Ursula K. Le Guin Dziewczyny z Buffalo, wyjdźcie dzisiejszej nocy...


- Spadłaś z nieba - powiedział kojot.
Wciąż zwinięta w kłębek, leżała na boku, przyciskając się plecami do wiszącej
nad nią skały i jednym okiem obserwowała kojota. Drugie oko zakrywała
wybrzuszoną dłonią zwróconą grzbietem do pyłu podłoża.
- Coś się wypaliło w niebie, o tam, nad skałą i stamtąd spadłaś - powtórzył
cierpliwie kojot, jakby wiadomość ta stała się już cokolwiek przestarzała. - Czy
coś ci się stało?
- Czuła się całkiem dobrze. Siedziała w samolocie z panem Michaelsem i motor tak
ryczał, że nie rozumiała, co do niej mówił nawet wtedy, gdy krzyczał, no i to, w
jaki sposób wiatr tłukł o skrzydła, wywoływał w niej mdłości, ale poza tym
wszystko było w porządku. Lecieli do Canyonville.
Wróciła na ziemię. Kojot wciąż siedział w tym samym miejscu. Ziewnął. Był duży,
dobrze odżywiony, a futro miał srebrzyste i gęste. Ciemna linia rozciągająca
spojówkę podłużnego bursztynowego oka zaznaczała się tak wyraźnie jak u
dachowego kota.
Dziecko powoli usiadło; ciągle przyciskało rękę do prawego oka.
- Straciłaś oko? - zapytał kojot z zainteresowaniem.
- Nie wiem - odparła. Nabrała w płuca powietrza i zadrżała. - Zimno mi.
- Pomogę-ci go poszukać - obiecał kojot. - Wstawaj! Jak zaczniesz się ruszać,
przestaniesz się trząść. Słońce już wzeszło.
Zimna, niczym nie zakłócona jasność zalewała opadającą równinę - setki mil
porośnięte bylicą. Kojot z ożywieniem dreptał to tu, to tam, węsząc pod kępkami
trawy i zajęczego szczawiu, skrobiąc łapą pod skałami.
- Nie będziesz szukać? - zapytał siadając nagle na tylnych łapach i zaprzestając
poszukiwań. - Znałam kiedyś taką sztuczkę... -teraz okazało się, że była to ona,
kojocica, a nie on. - że mogłam rzucić swoje oczy wysoko w górę, na drzewo,
wszystko stamtąd obejrzeć, potem zagwizdać i one wracały z powrotem do głowy.
Ale skradł mi je ten cholerny facet-sójka i kiedy zagwizdałam, nic nie wróciło.
Musiałam zamiast oczu włożyć sobie kulki z sosnowej żywicy, żeby w ogóle
widzieć. Ty też mogłabyś spróbować. Ale właściwie jedno oko masz w porządku, to
po co ci drugie? Idziesz, czy będziesz tu zdychać?
Dziecko przycupnęło, drżąc.
~ Cóż, chodź jeśli masz ochotę... - rzekła kojocica. Znów ziewnęła, kłapnęła na
pchłę, wstała, obróciła się i długim zboczem, które ciągnęło się daleko w głąb
równiny leżącej w smugach długiego cienia krzaczków bylicy, potruchtała w dół,
między rzadkie kępki szałwii i zajęczego szczawiu. Trudno było nadążyć wzrokiem
za tym szczupłym, żółto-szarym zwierzęciem. Zniknęło, choć dziewczynka nie
spuszczała -< zeń oczu.
Dziecko z trudem podniosło się i - bez słowa, choć w duszy powtarzało sobie:
"Zaczekaj , proszę, zaczekaj" - pokuśtykało za kojocicą. Mała cały czas
przyciskała rękę do prawego oczodołu. Patrząc jednym okiem, nie widziała głębi,
dlatego wszystko odbierała jak wielki, płaski obraz. Kojocica przysiadła nagle
pośrodku tego obrazu i odwróciła się, by spojrzeć na dziewczynkę; miała otwartą
paszczę i zmrużone, śmiejące się oczy. Dziewczynka nie czuła już takiego drżenia
w nogach, i w głowie jej tak nie łomotało, ale nie opuszczał jej głęboki,
mroczny ból. Już prawie zrównała się z kojocicą, gdy ta znów odbiegła. Tym razem
mała przemówiła:
- Zaczekaj, proszę!
~ Dobra - odparło zwierzę, ale biegło dalej. Mała szła za nim, schodząc w ten
płaski obraz krokami, z których każdy miał głębię. Każdy z nich był inny, każdy
krzaczek szałwii czuło się inaczej, a mimo to tak samo. Idąc śladem kojocicy,
wyszła z cienia nawisowych skał i słońce stojące nad horyzontem oślepiło jej
lewe oko. Jasne ciepło od razu przeniknęło jej mięśnie i kości. Powietrze, które
całą noc z takim trudem wciągała w płuca, teraz okazało się słodkie i łagodne.
Kępki szałwii wsysały w siebie cienie, a słońce rozgrzewało plecy dziewczynki
idącej krawędzią żlebu za zwierzęciem. Po niedługim czasie kojocica przecięła
ścięte zbocze, a dziecko mozolnie przedzierało się za nią - przez karłowate
wierzby do wąskiego strumyka w szerokim piaszczystym korycie. Piła jedna i
druga.
Kojocica przeszła na drugą stronę strumienia; nie rzucała się niedbale w wodę i
nie chlapała jak pies, nie. Stawiała nogę za nogą, cichuteńko, jak kot, i cały
czas ogon miała nisko opuszczony. Dziewczynka zawahała się, wiedząc, że mokre
buty nacierają na stopach pęcherze, a potem mozolnie przebrnęła przez wodę,
robiąc najmniej kroków, jak tylko się dało. Od nieustannego trzymania ręki przy
oku bolało ją prawe ramię.
- Potrzebny mi bandaż - powiedziała kojocicy.
Zwierzę podniosło głowę, ale nie odezwało się słowem. Wyciągnęło przed siebie
przednie łapy i leżało patrząc w wodę; kojocica odpoczywała, choć wciąż
zachowywała czujność. Dziecko usiadło obok, na gorącym piasku, i próbowało
poruszyć prawą ręką. Zaschnięta krew skleiła ją ze skórą wokół oka. Dziewczynka
spróbowała delikatnie oderwać rękę i jęknęła, choć nie bolało aż tak bardzo;
przestraszyła się.
Kojocica podeszła do niej i wcisnęła swój szpiczasty pysk w twarz dziecka. Małą
uderzył w nozdrza jej mocny, ostry zapach. Zwierzę zaczęło lizać tę straszną,
obolałą ciemność. Czyściło ranę raz po raz podwiniętym, dokładnym, silnym,
mokrym językiem, aż dziecko płaknęło sobie z ulgą, znalazłszy wreszcie ukojenie.
Dziewczynka pochylała głowę tuż przy szaro-żółtych żebrach samicy, widziała jej
twarde sutki i białawe futro na brzuchu. Objęła kojocicę, głaszcząc jej ostrą
sierść na grzbiecie i bokach.
- No dobra - rzuciła tamta. - Idziemy! - ruszyła, nie oglądając się za siebie.
Mała pozbierała się z trudem i poszła jej śladem.
- Ale dokąd idziemy? - spytała.
A kojocica, truchtając nad potokiem, odrzekła:
- Dalej, dalej w dół strumienia.
Musiała zasnąć w trakcie marszu, bo był taki moment, kiedy miała wrażenie, że
się budzi, ale wciąż szła, tyle że już jakby w innym miejscu. Nadal wędrowały
wzdłuż strumienia, choć wąwóz niemal całkiem przeszedł w równinę i wciąż jak
okiem sięgnąć majaczyły kępki bylicy. Oko, to dobre oko, było jak nowo
narodzone. To drugie wciąż bolało, chociaż nie tak mocno, no i nie było sensu
się nad tym zastanawiać.
Ale, ale gdzie ten kojot?! Zatrzymała się. Otchłań zimna, w którą wpadł samolot,
znów się pod nią otworzyła i dziewczynka zaczęła się zapadać. Stała, lecąc w
dół, a w krtani jej narastał cichy skowyt.
Odwróciła się.
Zobaczyła zwierzę. Przeżuwało na wpół wysuszone truchło wrony; czarne wargi i
wąską paszczę kojota oblepiały ciemnogranatowe pióra. Zobaczyła ogorzałą kobietę
klęczącą przy ognisku; dorzucała szczyptę czegoś do stożkowatego naczynia.
Słyszała, jak wewnątrz bulgocze woda, mimo że kobieta zestawiła już naczynie z
ognia i oparła je o kamienie. Jej włosy były żółto-szare, związane sznurkiem na
karku. Miała bose nogi. Podeszwy stóp twardością i kolorem przypominały zelówki
butów, ale jej stopa wysklepiała się wysoko, a palce tworzyły dwa schludne
zaokrąglone rowki. Ubrana była w dżinsy i starą, białą koszulę. Spojrzała na
dziewczynkę.
- Chodź! Chodź na wronę! - zawołała.
Dziecko powoli podeszło do niej i do ogniska, i ukucnęło. Dziewczynka przestała
już spadać, czuła się bardzo lekka i pusta, a język miała sztywny i obcy niczym
wetknięty w usta kołek.
Kojota dmuchała teraz w garnek czy koszyk, czy co to tam było. Wsadziła do
środka dwa palce i zaraz je wyciągnęła, otrzepując rękę i krzycząc:
- O, jasna cholera! że też nigdy nie mam żadnych łyżek! - Odłamała uschniętą
gałązkę bylicy, zanurzyła w garnku i oblizała. -Mmm... Pycha! No chodź!
Dziecko przysunęło się bliżej, odłamało gałązkę, umoczyło. Patyczek oblepiała
grudkowata, różowawa papka. Dziewczynka wysunęła język. Papka miała głęboki i
delikatny smak.
- Co to takiego? - zapytała po dłuższej chwili maczania i oblizywania.
- Żarcie. Papka z suszonego łososia - odparła Kojota. - Stygnie. -Jeszcze raz
wetknęła dwa palce w garnek, tym razem zagarniając obficie, i zręcznie je
wylizała.
Dziewczynka poszła w jej ślady i umazała sobie całą brodę. To było tak, jak z
pałeczkami: wymagało praktyki. A więc ćwiczyła. Jadły, raz jedna, raz druga, aż
nic nie zostało w garnku prócz trzech kamyków. Dziecko nie spytało, po co w
garnku kamienie. Wylizały je do czysta. Potem Kojota wylizała wnętrze naczynia,
przepłukała je raz w potoku i włożyła na głowę. Dobrze leżało, tworząc rodzaj
stożkowatego kapelusza. Ściągnęła z siebie dżinsy.
- Sikaj w ognisko! - zawołała i wysikała się w ogień, stając okrakiem nad
paleniskiem. - Aaa, jakie miłe ciepło między nogami!
