Przygotowała: Marta Sycz, gr. 8 1 Rzymskie popiersie z brązu 2 1. Definicja eposu, 2. Życiorys, 3. Polskie przekłady dzieł Hezjoda, 4. Opis dzieł przypisywanych Hezjodowi, A) Theogonia- Narodziny bogów, B) Erga kai hemerai- Prace i dni C) Aspis- Tarcza 5. Cytaty, 6. Podsumowanie, 7. Bibliografia. 3 1. DEFINICJA EPOSU Epos jest to jeden z głównych i najstarszych gatunków epiki. Obejmuje on głównie utwory poetyckie, trochę rzadziej te tworzone prozą. W eposach ukazane są dzieje życia legendarnych, historycznych lub nie całkiem historycznych bohaterów, na tle wydarzeń przełomowych dla danego narodu, lub też opowieść o prapoczątkach tego narodu, lub grupy etnicznej. Eposy często opowiadają nie tylko o postaciach ludzkich, ale też boskich, magicznych czy demonicznych. Najwcześniejsze eposy mają charakter zbioru opowieści mitycznych i wywodzą się często z czasów, w których grupa ich autorów nie znała pisma. Często głównym wątkiem eposu jest historia rodu panującego, lub dzieje życia jednego, niezwykłego, heroicznego bohatera- tu za przykład może posłużyć Odyseja , ale może on też przedstawiać opowieść o całym ludzie, o jego początkach- tak jak jest to napisane w Eneidzie , także o bogach i przodkach, gdzie główną zasługę ponoszą eposy Hezjoda. Dawne eposy i poematy epickie przeznaczone były do recytowania lub do śpiewania, często zawierały elementy rytuałów religijnych i były używane w celach religijnych, stanowiły też często zapis religii i mitologii danego ludu, jego wartości moralnych, obyczajowości i najstarszego języka. 2. ŻYCIORYS HEZJODA Hezjod pochodził z Askry w Beocji. Był synem Greka pochodzącego z eolskiej Kyme w Azji Mniejszej. Następnie jego ojciec przeniósł się przez morze do Grecji "właściwej" i osiadł w Askrze- małej miejscowości u podnóży Helikonu w Beocji. Jego imię Hesiodos interpretowane było czasami jako ten, który wysyła pieśń . Daty życia i śmierci Hezjoda nie są dokładnie znane. Najczęściej jednak mówi się, że żył on przypuszczalnie w obrębie półtora stulecia: od roku 850 do 700 roku p.n.e. Niektórzy z badaczy uważają go nawet za starszego od Homera- jednak ten spór istniał już nie wyjaśniony od starożytności. 4 Była to postać w dziejach kultury i literatury greckiej szczególnie charakterystyczna, dlatego, że był on pierwszym w dziejach literatury poetą, o którego życiu wiemy bardzo niewiele. Głownie tylko dzięki temu, że pisał o sobie we własnej twórczości. Hezjod pochodził z dość ubogiej rodziny. Był poetą, a także śpiewakiem- aojdem, co prawda nie zawodowym, ale często brał udział w zawodach poetyckich, zwanych ówcześnie agonami. Nie wiadomo dokładnie czy jeszcze za młodu, czy może w nieco już dojrzalszym wieku, Hezjod wystąpił w konkursie śpiewaczym i uzyskał nagrodę - spiżowy trójnóg. Konkurs ten był jednym z największych wygranych Hezjoda, a także nagroda- spiżowy trójnóg, w ówczesnych czasach była bardzo wartościowa. Przypuszcza się, że może poematem wtedy wyśpiewanym przez Hezjoda była Theogonia . Po śmierci swojego ojca, Hezjod prowadził kłótnie ze swoim bratem o podział majątku. Spór ten rozstrzygnął się na niekorzyść Hezjoda- jak sam twierdził przez przekupionych urzędników. Przegrana w sporze z bratem była impulsem do stworzenia eposu Erga kai hemerai jednego z jego najsławniejszych utworów, w którym wykładał nauki gospodarskie, dawał wskazówki na cały rok, opisywał prace polowe i domowe, omawiał narzędzia rolnicze. Był to bez wątpienia świetny poradnik dla rolników, dzięki któremu dziś możemy wiele dowiedzieć się jak zajmowano się uprawą ziemi i gospodarstwem. Tekst poematu zawiera też liczne sentencje, przysłowia czy porzekadła, które wyrażają mądrość ludową, a dotyczą najczęściej stosunku człowieka do pracy. Inny znany utwór Hezjoda to Theogonia , opisująca narodziny bogów i powstanie