EWOLUCJA POLITYKI
REGIONALNEJ UNII
EUROPEJSKIEJ
CEL NADRZ
DNY REGIONALNEJ
POLITYKI UNII EUROPEJSKIEJ
ó�
Jej celem jest zwiększenie spójności
ekonomicznej i społecznej w Unii Europejskiej
poprzez pomoc słabiej rozwiniętym regionom i
sektorom gospodarek państw członkowskich
w celu zmniejszenia różnic w poziomie rozwoju i
w poziomie życia w regionach UE.
ó�
Polityka ta realizowana jest przez UE wspólnie z
rządami krajów członkowskich, które
uczestniczą w jej finansowaniu.
ZWI
ZEK POLITYKI REGIONALNEJ UE
Z INNYMI POLITYKAMI
ó�
POLITYKA REGIONALNA jest ściśle związana z następującymi
politykami:
l�
polityką przemysłową (środki przeznaczone są na interwencję w
określone sektory, branże, zakłady produkcyjne),
l�
polityką rynku pracy (inwestycje w kapitał ludzki poprzez
programy szkoleniowe, adaptacyjne dla przedsiębiorstw i ich
pracowników w celu tworzenia i utrzymywania miejsc prac),
l�
wspólną polityką rolną (wspieranie obszarów wiejskich,
podnoszenie ich konkurencyjności poprzez poprawę infrastruktury,
jakości produkcji i warunków życia rolników),
l�
polityką konkurencji.
EWOLUCJA POLITYKI
REGIONALNEJ
UNII EUROPEJSKIEJ
(cz.I)
Lata 1957 - 1987
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI
UNII EUROPEJSKIEJ
W LATACH 1957 - 1987 (I)
ó�
Traktat Rzymski z 1957 r. jako jedno z
głównych zamierzeń EWG wymieniał:
"Państwa członkowskie pragną wzmocnienia
jedności swoich gospodarek i zabezpieczenia ich
harmonijnego rozwoju poprzez redukowanie
zróżnicowań istniejących między regionami
oraz łagodzenie zacofania regionów mniej
uprzywilejowanych".
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 1957  1987 (II)
ó�
Na mocy Traktatu powołano także nową instytucję
finansową, ukierunkowaną na rozwój regionalny.
ó�
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) miał
przyczynić się do aktywizacji regionów słabiej
rozwiniętych oraz podnoszenia ich
konkurencyjności dzięki udzielanym pożyczkom i
poręczeniom.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 1957  1987 (III)
ó�
W 1968 r. po fuzji organów trzech Wspólnot Komisja Europejska
powołała do życia Dyrekcję Generalną XVI ds. Polityki Regionalnej
(DG XVI), która miała za zadanie przygotować koncepcję przyszłej polityki
rozwoju regionalnego Wspólnot.
ó�
Do 1974 roku wspólne działania zmierzające do łagodzenia różnic w
rozwoju poszczególnych regionów Wspólnoty były prowadzone doraz
nie i
na niewielką skalę.
ó�
W latach 60-tych powstały pierwsze raporty sporządzone przez
Parlament Europejski oraz Komisję Europejską wskazujące na potrzebę
podejmowania wspólnych działań w kierunku aktywizowania i
harmonizowania rozwoju regionalnego, a także fundusze  Europejski
Fundusz Społeczny (1960) i Europejski Fundusz Orientacji i
Gwarancji Rolnej (1964).
ó�
W początkowym okresie polityka regionalna Wspólnoty skoncentrowana
była jedynie na koordynowaniu polityk regionalnych krajów
członkowskich.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI
UNII EUROPEJSKIEJ W LATACH 1957 -
1987 (IV)
ó�
Decydującym dla budowania finansowych podstaw europejskiej
polityki regionalnej stał się rok 1972, w którym nadano "wymiar
regionalny" dwóm funduszom budżetowym  EFS, EFOiGR,
działającym na mocy Traktatu Rzymskiego.
ó�
Sekcję Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i
Gwarancji Rolnych przeznaczono na finansowanie zmian
strukturalnych w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym.
