HYPERTERMIA
- To nie jest tylko kwestia przegrzania ogólnoustrojowego spowodowana wystawieniem zwierzęcia osobnika na
* wysoką temperaturę,
* duża wilgotność
* małą ruchliwość powietrza
- Bez tych trzech elementów hypertermia nie jest możliwa
- Lecznicza hypertermia- jest to lokalna hypertermia o charakterze terapeutycznym nowotworów. Mówi się że podniesienie lokalne temperatury w miejscach nowotworzenia ( w nowotworach skóry, nowotworach jamy brzusznej) np. sztuczne krążenie na terenie jamy brzusznej z ominięciem serca i mózgu, podniesienie u psa na 4-5h w miejscu nowotworowym temperatury do 42 stopni w jamie brzusznej uważane jest za terapię onkologiczną przeciwnowotworową- czyli jest to wykorzystanie hypertermi lokalnej do leczenia nowotworów.
- Lokalna hypertermia uzyskiwana na 2 sposoby:
1) Wiązkowe uderzenie hypertermią na guz czyli z ogniskowanym promieniem mikrofalowym- źródło mikrofalowe emitujące zwykłe światło podczerwone w miejscu guza wytwarza w nim temperaturę 42 stopni przez parę godzin (różne opinie część prac mówi że ma to działanie terapeutyczne a inne że jest to placebo)
2) Wytworzenie krążenia obocznego z hypertermią- np. u psa guz zlokalizowany w jamie brzusznej został zaopatrywany w krew sztucznie- został wprowadzony welfrom to t.trzewnej i krew podgrzewana do 42 stopni a powracająca krew z tego guza przechodziła przez układ chłodzenia i wchodziła do ż.czczej tylnej tak aby serce otrzymało krew o fizjologicznej temperaturze psa. Okazało się ze takie krążenie oboczne z hypertermią działało leczniczo i wspomagało radioterapię w leczeniu nowotworów.
- Dzisiaj hypertermia to nie tylko powstanie jej z warunków środowiska ale tez celowe jej wytworzenie do celów leczniczych ( tak jak hibernacja- są zwierzęta hibernujące które zmniejszają aktywność ośrodka termoregulacji tak żeby podtrzymać termogen który najprawdopodobniej był wytwarzany w szyszynce który zmniejsza temperaturę do 10 stopni powyżej zera i chomik czy niedźwiedź czy inne zwierzęta hibernujące przeżywają w naturze, bo maja niska aktywność. Jest też możliwość wytworzenia sztucznej hibernacji w stanach zawału serca- aby przetrwać ostry stan zawałowy serca zmniejszyć tego aktywność metaboliczna i czynnościową, jednym ze sposobów jest zmniejszanie temperatury ciała dotkniętego osobnika np. zmniejszenie do 32 stopni powoduje że aktywność metaboliczna tak spada że szanse przeżycia zawałowego serca są większe- a wiec wykorzystanie hypotermi ma też działanie lecznicze
- Hypertermia jest to stan w którym dochodzi do
* Porażenia ośrodka oddechowego
* Porażenia ośrodka termoregulacji gdzie temperatura rośnie w sposób niekontrolowany w skutek zwiększonej genezy i zaburzeń w oddawaniu ciepła, set point przestaje działać-więc równowaga miedzy termogenezą a rozpraszaniem ciepła zostaje zniesiona-wyłączenie ośrodka termoregulacji
- Hypertermia powoduje:
* Wzrost pH krwi
* Stężenie hemoglobiny rośnie
* Ilość krwinek czerwonych wzrasta
* Zmiany degeneracyjne w miocardium się pojawiają
* Zmiany degeneracyjne w kanalikach nerkowych
* Zmiany degeneracyjne w mózgu
* Pojawia się hyperpnoe tachykardia, wymioty
* Uszkodzenie kanalików nerkowych
- Jest podatność gatunkowa co do hypertermi
1) Gatunki predysponowane- większa podatność na hypertermię