Dziewczynka, cała zakłopotana, myślała, że i ona powinna zrobić to samo, ale nie
chciała i nie zrobiła. Z obnażonym tyłkiem, Kojota tańczyła wokół zmoczonego
ogniska, wyrzucając w górę długie, chude nogi i podśpiewując:
Dziewczyny z Buffalo, wyjdźcie dzisiejszej nocy, Dzisiejszej nocy, dzisiejszej
nocy.
Dziewczyny z Buffalo, wyjdźcie dzisiejszej nocy Zatańczyć w świetle księżyca.
Naciągnęła z powrotem dżinsy. Dziecko zasypywało resztki ognia piaskiem z
potoku, z całą powagą formując z niego kopczyki, bo chciało zrobić to jak
należy. Kojota przyglądała się małej.
- To ty? Dziewczyna z Buffalo? Co się stało z resztą!?
- Z resztą? - Dziecko spojrzało na siebie z przestrachem.
- Z resztą twoich.
- A! Hm, mama zabrała Bobby'ego,to mój młodszy braciszek, razem z wujkiem
Normem. Tak naprawdę to on nie jest moim wujkiem , ani nic w tym rodzaju. No a
pan Michaels i tak miał tam jechać, więc miał mnie zawieźć do mojego prawdziwego
taty, w Canyonville. Linda, moja przyrodnia matka, no wiesz, nie miała nic
przeciwko temu. W każdym razie przez wakacje, a potem mieliśmy zobaczyć. No i
ten samolot...
W ciszy, która zapadła twarz dziewczynki stała się ciemno-czerwona, później
szarobiała. Kojota patrzyła na nią, urzeczona.
- Ach!- wyrwało się małej. - Ach! Ach! Pan Michaels... on na pewno... Czy on
...?
- Idziemy! - rzuciła Kojota i odmaszerowała.
- Powinnam wrócić... - zawołało dziecko.
- Po co? -zapytała Kojota. Zatrzymała się, obróciła, by popatrzeć na małą, a
potem przyspieszyła kroku.- Chodź, Dziewczyno! - W jej ustach zabrzmiało to jak
imię. Może to i było imię małej -miała na imię Myra - tyle że w języku
Kojoty...?
Zrozpaczone dziecko nie wiedziało, co robić i znów zaprotestowało, ale mimo to
podążyło jej śladem.
- Dokąd idziemy? Gdzie my jesteśmy?
- To jest mój kraj - odparła z godnością Kojota i długim, powolnym gestem ręki
wskazała daleki horyzont. -Ja go stworzyłam. Każdą zasraną kępkę bylicy tu
stworzyłam.
I szły dalej. Kojota miała swobodny chód, nawet troszkę powłóczyła nogami, ale
żwawo przemierzała teren; dziewczynka robiła wszystko, żeby nie zostać z tyłu.
Spod skał i krzaczków znów zaczęły się wyciągać cienie. Zostawiwszy za sobą
strumień, Kojota i dziecko szły teraz w górę długiego*" niewysokiego i
nierównego zbocza, które kończyło się gdzieś hen, daleko, na tle nieba, wśród
skał. Ciemne drzewa wyrastały to tu, to tam, jako coś, co ludzie nazywali
jałowcowym laskiem, lasem pustynnym, takim, co to ma więcej miejsca między
drzewami niż samych drzew. Każdy mijany przez nie jałowiec ostro pachniał -
dzieci w szkole nazwałyby tę woń "kocie siki,, - ale małej się to podobało, bo
zdawało się jej, że zapach ten idzie prosto do głowy, że jest silnie
rozbudzający. Zerwała z krzaka jagodę ipotrzymała w ustach, ale po chwili
wypluła. Ból wracał wielkimi, ciemnymi falami i zaczęła się potykać.
Zorientowała się, że siedzi na ziemi. Kiedy spróbowała wstać, okazało się, że
nogi jej się trzęsą i odmawiają posłuszeństwa. Czuła się głupio i bała się.
Zaczęła płakać.
-Jesteśmy w domu! -wołała Kojota gdzieś z góry.Dziecko spojrzało na nią
zapłakanym okiem i ujrzało bylicę, jałowiec, trawę i skały. Usłyszało krótki
urywany okrzyk Kojoty rozmywający się hen, w gasnącym słońcu.
U podnóża skał zobaczyła maleńkie miasteczko: kartonowe domki, szałasy,
wszystkie niepomalowane. Znów usłyszała nawoływanie Kojoty.
- Chodź no, kicia! Chodź, Dziewczyno, jesteśmy w domu!
Nie mogła się podnieść, więc na czworakach usiłowała przejść tę daleką drogę pod
górę aż do domków u stóp skał. Na długo zanim tam dotarła, jacyś ludzie wyszli
jej naprzeciw. Z początku myślała, że to dzieci, ale wkrótce uświadomiła sobie,
że większość z nich to dorośli, tyle że bardzo niskiego wzrostu; byli mali,
krępi, grubi i mieli drobne, delikatne dłonie i stopy. Ich oczy spoglądały żywo
i pogodnie. Jakieś kobiety pomogły się jej podnieść i iść, wspierając miłym
słowem: "Już niedaleko, zaraz będziesz na miejscu". W tym późnym zmierzchu
bijące z drzwi i nieuszczelnionych spojeń w kartonach światło miało ostro żółtą
barwę. W spokojnym powietrzu wisiał słodki zapach palonego drewna". Mali ludzie
cały czas cicho ze sobą rozmawiali i śmiali się. "Gdzie ona się zatrzyma?",
"Zakwaterujmy ją u Drozda; tam już wszyscy śpią!,,, "Och, może przespać się u
nas".
- Gdzie jest Kojota? - zachrypiała dziewczynka.
- Poleciała zapolować - odparli.
- Ktoś nowy w mieście? - zapytał czyjś głęboki głos.
- Tak, mamy nową osobę - odpowiedział jeden z niedużych mężczyzn.
Pomiędzy tym małym ludkiem właściciel głębokiego głosu swymi rozmiarami robił
spore wrażenie. Był wysoki i barczysty, miał silne dłonie, dużą głowę oraz
krótką szyję. Rozstąpili się przed nim z szacunkiem. On poruszał się spokojnie i
też zachowywał wobec nich respekt. Spojrzał na dziecko. Miał zdumiewające oczy.
Mrugnięcia jego powiek przywodziły na myśl przesunięcie ręki przed płomieniem
świecy.
- To ledwie pisklę - oznajmił. - Co dałaś sobie zrobić z okiem, nowa osobo?
- Nie wiem... Lecieliśmy...
- Jesteś za młoda, żeby latać - rzekł swoim niskim, miękkim głosem. - Kto cię tu
sprowadził?
- Kojota.
- Przyszła tu z Kojotą, Młody Sowo - potwierdził jeden z małych mężczyzn.
- No to może powinna spędzić tę noc w domu Kojoty - zaproponował ten duży*.
- Tam tak pusto i tylko te kości... -odezwała się niewielka kobieta o tłustych
policzkach, ubrana w koszulę w paski. - Może pójść do mnie.
To zdaje się przesądziło sprawę. Pucułowata kobieta poklepała dziewczynkę po
ramieniu i zabrała ze sobą, wiodąc ją mimo kilku chat i szałasów do małego domku
bez okien. Drzwi okazały się tak niziutkie, że nawet dziecko musiało mocno
schylić głowę, żeby wejść do środka. Wewnątrz zaroiło się od ludzi; niektórzy
już tam byli, a niektórzy wepchali się za pucułowatą gospodynią. W kącie, w
skrzyneczkach- kołyskach, głębokim snem spało kilkanaścioro niemowląt. W chacie
płonął porządny ogień i unosił się dobry zapach, jakby prażonego ziarna
sezamowego. Dziewczynka dostała jedzenie i trochę zjadła, ale w głowie jej się
kręciło i mrok prawego oka wciąż zachodził na lewy, tak, że przez chwilę nie
widziała w ogóle nic. Nikt nie spytał ją o imię, ani też nie powiedział, jak ma
się do nich zwracać. Słyszała, że dzieci nazywają kobietę o tłustych policzkach
Wiewiórką. Zebrała się wreszcie na odwagę i spytała:
- Czy mogę się gdzieś położyć, pani Wiewiórko?
- Jasne, chodź. O, tutaj - powiedziała jedna z córek i zaprowadziła dziewczynkę
do pokoju na tyłach chaty. Pokój był tylko częściowo odgrodzony od zatłoczonego
pomieszczenia głównego, ale panowała w nim ciemność, a i ludzi zdawało się tam
być mniej. Rzędem przy ścianach stały duże półki z materacami.
- Wdrap się do środka! - zachęcała jedna z córek Wiewiórki, klepiąc dziewczynkę
w ramię we właściwy im wszystkim, dobrotliwy sposób.
Dziecko wspięło się na półkę i wślizgnęło pod koc. Mała ułożyła głowę do snu.
Nie umyłam zębów... - pomyślała.
Obudziła się. Znów zasnęła. W sypialni Wiewiórki zawsze było duszno, ciepło i
panował tam półmrok, dzień i noc, na okrągło. Ludzie wchodzili, spali, wstawali
i wychodzili. Cały czas. Zapadała w drzemkę i zasypiała. Zeszła na dół, by ze
stojącego we frontowym pokoju wiadra zaczerpnąć warząchwią wody i napić się.
Potem wróciła na pryczę, żeby dalej drzemać i spać.
Siedziała na półce; nogi dyndały jej w powietrzu. Nie czuła się już źle, tylko
sennie i słabo. Namacała kieszeń w dżinsach. W lewej przedniej tkwił mały
grzebyczek i opakowanie po gumie balonowej; w prawej dwa banknoty jednodolarowe
i dwie monety: dwadzieścia pięć i dziesięć centów. Do środka weszła Wiewiórka w
towarzystwie bardzo ładnej, pulchnej, ciemnookiej kobiety.
- Ha! Więc zbudziłaś się akurat na swój taniec! - powitała ją Wiewiórka ze
śmiechem i usiadła koło niej, obejmując dziewczynkę ramieniem.
- Sójek wydaje taniec dla ciebie -wyjaśniła ciemnooka. -Będziesz jak nowa.
Musimy cię przygotować.
Gdzieś tam, pod skałami, wytryskało źródło, które przechodziło tu w mulistą
sadzawkę o porośniętych trzciną brzegach. Chlapiąca się w niej grupka
hałaśliwych dzieciaków uciekła i na czas kąpieli dziewczynka z dwiema kobietami
zostały same.
Woda była ciepła na powierzchni, ale głębiej marzły w niej stopy i nogi.