ó�
Zmiany dotyczące wykorzystania obu funduszy były następstwem
decyzji podjętych na szczycie paryskim, na którym zalecono
również utworzenie odrębnego funduszu regionalnego.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 1957  1987 (V)
ó�
Fundusz ten powstał w 1975 r. jako Europejski Fundusz
Rozwoju Regionalnego - ERFF (ERDF - European
Regional Development Fund) i początkowo przekazywał
środki w sposób równomierny do krajów członkowskich celem
wsparcia ich własnych polityk regionalnych.
ó�
W decyzji Rady Ministrów o powołaniu EFRR określone
zostały cztery podstawowe warunki finansowania
regionów:
l�
terytorialny,
l�
wzajemnego uzupełniania środków,
l�
określający zakres pomocy,
l�
określający zakres inwestycji do dofinansowania.
EWOLUCJA REGIONALNEJ
POLITYKI UNII EUROPEJSKIEJ W
LATACH 1957 - 1987 (VI)
ó�
Środki z EFRR były stawiane do dyspozycji rządom
poszczególnych krajów członkowskich, które następnie
przekazywały je inwestorom łącznie z własną pomocą finansową.
ó�
Decyzje o finansowaniu projektów inwestycyjnych podejmowała
Komisja Europejska.
ó�
Ważną rolę w kształtowaniu polityki regionalnej odgrywał także
Komitet ds. Polityki Regionalnej, który rozpoczął działalność w
połowie 1975 r. W jego skład wchodzili wysocy rangą urzędnicy
krajów członkowskich i Komisji. Do jego zadań należała ocena
przedkładanych Komisji programów inwestycyjnych, a także
koordynacja polityki regionalnej.
ó�
Na utworzony w 1975 roku EFRR przeznaczono z budżetu EWG
2,6%, a w 1988 roku 7,3% ogółu wydatków.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJW LATACH 1957 - 1987 (VII)
ó�
W 1978 roku została przeprowadzona reforma EFRR.
ó�
Zmiana polegała na tym, że środki przeznaczone na ten fundusz ujęto w dwóch
grupach, tj.: w grupie środków kwotowo określonych i kwotowo nieokreślonych.
ó�
Grupa środków kwotowo określonych stanowiła 95% funduszu. Rozdział tych
środków pomiędzy poszczególne kraje członkowskie był dokonywany w uzgodnionych
proporcjach, w zależności od występujących w tych krajach problemów w rozwoju
regionalnym.
ó�
Środki kwotowo nieokreślone stanowiły 5% funduszu. Nie były one rozdzielane
pomiędzy poszczególne państwa członkowskie, lecz stanowiły z
ródło finansowania
polityki regionalnej Wspólnoty.
ó�
Były one przeznaczane na ograniczenie negatywnych skutków regionalnych
spowodowanych przyjęciem nowych członków, dekoniunkturą w hutnictwie,
przemyśle stoczniowym, energetyce oraz na rozwój niektórych regionów
granicznych Irlandii i Północnej Irlandii.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 1957 - 1987 (VIII)
ó�
Wzrost znaczenia problemów rozwoju regionalnego oraz reforma Wspólnej Polityki
Rolnej doprowadziły do kolejnej reformy EFRR w roku 1985.
ó�
Jego cele zostały zdefiniowane jako rozwój i strukturalne dostosowania w
regionach zacofanych oraz konwersja upadających regionów
przemysłowych.
ó�
Wówczas ustalono priorytety działalności: większą elastyczność decyzyjną
oraz umożliwienie regionom uczestnictwa w opracowywaniu programów
rozwoju.
ó�
Odstąpiono też od zasady wypłacania każdemu państwu z góry ustalonych kwot,
wprowadzając przedziały procentowe w skali 3 lat i gwarantując państwom
jedynie dolną granicę udziałów.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 1957  1987
(IX)
ó�
Do końca lat 80-tych z EFRR sfinansowano 4 rodzaje
programów regionalnych:
l�
programy narodowe (PNIC), w ramach których realizowane były
cele narodowe oraz cele europejskiej polityki regionalnej ;
l�
programy międzynarodowe (PIC  Star i Valoren) inicjowane przez
Wspólnotę, mające na celu wsparcie regionów najbardziej
zacofanych lub przeżywających szczególne trudności w związku z
kryzysem w określonych gałęziach przemysłu (węglowy, hutniczy
lub stoczniowy);
l�
programy długofalowe (celowe) przeznaczone dla regionów, nie
objętych programami narodowymi (narodową polityką regionalną);
l�
programy zintegrowane dla krajów śródziemnomorskich, mające
na celu przyśpieszenie rozwoju społeczno - ekonomicznego tej
strefy.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 1957 - 1987 (X)
ó�
Rozszerzenie Wspólnot o Grecję (1981), Hiszpanię (1986) i Portugalię (1986)
spowodowało dalszy wzrost skali zróżnicowań regionalnych w ramach całej organizacji.
