relacje rodzinne).
Ogółem: kobiety vs, mężczyz
ni: 59% vs. 41%.
Polska: 41% vs. 59%
Rosja: 62% vs. 38%
Szwecja: 53% vs. 47%
grupy wiekowe - przeważają ludzie młodzi
wiek Polska Rosja Szwecja
d" 35 lat 42% 69% 26%
36-50 lat 39% 24% 36%
> 50 lat 19% 7% 38%
2. Edukacja i doświadczenie (nie jest warunkiem koniecznym, ale może pomagać):
ª% edukacja  jaki poziom wyksztaÅ‚cenia, czy jest to dziennikarstwo czy coÅ› innego,
ª% rola edukacji dziennikarskiej,
ª% doÅ›wiadczenie w mediach.
" różne motywy dla podjęcia pracy w zawodzie,
" edukacja jako proces (ważna jest też jej jakość),
" rola instytucji kształcących (czasami potrzeby rynku i instytucji nie łączą się w swych
celach),
" umiejętności (wiedza ogólna czy wyspecjalizowanie),
" dziennikarstwo jako  zawód otwarty .
Wykształcenie:
89% z wykształceniem wyższym (większy procent kobiet niż mężczyzn).
Polska:
wykształcenie suma d" 35 lat 36-50 lat > 50 lat mężczyz
ni kobiety
podstawowe 0% 0% 0% 1% 0% 0%
średnie 11% 16% 9% 2% 15% 4%
wyższe 89% 84% 91% 96% 82% 96%
Rozwój szkolnictwa zawodowego:
 1917 r. Wyższa Szkołą Dziennikarska w Warszawie,
 do 1939 r. szkoły w Poznaniu i Krakowie,
 upolitycznienie szkolnictwa w okresie komunizmu,
 boom edukacyjny w połowie lat 90-tych,
 około 40 tysięcy studentów dziennikarstwa w Polsce w latach dwutysięcznych
(18 uniwersytetów, 35 szkół wyższych publicznych i prywatnych).
26
Ranking szkół wyższych: czołówka: 1. UW, 2. UJ.
Najpopularniejsze na UW dziennikarstwo + PR.
Rola edukacji dziennikarskiej:
44% respondentów bez wykształcenia dziennikarskiego (większy procent mężczyzn niż kobiet,
około połowa w grupie wiekowej 36-50 lat).
Polska:
brak wykształcenia dziennikarskiego 44%
szkolenie w organizacji medialnej 11%
edukacja dziennikarska poza uczelniÄ… 5%
edukacja dziennikarska w ramach uczelni 40%
Im większa wolność słowa, tym wykształcenie dziennikarzy jest mniej ważne, np. w Finlandii,
Francji, Niemczech, Wielkiej Brytanii (demokratyczny korporacjonizm).
Polska: niewystarczające wykształcenie dziennikarzy jest problemem  3. miejsce (model
środkowoeuropejski).
Jak można interpretować te wyniki?
 perspektywa historyczna,
 finansowanie nauki  nauki ścisłe a społeczne,
 struktura rynku pracy  wiedza czy wykształcenie jest ważne (typowo dziennikarskie
czy np. ekonomiczne),
 oczekiwania pracodawcy,
 teoria vs. praktyka,
 wiedza ogólna,
 dziennikarstwo  między nauką a  powołaniem ,
 czy edukacja wspiera etykÄ™ w mediach?
3. Zatrudnienie:
ª% wymiar czasu pracy  jak wiele czasu w tygodniu poÅ›wiÄ™ca siÄ™ na pracÄ™ dziennikarskÄ…
 full- czy part-time?
ª% umowa o pracÄ™, umowa zlecenie, umowa o dzieÅ‚o,
ª% struktura na rynku pracy.
Typ zatrudnienia:
67% respondentów z zatrudnieniem  na stałe (najwyższy poziom w grupie wiekowej 36-50 lat,
większy procent mężczyzn niż kobiet),
21% młodych ludzi d" 35 lat  zatrudnionych czasowo.
27
Polska:
zatrudnienie suma d" 35 lat 36-50 lat > 50 lat
stałe 67% 49% 81% 72%
czasowe 11% 21% 4% 4%
freelance 12% 14% 10% 12%
inne 10% 16% 5% 7%
Wymiar czasu pracy:
79% full-time, 21% part-time,
rola struktur organizacji, rynek pracy
Polska:
suma d" 35 lat 36-50 lat > 50 lat mężczyz
ni kobiety
full-time 79% 67% 90% 85% 83% 75%
part-time 21% 33% 10% 15% 17% 25%
W Szwecji nawet 95% d" 35 lat  full-time.
Rola rynku pracy:
 w ciÄ…gu ostatnich 5 lat,
 największy spadek liczby pracowników w sektorze dzienników, najmniejszy w telewizji
prywatnej,
 zwolnienia to często efekt fuzji, nowej strategii formy medialnej.
Polska:
zmniejszenie liczby pracowników:
" duże: 31%,
" niewielkie: 27%,
bez zmian: 20%,
zwiększenie liczby pracowników:
" niewielkie: 10%
" duże: 5%,
nie wiem: 7%.
4. Wynagrodzenie:
ª% rola wynagrodzenia,
ª% czy, zdaniem dziennikarzy, wynagrodzenie jest wystarczajÄ…ce?
ª% poziom wynagrodzenia.
Ważność kwestii przy podejmowaniu pracy dziennikarza:
1. szansa na rozwój zawodowy,
2. wynagrodzenie,
3. swoboda w pracy.
28
Co dziennikarze myślą o wynagrodzeniu?
 mężczyz
ni są częściej zadowolenia niż kobiety,
 najbardziej zadowoleni sÄ… dziennikarze z grup 2. i 3. - 36-50 lat i > 50 lat.