a) Koń
b) królik
2) Gatunki zabezpieczone- charakteryzują się szczególnym układem krążenia w głowie takie jak przeżuwacze, mięsożerne zabezpieczone przed przekrwieniem mózgu i najważniejszy jest termostat w podwzgórzu aktywność neuronów generujących napędza wytwarzanie ciepła i aktywność neuronów generujących rozpraszanie ciepła- jest to sterowane w podwzgórzu aktywnością skupisk tych dwóch neuronów. I u tych gatunków które mają sinus cavernosus tzw. zatokę jamista; istnieje tzw. krąg Wilisa- t.szyjna wspólna dzieli się na ramiona i te ramiona tworzą ten krąg i krąg ten przylega do sinus cavernosus zatoki żylnej. U barana i tak samo jest u psów krew dopływająca do nozdrzy z silnym rozgałęzieniem naczyń włosowatych następnie dostaje się do sinus cavernosus która przylega do sieci t. szyjnej wspólnej a zatoka żylna przylega do tego kręgu Wilisa powoduje to ze krew która dociera tętnicą szyjną wspólną i zaopatruje mózg jest schładzana i docierająca krew do mózgu jest chłodzona i wraca krwią żylną różną temperaturą w stosunku do krwi która jest doprowadzana tętnicą. Jest to zabezpieczenie gwarantujące termoregulację i zabezpiecza przed hypertermią.
a) Koza
b) Krowa
c) Pies
Mówi się tak że jak hart goni królika to ten zając wcześniej pada niż go dogoni dlatego że u królika nie ma tego układu i rozwija się tak szybko hypertermia ze królik/zając pada a pies z tym układem i jeszcze dobrze wentylowany dopada już podłego zająca. Goni go dotąd aż stan hypertermi królika powoduje stan porażenny powoduje że ten królik pada.

STANY ZWIĄZANE Z WYSOKĄ TEMPERATURĄ:
1. Wyczerpanie cieplne (prostracja cieplna)
- Stan w którym dochodzi do osłabienia osobnika
- Stan wyczerpania fizycznego połączonego z zapaścią krążeniową
- Taki osobnik jest nie nadający się do życia z powodu wysokiej temperatury środowiska bo jest on nią wyczerpany
- Nie oznacza ze w organizmie jest podwyższona temperatura
- Wyczerpanie organizmu i osłabienie krążenia
- Osobniczo zmienny stan który dotyczy osobników wrażliwych na wysoką temperaturę
2. Drętwienie cieplne
- Oznacza skurcze spazdy mięśniowe na tle zwiększającego się we krwi stężenia NaCl
- Przy intensywnym poceniu się z powodu wysokiej temperatury utrata wody powoduje wzrost stężenia NaCl->a to skutkuje skurczami mięśni
- Ciężkie skurcze spazdy mięśniowe dotykające zwierzęcia spoconego w następstwie ciężkiego wysiłku fizycznego, wysokiej temperatury otoczenia
- Aby tego uniknąć trzeba podawać płyny weloelektrolitowe które przywracają równowagę wodno-elektrolitową
3. Udar cieplny (szok cieplny)
- Przy ekspozycji na wysokie promieniowanie słoneczne wysoką temperaturę dużą wilgotność i małą wentylację
- Charakteryzuje się tym że jest zawsze bardzo wysoko podniesiona temperatura
- Zapaść naczyniowa
- Dochodzi do osłabienia mięśni
- Dochodzi do utraty NaCl
- Sprzyja mu duży wysiłek fizyczny
- Gatunki które są predysponowane do szoku cieplnego bradycefaliczne rasy: buldog terier bostoński, rotwarier -> mają krótką a szeroką jamę nosową a wiec krótką i szeroką czaszkę u nich jest wąski przewód nosowy, silnie umięśnione gardło i często zdarzające się opadające podniebienie co utrudnia oddychanie więc potrzebują dodatkowego wysiłku aby utrzymać oddychanie, buldogi ponadto bardzo często są odtłuszczone.