Wymusiło też przeprowadzenie daleko idących reform polityki regionalnej Wspólnot.
ó�
Istotne zmiany w dziedzinie polityki regionalnej dokonały się po podpisaniu
Jednolitego Aktu Europejskiego w 1986 roku.
ó�
Do Traktatu Rzymskiego została dodana nowa część TYTUA
XVII (dawny XIV)
SPÓJNOŚĆ GOSPODARCZA I SPOA
ECZNA, w którym stwierdzono, że:
 W celu wspierania harmonijnego rozwoju całej Wspólnoty, rozwija ona i
prowadzi działania służące wzmocnieniu jej spójności gospodarczej i
społecznej. W szczególności Wspólnota zmierza do zmniejszenia dysproporcji
w poziomach rozwoju różnych regionów oraz zacofania regionów lub wysp
najmniej uprzywilejowanych, w tym stref wiejskich". (Art.158 - dawny art. 130a).
EWOLUCJA POLITYKI
REGIONALNEJ
UNII EUROPEJSKIEJ
(cz.II)
Lata 1988  1993
________________________________________________
I Pakiet Delorsa
(1989  1993)
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 1988 - 1993 (I)
ó�
Najważniejszą reformę przeprowadzono w 1988 r.
ó�
Reforma dotyczyła zarówno ogólnego podejścia do
funkcjonowania systemu finansowania polityki
regionalnej, jej celów i zadań, jak i wielkości środków
przeznaczonych na wspólnotowe fundusze strukturalne, a
także procedury ich rozdysponowania i
wydatkowania.
ó�
W związku z tym ustalono, że celem polityki regionalnej
będzie w dalszym ciągu ograniczenie dysproporcji w
poziomie rozwoju poszczególnych regionów oraz
zmniejszenie zacofania najsłabszych gospodarczo
obszarów, w tym również wiejskich.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 1988 - 1993 (II)
ó�
Od 1989 roku funkcjonowanie funduszy jako instrumentów realizacji polityki
strukturalnej określają podane niżej podstawowe zasady:
l�
koncentracja środków w rozumieniu finansowym, geograficznym i celowym,
l�
komplementarność,
l�
partnerstwo,
l�
podejmowanie działań w ramach kompleksowych wieloletnich programów
dostosowań strukturalnych o możliwie szerokim zakresie podmiotowym i
regionalnym (wprowadzenie procedury programowania Wspólnotowych
Ram Wsparcia),
l�
wzmocnienie systemu kontroli i monitoringu,
l�
przekazanie Komisji przez Radę uprawnień w zakresie podejmowania
programów transnarodowych (Inicjatyw Wspólnotowych),
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 1988 - 1993 (III)
ó�
Pozostałe modyfikacje dotyczące funkcjonowania
funduszy strukturalnych polegały na:
l�
dwukrotnym zwiększeniu do 1993 r. (w
porównaniu z 1987 r.) środków przeznaczonych
na fundusze strukturalne,
l�
poddaniu ich funkcjonowania jednolitym
zasadom.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 1988 - 1993 (IV)
ó�
Ustalono, że środki będące w dyspozycji funduszy
strukturalnych zostaną przeznaczone na realizację
następujących priorytetowych celów polityki
strukturalnej Wspólnoty:
l�
1 - pomoc regionom zacofanym,
l�
2 - restrukturyzacja zacofanych regionów
przemysłowych,
l�
3 - likwidacja długotrwałego bezrobocia,
l�
4 - wspierania zatrudnienia ludzi młodych,
l�
5a - przyspieszenie dostosowania rolniczych
struktur produkcyjnych oraz
l�
5b - wspieranie, w ramach reformy WPR,
rozwoju obszarów wiejskich.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 1988 - 1993 (V)
ó�
Z powyższych celów wynika, że realizowane w latach 1989 
1993 wsparcie strukturalne ze strony Wspólnoty obejmowało:
l�
instrumenty dostępne dla wszystkich regionów
(tzw. horyzontalne),
l�
instrumenty zorientowane na wspieranie
wybranych regionów wiejskich.