Polska  zadowolenie z wynagrodzenia:
nie, dziennikarstwo jest tylko częścią działalności 6%
nie, muszą poszukiwać innych z
ródeł dochodów 14%
tak, mogą przeżyć 30%
sytuacja dobra 29%
sytuacja bardzo dobra 22%
PÅ‚aca dziennikarzy JEST problemem:
1. Hiszpania,
2. Polska,
3. Wielka Brytania
NIE jest w Holandii i Finlandii.
29
System odpowiedzialności i przejrzystości mediów.
Dziennikarstwo jako:
" zasady, normy, standardy,
" etyka zawodowa  analiza na trzech poziomach:
«% indywidualnym,
«% organizacyjnym  normy, zasady, wartoÅ›ci w danej organizacji,
«% makro  etyka ksztaÅ‚towana przez kulturÄ™, tradycjÄ™, bohaterów, historiÄ™,
gdyż organizacje nie istnieją w próżni,
" niezależność  od np. polityków, reklamodawców; także relacje dziennikarzy na poziomie
organizacji medialnej  naczelny, wydawca czy może am dziennikarz proponuje tematy,
którymi się zajmie,
" przejrzystość  coraz ważniejsza w erze nowych mediów, np. we Włoszech jest transmisja
z newsroomu,
" otwartość  gotowość do podjęcia dialogu  organizacja medialna chce prowadzić,
zaangażować się w dialog z publicznością na temat związany z jakością publikacji; określa,
w jaki sposób dziennikarze reagują na krytykę.
Pojęcie samoregulacji:
" samoczynne regulowanie siÄ™ jakiegoÅ› zjawiska, procesu itp.
" samoregulacja w mediach:
Pappis, 2007
Prawo obowiązujące w danym kraju stanowi punkt wyjścia dla dziennikarzy.
Prawo a samoregulacja:
Samoregulacja dotyczy pewnych zjawisk i zasad, na które decydują się media: ochrona
prywatności, obiektywizm w mediach, sami wyciągają konsekwencje.
30
Pojęcie odpowiedzialności mediów:
 Każde niepaństwowe działanie, mające na celu rozwój odpowiedzialności mediów względem
publiczności - Bertrand, 2000:108
 Procesy, za pomocą których, media odpowiadają przed społeczeństwem za jakość i skutki
publikacji - McQuail, 2005:207
System odpowiedzialności mediów,
Normy, wartości, zasady etyczne, (ich przekroczenie)
Instytucje, praktyki, mechanizmy, (działanie)
Otoczenie zewnętrzne.
Poziomy odpowiedzialności mediów
Jakie są największe problemy dziennikarzy w Polsce? 2012 r.
" presja ekonomiczna szkodzi jakości dziennikarstwa: 70% - tak, 10% - nie,
" płaca dziennikarzy nie jest wystarczająca: 70% - tak, 8% - nie,
" presja polityczna szkodzi jakości dziennikarstwa: 47% - tak, 29% - nie,
" dziennikarze nie przestrzegajÄ… zasad etyki: 42% - tak, 25% - nie.
31
Wobec czego dziennikarz jest odpowiedzialny?
jego sumienie 92%
standardy dziennikarskie 90%
z
ródła informacji 89%
Na dalszych miejscach: odbiorcy, redaktor naczelny, koledzy w newsroomie, wydawca, Bóg,
reklamodawcy, autorytety religijne, rzÄ…d, partie polityczne.
1. moralność,
2. publiczność,
3. koledzy.
Rola stowarzyszeń dziennikarskich:
SDP: 1951-1981; 1989, 2700 członków,
SDRP: 1989,
KSD: 1991, 500 członków.
Kto należy do stowarzyszeń dziennikarskich?
71% ankietowanych nie należy do stowarzyszeń dziennikarskich,
niewielkie zainteresowanie członkostwem wśród ludzi młodych.
Polska:
Suma d" 35 lat 36-50 lat > 50 lat Mężczyz
ni Kobiety
Tak 29% 18% 25% 56% 30% 30%
Nie 71% 82% 75% 44% 70% 70%
1. Rola kodeksów etyki dziennikarskiej:
" wpływ na codzienną pracę dziennikarza,
" wyrażenie przywiązania do zasad, standardów, wartości,
" wyrażenie zasad, celów dziennikarzy i organizacji medialnej,
" kodeksy ogólne vs. dokumenty poszczególnych organizacji medialnych (kodeks ogólny
nie ogranicza się do jednej organizacji, jest dla sygnatariuszy; dokumenty poszczególnych
organizacji różnią się zastosowaniem i poziomem szczegółowości),
" co było pierwsze: kodeks czy stowarzyszenie?
W Polsce z inicjatywy dziennikarskiej stworzono poziomy odpowiedzialności mediów (1995).