- Do czynników sprzyjających udarowi cieplnemu należą:
* Choroby serca
* Choroby płuc
* Niewydolność zastawek
* Chroniczna rozedma płuc
* Zastoinowa niewydolność serca
Wysoka temperatura zawsze oddziałuje na zmniejszenie apetytu hamowanie wzrostu, ograniczenie zdolności.
wysiłkowych i oczywiście podwyższenie temperatury wewnętrznej.
Na fermach w lecie nie ma przyrostów bo zwierzaki mało jedzą, są częste infekcje bo jest immunosupresja z powodu podwyższonej temperatury.
Organizm traci ciepło na drodze promieniowania i konwersji (unoszenia)- 75%ciepła jest tracone a do 20% t tracone na zasadzie wilgotności. Psy i przeżuwacze się nie pomocą natomiast koń poci się więc są również gatunkowe różnice wielkości oddawania ciepła poprzez parowanie- pocenie się.
Oddawanie ciepła poprzez konwersję t bardzo duże i dlatego tak ważne jest aby na fermach była dobra wentylacja przy braku wentylacji temperatura otoczenia przewyższa temperaturę wewnętrzną organizmu i szybciej dochodzi do udaru cieplnego.
- Bardzo ważnym czynnikiem hypertermi jest podawanie pokarmu (bardzo często jest on niezauważalny) SDA
* Jeżeli pies spożyje 100kcal energii w formie białka, aby organizm to z metabolizował musi użyć 133kcal energii czyli emituje tyle ciepła
* 100kcal cukru gdy spożyje emituje->106 kcal energii
* 100 kcal tłuszczu spożyje emituje->103 kcal energii
- Jest to paradoks bo gdy jest gorąco psu należy podawać tłuszcze nie powinno się podawać białka!!!
- Postępowanie z psami jeśli dotknięte są sokiem cieplnym:
1. Podawać dużą ilość wody i NaCl
2. Spryskać go zimną wodą!!!
3. Wstawić go do zimnej lodowatej wody!!!
4. Do szoku cieplnego przyczynia się też poniekąd stres/stany emocjonalne więc podawanie środków sedatywnych które mają na celu uspokoić zwierzaka.
5. Później dopiero uzupełnianie płynów elektrolitów, środki nasercowe, środki oddechowe
- Hypertermia złośliwa- u psów, koni, ludzi i świń; jest to tzw. hypertermia o charakterze farmakogenetycznym- czynnik wywołujący u psów jest narkoza halotanowa- halotan używany do narkozy wziewnej, albo izoflural- i wówczas uśpienie psa powoduje
hypertermie złośliwą.
* Temperatura szybko u człowieka rośnie do 39 stopni
* Stany porażenne mięśni
* I podczas narkozy pies schodzi
* U świń o linii Pietreu- jest mutacja w genie ryanodynowym- białko gen odpowiedzialny za zwrotne przesuwanie jonów Ca do cystern końcowych w ER jeśli jest mutacja w tym genie to jony Ca w dużym stężeniu w sarkoplazmie powodują zaburzenia skurczów związku z tym pojawiają się stany porażenne nawet dochodzące do zejścia śmiertelnego
* U psów czynnikiem wywołującym jest narkoza (host)halotanowa i tak jest u ludzi
* W 1960roku Denborow odkrył to zjawisko że podczas narkozy ludzi zdarzało się że niektóre osoby ginęły
* Stres u koni i świń powoduje stany porażenne gdy są wystawione na dużą dawkę czynników stresowych wówczas wyzwolenie dużych stężeń jonów Ca w sarkoplazmie powoduje zaburzenie cyklu skurczowo-rozkurczowego bo podczas skurczu są one uwalniane do sarkoplazmy a rozkurczu z powrotem wychwytywane do ER
* U ludzi i psów w końcowej fazie wydechu rośnie stężenie dwutlenku węgla i to można stwierdzić diagnostycznie;
* kwasica oddechowa-sztywność mięśni i rabdomioliza-czyli rozpad włókien mieśniowych-u ludzi zaburzenie autosomalne dominujące u zwierząt jest to zaburzenie autosomalne recesywne