ó�
Z wymienionych priorytetów polityki strukturalnej jedynie część,
tj. cel 3, 4 i 5a, odnosiła się do wszystkich regionów Unii, dlatego
też nie miały one charakteru regionalnego.
ó�
Pozostałe natomiast priorytety (1, 2 i 5b) miały ściśle określony
zasięg terytorialny.
ó�
Obejmowały więc one programy adresowane jedynie do
wybranych regionów Wspólnoty.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI
UNII EUROPEJSKIEJ W LATACH 1988 -
1993 (VI)
ó�
Podsumowując do najważniejszych rozwiązań w ramach reformy z 1988 r. można
zaliczyć:
l�
Zwiększenie wielkości środków przeznaczonych z budżetu Unii Europejskiej na
rozwój regionalny, przez co stała się ona drugą, co do wielkości po Wspólnej
Polityce Rolnej, pozycją budżetową UE.
l�
Zintegrowanie programowania wszystkich funduszy strukturalnych.
l�
Zasadę wieloletniego programowania środków przeznaczonych na politykę
rozwoju regionalnego (programy 3  5  letnie).
l�
Określenie rodzajów obszarów problemowych oraz precyzyjnych kryteriów ich
identyfikacji (zbieżność z priorytetami Wspólnoty).
l�
Określenie procedur programowania rozwoju regionalnego.
l�
Wprowadzenie nowej kategorii przedsięwzięć - Inicjatyw Wspólnoty.
PODSTAWOWE PROGRAMY REALIZOWANE W
KRAJACH WSPÓLNOTY W LATACH 1989  1993 (I)
ó�
Envireg  wspieranie przedsięwzięć na rzecz ochrony środowiska.
ó�
Prisma  pomoc małym i średnim przedsiębiorstwom w regionach
objętych wsparciem w ramach Celu 1, w wykorzystaniu możliwości
jakie stwarzał rynek wewnętrzny Wspólnoty.
ó�
Interreg  współpraca przygraniczna.
ó�
Rechar  pobudzanie rozwoju upadających regionów wydobycia
węgla, w tym szczególnie tych, którym groził wysoki spadek liczby
miejsc pracy.
ó�
Stride  rozwój potencjału naukowo  badawczego (B+R).
ó�
Telematique  wprowadzenie nowoczesnego systemu telekomunikacji
(rozwój nowych usług telekomunikacyjnych).
PODSTAWOWE PROGRAMY REALIZOWANE W
KRAJACH WSPÓLNOTY W LATACH 1989  1993 (II)
ó�
Regis  integracja oraz rozwój regionów skrajnie peryferyjnych.
ó�
Retex  udzielanie pomocy regionom, których rozwój zależy od stanu koniunktury w
przemyśle tekstylnym.
ó�
Konver  dywersyfikacja działalności gospodarczej w regionach, których rozwój
uzależniony jest silnie od sektora zbrojeniowego.
ó�
Leader  pobudzanie dywersyfikacji działalności gospodarczej w rolniczych regionach
oraz wspieranie na tych obszarach, np. rzemiosła, MŚP, itp. (rozwój obszarów wiejskich).
ó�
Euroform, Now, Horizon  poprawa warunków kształcenia, rozwój doradztwa, szkolenie
bezrobotnych, tworzenie nowych miejsc pracy oraz utrzymanie istniejących, a także
organizacja systemu pomocy dla określonych grup ludności.
ó�
Resider  dywersyfikacja działalności gospodarczej w regionach silnie uzależnionych od
przemysłu stalowego.
ó�
Renaval  dywersyfikacja działalności gospodarczej w 26 regionach silnie uzależnionych
od przemysłu okrętowego.