świata. Epos ten opowiadał o wierzeniach Greków, porządkował i ujednolicał wersje na temat mitów, a także rejestrował zasób postaci i legend epickich, z których czerpała pózniejsza poezja. Utwór ten dla starożytnych stanowił bardzo ważne zródło na temat wiedzy religijnej. Hezjod jest też autorem uznanego za zaginiony, genealogicznego poematu "Katalog niewiast". Prawdopodobnie opowiadał on o śmiertelniczkach, które były matkami herosów greckich. Hezjodowi przypisuje się też autorstwo zachowanego do dzisiejszych czasów utworu epickiego "Tarcza", zawierającego opis zwycięskiej walki Heraklesa z Kyknosem, synem Aresa, gdzie centrum poematu stanowi opis słynnej tarczy Achillesa. 3. POLSKIE PRZEKAADY DZIEA HEZJODA Zanim przedstawię niektóre z dzieł Hezjoda, należałoby wspomnieć najpierw o rzeczy bardzo ważnej, a mianowicie polskich przekładach utworów Hezjoda. Utwory jego pisane były w języku staro-greckim, może nawet było to 5 kilka języków, a w każdym razie silnie zróżnicowane dialekty, którymi mówiono w całym greckim Śródziemnomorzu. To właśnie powodowało, że bez polskich przekładów nie bylibyśmy oczywiście w stanie zapoznać się z treścią dzieła, a już na pewno nie potrafilibyśmy odczytać zawartego w nim sensu. Dla Samych tłumaczy, którzy pracowali nad utworami Hezjoda było to nie małe wyzwanie. Prace Hezjoda zaczęto tłumaczyć w Polsce już w XVIII wieku. Jednym z pierwszych osób, które podjęły się przetłumaczenia wszystkich trzech dzieł Hezjoda, czyli Tarczy , Prac i dni oraz Narodzin Bogów był Jacek Idzy Przybylski. Jego przekład wydany został w 1790 roku w Krakowie. Mimo, że jego tłumaczenia nie cieszyły się zbyt dobrą opinią, ten jednak dokonany rymowanym trzynastozgłoskowcem, był chyba jednym z lepszych osiągnięć tłumacza. Dopiero na początku XX wieku wzrosło znów zainteresowanie dziełami Hezjoda. Kazimierz Kaszewski- krytyk literacki i publicysta ogłosił w 1902 roku swój przekład Prac i dni we Lwowie, a następnie w 1904 roku także Narodzin bogów . Oba tłumaczenia były tradycyjne, rymowanym trzynastozgłoskowcem, gdzie poetyckie partie, czyta się do dziś z przyjemnością. Kolejną osobą, która w 1952 roku podjęła się tłumaczenia Prac i dni , był Profesor Wiktor Steffen. Tłumacz zaproponował rozwiązanie kompromisowe - wiersz izometryczny, ale rymowany. Wymagało to z pewnością niemałego wysiłku dla tłumacza, ale to rozwiązanie nie było raczej najlepszym wyjściem. Jednak przekład ten zachował coś z ducha oryginału, opatrzony był ponadto kompetentnym wstępem i bogatymi przypisami. W XX wieku kazały się także przekłady Tarczy . Jednym z tłumaczy tego dzieła był Artur Górski, przedstawiciel Młodej Polski. Swój przekład ogłosił w 1919 roku w Warszawie, gdzie został wznowiony po wojnie w 1948 roku. Dzieło Hezjoda zostało przetłumaczone bardzo dobrze, rymowanym trzynastozgłoskowcem, ale dla krytyków literackich była to raczej młodopolska parafraza niż przekład, nazwany nawet "fantazją na temat". Jeszcze całkiem niedawno bo w roku 1997 jeden z najlepszych dziś tłumaczy poezji antycznej, Zygmunt Kubiak, w swej Mitologii Greków i Rzymian, bogato inkrustowanej fragmentami starożytnej poezji, przetłumaczył także przeszło półtorej setki wierszy Hezjodowych. Najwięcej, jakieś 2/3, z Narodzin bogów , ale też niecałe 100 wierszy z Prac i dni zamieszczonych w Literaturze Greków i Rzymian. 