Warszawski Tryptyk Edukacyjny
Do wykorzystania na lekcjach:
biologii, przyrody, geografii,
plastyki.
Kontynenty w mieście
Bożena Sienkiewicz
poziom: szkoła podstawowa  kl. V
gimnazjum  kl. I
Cele ogólne lekcji
- kształtowanie umiejętności rozpoznawania obiektów na zdjęciu lotniczym i planie
Warszawy
- doskonalenie umiejętności rozpoznawania kształtów kontynentów
- ćwiczenie wyobraz
ni przestrzennej.
Środki dydaktyczne
- zdjęcia lotnicze Tryptyk Warszawski, tom Pokolenie Varsovia.pl, s. 63
- plan Warszawy (część, która pokrywa się ze zdjęciem lotniczym)
- atlasy szkolne
- mapa ścienna świata
Metody i formy pracy
- praca zbiorowa
- praca indywidualna
- ćwiczenia terenowe.
Przebieg lekcji
Wstęp
Nauczyciel
q Wyświetl lub pokaż w albumie zdjęcie lotnicze (Tryptyk Warszawski  Pokolenie Varsovia.pl,
s. 63) i poleć uczniom, aby opisali, co zwróciło ich uwagę
q Przypomnij uczniom wcześniej zdobyte wiadomości na temat powstawania i rozmieszczenia
kontynentów na kuli ziemskiej:
- co udowodnił Mikołaj Kopernik w swojej teorii heliocentrycznej?
- w jaki sposób odkrycia i wyprawy geografi
czne (Ferdynanda Magellana i Krzysztofa
Kolumba) wpłynęły na zmianę wyobrażenia o świecie?
- czym jest i jak powstaje obraz satelitarny Ziemi?
- jaka jest różnica między globusem a mapą świata?
q Poleć uczniom, aby wskazali na mapie świata poszczególne kontynenty.
101
Kontynenty
Lekcja w klasie
WIDZ

y
Nauczyciel
" Poleć uczniom, aby zapisali na kartkach jak najwięcej własnych spostrzeżeń odnoszących
się do pokazanego im zdjęcia (Pokolenie Varsovia.pl, s. 63).
" W podsumowaniu zapisz na tablicy te spostrzeżenia, zwracając uwagę na następujące
kwestie:
- między budynkami o charakterze mieszkalnym występują barwne pola (powierzchnie)
z reguły jednorodne, z narysowanymi układami linii
- są to z reguły figury prostokątne
- zbiór barwnych powierzchni o poszarpanym przebiegu granic, znajdujący się w centrum
zdjęcia wyróżnia się odrębnością kolorystyczną
- znajduje się on w obrębie większej jednostki w kształcie elipsy.
ANALIZUJ

y
Nauczyciel
q Poleć uczniom, aby dokończyli zdania:
102
Pokolenie Varsovia.pl
, s. 63
Warszawski Tryptyk Edukacyjny
1. Czerwony i zielony jednorodny kolor powierzchni oraz obecność linii sugerują, że mogą
to być: ..............................................................................................................................................
Odpowiedz
: place (plansze) z wyznaczonymi polami i granicami organizującymi grę.
2. Obszary te mogą być przeznaczone do: ...............................................................................
Odpowiedz
: gry w piłkę, w tenisa lub przeznaczone do innych celów sportowych (bież-
nie).
Obecność lamp oświetleniowych pozwala ocenić, że place są przystosowane do użytkowania
po zapadnięciu zmroku.
q Zaproś uczniów do swobodnych wypowiedzi na temat widocznych niebieskich plam
na tle elipsy na zielonym polu.
q Kieruj wypowiedzi uczniów ku poprawnemu rozpoznawaniu schematu kuli ziem-
skiej.
q Zadaj pytania:
- co spowodowało, że zostały rozpoznane jako kontynenty?
- jakie ma znaczenie uczenie się i zapamiętywania informacji?
- czy gdyby uczniowie nie mieli wcześniej do czynienia z sylwetami kontynentów byliby
je w stanie rozpoznać?
- czy zapamiętywanie informacji dotyczy tylko wyrazów i liczb, czy również rysunków,
obrazów i wyobrażeń?