Zupełnie nagie, dwie śmiejące się kobiety o łagodnych głosach, krągłych
brzuchach i piersiach, szerokich biodrach i pośladkach lśniących ciepłem w
późnopopołudniowym słońcu ochlapały dziewczynkę wodą, umyły i wygłaskały jej
nogi, ramiona i włosy, skończenie delikatnie wyczyściły okolice jej prawego oka
- kość policzkową i brew - podziwiając ją namydliły, spłukały i rozchlapując
wodę, wygoniły na brzeg, gdzie wysuszyły małą i siebie nawzajem, ubrały się,
ubrały małą, zaplotły jej włosy i nawzajem swoje własne, uwiązały piórka na
końcach warkoczy, znów ją podziwiały, potem podziwiały siebie nawzajem, by
wreszcie sprowadzić ją znów do maleńkiego miasteczka o rozsianych domkach, na
jakieś podwórze, czy może ubity plac pomiędzy chatami. Nie było tam ulic, tylko
ścieżki i pyląca się ziemia; żadnych ogródków ani trawników, tylko szałwia i
kurz. Na placu zebrała się całkiem spora grupka ludzi; część z nich, wystrojona
w kolorowe koszule, barwne sukienki, sznury korali i kolczyki, przechadzała się
to tu, to tam.
- Cześć, Wiewiórko ! Cześć, Biała Łapko! - wszyscy pozdrawiali obie kobiety.
Na spotkanie wyszedł im mężczyzna w nowych dżinsach, w czystej, spranej,
niebieskiej, roboczej koszuli podjaskrawoniebieską aksamitną kamizelką. Był
bardzo przystojny, spięty i ważny.
- No dobra. Dziewczyno! - odezwał się ostro i głośno, co brzmiało zaskakująco na
tle tych wszystkich jakże cicho mówiących ludzi. - Dziś wieczorem naprawimy ci
to twoje oko! Ty sobie tu tylko usiądź i niczym się nie martw.
Ujął jej nadgarstek - delikatnie mimo swego dyrektorskiego, szorstkiego sposobu
bycia - i zaprowadził do utkanej maty, leżącej na zbrylonej ziemi prawie w
centrum placu. Tam musiała usiąść, choć czuła się idiotycznie; przykazano jej
się nie ruszać.
Szybko pozbyła się wrażenia, że wszyscy na nią patrzą, gdyż nikt nie obdarzał
jej więcej niż przelotnym spojrzeniem i tylko Wiewiórka i ciemnooka kobieta;
bądź ich rodziny, posyłały jej krzepiące mrugnięcia. Co pewien czas Sójek
podbiegał do niej i rzucał coś na kształt: "Będzie jak nowe!", po czym wracał do
innych, by tam się rządzić, pokrzykując i wymachując długimi niebieskimi
ramionami.
Ktoś szczupły, ogorzały, swobodnym krokiem wspinał się na pagórek, zbliżając do
placu i dziecko już zaczęło podskakiwać, gdy nagle przypomniało sobie, że ma
siedzieć spokojnie, więc zamarło i cicho krzyknęło:
- Kojota! Kojota!
Kojota przyszła, powłócząc nogami. Spojrzała na dziecko. Wyszczerzyła się w
uśmiechu.
- Nie daj się spieprzyć temu Sójkowi, Dziewczyno - rzuciła i niespiesznie poszła
dalej.
Dziecko odprowadziło ją pełnym bólu, stęsknionym wzrokiem.
Zebrani usiedli teraz z jednej strony placu, tworząc nierówne półkole wciąż
rozrastające się na końcach. Wreszcie powstał niemal pełen krąg ludzi, którzy
siedzieli w kurzu wokół dziewczynki; byli oddaleni od niej o jakieś dziesięć czy
piętnaście kroków. Wszyscy mieli na sobie ten rodzaj ubrania, do jakiego
dziewczynka przywykła - dżinsowe spodnie i kurtki, koszule, kamizelki,
bawełniane sukienki - ale wszyscy byli bosonodzy i wydawali się jej piękniejsi
od ludzi, których znała; każdy na swój sposób, jakby każdy z nich stwarzał
własny rodzaj piękna. Ale też niektórzy wyglądali bardzo dziwnie: szczupli,
ciemni, lśniący, o szepczących głosach, a wśród nich znalazła się jakaś
długonoga kobieta z oczami jak paciorki. Był tam również ten wielki mężczyzna
zwany Młodą Sową; miał senny i godny wyraz twarzy, zupełnie jak sędzia McCown,
właściciel rancza liczącego sobie sześćdziesiąt tysięcy akrów. A koło niego
siedziała kobieta, która zdaniem dziecka mogłaby być jego siostrą; podobnie jak
on miała haczykowaty nos i duże, silne ręce, ale była chuda i ciemna, a w jej
ognistych oczach czaiło się coś szalonego. Oczy miała bursztynowe, lecz okrągłe,
nie skośne jak Kojoty/Była też i Kojota. Ziewała i drapała się z nudów pod
pachą.
Naraz w owym kręgu ktoś się pojawił - mężczyzna ubrany jedynie w coś w rodzaju
szkockiej spódniczki i pelerynę malowaną, bądź wyszywaną koralikami w romb^.
Tańczył w rytm grzechotki, którą potrząsał szybko i z furkotem. Miał grube, a
mimo to prężne ciało tudzież kończyny, i miękkie, lejące się ruchy. Dziewczynka
nie odrywała odeń wzroku, kiedy tak tańczył: to obok niej, to wokół niej i znowu
obok. Kołatka w jego dłoni poruszała się tak szybko, że była niemal niewidoczna.
W drugiej dłoni trzymał coś cienkiego i ostrego. Ludzie siedzący w kręgu zaczęli
śpiewać. Śpiewali ledwie kilka dźwięków powtarzających się w rytm kołatki -cicho
i bez melodii.
Było to podniecające i nudne zarazem, obce i skądś jakby znajome. Grzechotnik
coraz bardziej zacieśniał pętlę tańca wokół dziecka, co raz gwałtowniej
wysuwając przed siebie rękę. Za pierwszym razem dziewczynka zrobiła unik.
Przestraszyła się jego nagłego wypadu w przód i płaskiej, zimnej twarzy o
wąskich oczach. Później, poznawszy swoją rolę, siedziała już spokojnie. Taniec
trwał nadal. Śpiew też. Aż wreszcie i taniec i śpiew uniosły ją gdzieś poza
granicę nudy, gdzie kołysała ją jakaś fala, fala która mogłaby ją tak kołysać na
wieki.
Teraz do kręgu wkroczył Sójek i stanął obok niej. Nie umiał śpiewać, więc tylko
pokrzykiwał tym swoim donośnym, szorstkim głosem :"Hej!Hej!Hej!Hej!".-Zewsząd
odpowiadano mu tym samym, a spod skał, na kształt drugiej odpowiedzi, wracało
echo. Sójek w jednej ręce dzierżył patyk zakończony czymś krągłym, a w drugiej
coś, co przypominało szklaną kulkę. Patyk okazał się fajką. Sójek wciągał z niej
dym do ust i wydmuchiwał go na cztery strony świata, w górę i w dół, a potem
dmuchał na kulkę, za każdym razem wypuszczając jeden obłoczek dymu. Wtem
grzechotanie ustało i na kilka oddechów wszystko zamarło. Sójek ukucnął i z
głową przekrzywioną na jedną stronę intensywnie wpatrywał się w dziecko.
Wyciągnął rękę w przód, mrucząc coś pod nosem w rytm znów narastającego
grzechotania i śpiewu. Teraz ludzie śpiewali jeszcze głośniej. Sójek dotknął
prawego oka dziecka w samym środku mrocznego bólu. Dziewczynka cofnęła się, ale
wytrzymała. Dotknięcie nie było delikatne. W jego dłoni ujrzała kulkę, matową
żółtą gałkę jakby z pszczelego wosku. Potem zamknęła widzące oko i zacisnęła
zęby.
- Już! - krzyknął Sójek. - Otwieraj! No dalej! Po^każ nam!
Zwarła szczęki jak imadło, otworzyła oboje oczu. Powieka prawego zaparła się i
ciągnęła z tak rozdzierającym jaskrawym bólem, że niewiele brakowało, a
dziewczynka zwymiotowałaby na oczach siedzącej w krąg widowni.
- Hej, widzisz coś? No jak tam? Wygląda świetnie! - Sójek ponaglał ją, potrząsał
za ramię. - No i jak się z tym czujesz? Widzisz?
To, co widziała było niewyraźne, zamazane i żółtawe. Niebawem odkryła - a
wszyscy kolejno do niej podchodzili, oglądali ją, z uśmiechem głaskali,
poklepywali jej ręce i ramiona - że jeśli zamykała to bolące oko i patrzyła
drugim, wszystko stawało się ostre i płaskie. Kiedy zaś patrzyła obojgiem oczu,
świat jawił sie co prawda rozmazany i żółtawy, ale zyskiwał na głębi.
tuż obok zobaczyła długi nos, wąskie oczy i uśmieszek Kojoty.
- co to jest. Sójek? - pytała Kojota, zaglądając w prawy oczodół. - Tym razem
skradłeś jedno z moich?
- To sosnowa żywica! - wykrzyknął Sójek wściekły. - Co ty sobie myślisz?! Że
użyłbym jakiegoś głupiego, przechodzonego oka kojota? Ja jestem lekarzem!
- No, no, no ... Lekarzem! -prychnęła Kojota. -Jejej, ależ to dopiero
brzydactwo! Dlaczego nie poprosiłeś Królika o jedno z jego miotu? To wygląda jak
kawałek gówna! - Przysunęła swą chudą twarz jeszcze bliżej. Dziewczynka
pomyślała, że ją pocałuje, tymczasem Kojota wysunęła cienki, długi język i znowu
liznęła ją dokładnie w sam środek bólu, kojąc go i oczyszczając. Kiedy mała
ponownie otworzyła oczy, świat wyglądał już całkiem nieźle.
- Widzę zupełnie nienajgorzej - powiedziała.
- Hej, wy tam! - wrzasnął Sójek. - Ona mówi, że nienajgorzej widzi! Udało się!
Udało! Sama to powiedziała! Nie mówiłem wam? A nie mówiłem? - Odszedł,
wykrzykując i wymachując ramionami. Kojota zniknęła. Wszyscy się rozchodzili.
Dziecko wstało, zesztywniałe od długiego siedzenia. Zrobiło się niemal ciemno,
jedynie odległy zachód utrzymywał głęboką, bladą poświatę. Na wschodzie, równiny
zatapiały się w noc W niektórych chatach zapłonęło światło. Gdzieś tam, na
skraju osady piszczące skrzypeczki wygrywały tęskną, szczebiotliwą melodię.
Ktoś podszedł do niej i cicho zapytał:
- U kogo się zatrzymasz?
- Nie wiem - odpowiedziało dziecko. Było przeraźliwie głodne. - Czy mogę
zamieszkać z Kojotą?
- Nieczęsto bywa w domu - odparła cicho kobieta. - Nocowałaś u Wiewiórki,
prawda? A może zamieszkasz z Królikiem, albo z Zającem? Oni mają dzieci...
- A czy pani ma dzieci? - zapytała dziewczynka, spoglądając na delikatną kobietę
o łagodnym wejrzeniu.
- Dwa jelonki - odrzekła z uśmiechem kobieta. - Ale do miasta ściągnęłam dopiero
co, na taniec.
- Naprawdę chciałabym zamieszkać z Kojotą - powiedziała po chwili dziewczynka,
nieśmiało lecz z uporem.