KIERUNKI EWOLUCJI
POLITYKI REGIONALNEJ
PO 1993 ROKU
(cz. III)
________________________________________
II Pakiet Delorsa
(1994  1999)
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ PO 1993 ROKU (I)
ó�
W 1993 r. po raz kolejny zreformowano fundusze strukturalne (przegląd
najważniejszych zmian):
l�
zwiększono środki przeznaczone na politykę regionalną,
l�
utrwalono zasadę wieloletniego programowania oraz uproszczono procedury
programowania,
l�
utworzono czwarty fundusz strukturalny - Finansowy Instrument Orientacji
Rybołówstwa - FIOR ( Financial Instrument of Fisheries Guidance - FIFG),
l�
zwiększono rolę Inicjatyw Wspólnoty,
l�
wzmocniono system monitorowania i oceny działań strukturalnych,
l�
położono nacisk na ochronę środowiska i równość szans kobiet i mężczyzn na
rynku pracy.
EWOLUCJA REGIONALNEJ
POLITYKI UNII EUROPEJSKIEJ PO
1993 ROKU (II)
ó�
Wsparcie strukturalne ze strony Unii
realizowane w latach 1994  1999
obejmowało podobnie jak w latach
poprzednich dwie szerokie grupy
instrumentów, tj.:
l�
instrumenty dostępne dla wszystkich
regionów (tzw. horyzontalne),
l�
instrumenty zorientowane na
wspieranie wybranych regionów.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI
UNII EUROPEJSKIEJ PO 1993 ROKU (III)
ó�
Do priorytetów polityki strukturalnej realizowanej w latach 1994 
1999 można natomiast zaliczyć:
l�
cel 1  pomoc regionom zacofanym;
l�
cel 2  restrukturyzacja zacofanych regionów
przemysłowych, którym objęte zostały dodatkowo obszary, na
których zamieszkuje 8,2% ludności Austrii, 15,5% ludności
Finlandii i 11% ludności Szwecji;
l�
cel 3  służył zwalczaniu bezrobocia długotrwałego i
integracji zawodowej młodzieży w krajach Unii, w tym również
Austrii, Finlandii i Szwecji;
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ PO 1993 ROKU (IV)
Cele c.d.:
l�
cel 4  dotyczył ułatwień dla pracowników w adaptacji do zmian
zachodzących w przemyśle, w tym również Austrii, Szwecji i Finlandii;
l�
cel 5a  dotyczył strukturalnych dostosowań do wymogów reformy
produkcji rolnej, handlu i przetwórstwa na całym obszarze Unii oraz
modernizacji i restrukturyzacji rybołówstwa, w tym również Austrii,
Szwecji i Finlandii;
l�
cel 5b  dotyczył rozwoju i dostosowań strukturalnych obszarów
wiejskich. Objęto nim dodatkowo 29% ludności Austrii, 25% ludności
Finlandii i 12,8% ludności Szwecji;
l�
cel 6 - specjalna pomoc dla obszarów zagrożonych wyludnieniem.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ PO 1993 ROKU (V)
ó�
W 1993 r. na mocy Traktatu z Maastricht utworzono Fundusz Spójności
(kohezyjny) jako podstawowy instrument finansowy służący osiągnięciu ekonomicznej
i społecznej spójności Unii Europejskiej w aspekcie monetarnym i ekonomicznym.
ó�
Nie jest on jednak zaliczany do funduszy strukturalnych z następujących
powodów:
l�
Utworzony został na okres przejściowy (do 1999 r., następnie przedłużono jego
działalność do 2006, obecnie funkcjonuje w ramach okresu programowego 2007 -
2013).
l�
Wypłacana z niego pomoc została uzależniona od podjęcia przez dany kraj tzw.,
programu konwergencji, mającego na celu sprostanie makroekonomicznym
kryteriom zbieżności i przeznaczono go dla krajów, których PNB jest niższy od
90 % średniej unijnej (4 kraje  Irlandia, Grecja, Hiszpania i Portugalia).
l�
Nie ma regionalnego ukierunkowania i może finansować wydatki na terytorium
całego kraju, a subwencje funduszu ograniczono tylko do 2 dziedzin: ochrony
środowiska i transeuropejskich połączeń transportowych.
l�
Wspierał on finansowo pojedyncze projekty, a nie wieloletnie programy.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ PO 1993 ROKU (VI)
ó�
W latach 1993  1999 łączne zasoby finansowe Funduszu Spójności
wyniosły (w cenach z 1992 r.) 153,1 mld ECU.
