10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Zmiany w ustawie o rachunkowości (cz. II)
Nowelizacja ustawy o rachunkowości wprowadza wiele nowych ure-
Przechowywanie ksiąg rachunkowych
gulowań do prawa bilansowego. Część zmian, w tym te, które już weszły
Jak dotąd dokumenty księgowe i księgi rachunkowe po zatwierdzeniu sprawozdania
w życie, opisaliśmy w poprzednim numerze gazety. Dziś kontynuujemy ten
finansowego za dany rok obrotowy mogą być przechowywane wyłącznie w siedzibie
temat. Omówimy ułatwienia, ale też nowe obowiązki, czekające wkrótce
zarządu lub oddziału (zakładu) jednostki w oryginalnej postaci. Na skutek nowelizacji do
księgowych.
ustawy o rachunkowości wprowadzono przepis umożliwiający przechowywanie ksiąg
rachunkowych m.in. przez biura rachunkowe. Mowa tu o nowym art. 73 ust. 4, który
Śródroczny podział zysku
stanowi, że księgi rachunkowe, jak również dowody księgowe, dokumenty inwentaryza-
W świetle dotychczas obowiązujących przepisów ustawy o rachunkowości podział zysku cyjne, sprawozdania finansowe i dokumentacja przyjętych zasad rachunkowości, mogą
lub pokrycie straty za dany rok obrotowy jest możliwe dopiero po zatwierdzeniu sprawo- być przechowywane poza siedzibą jednostki lub oddziałów (zakładów) w przypadku,
zdania finansowego za ten rok. Zaliczkowa wypłata dywidendy podlegała więc ujęciu na gdy zostaną przekazane do przechowania innej jednostce, świadczącej usługi w zakresie
koncie rozrachunków ze wspólnikami lub akcjonariuszami i była wykazywana w bilansie przechowywania dokumentów. Przy czym kierownik jednostki będzie musiał powiadomić
jako inne należności krótkoterminowe. Dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finanso- właściwy urząd skarbowy o miejscu przechowywania ksiąg i zapewnić dostępność ksiąg
wego i podjęciu uchwały w sprawie podziału zysku, kwotę brutto dywidendy można było rachunkowych do badania przez upoważnione organy.
zaksięgować na koncie 82  Rozliczenie wyniku finansowego i rozliczyć biorąc po uwagę
Zmiany w definicjach niektórych pojęć
kwotę wypłaconych zaliczek.
Ustawa z dnia 18 marca 2008 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz. U. nr 63, poz. 393) Przy okazji nowelizacji ustawy o rachunkowości dokonano też ujednolicenia i uprosz-
wprowadza możliwość dokonywania podziału wyniku finansowego w ciągu roku czenia kilku pojęć. Przykładowo, w definicjach środków trwałych i wartości niematerial-
obrotowego. Nowy art. 53 ust. 5 mówi, że odpisy z wyniku finansowego bieżącego roku nych zamiast zwrotu  umowy o podobnym charakterze wymienia się z nazwy umowę
obrotowego, w tym także wpłaty z zysku, dokonywane na podstawie odrębnych przepisów leasingu. Gdy mowa o kursie waluty zwrot  ustalony przez NBP zastąpiono zwrotem
uznaje się za podział wyniku finansowego netto jednostek w ciągu roku obrotowego. Przepis  ogłoszony przez NBP , stosowanym przez ustawy o podatku dochodowym. Zrezygnowano
ten ustanowiono uwzględniając fakt, że przepisy Kodeksu spółek handlowych przewidują z określenia  błąd podstawowy  w art. 54 ust. 3 mówić się będzie po prostu o błędzie. Jako
możliwość wypłaty wspólnikom bądz
akcjonariuszom zaliczki na poczet przewidywanej cel tej zmiany wskazuje się wyeliminowanie rozróżnienia między błędem podstawowym
dywidendy. Po wejściu zmiany w życie wypłatę zaliczki na poczet dywidendy księgować a innymi istotnymi błędami.
będzie można na koncie 82 i wykazywać w bilansie jako  Odpisy z zysku netto w ciągu Dodajmy, że nowelizacją wprowadzono także uściślenia definicji dotyczących grupy
roku obrotowego ze znakiem ujemnym. Urealni to wielkość kapitału własnego wykazy- kapitałowej, np. pojęcia znaczącego wpływu na inną jednostkę, jednostki dominującej niż-
waną w bilansie. szego i wyższego szczebla, jednostek podporządkowanych, kapitałów mniejszości. Nadmienić
też trzeba, że jednostki wchodzące w skład grupy kapitałowej powinny przeanalizować zmo-
Obowiązek badania dla stosujących MSR
dyfikowane przepisy dotyczące konsolidacji zawarte w rozdziale 6 ustawy o rachunkowości
Rozszerzono listę jednostek, których sprawozdanie finansowe podlega obowiąz- o nowym tytule  Skonsolidowane sprawozdania finansowe grupy kapitałowej .
kowemu badaniu i ogłaszaniu  o jednostki, które sporządzają roczne sprawozdanie
finansowe zgodnie z MSR. W uzasadnieniu do tej zmiany podaje się, że przejście z kra- Uwaga!
jowych zasad rachunkowości uregulowanych w ustawie na MSR możliwe jest dopiero od Omówione w niniejszym artykule zmiany wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2009 r.