-Dobrze, w porządku. Tam jest jej dom.-Łania podprowadziła dziecko do
rozpadającej się chaty na wyższym krańcu miasta. Ze środka nie dochodziło żadne
światło. Przed wejściem walało się mnóstwo rupieci. Nie było schodka
prowadzącego do wpół otwartych drzwi. Krzywo przybita, sponiewierana sosnowa
deska informowała :"Chwilutka".
- Hej Kojota, jesteś tam? Masz gościa - zawołała Łania. Cisza.
Łania otworzyła szerzej drzwi i zajrzała do środka.
-Nie ma jej. Chyba poluje. Muszę już wracać do jelonków. Dasz sobie radę? Każdy
tutaj da ci coś do jedzenia. Poradzisz sobie...?
-Tak, tak. Dam sobie radę. Dziękuję pani - odrzekło dziecko.
Łania odchodziła w perłowy zmrok. Była niezwykle elegancka w ruchach i drobiła
małymi kroczkami niczym kobieta na wysokich obcasach - szybka, dokładna, lekka
jak piórko. Dziewczyna odprowadziła ją wzrokiem.
Wewnątrz "Chwilutki" panował zbyt wielki mrok, by dało się cokolwiek zobaczyć i
tak tam było zagracone, że dziewczynka padała przy każdym kroku. Nie umiała się
połapać gdzie i jak rozpalić ogień. Namacała coś, co zdawało się być łóżkiem,
ale kiedy się tam położyła, zapach i to, co wyczuwała pod sobą, sprawiało raczej
wrażenie sterty brudów. Coś gryzło ją w nogi, ręce, szyję i w plecy. Była
okropnie głodna.
Kierując się węchem, dotarła do czegoś, co musiało być śniętą rybą i zwisało z
sufitu w rogu chaty. Po omacku zerwała zeń tłustą skórę i skosztowała. To był
wędzony, suszony łosoś. Odrywała jeden mięsisty kawałek po drugim, aż wreszcie
poczuła się syta. Wylizała palce do czysta. Tuż przy otwartych drzwiach
gwiaździsta poświata oświetlała wodę w jakimś naczyniu. Dziewczynka ostrożnie ją
powąchała, ostrożnie spróbowała i wypiła tylko tyle, by ugasić pragnienie,
bowiem woda miała błotnisty smak, była ciepła i stęchła. Potem wróciła na łoże z
brudnych szmat i pcheł, i położyła się. Mogłam pójść do domu Wiewiórki, czy
innych przyjaznych domostw - myślała leżąc samotnie na brudnym posłaniu Kojoty.
Ale nie poszłam... Tłukła pchły tak długo, dopóki nie zapadła w sen.
Gdzieś w środku nocy usłyszała czyjś głos...
-Posuń się, kicia.
... i tuż koło niej zrobiło się nagle ciepło.
Śniadanie, jedzone na siedząco w zalanych słońcem otwartych drzwiach, składało
się z papki ze sproszkowanego suszonego łososia. Kojota polowała dzień i noc,
ale nie jadały świeżej dziczyzny tylko łososia, suchy proszek, i wszelkie
sezonowe jagody. Dziewczynka nie pytała dlaczego. Wydawało jej się to logiczne.
Chciała natomiast zapytać Kojotę, dlaczego spała w nocy, a czuwała w dzień, jak
dwunożni ludzie, nie odwrotnie, jak to miały w zwyczaju kojoty. Kiedy jednak
sformułowała już w myślach pytanie, uświadomiła sobie, że po to jest dzień, żeby
czuwać i noc, by spać. I to też było logiczne. Ale pewnego upalnego dnia jedno
pytanie jednak zadała; akurat obie leżały, oganiając się od pcheł.
- Nie mogę zrozumieć, dlaczego wyglądacie jak ludzie.
- Jesteśmy ludźmi.
- Nie, nie, myślę o takich ludziach jak ja, na dwóch nogach.
- Podobieństwo tkwi w oku patrzącego - odparła Kojota. - A tak przy okazji, jak
miewa się to twoje pokiereszowane oko?
-Dobrze. Ale... No, że nosicie ubrania... i mieszkacie w domach, macie ogień no
i to wszystko...
- To ty tak myślisz. Gdyby ten pyskacz Sójek nie wmieszał się w całą sprawę,
pokazałabym ci, co znaczy dobra robota.
Dziewczynka już całkiem przywykła do tego, że Kojota nie lubiła trzymać się
jednego tematu, za to lubiła się przechwalać. Pod niektórymi względami, Kojota
przypominała wiele znanych dziewczynce dzieci. Pod innymi nie.
- Chcesz powiedzieć, że to, co widzę tak naprawdę to nie istnieje? Że to nie
jest prawdziwe? Że to taka telewizja, albo coś w tym rodzaju...?
- Nie - odparła Kojota.-O, masz kleszcza na kołnierzu!-Wyciągnęła rękę,
strzepnęła kleszcza, podniosła jednym palcem, rozgryzła i wypluła resztki.
- Łeee...- powiedziało dziecko. - No więc?
- A więc dla mnie zasadniczo jesteś szaro-żółta i biegasz na czterech nogach.
Dla tamtej reszty - tu machnęła lekceważąco ręką w stronę zbitych w gromadę
małych domków u stóp wzgórza -jesteś podskakującym stworzeniem, co to ciągle
wykrzywia nos. Dla Jastrzębia jesteś jajkiem, a może już obrastasz puchem? Sama
widzisz... Wszystko zależy, jak się na co patrzy. Są tylko dwa gatunki ludzi.
- Na dwóch nogach i na czterech?
- Nie. Ci, którzy mówią: "Są dwa gatunki ludzi" i ci, którzy tego nie mówią. -
Kojota pękała z dumy, tłukąc się po udach i chichocząc z radości, że tak się jej
udał dowcip. Dziecko nie rozumiało go i czekało.
- No dobra - zaczęła Kojota. - Więc są ci pierwsi ludzie, no i ta reszta. To
właśnie te dwa rodzaje...
- A ci pierwsi to kto?
- My, zwierzęta... i tak dalej. Wszyscy ci starzy. No wiesz. I wy maluchy,
dzieciaki, żółtodzioby. Wszyscy ci, co byli najpierw.
-A... ci drudzy?
- Oni - wyjaśniała Kojota. - No wiesz. Ci inni. Ci nowi. Ci, co przyszli. - Jej
drobna, ostra twarz nabrała powagi, stała się groźna. Z krótkotrwałą złotawą
przenikliwością spojrzała wprost na dziecko; rzadko się jej to zdarzało. -
Jesteśmy tu. Jesteśmy tu od zawsze - powtórzyła. - Jesteśmy tutaj od zawsze. Tam
gdzie jesteśmy, jest "tutaj". Ale to teraz ich kraj. Oni tu rządzą... Szlag!
Nawet mnie się to lepiej udawało!
Dziecko dumało czas jakiś i podsunęło słowo tak często słyszane:
- To są nielegalni imigranci.
- Nielegalni! - parsknęła Kojota szyderczo i z pogardą. - Nielegalny może być
podrzutek. Co to do cholery znaczy "nielegalny"? Chcesz od kojoty usłyszeć
kodeks sprawiedliwości? Wydoroślej, dzieciaku!
- Nie chcę.
- Nie chcesz dorosnąć?
- Stanę się tym drugim rodzajem, jak dorosnę.
- Hm. No tak - rzekła Kojota i wzruszyła ramionami. - Takie jest życie. - Wstała
i poszła za dom, a dziecko słyszało, jak sika na podwórku.
Wiele było rzeczy trudnych do zniesienia w Kojocie-matce. Na czas, kiedy
odwiedzali ją jej męscy przyjaciele, dziewczynka nauczyła się wychodzić z domu i
spędzać noc u Królików, albo u Wiewiórki, bowiem Kojota i jej dobiegacz nie
raczyli nawet zaczekać, aż znajdą się w łóżku, tylko zaczynali to robić już na
podłodze, a nawet od razu na podwórku. Kilka razy zdarzyło się, że Kojota
wróciła późną porą z polowania ze swoim amantem i mała musiała wciskać się w
ścianę, tam, razem z nimi, w łóżku, słysząc i czując, co robią tuż za jej
plecami. Było to coś pośredniego między walką a tańcem i miało swój rytm, i nie
przeszkadzałoby to jej zbytnio, tyle że nie bardzo dawało się przy tym spać.
Którejś nocy zbudziła się czując, że bieżący przyjaciel Kojoty w jakiś oślizgły
sposób głaszcze ją po brzuchu. Nie wiedziała, co zrobić, ale Kojota się
obudziła, zorientowała, co tamten wyrabia, ugryzła go mocno i wykopała z łóżka.
Noc spędził na podłodze, a następnego ranka kajał się, mówiąc:
-Tam do licha, Ko! Zapomniałem, że jest z nami dzieciak! Myślałem, że to ty...
Nieudobruchana Kojota wrzeszczała:
- Myślisz, że jestem bez zasad?! Myślisz, że pozwoliłabym jakiemuś kojotowi
zgwałcić dzieciaka w moim łóżku?! -Wyniosła go na kopach z chaty i do końca dnia
na niego utyskiwała. Ale zaraz potem znów przyszedł tam na noc i razem z Kojotą
robili to ze trzy czy cztery razy.
Kolejną dość kłopotliwą sprawą było to, że Kojota sikała gdzie popadło,
ściągając majtki w miejscach publicznych. Ale większość tutejszych ludzi zdawała
się tego nie zauważać. Tym, co dziewczynkę najbardziej zawstydzało, były chwile,
gdy Kojota w dowolnym miejscu robiła coś grubszego, po czym odwracała się do
tego i przemawiała. To było okropne. Zupełnie tak, jakby Kojota była - co często
mogło przychodzić na myśl, a to przecież nieprawda - niespełna rozumu.
Któregoś dnia, gdy Kojota spała, dziewczynka pozbierała wszystkie zeschnięte
bobki walające się wokół domu i zakopała je w pewnym piaszczystym miejscu, dokąd
na dłuższe posiedzenia chodziła i ona, i Ryś, i większość tamtejszych ludzi.
Kojota zbudziła się, leniwie wywlokła się z "Chwilutki", ziewając czochrała swe
gęste, jasne, szarawe futro i wystarczyło, że raz tylko rozejrzała się tymi
swoimi wąskimi oczyma i natychmiast zapytała:
- Hej! A gdzie one są? - A potem krzyknęła: - Gdzie jesteście!? Gdzie wy
jesteście!?
Dało się słyszeć słaby chórek dochodzący spod kupy piasku:
- Tu jesteśmy, mamusiu!
Kojota podbiegła tam truchtem, kucnęła, wygrzebała spod ziemi wszystkie bobki i
długo potem do nich przemawiała. Wróciła do domu i nie odezwała się w tej
sprawie słowem, ale czerwona na twarzy dziewczynka powiedziała z bijącym sercem:

- Przepraszam, że to zrobiłam.
- Łatwiej jest, kiedy są w pobliżu - wyjaśniła Kojota, myjąc ręce. Mimo brudu
panującego w domu, na swój sposób dbała o czystość osobistą.