Przykład Polski:
" Karta Etyczna Mediów, działalność Konferencji Mediów Polskich (7 zasad),
" kodeksy etyczne stowarzyszeń dziennikarskich i Izby Wydawców Prasy,
" działalność sądów dziennikarskich stowarzyszeń dziennikarskich,
" zasady etyczne i działalność Komisji Etyki w Telewizji Polskiej,
" innowacje online
32
Konferencja Mediów Polskich,
Karta Etyczna Mediów (1995):
" zasada prawdy - co znaczy, że dziennikarze, wydawcy, producenci i nadawcy dokładają
wszelkich starań, aby przekazywane informacje były zgodne z prawdą, sumiennie
i bez zniekształceń relacjonują fakty w ich właściwym kontekście,
a w razie rozpowszechnienia błędnej informacji niezwłocznie dokonują sprostowania,
" zasada obiektywizmu - co znaczy, że autor przedstawia rzeczywistość niezależnie
od swoich poglądów, rzetelnie relacjonuje różne punkty widzenia,
" zasada oddzielania informacji od komentarza - co znaczy, że wypowiedz
ma umożliwiać
odbiorcy odróżnianie faktów od opinii i poglądów,
" zasada uczciwości - co znaczy działanie w zgodzie z własnym sumieniem i dobrem odbiorcy,
nieuleganie wpływom, nieprzekupność, odmowę działania niezgodnego z przekonaniami,
" zasada szacunku i tolerancji - czyli poszanowania ludzkiej godności, praw dóbr osobistych,
a szczególnie prywatności i dobrego imienia,
" zasada pierwszeństwa dobra odbiorcy - co znaczy, że podstawowe prawa czytelników,
widzów, słuchaczy są nadrzędne wobec interesów redakcji, dziennikarzy, wydawców,
producentów i nadawców,
" zasada wolności i odpowiedzialności - co znaczy, że wolność mediów nakłada
na dziennikarzy, wydawców, producentów, nadawców odpowiedzialność za treść i formę
przekazu oraz wynikajÄ…ce z nich konsekwencje.
Dziennikarski Kodeks Obyczajowy:
 zasady ogólne,
 etyczne i zawodowe obowiÄ…zki dziennikarzy,
 dziennikarz  pracodawca,
 dziennikarz  koledzy.
REM  Rada Etyki Mediów:
Opiniowanie zachowań dziennikarzy oraz innych spraw istotnych dla mediów i ludzi związanych
z mediami, zajmowanie stanowiska; autorytet.
REM jest ciałem społecznym, o charakterze opiniotwórczym, którego działania w praktyce polegają
na wydawaniu i upublicznianiu opinii oraz oświadczeń, a także na zabieraniu głosu w polemikach
i dyskusjach.
Brak możliwości stosowania sankcji.
SÄ…dy dziennikarskie:
 sądy oddziałowe/terenowe; Naczelny Sąd Dziennikarski,
 są organami rozjemczymi, polubownymi i odwoławczymi,
 powoływanymi między innymi (ale nie tylko) do orzekania w przypadku naruszenia przez
 członków zasad zawartych w kodeksie etycznym,
 upomnienie, nagana, zawieszenie w prawach członka na okres 1 roku, wykluczenie
ze Stowarzyszenia (SDP),
 rzecznik dyscyplinarny (SDRP).
Przykład TVP:
zasady Etyki Dziennikarskiej w TVP  Komisja Etyki:
33
 dziennikarz telewizji publicznej wobec odbiorców,
 oddzielenie informacji od opinii,
 sprostowania i odpowiedzi,
 zbieranie i opracowanie materiałów,
 tajemnica zawodowa,
 ochrona prywatności,
 pokazywanie scen przemocy i okrucieństwa.
34
Internet w służbie odpowiedzialności?
Odpowiedzialność mediów w erze zmiany społecznej i nowych technologii.
1. Kodeksy etyki dziennikarskiej:
a) ogólne  tworzone/akceptowane przez całe środowisko dziennikarzy  Karta Etyczna
Mediów, Dziennikarskie Kodeks Obyczajowy,
b) zasady etyczne przyjmowane/definiowane przez organizacje medialne, np. TVP.
" Komisja Etyki TVP:
ć% nad przestrzeganiem zasad etyki dziennikarskiej w TVP czuwa siedmioosobowa Komisja
Etyki TVP. Orzeka ona o zgodności postępowania dziennikarzy z Zasadami etyki
dziennikarskiej w TVP
ć% jest formą samokontroli środowiska telewizyjnego,
ć% rozpatruje skargi i zażalenia zarówno pracowników i współpracowników TVP S.A.
oraz telewidzów, a także z własnej inicjatywy,
35
ć% członków Komisji, w liczbie 7, powołuje Zarząd TVP S.A. na dwuletnią kadencję.
" Grupa Media Regionalne,
" Obywatelska Komisja Etyki Mediów  katolicka.
Polska:
Efektywna samoregulacja powinna być powiązana z możliwością zastosowania sankcji:
19% 28% 29% 12% 6% 6%
zgadzam siÄ™ nie zgadzam siÄ™ brak odpowiedzi
całkowicie się zgadzam nie wiem całkowicie się nie zgadzam
Użytkownicy, jeśli czują się skrzywdzeni, powinni wystąpić na drogę sądową:
Jordania 53,50%
Polska 36,10%
Rumunia 34,30%
Finlandia 6,00%
2. Rady prasowe:
 Press Complaints Comission (Wielka Brytania),
 Australian Press Council.
3. Media ombudsman  rzecznik praw użytkowników mediów, nie ma go w Polsce; w Europie
Åšrodkowej i Wschodniej jest w Estonii i SÅ‚owenii.
4. Listy do redakcji.
A współcześnie (Eberwein, et al., 2011)
Odpowiedzialność mediów:
 Każde działanie mediów i użytkowników, które ma na celu:
" debatÄ™,
" krytykÄ™,
" oraz poszukiwanie rozwiązania problemów z zakresu jakości dziennikarstwa .
36
Odpowiedzialność a etapy działania mediów  3 poziomy analizy:
1. przejrzystość organizacji medialnej  czy dane media/organizacje dają nam dostęp
do informacji w zakresie powiązań z grupą medialną, kodeksami.
2. przejrzystość produkcji  czy informują, jak zdobywają informacje.
3. gotowość do podjęcia dialogu  czy media są gotowe, by skomentować podane informacje.