2005 r. Dotychczasowe krótkie doświadczenie i praktyka w stosowaniu MSR wymagają i będą miały zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych za rok
więc oceny przez biegłego rewidenta jakości i rzetelności sprawozdań finansowych spo- obrotowy rozpoczynający się w 2009 r. (z wyjątkiem zmiany dotyczącej zniesienia
rządzanych przez te jednostki. możliwości uzyskania certyfikatu księgowego bez egzaminu, która faktycznie
Warto wskazać, że na mocy nowelizacji uregulowano też kwestię powrotu przez będzie miała zastosowanie od 1 lipca 2010 r.).
jednostki stosujące MSR na zasady określone przez ustawę o rachunkowości. Nowo
Dorota Przybyszewska
wprowadzony art. 8 ust. 3 stanowi, że w przypadku zmian zasad (polityki) rachunkowości,
spowodowanych zaprzestaniem stosowania MSR przy sporządzaniu sprawozdań finan-
sowych przez jednostki, skutki finansowe przejścia na zasady rachunkowości określone
w ustawie odnosi się na kapitał (fundusz) własny i wykazuje jako zysk (stratę) z lat ubiegłych.
Jeśli natomiast różnice wynikające z przeszacowania aktywów dokonanego zgodnie z MSR
rozliczono z kapitałem (funduszem) z aktualizacji wyceny  skutki przejścia na zasady
Zapomniana amortyzacja
rachunkowości ujmuje się jako zmianę stanu tego kapitału (funduszu).
W sierpniu 2007 r. przyjęto do użytkowania środek trwały (dokument OT),
Certyfikat księgowy według nowych zasad
jednak nie wprowadzono go do ewidencji i nie amortyzowano. Czy wolno to
Nowelizacją wprowadzono do ustawy o rachunkowości nowy rozdział 8a  Usługowe
poprawić i jednym odpisem wprowadzić za te miesiące amortyzację księgowa-
prowadzenie ksiąg rachunkowych . Dotychczas przepisy regulujące kwestie dotyczące
niem na koniec roku? Czy jeśli zaksięguję OT w grudniu 2007 r., to amortyzować
nabywania certyfikatu księgowego określone były w rozporządzeniu Ministra Finansów
mogę dopiero od nowego roku? [pytanie nr 203226]
w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (Dz. U. z 2002 r.
Komentarze uczestników forum
nr 120, poz. 1022 ze zm.). Wprowadzając te przepisy do ustawy (art. 76a 76i) dokonano
komentarz 1:
jednocześnie kilku istotnych zmian, m.in.:
Możesz to naprawić i dać w koszty w całości na koniec roku.
 uwzględniono w ustawie prawo do wykonywania niektórych czynności doradztwa
komentarz 2:
i wymieniono te czynności (do tej pory w przepisach ustawy o rachunkowości od-
Jeśli OT w grudniu, to amortyzacja od stycznia.
woływano się do odrębnych przepisów, czyli ustawy o doradztwie podatkowym),
komentarz 3:
 określono możliwość korzystania przez podmioty uprawnione do usługowego pro-
Według mnie jest to ujawnienie środka trwałego. Amortyzacja kosztem podatkowym
wadzenia ksiąg rachunkowych z pomocy osób nieuprawnionych, dopiero od miesiąca następującego po miesiącu wprowadzenia do ewidencji środków
trwałych.
 zniesiono możliwość uzyskania certyfikatu księgowego bez egzaminu, przy czym
na mocy przepisów przejściowych zamieszczonych w ustawie nowelizującej, Odpowiedz
redaktora
uzyskanie certyfikatu bez egzaminu będzie jeszcze możliwe do dnia 30 czerwca Pytanie zostało zamieszczone na forum niedawno, zatem należy przyjąć, że ujawnie-
2010 roku. nie środka trwałego miało miejsce w 2008 r., a więc już po zamknięciu ksiąg rachun-
Ta ostatnia zmiana jest szczególnie szeroko dyskutowana i budzi wiele emocji. Celem kowych za 2007 r. i po sporządzeniu sprawozdania finansowego za ten rok. W takim
ustawodawcy było zapewnienie, aby działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg przypadku wartość początkową środka trwałego, o którym mowa w pytaniu,
rachunkowych charakteryzowała się niezbędnym profesjonalizmem. Podnoszono, że upraw- należy ująć pod datą jego ujawnienia na koncie syntetycznym 01  Środki trwałe
nieni do usługowego prowadzenia ksiąg doradcy podatkowi oraz biegli rewidenci muszą oraz w ewidencji szczegółowej prowadzonej do tego konta, tj. w ewidencji środków
koniecznie przejść drogę egzaminacyjną, by uzyskać uprawnienia. Natomiast w przypadku trwałych. Prawidłowe stanowisko zostało zatem przedstawione w komentarzu 3.