- Ciągle na nie nadeptywałam - tłumaczyło się dziecko, próbując usprawiedliwić
swój uczynek.
-Biedne małe gówienka...-skomentowała Kojota, ćwicząc jakiś taneczny krok.
- Kojoto - zaczęło dziecko nieśmiało - czy ty kiedykolwiek miałaś dzieci? Mam na
myśli prawdziwe szczeniaki.
- Czy miałam dzieci?! Czy-miałam dzieci? Dobre sobie! Pamiętasz tego, który
próbował cię podmacywać? Wiesz który? To był mój syn. Szmatławiec.... Posłuchaj,
Dziewczyno, miej córki. Jak już musisz coś mieć, miej córki. One przynajmniej
się zmywają.
Dziecko myślało o sobie, że jest Dziewczyną, ale też czasem, że jest również
Myrą. O ile wiedziała, była jedyną osobą w mieście o dwóch imionach. Musiała o
tym myśleć jak również i o tym, co Kojota mówiła o dwóch rodzajach ludzi;
musiała myśleć, gdzie jest jej miejsce. Niektórzy w mieście dawali jej jasno do
zrozumienia, że jeśli o nich idzie, do ich społeczności ona z pewnością nie
należała. Na wskroś paliło ją wściekłe spojrzenie Jastrzębia, dzieci Śmierdziela
robiły głośne uwagi na temat jej zapachu. I mimo, że Wiewiórka i Zajęczyca
otaczały ją życzliwością, była to serdeczność dużych rodzin, w których jedna
osoba mniej czy więcej nie czyni żadnej różnicy. Gdyby to jedno z nich, Zając
czy Królik, znaleźli ją zagubioną i na wpół ślepą na pustyni, czy zatrzymaliby
się przy niej tak, jak to zrobiła Kojota? To właśnie było to - szaleństwo, które
nazywali szaleństwem Kojoty. Ona się nie bała. Mieszała się z obydwoma rodzajami
ludzi, przechodziła od jednych do drugich. Kozioł i Łania wraz ze swymi pięknymi
dziećmi bały się naprawdę, bo żyły w stałym zagrożeniu. Grzechotnik się nie bał,
ponieważ sam był niebezpieczny. A może się jednak i bał, bo nigdy z nią nie
rozmawiał i nigdy się do niej nie zbliżał. Żadne z nich nie traktowało jej tak,
jak Kojota. Nawet wśród dzieci jej jedynym stałym towarzyszem zabaw był młodszy
od niej, absurdalnie śmieszny i nieustraszony chłopiec zwany Dzieckiem Rogatej
Ropuchy. Razem kopali i budowali za miastem pośród szałwii, i bawili się w
polowanie, zbieranie, w dom i w tańce, we wszystkie te wspaniałe zabawy.
Blady, przycupnięty chłopiec o mocno zaznaczonych brwiach... Był pełnym rezerwy,
a jednak oddanym jej przyjacielem; i dużo wiedział jak na swój wiek.
- Nie ma tu nikogo takiego jak ja - powiedziała pewnego dnia dziewczynka, kiedy
siedzieli nad sadzawką w porannym słońcu.
- Takich jak ja nie ma specjalnie nigdzie - odparło Dziecko Rogatej Ropuchy.
- No wiesz, co mam na myśli.
- Uhm... Wydaje mi się, że kiedyś byli tu tacy jak ty.
- Jak się nazywali?
-No... ludzie. Tak jak wszyscy.
- Ale gdzie mieszkają ci moi ludzie? Mają miasta. Kiedyś mieszkałam w mieście.
Nie wiem, gdzie oni są i gdzie jest wszystko inne. Powinnam się dowiedzieć. Nie
wiem, gdzie jest moja mama, ale tata jest w Canyonville. Właśnie tam leciałam,
kiedy... .
- Spytaj Konia - rzucił roztropnie chłopiec. Odsunął się od wody, której nie
lubił i nigdy nie pił, i zaplatał sitowie.
-Nie znam Konia.
- Na ogół kręci się przy Sterczącym Wzgórzu. Czeka, aż się jego wuj zestarzeje,
a wtedy da mu kopa i sam zostanie za wielkiego ogiera. Pan starszy i kobiety nie
chcą go tymczasem oglądać. Konie są dziwne. Mniejsza z tym, to jego właśnie
trzeba zapytać. On dużo bywa i jego ludzie przybyli tu z tymi nowymi, w każdym
razie tak mówią.
Nielegalni imigranci - pomyślała dziewczynka. Posłuchała rady Dziecka Rogatej
Ropuchy i któregoś długiego dnia, kiedy Kojota wybyła na jedną z tych swoich
niezapowiedzianych i niewyjaśnionych eskapad, zabrała ze sobą sakiewkę pełną
suszonego łososia i tak zwanych łososiowych jagód, i wyruszyła samotnie na
południowy zachód, do Sterczącego Wzgórza, odległego o wiele mil od miasta.
U stóp góry znajdowało się przepiękne źródełko, a przy nim ścieżka z mnóstwem
czyichś śladów. Czekała pod wierzbą, obok przejrzystej sadzawki i już po chwili
nadbiegł Koń. Był wspaniały, o miedzianoognistej skórze, długich, silnych
nogach, szerokiej klatce, ciemnych oczach i czarnej grzywie, która biła go w
biegu po grzbiecie.
Zatrzymał się, zupełnie nie przestraszony, i spojrzawszy na nią, prychnął.
-Kim jesteś?
Nikt w mieście nigdy jej tego pytania nie zadał. Teraz wiedziała już, że to
prawda: Koń przybył tu z innymi ludźmi, z ludźmi, którzy musieli wzajemnie się
pytać, kto kim jest.
- Mieszkam u Kojoty - odparła ostrożnie.
- A tak, słyszałem o tobie - rzekł Koń. Przyklęknął, by napić się z sadzawki.
Pił długimi, głębokimi łykami, nurzając ręce w chłodnej wodzie. Kiedy się już
napił, otarł usta, przysiadł na piętach i oznajmił:
- Będę królem.
- Królem koni?
-Tak jest! Całkiem niedługo. Mógłbym już wykończyć Starego, ale co tam,
zaczekam. Niech się nacieszy tym, co ma - powiedział Koń. Zarozumiały.
Wielkoduszny.
Dziecko wpatrywało się weń, zakochane na wieki.
- Mogę ci uczesać grzywę, jeśli chcesz - zaproponowało.
- Świetnie! - stwierdził Koń i usiadł, a ona stała za nim, ciągnąc z wysiłkiem
swój kieszonkowy grzebyczek przez jego twarde, na jard długie, czarne, lśniące
włosy.
Długo trwało, zanim rozczesała wszystkie. Kiedy już była gotowa, związała je
wierzbową witką w olbrzymi koński ogon. Koń nachylił się nad wodą, żeby
podziwiać swe odbicie.
- Wspaniale - pochwalił. -Naprawdę pięknie!
- Czy czasem chodzisz tam... gdzie są inni ludzie? - zapytała cicho.
Nie odpowiadał na tyle długo, że już myślała, iż wcale nie odpowie, lecz wtem
się odezwał:
- Masz na myśli te miejsca z metalu? Ze szkła? Te dziury? Bywam w tamtych
okolicach. Teraz tam same mury. Kiedyś nie było ich tak wiele. Babka mówiła, że
dawniej w ogóle nie było murów. Znasz Babkę? - zapytał naiwnie< spoglądając na
dziecko wielkimi, ciemnymi oczyma.
-Twoją babkę?
- No tak... Babkę, no wiesz... Tą, która snuje pajęczynę. No, wszystko jedno.
Wiem, że trochę moich ludzi, koni, też tam jest. Widziałem ich za murami.
Zachowują się po wariacku. Wiesz, sprowadziliśmy tu nowych ludzi. Nie doszliby
tutaj bez nas, bo mają tylko dwie nogi i te metalowe pudełka. Mogę ci
opowiedzieć całą tę historię. Król musi znać wszystkie historie.
- Bardzo lubię różne historie.
- Całe opowiadanie zajęłoby trzy noce. Co chcesz o nich wiedzieć?
- Właśnie sobie myślałam, że może powinnam tam pójść. Tam do nich.
- To niebezpieczne. Naprawdę niebezpieczne. Nie można się tam dostać. Złapią
cię.
- Chciałabym tylko znać drogę.
- Drogę to ja znam - powiedział Koń i po raz pierwszy zabrzmiało to zupełnie
dorośle i odpowiedzialnie. Wiedziała, że to prawda. -Dla młodego konia to kawał
drogi. - Znów spojrzał na nią. - Mam kuzynkę, która jedno oko ma w jednym
kolorze, a drugie w innym - rzekł, przenosząc wzrok z prawego oka dziecka na
lewe. - Jedno brązowe, a drugie niebieskie. Ale ona jest Paluzyjką.
- To żółte zrobił mi Sójek - wyjaśniło dziecko. - Straciłam swoje własne. W
tym... kiedy... Myślisz, że nie mogłabym się tam dostać?
- A po co?
- Jakoś tak czuję, że muszę.
Koń kiwnął głową. Podniósł się. Dziewczynka stała bez ruchu.
- Sądzę, że mógłbym cię tam zabrać - stwierdził.
- Mógłbyś? Kiedy?
- Myślę, że choćby i teraz. Jak już zostanę królem, nie będę mógł tak sobie
odchodzić, rozumiesz sama. Trzeba chronić kobiety. No i z całą pewnością nie
pozwoliłbym swoim ludziom zbliżać się do tych miejsc! - Dreszcz przeszedł przez
całe jego wspaniałe ciało, a mimo to odrzucając głowę dodał: - Oczywiście, mnie
nie daliby rady złapać, ale inni nie umieją tak biegać jak ja.
- Ile czasu by nam to zajęło?
Koń chwilę się zastanawiał.
- Hm, najbliższe takie miejsce jest za czerwonymi skałkami. Gdybyśmy ruszyli
teraz, bylibyśmy z powrotem jutro koło południa. To tylko mała dziura.
Nie wiedziała, co miał na myśli mówiąc "dziura", ale nie zapytała go o to.
- Chcesz się tam wybrać? -spytał Koń, odrzucając w tył zebraną w węzeł grzywę.
- Tak... - powiedziała dziewczynka, czując jak ziemia usuwa się jej spod nóg.
- Umiesz biegać?
Potrząsnęła głową.
- Ale sama tu przyszłam.
Roześmiał się, swobodnym, pogodnym śmiechem.
- Wskakuj - rzucił i ukląkł, zginając wykręcone do tyłu ręce, by mogła mu wejść
na barki jak przy pomocy strzemion. - Jak cię nazywają? - droczył się z nią,
podnosząc się z łatwością i z miejsca ruszając biegiem. - Komar? Mucha? Pchła?
- Kleszcz, bo nie dam się oderwać! - krzyknęła, ściskając wierzbową witkę,
oplatającą czarną grzywę. Śmiała się ze szczęścia, że oto nagle urosła na osiem
stóp i na podobieństwo trawy, nie kiwając palcem, gna przez pustynię jak wiatr.