Przejrzystość organizacji medialnej:
" publikacja dokumentu określającego misję danego medium,
" publikacja kodeksów etycznych,
" profile dziennikarzy, np. B92 (Serbia), PRW (Polska),
" publikowanie informacji na temat własności danego medium,
" informacja o autorach poszczególnych elementów zawartości.
Przejrzystość procesu produkcji zawartości i samej zawartości (niezbyt często występuje w Polsce):
" dokładnie podanie z
ródeł użytych podczas przygotowania elementów zawartości
(hyperlinks),
" blogi dziennikarzy odnoszące się do procesu tworzenia zawartości,
" blogi redakcyjne poświęcone dyskusji na temat produkcji zawartości,, np. BBC.co.uk
" strategie wspólnego przygotowania elementów zawartości z odbiorcami mediów.
Gotowość do dialogu z odbiorcami:
" rzecznik odbiorców danego medium  media ombudsman (dostępny online),
np. Washington Post  Patrick B. Paxton,
" funkcje komentarzy,
" narzędzie umożliwiające zgłaszanie błędów w tekstach, np. formularz Elmundo.es,
" profile w mediach społecznościowych (Facebook, Twitter), np. Tomasz Borek Money.pl
 wraz z nazwÄ… firmy.
Analizowane praktyki i instrumenty  inicjowane poza organizacjami medialnymi:
" strony internetowe instytucji typu rady prasowe, stowarzyszenia dziennikarskie,
np. Press Complaints Commission, KRRiT, Presserat, Press Council of Ireland,
" strony internetowe poświęcone działalności mediów, np. MediaGuardian, Press Gazette,
WirtualneMedia.pl,
" akademickie i pozaakademickie strony internetowe poświęcone monitorowaniu mediów,
np. Reuters Institute for the Study of Journalism, Online Journalism Review,
" blogi poÅ›wiÄ™cone monitoringowi mediów, np. The Media Blog, BildBlog für alle,
Tabloid Watch,
" strony internetowe zajmujÄ…ce siÄ™ dziennikarstwem obywatelskim, organizacje
społeczeństwa obywatelskiego zajmujące się monitoringiem pracy mediów, np. Voice
of the Listener & Viewer, Media Wise for better Journalism,
" krytyka mediów w mediach społecznościowych  Facebook  protest przeciwko usunięciu
audycji Jerzego Kordowicza z  Trójki ,  Twitterstorm .
37
Rola nowych mediów:
" user comments,
" criticism on social media (innovation),
" online media criticism by journalist bloggers,
" blogs about the media, written by the public.
Które mechanizmy mają największy wpływ na pracę dziennikarza?
W większości państw zwraca się uwagę na mechanizmy tradycyjne: prawo mediów, kodeksy
etyczne i zasady etyki dziennikarskiej. NajpopularniejszÄ… innowacjÄ… online sÄ… komentarze
pod artykułami.
Czy rozwój Internetu zwiększył gotowość użytkowników do wymagania odpowiedzialności?
70% - Tunezja, Holandia, Francja, Szwajcaria,
38-40% - Polska (więcej na NIE niż TAK), Estonia.
Dziennikarze w Polsce (ponad 40%) raczej krytycznie oceniają rolę Internetu i gotowość
użytkowników do wymagania od mediów odpowiedzialności.
Ponad 60% respondentów uznało, że użytkownicy nie są zainteresowani problematyką
odpowiedzialności.
38
Polityka medialna: wprowadzenie.
Policy vs. politics:
 policy: działanie, zorganizowane, długofalowe, zorientowane na cel procedury zarządzania,
 politics: sposób zarządzania państwem, systemy partyjne.
Polityka publiczna:
" &
" komunikacyjna,
" obronna,
" edukacyjna,
" zagraniczna,
" zdrowotna,
" naukowa,
" społeczna,
" &
Polityka komunikacyjna = polityka medialna + polityka telekomunikacyjna
Polityka medialna jest procesem  to, z czym mamy do czynienia w danym momencie + strategia
+ te decyzje, które zostały podjęte wcześniej.
Definicje polityki medialnej:
" dziaÅ‚anie rzÄ…du w sektorze mediów masowych  H. Østbye,
" rola instytucji publicznych w kształtowaniu systemów medialnych (prasa, radio, telewizja)
 B. Mierzejewska,
" otoczenie społeczne, kulturowe, polityczne, zasady, normy, interes publiczny  E. Stasiak-
Jazukiewicz (najaktualniejsza definicja).
Cele polityki medialnej:
" demokracja, wolność słowa,
" pluralizm,
" cele kulturalne i oświatowe,
" ochrona i rozwój krajowego rynku  telewizja bez granic, jaki % programów w języku
polskim, aby odepchnąć to, co napływa z kultury USA, żeby nie doszło do całkowitej
unifikacji i globalizacji,
" ochrona konkurencji  pluralizm, zapobieganie nadmiernej koncentracji.
Media jako element kultury  tradycja nordycka.
Konstytucja RP (1997 r.):
" Art. 54.,
" każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania
i rozpowszechniania informacji,
" cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy
są zakazane; ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji
na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej.
39
Dlaczego tak trudno jest zdefiniować politykę medialną?
 brak strategii,
 brak przejrzystości,
 wpływ polityczny (polityka względem mediów jest traktowana jako bitwa polityczna),
 nowa ekologia mediów, wyzwania dla regulacji,
 zróżnicowanie metod, narzędzi,
 nowe teorie, metody, tematy,
 wielowymiarowość (telekomunikacja, telewizja cyfrowa, radio cyfrowe),
 nowe podmioty.
Polityka medialna to nie są działania rządów względem mediów, ale władzy, a także organizacji
medialnych, reprezentantów społeczeństwa obywatelskiego, NGOs.