ó�
Wykorzystanie środków funduszu w latach 1993  1999 przez poszczególne
kraje przedstawiało się następująco:
l�
Hiszpania  52  58% całkowitej sumy,
l�
Grecja  16  20% całkowitej sumy
l�
Portugalia  16  20% całkowitej sumy,
l�
Irlandia  7  10% całkowitej sumy.
ó�
Przy podziale środków funduszu pomiędzy wymienione kraje członkowskie
brane były takie zobiektywizowane wskaz
niki, jak: liczba ludności, wielkość
terytorium, produkt narodowy brutto per capita.
ó�
Ponadto możliwość korzystania z pomocy finansowej funduszu uzależniona
została od poziomu deficytu budżetowego w kraju członkowskim,
upoważnionym do korzystania z tego funduszu.
EWOLUCJA REGIONALNEJ POLITYKI UNII
EUROPEJSKIEJ PO 1993 ROKU (VII)
ó�
Na mocy Traktatu z Maastricht powołano również Komitet
Regionów, który rozpoczął swą działalność w 1994 r. i jest
organem doradczym Rady UE, Komisji, a także - na mocy
Traktatu Amsterdamskiego - Parlamentu Europejskiego.
ó�
Obowiązkiem wymienionych powyżej organów UE jest
konsultacja we wszystkich kwestiach dotyczących spójności
społeczno - gospodarczej, polityki regionalnej, oświaty i
młodzieży, kultury, transportowych, energetycznych i
telekomunikacyjnych sieci transeuropejskich, publicznej
ochrony zdrowia, zatrudnienia, polityki społecznej, ochrony
środowiska oraz polityki transportowej.
PODSTAWOWE PROGRAMY REALIZOWANE W
KRAJACH WSPÓLNOTY W LATACH 1994 - 1999 (I)
ó�
Interreg II  promowanie współpracy transgranicznej oraz umożliwienie jak
najpełniejszego wykorzystania przez regiony przygraniczne korzyści płynących z
procesów integracyjnych (zakres tego programu został jednak rozszerzony).
ó�
Regis II - którego celem było zwiększenie spójności regionów ultraperyferyjnych z
pozostałymi obszarami Unii.
ó�
Leader II  jako kontynuacja programu Leader I.
ó�
Zatrudnienie i zasoby ludzkie
ó�
Adapt  miał za zadanie ułatwienie sile roboczej dostosowania się do
zachodzących zmian w przemyśle oraz działania zmierzające do poprawy
produktywności przedsiębiorstw oraz podwyższenia kwalifikacji zawodowych
zatrudnionych.
PODSTAWOWE PROGRAMY REALIZOWANE W
KRAJACH WSPÓLNOTY W LATACH 1994 - 1999
(II)
ó�
Przemysł tekstylny oraz odzieżowy w Portugalii
ó�
Małe i średnie przedsiębiorstwa
ó�
Urban  program ten obejmował dzielnice kryzysowe w miastach liczących powyżej 100 tys.
mieszkańców, w związku z nabrzmiewającymi tam takimi problemami, jak: bieda, degradacja
socjalna, itp.
ó�
Pesca  dotyczyła restrukturyzacji rybołówstwa w krajach Unii.
ó�
Rechar II  dotyczył restrukturyzacji upadających zagłębi wydobycia węgla kamiennego i
brunatnego.
ó�
Resider II  jako kontynuacja Resider I.
ó�
Retex  program ten funkcjonował od 1992 roku, lecz jego zakres w latach 1994  1999 został
znacznie rozszerzony o obszary objęte pomocą w ramach celu 1, 2 i 5b.
ó�
Konver  stanowił kontynuację programów Perifa I i II. Miał na celu dywersyfikację działalności
gospodarczej w regionach, których rozwój zależy od byłego sektora zbrojeniowego.