Była noc po pełni. Księżyc wstał, by oświetlić im równinę. Koń nieprzerwanie
biegł przed siebie, zdawało się, że bez żadnego wysiłku. Głęboką nocą zatrzymali
się w obozowisku Sowy Pigiriejki. Trochę podjedli i odpoczęli. Większość sów
udała się na polowanie, lecz pewna stara dama zabawiała ich przy ognisku
opowiadaniem historyjek o duchu świerszcza i o wielkich niewidzialnych ludziach.
Dziewczynka słuchała tych przypowieści, to zapadając w drzemkę, to na wpół
budząc się i znów zasypiając, jak gdyby wplatała je we własne sny. Później Koń
posadził ją sobie na grzbiecie i niemęczącym wolnym kroczkiem ruszyli w drogę.
Księżyc chował się za ich plecami, a przed nimi niebo jaśniało już złotem i
różem. Zniknął lekki, nocny wiatr, a powietrze było ostre, zimne i nieruchome.
Pachniało, czy raczej niosło w sobie delikatny zapach spalenizny. Dziecko czuło,
jak zmienia się krok Konia, jak staje się napięty, skrępowany.
- Cześć, Książę! - odezwał się czyjś cienki, ganiący głos.
Dziewczynce wydał się znajomy i połączyła go z osobą, jak tylko ją ujrzała.
Tamta siedząca na jałowcu; schludnie ubrana, miała na głowie starą,, czarną
czapkę.
- Witaj, Sikoro! - odpowiedział Koń, podchodząc bliżej i zatrzymując się przy
drzewie. Jeszcze w miasteczku Kojoty dziewczynka zauważyła, że wszyscy
traktowali Sikorę z szacunkiem. Nie rozumiała dlaczego. Sikora zdawała się być
kimś najzwyklejszym w świecie; ruchliwa i gadatliwa jak większość małych ptaków,
nie była tak przymilna jak Przepiórka, ani tak imponująca jak Jastrząb czy
Wielka Sowa.
- Wybierasz się gdzieś tą drogą? - zapytała Sikora Konia.
- Mała chce zobaczyć czy mieszkają tam jej ludzie - odparł Koń, zaskakując tym
dziewczynkę. Czy rzeczywiście tego chciała...?
Sikora, jak to się jej często zdarzało, sprawiała Wrażenie niezadowolonej. W
zamyśleniu zagwizdała kilka dźwięków - to też należało do jej przyzwyczajeń - po
czym wstała.
-Idę z wami.
- Wspaniale - rzekł Koń z wdzięcznością.
- Lecę na zwiad - oznajmiła Sikora i z niebywałą szybkością odleciała,
wysforowując się przed nich, gdy tymczasem Koń wpadł w swój równy, długi krok.
Kwaśny zapach w powietrzu przybrał na sile. Sikora zatrzymała się na niewielkim
wzniesieniu, daleko przed nimi i zamarła w bezruchu. Koń zwolnił do kroku
spacerowego i wreszcie stanął.
- Jest - powiedziała cicho.
Dziewczynka wypatrywała oczy. W dziwnym świetle i lekkiej mgle poprzedzającej
wschód słońca nie widziała zbyt wyraźnie, a kiedy tak wytężała wzrok, zdawało*
się jej, że na lewe oko całkiem oślepła.
- Co to takiego? - wyszeptała.
-Jedna z dziur. Po drugiej stronie muru. Widzisz?
Wyglądało to tak, jakby biegła tam jakaś prosta, urywana linia przeciągnięta
przez równinę bylicy, a na jej odległym końcu... Nic? Czyżby to mgła? Coś tam
się ruszyło...
- To bydło! - zawołała.
Koń stał w milczeniu, niepewny. Sikora już do nich wracała.
- To ranczo. A tam jest płot i mnóstwo herefordów - powiedziała dziewczynka.
Słowa te nabrały w jej ustach smaku żelaza, smaku soli. Nazwane przez nią rzeczy
zachwiały się przed jej oczyma i rozpłynęły, nie zostawiając nic tylko dziurę w
świecie, wypalone miejsce, jak popiół z papierosa. - Podejdź tam - ponaglała
Konia. Chcę to zobaczyć.
Jakby winien jej był posłuszeństwo, ruszył przed siebie. Był spięty, ale nie
próbował z nią dyskutować.
Podfrunęła do nich Sikora.
- Nikogo nie ma - informowała swym cienkim, oschłym głosem - ale zbliża się
jeden z tych obłych szybkich przedmiotów.
Koń skinął głową, lecz nadal parł do przodu. Kurczowo trzymając się jego barków,
dziewczynka wpatrywała się w pustkę. I naraz, jakby słowa Sikory wyostrzyły jej
wzrok, znów zobaczyła: rozsypane białe twarze - niektóre z nich spoglądały w ich
stronę, przewracając niebieskawymi oczyma - ogrodzenia, na wzgórzu dach domu z
kominem, i wysoką stodołę... Nagle, gdzieś w oddali coś się poruszyło, poruszyło
się i zaczęło bardzo szybko biec, coraz szybciej i szybciej, zbyt szybko,
pędziło nad ziemią, dokładnie na nich, z potworną prędkością.
- Uciekaj! - wrzasnęła. - Uciekaj! Uciekaj!
Koń zawrócił i jakby puściły wszelkie pęta, gnał maksymalnie wyciągnięty w
powietrzu, wyrzucając nogi daleko przed siebie. Uciekał od słońca, od ogniście
płonącego pojazdu, od zapachu kwasu, żelaza, śmierci. A Sikora frunęła przed
nimi niczym popiół unoszony podmuchem świtu.
- Koń?! - dziwowała się Kojota. - Ten kutas? Pierniczysz!
Kojota była już w domu, gdy dziewczynka dotarła do Chwilutki, ale najwyraźniej
nie martwiła się o dziecko, może nawet nie spostrzegła jego nieobecności. Miała
paskudny nastrój i wszystko to, co dziewczynka usiłowała jej wyjaśnić, rozumiała
opacznie.
- Jeśli masz zamiar robić takie głupoty, w przyszłości rób je ze mną. Ja
przynajmniej mam w tym wprawę - rzekła ponuro, przygarbiona za drzwiami. Dziecko
widziało, jak Kojota kuca, jak dźga patykiem stary, biały bobek i usiłuje
nakłonić go do odpowiedzi na jakieś pytania. Bobek uparcie milczał. Później tego
dnia dziewczynka zauważyła, że w pobliżu źródła snują się dwa kojoty. Jeden był
młody, drugi stary, o dość parszywym wyglądzie. Kręciły się i spoglądały w
stronę Chwilutki.
Dziewczynka postanowiła, że dobrze będzie tę noc spędzić gdzieś poza domem.
Wizja zatłoczonych pokojów Wiewiórki nie wydała się jej atrakcyjna. Znów
zapowiadała się ciepła, księżycowa noc. Dlaczegóż by nie przespać się na dworze?
Gdyby tylko mogła mieć pewność, że nie przyplącze się gdzieś w pobliże nikt w
rodzaju Grzechotnika... Niezdecydowanie stanęła w połowie miasta, gdy nagle
odezwał się oschły głosik:
- Cześć, Dziewczyno.
- Cześć, Sikoro.
Schludna kobieta w czarnej czapce stała na progu swego domu, wytrzepując
chodnik. Dom był równie uporządkowany i schludny jak ona sama. Po wyprawie na
pustynię dziecko wiedziało już - choć nadal nie umiałoby tego ująć w słowa -
dlaczego Sikora należała do osób Szanowanych.
- Pomyślałam sobie, że może dziś będę spać na dworze... - rzuciła niepewnie.
- Niezdrowo - stwierdziła Sikora. - A od czego są gniazda?
- Mama jest... trochę zajęta.
- Hm! - prychnęła Sikora i z oburzeniem strzepnęła chodnik. - A ci jej mali
przyjaciele? To są w każdym razie porządni ludzie.
- Mały Rogaty Ropuch? Ma takich nieśmiałych rodziców...
- No cóż. Skoro tak, to wejdź do środka i posil się - rzekła Sikora.
Dziewczynka pomagała jej przygotować kolację. Wiedziała już, dlaczego w garnku
są kamienie.
- Pani Sikoro - zaczęła - wciąż tego nie rozumiem... Czy mogę spytać? Mama mówi,
że to zależy od patrzącego, ale mimo to... Chcę powiedzieć, że skoro widzę, że
nosicie ubrania tak jak my, ludzie na dwóch nogach, to jak to się dzieje, że
gotujecie w taki sposób, w koszykach, rozumie pani... No i nie używacie takich
rzeczy, jakie mają ci, u których byliśmy dziś rano z Koniem.
- Nie wiem - odparła Sikora. We wnętrzu domu jej głos brzmiał całkiem ciepło i
przyjemnie. - Wydaje mi się, że robimy wszystko tak, jak to robiliśmy dawniej,
kiedy twoi ludzie i moi żyli razem, wiesz. I razem ze wszystkim dokoła. No
rozumiesz, z kamieniami, roślinami i tak dalej. - Spojrzała na koszyk z
wierzbowych witek, korzenia paproci i żywicy, i na sczerniałe kamienie, które
grzały się w ogniu. - Sama widzisz, jak to wszystko do siebie pasuje...
- Ale macie ogień... To całkiem inaczej niż... ?
- Ach! - rzuciła niecierpliwie Sikora. - Cóż wy ludzie właściwie sobie
wyobrażacie? Zdaje się wam, że to wy wynaleźliście słońce?
Wzięła drewniane szczypce i ująwszy rozgrzane kamienie, wrzuciła je do
wypełnionego wodą koszyka; buchnęła para, rozległ się przeraźliwy syk i głośny
bulgot. Dziecko wsypało do środka utłuczone nasiona i zamieszało.
Sikora wyniosła kosz drobnych czarnych jagód. Usiadły na dopiero co wytrzepanym
chodniku i jadły. Dziewczynka znacznie już udoskonaliła technikę nabierania
jedzenia dwoma palcami.
- Cóż, może pyłu nie wymyśliłam, ale jestem lepszą kucharką niż Kojota -
odezwała się Sikora.
Dziecko skinęło głową, nie przerywając jedzenia.
- Nie wiem, dlaczego zmusiłam Konia, żeby mnie tam zabrał - powiedziała
dziewczynka, kiedy już się najadła. - Kiedy to zobaczyłam, zlękłam się tak samo
jak on. Ale teraz czuję, że znów chciałabym tam wrócić. Ale też chcę zostać
tutaj, z moimi przyjaciółmi, z Kojotą... Nic z tego nie rozumiem.