W zależności od tego, jak zdefiniujemy politykę medialną i jakim działaniom się będziemy
przyglądali, może okazać się, że polityki medialnej w Polsce nie ma.
Kryteria klasyfikacji polityki medialnej:
1) poziomy realizowania polityki medialnej  elementy związane z prawem mediów,
ale też samoregulacją; polityka medialna jako np. linia redakcyjna,
2) polityka narodowa vs. ponadnarodowa (międzynarodowa) członkostwo danego państwa
w organizacjach międzynarodowych (OBWE/OSCE, ONZ, UE,...) a tworzenie polityki
medialnej (czy organizacje te coÅ› narzucajÄ…),
3) niezależność  umiejętność oderwania się ekipy rządzącej od podziałów partyjnych
i tworzenie zrębów dla rynku medialnego,
4) polityka medialna względem sektorów mediów  np. różnice względem prasy i Internetu.
1. Poziomy:
" regulacja,
" współregulacja,
" samoregulacja.
Regulacja  dla state actors  instytucje publiczne, prawo państwowe, wszystko to, co pochodzi
od wydawców, dziennikarzy.
Regulacja mediów:
Ex ante: Ex post:
określa z góry działania podmiotów swoboda działań w ramach obowiązujących przepisów
(misja mediów publicznych) (organizacjom daje się swobodę,
ale mogą być stosowane sankcje)
Organ regulacyjny wpisany na karty Konstytucji (jedyny taki przypadek w Europie): KRRiT.
40
Ustawa o Radiofonii i Telewizji
Czego dotyczy?
 zadania radiofonii i telewizji,
 KRRiT,
 programy radiowe i telewizyjne,
 publiczna radiofonia i telewizja,
 koncesja na rozpowszechnianie programów,
 audiowizualne usługi medialne na żądanie,
 odpowiedzialność.
2.
Polityka międzynarodowa:
 Rada Europy,
 OSCE,
 UE.
Przyglądając się relacjom pomiędzy polityką krajową i międzynarodową, okazuje się, że zawsze
najważniejsza jest polityka krajowa, na tym szczeblu zapada też najwięcej decyzji.
Europejska Konwencja Praw Człowieka (1950 r.):
Art. 10.
Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów
oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu
na granice państwowe.
3. Niezależność od opcji politycznych:
 model profesjonalny,
 media uczestniczÄ…ce w procesie politycznym,
 media podporzÄ…dkowane procesom politycznym.
Wymiary niezależności:
" faktyczna  to, co politycy robiÄ…,
" formalna  to, co jest w prawie.
4.
Prasa Radio i telewizja Telekomunikacja
Regulacja infrastruktury - + +
wystarczy mieć proces koncesyjny; są treści,
pomysł i pieniądze które mogą być
kontrolowane przez KRRiT
Regulacja zawartości - + -
Dostęp do mediów otwarty ograniczony otwarty
Dostęp publiczności otwarty otwarty ograniczony
41
Prasa: w Polsce nie ma polityki medialnej względem prasy, w innych krajach mogą być subsydia;
rynek, a nie organy decydują o tym, kto daną prasę może wydawać.
Media online
zmiana w polityce medialnej:
 paradygmaty,
 cyfryzacja,
 media publiczne w erze cyfrowej,
 pomoc publiczna (UE),
 od  top-down policy making do  multilevel governance .
Przykłady, gdzie w Polsce te cele, sposoby można odnalez
ć:
" Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego: Departament Własności Intelektualnej
i Mediów (zadania własne...),
" Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji,
" ustawodawstwo: Komisja Kultury i Środków Przekazu, UKE.
42
Polityka medialna (II) i organy regulacyjne.
Instrumenty polityki medialnej (audiowizualnej):
Procesy wielowymiarowe  interakcje między poszczególnymi instytucjami odpowiedzialnymi
za politykę medialną a innymi międzynarodowymi instytucjami.
Najwyższa forma ingerencji państwa w media występuje w mediach elektronicznych. Najważniejszą
siłą na rynku prasowym jest rynek.
Koncesja  upoważnienie na prowadzenie działalności nadawczej.
To nie tylko dostęp do infrastruktury, ale także kontrola nad zawartością.
Polityka kadrowa- granica między mediami prywatnymi a publicznymi  sposób powoływania rad,
zarządów itp.
Wpływ na finanse  dualny model mediów elektronicznych, wpływ w sposób pośredni
i bezpośredni.
Wpływ na zawartość  wielowymiarowy proces, KRRiT decyduje o koncesji; wszystko to, co stanie
siÄ™ po publikacji.
43
Czym sÄ… organy regulacyjne i czym siÄ™ zajmujÄ…?
Powstały, by nie skupiać wszystkich kompetencji w organach rządowych.
Organy regulacyjne w erze konwergencji:
Organ regulacyjny  instytucja, która zajmuje się projektowaniem, wprowadzaniem pewnych
innowacji, kontrolą zawartości oraz administrowaniem mediami publicznymi.
OFCOM (jest w pełni konwergentny), FCC  Federal Communications Commission, Finnish
Communications Regulatory Authority
Funkcje organów regulacyjnych (M. Holoubek):
" funkcja administracyjna (polityka koncesyjna, rejestr nadawców, alokacja częstotliwości
na nadawanie), rejestr nadawców VoD, może być cofnięcie koncesji,
" funkcja kontrolna (monitoring programowy, zobowiÄ…zania koncesyjne, przyjmowanie skarg
i zażaleń), można zgłaszać skargi do KRRiT pod kątem zażaleń , ustawy medialnej i koncesji,
" funkcja konsultacyjna (KRRiT + Prezes Rady Ministrów zajmują się projektowaniem polityki
medialnej; nowelizacja ustawy medialnej).