POLITYKA REGIONALNA
UNII EUROPEJSKIEJ
W LATACH 2000  2006
(cz.IV)
________________________________________
Pakiet Santera
REGIONALNA POLITYKA UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 2000 
2006 (I)
ó�
Najważniejsza zmiana w europejskiej polityce
regionalnej dokonała się podczas szczytu Rady
Europejskiej w Berlinie w 1999 r.
ó�
Przyjęto kompleksową reformę finansów Unii
wynikającą z przygotowanego dwa lata wcześniej
dokumentu Agenda 2000.
ó�
Największe zmiany dotyczyły wysokości
wpływów do budżetu ugrupowania oraz
finansowania wspólnej polityki rolnej.
REGIONALNA POLITYKA UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 2000  2006 (II)
ó�
Przesłanką do przygotowania projektu tej reformy
była potrzeba zwiększania spójności
gospodarczej i społecznej Unii oraz
konkurencyjność jej gospodarki, w tym
zwłaszcza rolnictwa, a także konieczność
zapewnienia dyscypliny budżetowej w związku
z realizacją Unii Gospodarczo  Walutowej oraz
spodziewane skutki rozszerzenia tego
ugrupowania o kraje Europy Środkowo 
Wschodniej.
REGIONALNA POLITYKA UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 2000 - 2006 (III)
ó�
Najważniejsze postanowienia dotyczące polityki
regionalnej:
l�
przyjęto, że roczna wartość pomocy uzyskanej w
latach 2000  2006 przez dany kraj członkowski nie
może przekroczyć 4% jego PKB;
l�
minimalny poziom montażu finansowego środków
europejskich ze strony państw beneficjentów został
utrzymany na poziomie 25%. Oznacza to, że każde
3 euro z Unii Europejskiej musi zostać uzupełnione
1 euro ze strony kraju beneficjenta.
POLITYKA REGIONALNA UNII
EUROPEJSKIEJ W LATACH 2000  2006
(IV)
l�
Wybór obszarów problemowych Celu 1 na poziomie regionów
typu NUTS II (natomiast obszarów problemowych Celu 2 i
obszarów będących beneficjentami Inicjatywy Wspólnotowej
INTERREG na poziomie regionów typu NUTS III).
l�
Skoncentrowanie środków europejskich na obszarach Celu 1.
Wysokość kwot przeznaczonych na politykę strukturalną na lata
2000-2006 została zachowana na poziomie zbliżonym do
poprzedniego okresu (213 mld Euro).
l�
Zwiększono koncentrację środków poprzez zmniejszenie liczby
celów z 7 do 3 i ograniczenie ilości Inicjatyw Wspólnotowych z 13
do 4. (Rozporządzenia Rady nr 1260/99/WE wprowadzające
ogólne przepisy w sprawie Funduszy Strukturalnych).
ó�
Przyjęte wówczas zasady obowiązywały do końca 2006 r.
Na lata 2000  2006 przeznaczono jedną trzecią
budżetu wspólnotowego na politykę regionalną  w
sumie 213 mld EURO:
195 mld z czterech funduszy strukturalnych,
18 mld z Funduszu Spójności.
CELE POLITYKI REGIONALNEJ
W LATACH 2000 - 2006
ó�
CEL 1  Wspieranie rozwoju i dostosowań
strukturalnych regionów opóz
nionych w rozwoju
społeczno  ekonomicznym oraz słabo
zaludnionych (charakter regionalny).
ó�
CEL 2  Wspomaganie ekonomicznej i społecznej
konwersji regionów przeżywających trudności
strukturalne (charakter regionalny).
ó�
CEL 3  Pomoc na rzecz adaptacji i modernizacji
polityki systemów oświatowych, kształcenia
zawodowego oraz zatrudnienia (charakter
funkcjonalny).
NOMENKLATURA JEDNOSTEK
TERYTORIALNYCH DO CELÓW
STATYSTYCZNYCH (NUTS) - I
ó�
Do celów sporządzania analiz społeczno  ekonomicznych dla
jednostek terytorialnych oraz jako podstawę w planowaniu,
programowaniu i monitorowaniu projektów związanych z europejską
polityką rozwoju regionalnego w latach 70-tych wprowadzono jednolitą
strukturę jednostek terytorialnych określaną jako NUTS.