- Kiedy mieszkaliśmy razem, wszystko to było jednym miejscem - zaczęła Sikora
swym niespiesznym, domowym głosem. - Ale teraz ci inni, ci nowi ludzie,
mieszkają osobno. I te ich miejsca są takie przytłaczające. Wpychają się na
nasze tereny, wciskają, wyrywają je, wysysają, wyżerają je, wygryzają w nich
dziury, przepełniają... Niewykluczone, że jeszcze trochę, a znów będzie tylko
jedno miejsce, ich miejsce na ziemi. A z nas nikt tu już nie zostanie. Znałam
kiedyś Bizona, tam za górami. Znałam Antylopę, mieszkała tutaj. O tam, na
zachodzie byli też Niedźwiedź Grizzly i Szary Wilk. Nie ma ich już. Nikogo z
nich nie ma. A ten łosoś, którego jesz w domu Kojoty... To jest bajkowy łosoś,
to jest prawdziwe jedzenie. Ale ile takich jeszcze zostało? Gdzie są te rzeki,
które aż czerwieniały na wiosnę? Kto teraz tańczy, gdy Pierwszy Łosoś składa
siebie w ofierze? Kto tańczy nad rzeką? O! O to właśnie powinnaś zapytać Kojotę.
Ona wie więcej ode mnie. Ale ona zapomina... Jest zupełnie beznadziejna, jeszcze
gorsza od Kruka. Musi wciąż sikać na każdym rogu, okropnie prowadzi dom - głos
Sikory zabrzmiał ostro. Zagwizdała coś krótko i zamilkła.
Po chwili dziecko zapytało cicho:
- Kto to jest Babka?
- Babka... - powtórzyła Sikora. Spojrzała na dziewczynkę i w zamyśleniu zjadła
kilka jagód. Wygładziła ręką chodnik, na którym siedziały. - Gdybym rozpaliła
ogień na chodniku, wypaliłabym w nim dziurę - zaczęła. - Zgadza się? A zatem
ogniska budujemy na piasku, w pyle drogi... Wszystko jest ze sobą splecione. A
więc tę, która jedno z drugim splata, nazywamy Babką. - Zagwizdała cztery
dźwięki, wpatrując się w otwór w dachu, którym uchodził dym. - W końcu - dodała
- być może całe to miejsce, może i inne miejsca... może wszystko to razem jest
tylko jedną stroną tego, co się przędzie? Nie wiem. Umiem patrzeć raptem jednym
okiem naraz, więc skąd miałabym wiedzieć, jak głęboko to sięga?
Zawinięta w koc Sikory na podwórku za jej domem, dziewczynka słuchała szumu i
zrywów wiatru w topolowym zagajniku w dole kotlinki. A potem, zmordowana
minioną, jakże długą nocą, głęboko zasnęła. Góry na wschodzie nabrały barwy
mglistej, ciemnej czerwieni, jakby podświetlało je z tyłu nisko zawieszone
światło podobne do tego, które widać przez dłoń trzymaną przed ogniem. Na
tytoniowym poletku - jedynym rolniczym zajęciem, jakim ktokolwiek się tam parał,
była drobna uprawa dzikiego tytoniu - Jaszczurka z Żukiem nuciły coś w rodzaju
pieśni na szybsze wzejście zbiorów, bądź na ich błogosławienie. Brzmiało to jak
ciepłe i cokolwiek chaotyczne hu-hu-hu-hu, hu-hu-hu-hu, i leżąc tak zwinięta i
rozgrzana na ziemi dziewczynka czuła, jak pod wpływem ich pieśni w ziemię tę
wrasta, jak się na niej i w niej kołysze tak, że nie wiedziała już, gdzie kończą
się jej palce, a zaczyna pył podłoża. Zupełnie jakby była martwa... Ale przecież
żyła, była życiem tej planety!
Wstała tańcząc, w gnieździe Sikory, na pustym już łóżku zostawiła elegancko
zwinięty koc i tanecznym krokiem wspinała się na wzniesienie, do Chwilutki. W na
wpół otwartych drzwiach zaśpiewała:
Tańczyłem z dziewczyną w dziurawej pończosze, Dziurawej pończosze, dziurawej
pończosze, jej kolana stukały, a pięty tupały, Tańczyłem w świetle księżyca!
Wyszła Kojota. Rozczochrana, ledwie trzymając się na nogach, przyjrzała się
dziecku spod zmrużonych powiek.
- Cholera... -mruknęła. Wyssała coś spomiędzy zębów i skierowała się do czerpaka
przy drzwiach, by schlapać sobie wodą całą głowę. Otrząsnęła się; na wszystkie
strony posypał się deszcz kropel. - Wynieśmy się stąd - rzuciła. - Mam tego
dosyć. Nie wiem, co mnie napadło. Jeśli jestem w ciąży, w moim wieku... A niech
to szlag! Wynośmy się z miasta. Potrzebuję jakiejś odmiany.
W zatęchłym mroku chaty dziewczynka dojrzała co najmniej dwa głośno chrapiące
kojoty; leżały rozciągnięte na łóżku i na podłodze.
Kojota podeszła do starego, białego bobka i przykopała mu.
- Dlaczego mnie nie powstrzymałeś?! - krzyknęła.
- Mówiłem ci - odmruknął bobek, nadąsany.
- Głupie gówno! - burknęła Kojota. - Chodź, Dziewczyno. Idziemy.
- Dokąd? Nie czekała na odpowiedź. - Już wiem. Chodź!
I ruszyła przez miasto tym swoim niby leniwym, wyciągniętym chodem, za którym
tak trudno było nadążyć. Ale dziecko kipiało wigorem i szło za nią tańcząc, tak
że i Kojota też zaczęła tańczyć i podskakiwać, kręcić piruety i wygłupiać się
całą drogę w dół zbocza, aż do rozległych równin. Tam skręciła na północny-
wschód. Końska Góra została za ich plecami, malejąc gdzieś w oddali.
Około południa dziewczynka powiedziała:
- Nie wzięłam niczego do jedzenia.
- Coś się znajdzie - uspokoiła ją Kojota. -Na pewno. I bardzo niedługo zboczyła
z drogi, trafiając wprost do maleńkiego, szarego szałasu ukrytego za dwoma na
wpół uschniętymi jałowcami i kępką zajęczego szczawiu. Cuchnęło tam okropnie.
Napis u wejścia głosił: Lis. Teren prywatny. Obcym wstęp wzbroniony, ale Kojota
jednym pchnięciem otworzyła drzwi, weszła i zaraz potem stamtąd wytruchtała,
przynosząc połówkę niedużego, wędzonego łososia.
- Nikogo w domu prócz nas nieboraczków - stwierdziła ze słodkim uśmiechem.
- Czy to nie jest kradzież? - spytało dziecko, zaniepokojone.
- Tak - odparła Kojota, nie zmieniając kroku.
Przy wyschniętym potoku zjadły pachnącego lisem łososia, trochę się zdrzemnęły i
ruszyły w dalszą drogę. Niedługo później dziecko poczuło ów kwaśnopiekący zapach
i zatrzymało się.
Dziewczynka miała wrażenie jakby czyjaś wielka, ciężka ręka naciskała jej na
pierś, i jakby ją odpychała, a jednocześnie ogarnął ją jakiś silny i
obezwładniający prąd, który ciągnął ją mocno do przodu.
> - Hej, już się zbliżamy! - oznajmiła Kojota i stanęła, żeby wysikać się pod
uschniętym jałowcem.
- Do czego?
- Do ich miasta. Widzisz? - Wyciągnęła rękę w stronę nakrapianych szałwią
pagórków. Między nimi rozciągała się przestrzeń szarawej pustki.
-Nie chcę tam iść.
-Nie wejdziemy do środka. Nie ma mowy! Podejdziemy tylko trochę i popatrzymy.
Mówię ci, to prawdziwa zabawa! -obiecywała Kojota, przymilnie przechylając głowę
w bok. - Oni tyle dziwnych rzeczy wyrabiają w powietrzu!
Dziecko ociągało się. Kojota przybrała wyraz twarzy osoby odpowiedzialnej i
znającej się na rzeczy.
- Będziemy bardzo ostrożne - oznajmiła. - I będziemy się wystrzegać dużych psów,
zgoda? Z małymi umiem dać sobie radę. No to co, już dobrze? Zatem w drogę!
Kojota ruszyła i nie odwracając się, szła przodem. Pozornie była jak zwykle
niedbała, wciąż powłóczyła nogami, ale głowę niosła wysoko, z napiętą
czujnością, a w jej żółtych oczach pojawiły się równie spięte błyski.
Dziewczynka poszła za nią.
Ciśnienie wokół nich rosło. Było to tak, jakby samo powietrze na nie napierało,
jakby czas biegł zbyt szybko, zbyt gwałtownie, jakby nie płynął, a ciężko
łomotał, coraz szybciej, mocniej, aż wreszcie zaczął terkotać jak kołatka
Grzechotnika. "śpieszcie się, śpieszcie!" - mówiło wszystko wokół. "Śpieszcie
się, nie ma czasu!,, - wołało. Coś mijało je pędem, z krzykiem i dreszczem. Coś
odwracało się, błyskało, ryczało, cuchnęło, znikało. W polu widzenia pojawił się
jakiś chłopiec, zupełnie nagle, pojawił się ,tyle że nie na ziemi, nie, poruszał
się parę cali nad nią, bardzo szybko wyginając nogi w bok w Jakimś szalonym,
kołyszącym się tańcu... Pojawił się i naraz... zniknął. Dwadzieścioro dzieci
siedziało rzędami w powietrzu i piskliwie śpiewało, gdy wtem przywaliły je
ściany. Koszyk, nie, garnek, nie, to metalowy pojemnik, pojemnik na śmieci
wypełniony łososiem o cudownym zapachu, nie, cuchnący jelenimi skórami i
zgniłymi kapuścianymi głąbami... Trzymajcie się od tego z dala! Kojota! Gzież
ona jest?
- Mamo! - krzyknęło dziecko. - Mamo! - wołało, stojąc przez moment u wylotu
zwykłej uliczki małego miasta, opodal stacji benzynowej, a już w następnej
chwili pogrążając się w przerażającej ciemności, wśród niewidocznych murów,
okropnych zapachów, napierającego ciśnienia, wszechogarniającego porywu Czasu,
który po prostu toczył je bezradne niczym gałązkę ścigającą się z wodospadem.
Dziewczynka spięła się w sobie i trwała tak, usiłując utrzymać równowagę.
- Mamo!
Kojota znalazła się przy dużym koszu z łososiem. Zbliżała się doń ostrożnie, ale
była na odkrytej przestrzeni, w pełnym słońcu, na pełnym wietrze! Tymczasem z
długiego, porośniętego szałwią stoku wzniesienia na tyłach stacji schodzili
chłopiec i mężczyzna. Szli pod wiatr. Obydwaj w czerwonych kapeluszach, obydwaj
mieli strzelby. Myśliwi. Był czas zabijania.
- Ty, spójrz no tylko na tego cholernego kojota! W biały dzień, no! Wielki jak
dupsko mojej żony!- powiedział mężczyzna, odwiódł kurek, wymierzył i strzelił.
Tymczasem Myra puściła się z wrzaskiem pod prąd ogromnego, zatapiającego
wszystko strumienia. Kojota minęła ją w pędzie, krzycząc:
- Wyrywaj stąd! - Odwróciła się i już jej nie było.