Modele organów regulacyjnych w Europie (EPRA, 2012):
" północnoeuropejski (rząd w dużym stopniu decyduje),
" środkowoeuropejski,
" francuski (duża dywersyfikacja instytucji),
" niemiecki,
" sÄ…downiczy.
Rozwiązania w Polsce zaproponowane na początku lat 80-tych wyrażały idee francuskiego modelu
organów regulacyjnych.
KRRiT- organ konstytucyjny
z
ródła prawa:
 Konstytucja RP:  Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji stoi na straży wolności słowa, prawa
do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji (art. 213),
 Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji:  Krajowa Rada stoi na straży
wolności słowa w radiu i telewizji, samodzielności nadawców i interesów odbiorców
oraz zapewnia otwarty i pluralistyczny charakter radiofonii i telewizji (art. 6, ust. 1),
 1993 r. - początek działalności KRRiT.
Sposób powoływania członków KRRiT (kadencja: 6 lat, nie ma możliwości ponownego powołania):
Sejm (2), Senat (1), Prezydent RP (2).
Aktualny skład KRRiT:
" Jan Dworak (powołany przez p.o. Prezydenta RP 7 lipca 2010 roku) - Przewodniczący KRRiT,
" Witold Graboś (powołany przez Sejm RP 4 sierpnia 2010 roku) - Zastępca Przewodniczącego
KRRiT,
" Krzysztof Luft (powołany przez p.o. Prezydenta RP 7 lipca 2010 roku) - Członek KRRiT,
" Stefan Józef Pastuszka (powołany przez Senat RP 22 lipca 2010 roku) - Członek KRRiT,
" Sławomir Rogowski (powołany przez Sejm RP 4 sierpnia 2010 roku) - Członek KRRiT.
44
Biuro KRRiT:
 rozbudowana struktura,
 Departament Prezydialny  zajmuje się duża współpracą z instytucjami władzy,
angażowaniem w działalność międzynarodową KRRiT,
 Departament Strategii  długofalowe plany dla rozwoju praktyki medialnej w Polsce,
projekty, sprawozdania, raporty, informacje o rynku krajowym,
 Departament Regulacji,
 Departament Monitoringu  kontrola nadawców,
 Departament Prawny,
 Departament Mediów Publicznych.
1. Polityka koncesyjna (rozdział 5. Ustawy medialnej, 1992 r.):
" pojęcie koncesji (kto może się o nią ubiegać?),
" rola przewodniczÄ…cego KRRiT,
" etapy programu koncesyjnego  rejestracja, opiniowanie zgłoszeń,
" zmiana warunków koncesji,
" cofnięcie koncesji.
Wykaz mediów koncesjonowanych  koncesja w Polsce wydawana jest na okres 10 lat,
potem obowiÄ…zek rekoncesjonowania  na wniosek nadawcy.
45
2. Kontrola nadawców:
a) kontrola działalności programowej  czy dany nadawca postępuje zgodnie z warunkami
danej koncesji:
ª% kontrola wyemitowanych programów i audycji pod kÄ…tem zgodnoÅ›ci z prawem
i koncesjÄ…,
ª% przedmiot kontroli:
- ochrona małoletnich w mediach elektronicznych,
- kwoty programowe,
- utwory w języku polskim,
- kontrola pod kÄ…tem realizacji koncesji.
Ochrona małoletnich:
 rozporzÄ…dzenie z 2005 r.,
 klasyfikacja treści programowej,
 grupy wiekowe,
 obowiązek oznaczania przekazów symbolem graficznym,
 ochrona małoletnich w reklamie.
Kategorie wiekowe:
I kategoria: emisja bez ograniczeń wiekowych i czasowych,
II kategoria od lat 7: emisja bez ograniczeń czasowych,
III kategoria od lat 12: emisja bez ograniczeń czasowych,
IV kategoria od lat 16: emisja po godz. 20:00.
Kwoty ekranowe (Departament Monitoringu):
 nadawcy publiczni (edukacja, mniejszości narodowe i etniczne),
 sprawozdania z realizacji kwot audycji europejskich, audycji europejskich wytworzonych
przez producentów niezależnych oraz audycji europejskich wytworzonych
przez producentów niezależnych w okresie 5 lat przed rozpowszechnieniem w programie.
Utwory w języku polskim:
 nadawcy programów telewizyjnych przeznaczają co najmniej 33% kwartalnego czasu
nadawania programu na audycje wytworzone pierwotnie w języku polskim, z wyłączeniem
serwisów informacyjnych, reklam, telesprzedaży, transmisji sportowych, przekazów
tekstowych i teleturniejów.
b) kontrola działalności reklamowej  określenie, czego nie można reklamować; reklama
powinna zajmować nie więcej niż 12 minut w godzinie zegarowej:
ª% formy kontroli:
 bieżąca (skargi),
 planowa (pod kątem działalności reklamowej, najczęściej raz w roku),
 tematyczna (np. jak w trakcie kampanii wyborczej emitowane były poty wyborcze).
ª% co podlega kontroli?
 obowiązek oddzielenia reklamy od materiału redakcyjnego,
 ograniczenia czasowe (12 min w godzinie zegarowej dla reklamy),
 przerywanie audycji reklamami (nie można przerywać serwisów informacyjnych,
46
programów o tematyce religijnej, programów publicystycznych dokumentalnych
- krótszych niż 30 minut oraz programów telewizji publicznej),
 zakazy reklamy (wyrobów tytoniowych, świadczeń lekarskich, gier w karty, kości
 ogólnie hazardu, substancji psychotropowych; zakaz kryptoreklamy, reklama
nie może naruszać godności ludzkiej),
c) badania odbioru programów  audytorium, bada się, które programy są najbardziej
popularne, wykaz najpopularniejszych audycji, badania Nielsena,
d) kampanie wyborcze  przepisy prawne w okresie kampanii  dostosowanie tych przepisów.