ó�
Istnieje 5 poziomów NUTS/NTS, jednak z punktu widzenia polityki
regionalnej największe znaczenie mają poziomy NUTS 2 i 3.
ó�
Wyróżnia się:
l�
poziomy regionalne: NUTS 1, NUTS 2, NUTS 3,
l�
poziomy lokalne: NUTS 4 i 5 obecnie LAU 1 i LAU 2.
NOMENKLATURA JEDNOSTEK
TERYTORIALNYCH DO CELÓW
STATYSTYCZNYCH (NUTS) - II
ó�
Przykłady jednostek zgodnie z kwalifikacją NUTS:
l�
NUTS 1  największa jednostka podziału (niemieckie landy),
l�
NUTS 2 (francuskie regiony)
l�
NUTS 3 (francuskie departamenty)
l�
NUTS 4 (brytyjskie county)  obecnie zastąpione przez LAU 1
l�
NUTS 5 (niemieckie gemeinden) - obecnie zastąpione przez LAU 2
ó�
Do momentu wejścia do UE podział Polski na NUTS/NTS kształtował się
następująco:
l�
NTS 1 - kraj (1)
l�
NTS 2  województwa (16)
l�
NTS 3  podregiony utworzone z powiatów (44).
ó�
Z chwilą uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej poziom pierwszy
jednostek terytorialnych  obszar całego pastwa polskiego został zastąpiony przez
NUTS 1  regiony (region centralny, południowy, wschodni, północno  zachodni,
południowo zachodni oraz północny).
NOMENKLATURA JEDNOSTEK
TERYTORIALNYCH DO CELÓW
STATYSTYCZNYCH (NUTS) - III
Poziom Dolna granica Górna granica
NUTS 1 3 miliony 7 milionów
NUTS 2 800 000 3 miliony
NUTS 3 150 000 800 000
NOWA POLITYKA SPÓJNOŚCI 2007 - 2013
ó�
Cele na lata 2007  2013:
l�
Cel 1  konwergencja (wspieranie wzrostu i tworzenie
nowych miejsc pracy w państwach i regionach
najbiedniejszych oraz regionach tzw. efektu statystycznego),
l�
Cel 2  regionalna konkurencyjność i zatrudnienie
(wspieranie zmian strukturalnych w regionach
niekwalifikujących się do uzyskiwania pomocy w ramach celu
1 ze względu na przekroczenie wskaz
nika 75% PKB per capita
UE oraz wspieranie zmian na rynku pracy),
l�
Cel 3  europejska współpraca terytorialna (wspieranie
terytorialnej konkurencyjności oraz promowanie harmonijnego i
zrównoważonego rozwoju terytorium Unii  beneficjentami
będą wewnętrzne i zewnętrzne regiony graniczne).
NOWA POLITYKA SPÓJNOŚCI 2007 - 2013
ó�
ograniczenie liczby funduszy finansujących politykę spójności do
trzech: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności,
ó�
rezygnację z kontynuacji Inicjatyw Wspólnotowych (Equal, Interreg,
Leader, Urban) na rzecz włączania ich specyficznych dziedzin wsparcia
do trzech nowych celów,
ó�
uproszczenie systemu wdrażania m.in. poprzez nowe dokumenty
programujące, jednofunduszowe regionalne programy operacyjne,
zarządzanie na poziomie priorytetów, bardziej elastyczne reguły
kwalifikowalności kosztów,
ó�
zachowanie podstawowych zasad: wieloletniego programowania
(UWAGA!!! NOWY DOKUMENT PROGRAMOWY  NARODOWA
STRATEGIA SPÓJNOŚCI), partnerstwa, współfinansowania i ewaluacji.
Dziękuję za uwagę !!!
ó�
Wykład przygotowano w oparciu o
następujące publikacje:
l�
Pietrzyk I.: Polityka regionalna Unii
Europejskiej i regiony w państwach
członkowskich, Wyd. Naukowe PWN,
Warszawa 2000,
l�
Czykier  Wierzba D.: Finansowanie polityki
regionalnej w Unii Europejskiej, Wyd.
TWIGGER, Warszawa 2003.