6 4.OPIS DZIEA PRZYPISYWANYCH HEZJODOWI Kiedy zapoznajemy się z twórczością Hezjoda oraz jego życiorysem, nasuwa nam się stwierdzenie o nim filozof chłopski Rzeczywiście pisał wiele na tematy związane z gospodarką i uprawą roli. Pracę tą jednak opisywał z pełnym oddaniem i rzeczywistością. Nie ubarwiał jej, ale pisał o wszelkich trudach związanych z uprawą ziemi. Nie można go co prawda nazwać filozofem w dosłownym znaczeniu tego słowa, ale Hezjod wiele myślał na temat powstania świata, tego jak jest on ułożony. Ciekawili go również bogowie, dlatego w jego pracach możemy odnalezć zbiór bogów bardzo dokładnie uporządkowanych od ich narodzin, oraz mity o nich. Religia, a może raczej religie starożytnej Grecji nie miały swojej świętej księgi, nie znały ogólnie obowiązujących dogmatów. Każde miasto- państwo miało swoje wierzenia i własnych bogów, którym oddawano cześć. Ludzie wędrujący po różnych miastach, nie byli zobowiązani do wierzenia i modlitw tylko i wyłącznie swojego boga, ale też do składania czci i ofiar bogom jakich wyznawano na danym terenie gdzie się znajdował. Bogów i przeróżnych bożków było więc całe mnóstwo i jeżeli w tym wszystkim możemy jednak obserwować jakiś system i porządek, jakąś "jedną" religię, jest to zasługą właściwego Hellenom zmysłu porządkowania i choć nie mieli jednej świętej księgi, to ich religię, zrąb wierzeń "porządkowała" wielka poezja. . Nie znaczyło jednak to, że cała literatura była "religijna", była tylko cała elementami religijności nasycona. Przeciętny współczesny człowiek wyobraża sobie, że mitologia, czyli uporządkowany na różny sposób zbiór legend o bogach i bohaterach, to jest właśnie religia grecka, ale tak na prawdę to tylko jej część, którą należałoby dopełnić opisem obrzędów, tekstami kultowymi, fragmentarycznie tylko znanymi nam szczegółami obrządków jawnych i tajnych, wykładnią samych mitów i wierzeń, modlitw i ofiar. Kiedy ludzie nie potrafili wytłumaczyć sobie pewnych zjawisk, tworzyli mity. Były to w języku greckim opowieści. Mogły określać i baśń i legendę 7 świątynną, i poetycki wykład świata. Mit jako opowieść częstokroć nie ma raz na zawsze ustalonego kształtu i szczegółów. Historia mityczna miała wytłumaczyć człowiekowi jego miejsce w świecie, jego stosunek do światem władających sił, wreszcie sam świat - jego powstanie i istnienie, przemiany i kres. Pytaniem podstawowym, jak we wszystkich kulturach, będzie oczywiście powstanie świata, narodziny bóstw i człowieka, porządek natury. A) NARODZINY BOGÓW- Theogonia. Napisaniu tego dzieła niewątpliwie służyły Hezjodowi ciągłe myśli i zastanawianie się nad stworzeniem świata. Starożytni nie mieli konkretnej księgi, ani utworów, w której byłyby zawarte chronologicznie powstania kolejnych bóstw i bogów, różnego typu legendy i mity, z których ludzie mogliby czerpać wiedzę na temat swoich wierzeń. Dlatego właśnie tematami Theogoni jest powstanie świata, kolejne generacje bogów, związki bogów z człowiekiem oraz przyrodą . Napisanie tego dzieła było dla Hezjoda wielkim wyzwaniem, ponieważ nie posiadał żadnej pomocy jakiej mógłby czerpać z innych utworów. W swoim dziele Hezjod zawarł wiadomości o bogach poczynając od tych najważniejszych, takich jak Dzeus, czczonych w całej Grecji, również bogów i bóstw czczonych w samej Beocji, z której Hezjod pochodził, ale też postacie niemalże nieznane wśród mitów i opowieści lub całkiem zapomniane takie jak: cyklopowie, nimfy, rusałki. Theogonię Hezjod napisał będąc jeszcze młodym chłopcem. Było to prawdopodobnie jego pierwsze dzieło. Jak sam napisał, natchnienie do napisania go przyszło do niego w czasie wypasania trzód na stokach Helionu, gdzie treść poematu podyktowały mu muzy. Dzieło to przyniosło mu w niedługim okresie czasu powodzenie, ponieważ według niektórych uczonych to właśnie dzięki Theogoni Hezjod wygrał jeden z konkursów poetyckich. Ciekawostką jest to, że w 1022 wersach Theogoni naliczyć można okrągło 400 imion, nazw przeróżnych bóstw. Ponad połowa z nich (236) występuje w tekście tylko jeden raz , najczęściej w katalogach pomniejszych istot boskich, ale inne nieraz wielokrotnie, łącznie ponad 800 razy, a imię władcy bogów, Zeusa, wokół którego jakoby ogniskowała się treść poematu, aż 65 razy. A więc można bez wątpienia