Daleko od miasta, niewidoczne, bo ukryte w małej kotlince między niskimi
wzniesieniami, siedziały i łapały ogromne, rozdzierającymi płuca hausty
powietrza. Upłynęło sporo czasu, nim mogły oddychać bez trudu.
- Mamo, ależ to było głupie! - powiedziało z wściekłością dziecko.
- Rzeczywiście - zgodziła się Kojota. - Ale czy ty widziałaś to żarcie?
- Nie jestem głodna - rzekła dziewczynka markotnie. - Nie chcę jeść, dopóki stąd
daleko nie odejdziemy.
- Ale przecież to twoi ludzie! - zaczęła Kojota. - Cali twoi! Z krwi i kości!
Kuzyni i pociotkowie! Pif! Paf! O, jest Kojota! Pif! Wielka jak dupsko mojej
żony! Paf! O, tam coś się rusza! Pif! Pif! Strzelaj, stary! Paf! Paf!
- Chcę do domu - oznajmiło dziecko.
- Jeszcze nie - rzekła Kojota. - Muszę się wysrać. - Zrobiła, co miała zrobić, a
potem odwróciła się do świeżego bobka i nachyliła nad nim. - Mówi, że mam tu
zostać - relacjonowała z uśmiechem.
- Nic nie mówi! Słuchałam!
- Ty akurat wiesz, co rozumieć! I tak wszystko słyszysz, panno Gumowe Ucho?
Patrzcie no tylko, wszystko słyszy, wszystko widzi tym swoim kaprawym, gumowym
okiem...
- Ty też masz oczy z żywicy! Sama mówiłaś.
- To bujda - warknęła Kojota. - Nie umiesz nawet poznać, kiedy usłyszysz jakąś
bzdurę. Wiesz co? Rób, co chcesz! To wolny kraj. Ja tu zostaję na noc. Lubię,
jak coś się dzieje. - Usiadła na ziemi i zaczęła wystukiwać w kurzu jakiś
cichy-rytm w tempie na cztery czwarte. Nuciła pod nosem jedną z tych
niekończących się pieśni tocz melodii, które zwalniały bieg czasu, wplatały się
w korzenie drzew, w krzaki, paprocie i w trawy, tworząc pajęczynę, która
przytrzymywała strumień w należnym mu korycie, i skałę na właściwym miejscu, a
wszystko to razem łączyła z ziemią. A dziecko leżało, słuchając.
- Kocham cię... - powiedziała dziewczynka.
Kojota śpiewała.
Słońce skryło się za ostatnim wzgórzem na zachodzie i zostawiło za sobą
bladozieloną jasność nad pustynnymi pagórkami.
Kojota zamilkła. Pociągnęła nosem.
- Hej! -Ożywiła się. - Kolacja. ~ Wstała i pobiegła wzdłuż małej kotlinki. - No!
-zawołała cicho, odwracając głowę. - Rusz się!
Sztywno, bowiem lodowaty strach jeszcze nie rozpuścił się w jej stawach,
dziewczynka podniosła się i podeszła do Kojoty. Jakby na przedłużeniu zbocza
najbliższego pagórka widać było jedną z tych linii-- ogrodzenie. Nie patrzyła
tam. Nic im nie zagrażało. Znajdowały się po jego zewnętrznej stronie.
-Spójrz tylko!
Na niedużej macie z cedrowej kory leżał wędzony łosoś, najprawdziwszy łosoś z
^ór Skalistych!
- Ofiara! Niech skonam! - Na Kojocie zrobiło to takie wrażenie, że nawet nie
zaklęła. - Od lat nie widziałam czegoś takiego! Myślałam, że już zapomnieli!
- Dla kogo ta ofiara?
- Dla mnie! Dla kogóżby innego? O rany, spójrz tylko na to!
Dziecko podejrzliwie przyglądało się łososiowi.
-Dziwnie pachnie.
- Jak to dziwnie?
- Jakby był spalony.
-Jest wędzony, głupia ty! No to już!
- Nie jestem głodna.
- Bardzo dobrze. I tak to nie twój łosoś, tylko mój. Ofiara dla mnie! Hej, wy
tam! Ludzie! Ludzie, słyszycie? Kojota wam dziękuje! Trzymajcie tak dalej, a
może i ja odpłacę wam kiedyś czymś dobrym!
-Nie wydzieraj się tak, mamo! Nie mogą być aż tak daleko.
- Teraz oni wszyscy są moimi ludźmi - oznajmiła Kojota, zataczając ręką szerokie
półkole. Potem usiadła ze skrzyżowanymi nogami, odłamała duży kawałek łososia i
zjadła. Wieczorna Gwiazda jarzyła się na czystym niebie niczym jasna sadzawka
wody. Tymczasem, bliźniacze wzgórza przyoblekły się w niewyraźną poświatę, jakby
we mgle. Dziecko oderwało od nich wzrok i znów spojrzało na gwiazdę.
- O, szlag by to! - jęknęła Kojota. - O cholera!
- Co się stało?
-To nie było zbyt sprytne... Nie powinnam... Ten łosoś... -skarżyła się Kojota,
a potem chwyciła się nagle za brzuch i zaczęła trząść się, wrzeszczeć i dławić.
Oczy uciekały jej w tył głowy, wyrzucała przed siebie swoje długie nogi i
ramiona i wymachiwała nimi w powietrzu, a spomiędzy zębów ściekała jej piana.
Jej ciało wygięło się straszliwym łukiem w tył, a gwałtowne skurcze wszystkich
członków odepchnęły dziewczynkę, która usiłowała przytrzymać zwierzę. Dziecko
wdrapało się nań z powrotem, chciało znów przytrzymać Kojotę, lecz ciało
zwierzęcia nadal podrygiwało w skurczach, nadal skręcało się i drżało. Wreszcie
znieruchomiało.
O wschodzie Kojota była już zimna. Aż do tej pory pod tym brązowym futrem tyle
było ciepła, iż dziewczynka myślała, że Kojota może-jeszcze żyje, że może jeśli
tylko ją tak trzymać i ogrzewać, Kojota podniesie się, wydobrzeje. Dziecko
przytulało się mocno, nie patrząc na jej czarne wargi, na obnażone zęby, ani na
białka oczu. Ale gdy przez futro przeniknęło zimno, kiedy poczuła to świadectwo
niechybnej śmierci, dziewczynka wypuściła z ramion szczupłe, sztywne zwłoki i
zostawiła je na ziemi.
Przeszła na bok i w kamiennym piasku kotlinki, wykopała dziurę, niewielkie,
płytkie wgłębienie. Ludzie Kojoty nie grzebali swoich zmarłych, wiedziała o tym.
Ale jej ludzie to robili. Przeniosła drobne ciało do dołka, ułożyła je w nim i
przykryła swoją biało-niebieską chustą. Chusta nie była dość duża; wystawały
spod niej cztery sztywne łapy. Dziewczynka usypała nad ciałem kopczyk z piasku i
kamieni, kępek bylicy i z traw i docisnęła wszystko większymi kamieniami.
Później z pyłu ziemi i skałek usypała jeszcze jeden kopczyk, nad szczątkami
zatrutego łososia. A potem wstała i nie oglądając się wstecz, odeszła.
Na szczycie wzniesienia stanęła i ponad kotlinką spojrzała w stronę mglistego
blasku świateł miasta, leżącego w dolinie między bliźniaczymi wzgórzami.
- Mam nadzieję, że wszyscy umrzecie w bólach - powiedziała na głos. Odwróciła
się i zeszła w dół, na pustynię.
To Sikora spotkała ją drugiego dnia, wieczorem, na północ od Końskiej Góry.
- Nie płakałam - rzekło dziecko.
- Nikt z nas nie płacze - odparła Sikora. - Chodź teraz ze mną, tędy. Pójdziemy
do domu Babki.
Jej dom znajdował się pod ziemią, ale był bardzo duży, ciemny i duży, a sama
Babka siedziała pośrodku, przy swoim tkackim warsztacie. Robiła chodnik czy koc
ze wzgórz i czarnego, i białego deszczu, przeplatając to błyskawicami.
Rozmawiała, nie przestając tkać.
-Witaj, Sikoro. Witaj, Nowa Osobo.
- Dzień dobry. Babko - powitała ją Sikora.
- Nie jestem jedną z nich - oznajmiło dziecko.
Oczy Babki były małe i zamglone. Uśmiechnęła się i tkała dalej. Czółenko
przedzierało się przez osnowę.
-A zatem. Stara Osobo - poprawiła się Babka. -Wracaj lepiej do siebie. Wnuczko.
Tam, gdzie mieszkasz.
- Mieszkałam z Kojotą. Kojota nie żyje. Oni ją zabili.
- Och, nie przejmuj się Kojotą! - rzekła Babka, wydając z siebie krótki, nieco
rozdrażniony śmieszek. - Ciągle ją zabijają.
Dziecko stało bez ruchu. Patrzyło na niekończącą się tkaninę.
-No to... Czy mogłabym wrócić do domu... do jej domu?
- Nie sądzę, żeby to się miało udać - stwierdziła Babka. -Aty, Sikoro?
Sikora w milczeniu potrząsnęła głową.
- Będzie tam teraz ciemno, pusto, pełno pcheł... Wypadłaś z czasu swoich ludzi i
znalazłaś się u nas, ale myślę, że Kojota chciała cię zaprowadzić z powrotem. Na
swój sposób, rozumiesz... Jeśli wrócisz teraz, jeszcze będziesz mogła z nimi
żyć. Czy nie mieszka tam twój ojciec?
Dziecko kiwnęło głową.
-Szukali cię.
- Szukali?
- O, tak. Od chwili, kiedy spadłaś z nieba. Mężczyzna nie żył, ale ciebie przy
nim nie było, więc szukali.
- Dobrze mu tak. Dobrze im tak wszystkim - odparła dziewczynka. Zakryła dłońmi
twarz i zaczęła strasznie płakać. Płakała bez łez.
- Odwagi, maleńka, no, no. Wnuczko - uspokajała Pajęczyca. - Nie bój się. Będzie
ci się z nimi dobrze żyło. I wiesz, ja też tam będę. W twoich snach, w
wyobrażeniach, ciemnych zakątkach piwnicy. Nie zabijaj mnie, bo ściągnę deszcz.
- I ja zajrzę - zapewniła Sikora, - Przygotuj dla mnie ogrody.
Dziewczynka wstrzymała oddech, zacisnęła dłonie, aż wreszcie łkanie ustało i
pozwoliło jej mówić.
- Czy zobaczę jeszcze kiedyś Kojotę?
- Nie wiem - odpowiedziała Babka.
Dziewczynka przyjęła to w milczeniu. Po chwili spytała:
- Czy mogę zatrzymać oko?
-Tak. Zatrzymaj swoje oko.
- Dziękuję ci, Babko - rzekła. Odwróciła się i wyruszyła w górę nocnego wzgórza,
w stronę kolejnego dnia. Długi czas prowadził ją w brzask poranka maleńki,
lekkoskrzydły ptaszek w ciemnej czapeczce.