Abonament:
" opłaty abonamentowe pobiera się za używanie odbiorników radiowych i telewizyjnych
w celu umożliwienia realizacji misji publicznej przez jednostki publicznej radiofonii
i telewizji,
" rejestracji odbiorników radiowych i telewizyjnych dokonuje się w urzędach pocztowych
w ciągu 14 dni od dnia wejścia w ich posiadanie.
Opłaty:
" abonament radiofoniczny,
" abonament telewizyjny lub telewizyjny i radiofoniczny.
Zwolnienia:
" osoby po 75. roku życia,
" I grupa inwalidzka,
" kombatanci będący inwalidami wojennymi lub wojskowymi,
" osoby, które ukończyły 60 lat i mają prawo do emerytury, której wysokość nie przekracza
miesięcznie kwoty 50% przeciętnego wynagrodzenia.
47
Media publiczne czyli jakie? Próba definicji i przykład z Polski.
Dlaczego tak trudno o definicję mediów publicznych?
" brak jednego spojrzenia,
" publiczne czyli jakie?
" jakie media?
" Od PSB do PSM.
 jako organizacja,
 jako specjalny element rynku medialnego w Polsce, TVP SA, PR SA,
 jako zawartość  czy dana zawartość wpisuje się w misje publiczną.
3 sposoby patrzenia na media publiczne (Syvertsen, 1999):
" publiczny dostęp  użytkowanie (media jako usługa publiczna  najlepiej to widać,
gdy media finansowane są z budżetu państwa, np. Litwa, A
otwa, Estonia),
" media publiczne jako sfera publiczna (media uczestniczÄ… w sferze publicznej; miejsce,
do którego wszyscy mają dostęp, gdzie toczą się dyskusje, ścierają się poglądy,
wypracowujÄ… siÄ™ rozwiÄ…zania),
" media publiczne i rola publiczności (media publiczne należą do publiczności,
są odpowiedzialne względem niej i będą realizowały zadania w imię interesu społecznego,
zawarły pakt z publicznością).
Płaszczyzny analizy mediów publicznych:
" wartości, zasady, standardy  najważniejsze, w państwach demokratycznych najistotniejsza
jest wolność słowa,
" organizacja,
" misja i zadania programowe  zawartość.
1. Definicje mediów publicznych (EBU, 2013).
" & .
" różnorodność  pod kątem gatunkowym oraz różne grupy odbiorców,
" niezależność  hamowanie wpływów zewnętrznych pod kątem polityki i wpływów
ekonomicznych,
" uniwersalność  3 poziomy: jednostkowy (potrzeby jednostki), grupowy (potrzeby
mniejszości etnicznych, językowych, kulturowych) i trzeci  być może makro/całego
społeczeństwa,
" doskonałość,
" odpowiedzialność,
" innowacyjność  media publiczne były pionierem do czasu wprowadzenia nadawców
prywatnych.
Poziomy niezależności (niezależność rozumiana jako autonomia, umiejętność mediów publicznych
do stawiania oporu):
" prawo mediów  czy ustawodawstwo chroni media publiczne przed wpływami
zewnętrznymi,
" finansowanie  media publiczne mają działać w taki sposób, by uniezależnić się
od wpływów z reklamy,
48
" zarządzanie  kto powołuje ciała zarządzające, rola organów regulacyjnych.
Formalna vs. faktyczna  teoria vs. praktyka.
Przejrzystość  transparentność  media publiczne nie powinny mieć żadnych tajemnic.
Otwartość  na nowe idee i kreatywność użytkowników mediów.
Wysoka jakość  technologia.
Media publiczne:
" własność  są spółkami,
" finansowanie  w jaki sposób są dystrybuowane przychody z abonamentu  udział środków
publicznych w dochodach,
" zarzÄ…dzanie + kultura organizacji  kto podejmuje decyzje.
Media publiczne w Polsce:
" jednostki publicznej radiofonii i telewizji działają wyłącznie w formie jednoosobowej spółki
akcyjnej Skarbu Państwa,
" PR SA (rozgłośnie regionalne) + Audytorium 17,
" TVP SA (oddziały terenowe).
Finansowanie mediów publicznych (zasady EBU):
" konieczność  zrównoważonego finansowania mediów publicznych  nie ma jednego
najlepszego modelu, jest rekomendacja rozwiązań, decyzja należy do państwa
członkowskiego; rekomendacja modelu opartego na abonamencie,
" sposoby finansowania mediów publicznych muszą uwzględniać kontekst narodowy,
potrzeby danej społeczności  zmienne muszą być respektowane.
Media publiczne finansowane z budżetu państwa, np. kraje bałtyckie: Litwa, A
otwa, Estonia 
zagrożenia:
 media publiczne uzależnione od państwa,
 zła kondycja państwa....
Modele finansowania mediów publicznych w Europie:
"  czysto publiczny  dominacja środków publicznych, co nie wyklucza dodatkowych
przychodów, np. za sprzedaży programów, formatów (Dania  radio, Wielka Brytania  BBC-
brak reklam, Szwecja, Norwegia...),
" mieszany  dominuje w Europie, różnice w pobieraniu abonamentu, poziom
jego ściągalności  w UE to Polska ma najniższy poziom ściągalności, różnica pod kątem
środków publicznych w budżetach poszczególnych stacji.