stwierdzić, że niełatwym zadaniem było uporządkowanie tej rzeszy bogów w jakiś system, objąć je jakąś chronologią. Theogonię otwiera "przedśpiew" (gr. proójmion) zawierający inwokację oraz hymn do muz. Przedśpiew ten obejmuje mniej więcej jedną dziesiątą tekstu. Na 8 samym początku hymnu widzimy muzy u ołtarza Kroniona, ich boskiego rodzica. Kronion roztacza opiekę nad królami, natomiast muzy dyktują poetom treści ich utworów. Dzięki temu Hezjod podkreśla boskie znaczenie władzy, jaką posiadali królowie, oraz natchnienie i cudowność utworach jakie tworzyli pieśniarze- aojdowie. Theogonia właściwa podzielona została na opisy powstania kolejnych generacji bogów przeplatane z elementami mitów oraz opowieściami dotyczącymi poszczególnych wybranych postaci. Gdyby w dziele tym znajdowały się tylko i wyłącznie suche fakty na temat bogów nie przyciągałoby to w tak dużym stopniu ówczesnych ludzi, jednak dzięki powieściom i mitom umieszczonym w Theogoni został nakreślony bardziej dynamiczny obraz świata bogów. Równolegle ze scenami mitu, występują bardziej rozwinięte historie, takie jak opowieść np.: o narodzinach Afrodyty, wywód o Styks, historia o podstępach Prometeusza i "ulepieniu" kobiety. Jednym z opowieści godnym uwagi jest historia o narodzinach Afrodyty. Hezjod oprócz znanego wszystkim mitu o tym, że Afrodyta powstała z piany morskiej, dodaje bardziej szczegółowy opis jej narodzin. Według niego Afrodyta powstała z odciętych genitali Uranosa po bitwie z Kronosem i wrzuconych do wód, które należały do Dzeusa. Po boskich związkach bogów następuje krótka lista związków bogów z Nimfami i śmiertelniczkami. Po niej drugie proojmion wprowadza szereg związków bogiń ze śmiertelnikami, a zamiast spodziewanego zakończenia Hezjod pozostawił dwuwierszowe trzecie proojmion, wyrazne przejście do Katalogu kobiet . Dzieło Hezjoda nie jest jednak tak przejrzyste i proste w odebraniu przez czytelnika jak mogłoby się wydawać. To za sprawą licznych powtórzeń oraz dygresji, które zastosował autor. Theogonia , która opisuje porządkowanie świata tchnie specyficzną grozą, nie tyle zresztą nadprzyrodzoną, co właśnie grozą przyrody. Potęgi, żywioły, bóstwa reprezentują surowe moce. Postaci określone są najczęściej jako ogromne, gwałtowne, straszliwe i takie jest też ich działanie. Poeta-filozof Ksenofanes z Kolofonu napisał: Wszystko to bogom przypisać ważyli się Homer i Hezjod, co pośród ludzi za wstyd i za hańbę uchodzi ostatnią: kraść, cudzołożyć i wzajem szalbierstwem godzić na siebie . Właśnie te wszystkie zachowania bogów przedstawione zostały w Theogoni Hezjoda. Autor nie wychwalał bogów, nie przedstawiał ich w jak najlepszym 9 świetle, ale wręcz odwrotnie- chciał ukazać ich jako okrutnych, bezlitosnych i zawistnych bogów, dla których najważniejsze jest zdobycie władzy. W dziele Hezjoda znajdowały się również liczne braki. Bywało, że opisywał mniej ważnych bogów oraz ich losy, a zapominał o tych bardziej znanych. Poeta wyraznie skupił się w Theogoni na swym pierwotnym zamierzeniu zapisanym w proojmion. Braki mogły również pojawiać się ze względu na to, iż dzieło to było pierwszym Hezjoda, był on jeszcze stosunkowo młody, a więc i dzieło nie było doskonałe. W następnych jego utworach możemy dostrzec większe doświadczenie pisarskie. B) PRACE I DNI- Erga kai hemerai Utwór ten był drugim z poematów Hezjodowych. W dziele tym można zauważyć powiązanie z literaturą Bliskiego Wschodu. Jak wspomniałam wcześniej, ojciec Hezjoda pochodził z greckiego miasta położonego w Azji Mniejszej, gdzie dokonywało się wzajemne przenikanie kultur. Należy jednak podkreślić że Prace i dni to dzieło oryginalne i indywidualne. Autorzy podobnych dzieł do Pracy i dni Hezjoda, zwracali się zwykle do bliskich sobie osób, np.: ojciec do syna, nauczyciel do ucznia, z wieloma