osób otrzymujących certyfikat księgowy bez egzaminu, nie dochodzi do weryfikacji ich W uzupełnieniu należy dodać, że z przepisów ustawy o rachunkowości wynika, że
wiedzy i praktycznych umiejętności. rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do
Z kolei przeciwnicy tej zmiany mówią, że nie ma żadnego uzasadnienia dla wprowa- używania (art. 32 ust. 1 ustawy o rachunkowości  Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze
dzania egzaminów dla osób, które ukończyły ekonomiczne studia magisterskie lub studia zm.). Jednak aby można było rozpocząć naliczanie odpisów amortyzacyjnych, środek
podyplomowe z rachunkowości, gdyż w ramach tych studiów przeszli już liczne sprawdziany trwały musi być nie tylko przyjęty do używania w prowadzonej działalności, ale także
swojej wiedzy teoretycznej. Kilkuletnia praktyka po takich studiach powinna gwarantować wprowadzony do ksiąg rachunkowych (a więc jak wskazano wcześniej  ujęty na
prawidłowe wykonywanie zawodu certyfikowanego księgowego. koncie 01  Środki trwałe oraz w ewidencji środków trwałych).
Data ostatecznego terminu zniesienia możliwości uzyskiwania certyfikatu bez egzaminu Rozważając problem przedstawiony w pytaniu należy także uwzględnić przepisy
też jest przedmiotem kontrowersji. Ustawodawca wprowadził przepisy przejściowe obo- obu ustaw o podatku dochodowym, które w sposób bardzo oczywisty określają mo-
wiązujące do dnia 30 czerwca 2010 r. dla osób, które rozpoczęły naukę w odpowiednich ment rozpoczęcia amortyzacji środka trwałego dla celów podatkowych. Z przepisów
formach z myślą m.in. o uzyskaniu certyfikatu księgowego bez konieczności zdawania tych ustaw wynika, że składniki majątku zakwalifikowane do środków trwałych
egzaminu. Miał tu na myśli osoby, które rozpoczęły studia podyplomowe  te zdążą rze- należy wprowadzić do ewidencji środków trwałych najpóz
niej w miesiącu prze-
czywiście ukończyć te studia i złożyć wniosek o certyfikat na dotychczasowych zasadach. kazania ich do użytkowania. Póz
niejszy termin ich wprowadzenia do ewidencji
Natomiast termin ten nie obejmie wszystkich osób, które rozpoczęły naukę na 5-letnich środków trwałych uznaje się za ujawnienie środka trwałego. Wynika to z art. 16d
studiach wyższych o odpowiednim kierunku i na odpowiedniej uczelni z myślą o uzyskaniu ust. 2 ustawy o pdop (Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.) i art. 22d ust. 2 ustawy
certyfikatu bez egzaminu. o pdof (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz 176 ze zm.). Od ujawnionych środków trwałych
Jednak nowelizacja ustawy jest faktem i na razie nic nie zapowiada dalszych zmian nieobjętych dotychczas ewidencją środków trwałych odpisów amortyzacyjnych
w tym zakresie, należy więc pogodzić się z tym, że od 1 lipca 2010 r. certyfikat księgowy można dokonywać począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w któ-
uzyskać będzie można wyłącznie po zdaniu egzaminu. rym dany środek trwały został wprowadzony do ewidencji. Ta data będzie więc
Warto jeszcze dodać, że do dnia 31 grudnia 2008 r. wnioski o uzyskanie certyfikatu bez wyznaczała moment rozpoczęcia amortyzacji dla celów podatkowych. Wynika to
egzaminu rozpatrywane będą na zasadach określonych w wyżej powołanym rozporządze- z art. 16h ust. 1 pkt 4 ustawy o pdop oraz art. 22h ust. 1 pkt 4 ustawy o pdof.
niu. Natomiast od 1 stycznia 2009 r. do dnia 30 czerwca 2010 r. obowiązywać będą zasady Zasady naliczania amortyzacji od ujawnionych środków trwałych określone w obu usta-
przedstawione w art. 2 ust. 5 ustawy nowelizującej, a w pozostałych kwestiach przepisy wach o podatku dochodowym jednostka może przyjąć również dla celów bilansowych.
znowelizowanej już ustawy o rachunkowości.
Gazeta Podatkowa nr 38 " 12.05.2008 r.