Różnice między krajami w Europie:
" typ abonamentu,
" system kolekcjonowania abonamentu,
" wartość abonamentu,
" poziom ściągalności,
" środki publiczne vs. wpływy z reklamy,
np. w Niemczech pobiera się abonament bez względu na posiadanie odbiorników.
49
Modele europejskie:
 model rzÄ…dowy/partii dominujÄ…cej (Francja  obecnie bardziej semi-prezydencki, Grecja),
 model proporcjonalnej reprezentacji (Austria, Holandia),
 model profesjonalny   izolowania mediów od polityki (Szwecja  bardziej profesjonalny,
trzy spółki mediów publicznych, należą do fundacji, Wielka Brytania).
Standardowy model zarzÄ…dzania w mediach publicznych:
" kto powołuje członków rad zarządzających pracami mediów publicznych?
" kto jest wybierany?
" jaka jest rola organów zarządzających?
Media publiczne to zasady, zadania programowe...
Misja publiczna:
1. zasięg (do kogo kierowane są programy  koncepcja Nissena),
2. publiczny model finansowania,
3. modele zarzÄ…dzania.
Zarządzanie mediami publicznymi w Polsce  organy spółek:
" zarząd (1-3 członków),
" rada nadzorcza (7 członków),
" rady programowe(do 15 członków),
" kadencja zarzÄ…du trwa cztery lata,
" członków zarządu, w tym prezesa zarządu, Krajowa Rada powołuje w drodze uchwały
na wniosek rady nadzorczej,
" do zarządu powołuje się wyłącznie osobę posiadającą kompetencje w dziedzinie
zarządzania oraz radiofonii i telewizji, spośród kandydatów wyłonionych w konkursie
przeprowadzonym przez radÄ™ nadzorczÄ….
Co ma odróżniać media publiczne od mediów prywatnych?
 uniwersalność przekazu,
 wysoka jakość,
 różnorodność,
 demokracja,
 pluralizm,
 zdolność do odróżniania się od mediów prywatnych (media publiczne mają oferować
te treści, których nie oferują prywatne).
Zadania mediów publicznych definiowane są na poziomie państwa.
50
Media publiczne w nowej ekologii; rola organizacji międzynarodowych.
Media publiczne w nowym typie systemu medialnego (duża interaktywność, indywidualizacja,
personalizacja).
ZarzÄ…dzanie  media wchodzÄ… w relacjÄ™ z rynkiem medialnym, zwiÄ…zane jest to z rozwojem
technologicznym i ze zmianami społecznymi.
Poziomy transformacji mediów publicznych:
" cyfryzacja,
" HD TV, 3D TV,
" ewolucja strategii online  czy i w jaki sposób media publiczne korzystają z rynków mediów
online.
Cyfryzacja  z czego wynikają te procesy, jakie są cele, jakie pojawiają się możliwości?
Cyfryzacja a media publiczne w Europie (Suarez Candel, 2012)  możliwości, szanse, zagrożenia
na podstawie Niemiec, Hiszpanii i Polski, sposób postrzegania zarządzania mediami publicznymi
przez zarzÄ…dzajÄ…cych:
" koszty, problemy z finansowaniem  kraje, gdzie są bardzo duże problemy ze ściągalnością
abonamentu, jeśli okres nadawania analogowo i cyfrowo występował jednocześnie,
" niepewne modele biznesowe,
" zależność od polityki  w niektórych krajach europejskich jest to problem,
" problemy z przejrzystością, informowaniem społeczeństwa o cyfryzacji  kraje radziły sobie
różnie, kampanie w Wielkiej Brytanii (obywatele mogli ubiegać się o dofinansowanie
na dekoder, w celu przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu).
Ewolucja strategii online w mediach publicznych (Suarez Candel, 2012):
1. Web 1.0,
2. Web 1.0 Extended,
3. Media Libraries & Web 2.0,
4. Going Mobile  paradygmat komunikowania mobilnego, kraje zaawansowane mają długą
tradycjÄ™ (Szwecja),
5. Connected-TV  telewizja hybrydowa,
6. Connectivity between Devices  konwergencja zawartości, różnych nośników.
Jak media publiczne traktują możliwości oferowane przez procesy cyfryzacji? Jaka jest rola mediów
publicznych, jak powinny się zmieniać, jak zmienia się średnia wieku osób korzystających z mediów
publicznych?
Czy oferujÄ… coÅ› dodatkowego poza przekazem radiowym i telewizyjnym w mediach online?
Jak traktują możliwości wynikające z procesu cyfryzacji?
Potrzebna jest rewolucja kopernikańska (Jakubowicz, 2008)  nowe relacje mediów
z publicznością.
51
3 scenariusze rozwoju mediów publicznych (Moe, 2008):
" rozszerzenie nadawania,
" model usług dodatkowych  np. sposoby związane z odpowiedzialnością,
" dominacja mediów publicznych online  odejście od klasycznego paradygmatu nadawania.
3 scenariusze rozwoju mediów publicznych (Leurdijk, 2013):
" linear leading,
" dual strategy,
" online first.
W poszukiwaniu nowych modeli mediów publicznych (Brown, 2013):
zmiana paradygmatu jest bardzo widoczna wokół tego, co znajduje się w centrum każdego modelu.
Rola organizacji międzynarodowych:
" przedmiot polityki medialnej  cele społeczne, ekonomiczne, kulturowe, polityczne
(czego w zakresie mediów dotyczy działanie danej organizacji medialnej),
" zasięg  członkostwo państwa w organizacjach międzynarodowych, stowarzyszeniach,
uniach nadawców,
" poziom regulacji  wpływ na ustawodawstwo krajowe (jaki wpływ na ustawodawstwo
krajowe majÄ… rekomendacje, deklaracje, dyrektywy).
52