- w jakim celu obraz Ziemi został umieszczony w tym miejscu?
- do czego może służyć?
- gdzie to miejsce się znajduje?
- jakie obiekty są w sąsiedztwie?
DZIAA
AM
y
Nauczyciel
q Rozdaj uczniom plan Warszawy (tę część, która pokrywa się ze zdjęciem lotniczym) i wy-
daje polecenia:
- na podstawie zdjęcia w albumie Spojrzenie Warsa (s. 155) odszukajcie i zlokalizujcie obiekt
w przestrzeni miasta i zaznaczcie go na fotomapie
- opiszcie, czym jest obiekt.
q Rozdaj uczniom atlasy i poleć, aby odszukali poszczególne kontynenty i określili ich cechy
odpowiadając na pytania:
- na których półkulach leżą wybrane kontynenty?
- jakie są ich wzajemne relacje przestrzenne?
- czym charakteryzuje się ich linia brzegowa?
- jakie oceany i morza znajdują się w ich sąsiedztwie?
Lekcja w terenie
Zadanie polega na wyrysowaniu na boisku szkolnym (usypaniu z jasnego piasku) konturów
kontynentów.
Uwaga: zadanie powinno być wykonywane na tak dużym placu, aby uczniowie stojąc na boisku
nie byli w stanie spojrzeniem objąć całości rysunku w trakcie jego wykonywania. Jest to warunek
niezbędny dla ćwiczenia wyobraz
ni przestrzennej.
Objaśnij uczniom zadania:
103
Kontynenty
1. Naniesienie konturów kontynentów na boisku szkolnym za pomocą siatki współrzęd-
nych geograficznych.
Uwaga: Praca zbiorowa odbywa się pod kierunkiem nauczyciela.
Etap 1. Nauczyciel:
- poleć uczniom, aby narysowali na boisku układ współrzędnych geograficznych lub za-
projektowali i narysowali własny układ współrzędnych pozwalający przenieść (wiernie
odrysować) sylwety obiektów (kontynentów).
Etap 2. Nauczyciel:
- poleć uczniom, aby na obrzeżeniu boiska wyznaczyli ramki tłowe ze współrzędnymi
przyjętego układu
- poleć, aby wykonali za pomocą sznurków siatkę współrzędnych. Powstaną w ten sposób
pola o mniejszej powierzchni, co ułatwi wierne odrysowanie kontynentów
- poproś, aby naszkicowali rozmieszczenie poszczególnych kontynentów tak, aby wszystkie
zmieściły się na boisku.
2. Wrysowywanie na boisku konturów kontynentów wyłącznie na podstawie zapamięta-
nego w całości obrazu i ukształtowanej wyobraz
ni przestrzennej.
Uwaga: Praca grupowa odbywa się pod kierunkiem nauczyciela.
Etap 1. Nauczyciel
- podziel klasę na 7 grup i przydziel każdej grupie kontynent (grupa może nosić nazwę
tego kontynentu)
- każdej grupie poleć, aby narysowała (kredą, węglem) lub usypała z piasku kontury jednego
kontynentu we wskazanym miejscu, tak aby powstał obraz całej Ziemi.
Etap 2. Nauczyciel
- poleć uczniom, aby spojrzeli na wykonane dzieło z szerszej perspektywy (np. z okien
budynku szkoły), która tym razem pozwoli objąć całość i ocenić efekt pracy
- poproś uczniów, aby wstępnie oszacowali, który z kontynentów najbardziej precyzyjnie
odzwierciedla rzeczywiste kształty?
Etap 3. Nauczyciel
- zadaj uczniom jako pracę domową opisanie i wyliczenie, jak duże są zniekształcenia
w narysowanych konturach w stosunku do rzeczywistych.
Opracowanie na podstawie skryptu Marka Ostrowskiego (tom II)
Bożena Sienkiewicz
doradca metodyczny m.st. Warszawy
w zakresie geografii, przyrody i edukacji ekologicznej
nauczyciel przyrody
Szkoła Podstawowa nr 85
e-mail: [e-mail]; [e-mail]
104