radami najczęściej negatywnymi, ale także i pozytywnymi, dotyczącymi prowadzenia życia i uprawiania zawodu. Jeśli chodzi o powód napisania Prac i dni przez Hezjoda, to prawdopodobnie był to spór poety ze swoim bratem- Persesem, o podział majątku po ich zmarłym ojcu. Hezjod przegrał spór, ponieważ sędziowie, którzy decydowali o wyniku podziału majątku zostali przekupieni przez Persesa. Był to więc z jednej strony utwór, w którym Hezjod ukazywał własną krzywdę, a z drugiej napominał Persesa o tym, aby zabrał się do uczciwej pracy na roli, zamiast niesłusznego zagarniania cudzego mienia. Prace i dni były pozornie poematem niejednorodnym, ponieważ sam tytuł odpowiadał ściślej tylko drugiej części poematu. Pierwsza część zawierała treści, które ogarniały horyzonty dużo szersze niż tylko zainteresowania chłopa na roli. Część pierwsza bardziej przybliżała do Narodzin bogów i wyznaczała także główne nurty filozofii Hezjoda. Natomiast druga część poematu to plastyczny obraz chłopskiej pracy, ale i odpoczynku, czynności gospodarskich, ale i wiary, przesądów. 10 Głównym tematem zawartym w Pracy i dniach ( a przynajmniej w drugiej części tego dzieła) obok nauk i rad dotyczących pracy na roli, było również przestrzeganie prawa i sprawiedliwość. Podobnie jak w pierwszym ze swoich dzieł, Hezjod rozpoczął inwokacją do muz, tych samych, które wezwał o pomoc do napisania Narodzin bogów . Hezjod również wychwalał Dzeusa, który według niego przybrał miano nie tylko najbardziej potężnego boga, ale też sprawiedliwego i prawego. Na samym początku Hezjod podał również imię osoby, do którego swoje dzieło skierował. Adresatem tym miał być Perses- brat Hezjoda. Po wstępie Hezjod opisał rozważania na temat nieszczęść jakie nękały ludzkość od początku istnienia świata. Opisał historię o stworzeniu Pandory, która miała być karą za sprzeciwianie się Prometeusza Dzeusowi, i która właśnie miała być zalążkiem zła na ziemi. Po tej historii Hezjod opisał następną w micie o pięciu wiekach, który mówił o nieuchronnym zbliżaniu się końca świata, przez to iż ludzie wciąż są zawistni, kłamliwi i zle postępują. Pięć wieków to w kolejności: złoty, srebrny, brązowy, heroiczny i najgorszy- żelazny, w którym przyszło żyć poecie. Mit ten wywodził się najprawdopodobniej z kultury Bliskiego Wschodu, ale został on przekształcony przez Hezjoda. Następnie Hezjod ponownie powrócił do tematu sporu ze swoim bratem, ale kolejny tekst dedykowany był bardziej niesprawiedliwym i przekupionym sędziom. Tekstem tym była bajka o sokole i słowiku ginącym w jego szponach. W drugiej części swojego poematu Hezjod skupił się głównie już tylko na pracy. Stworzył on nawet kalendarz prac rolnika w polu i w domu. Pory prac miały wyznaczać różnego typu zjawiska na niebie, zachody i wschody słońca, ułożenie gwiazd, ale także zachowania przyrody i zwierząt. Dzięki temu Hezjod nakreślił piękne obrazy przyrody, np. bardzo ciepłego lata, czy srogiej zimy. W Pracach i dniach poeta napomniał również o żegludze morskiej, która związana była z handlem. Jednak jak sam wspomniał, miał z nią do czynienia tylko raz w życiu, a więc w tym przypadku nie mógłby pomóc odbiorcy tego tekstu. Oprócz rad dotyczących prac rolnika Hezjod zamieścił również porady związane bezpośrednio z zakładaniem rodziny, stosunkach z sąsiadami, pobożności. Za bardzo ciekawą, do pewnego stopnia magiczną można uznać trzecią i końcową już część dzieła Prac i dni . W części tej Hezjod umieścił wykaz dni szczęśliwych i pechowych, oraz czynności, jakie w czasie trwania tych dni powinno się wykonywać, a jakich powinno się unikać. 11 Prace i dnie to niewątpliwie zbiór porad i przestróg dla rolnika, ubarwiony poetyckimi opisami. W utworze tym można nalezć nie tylko porady dla chłopów, ale przede wszystkim z ujawnia się również stan duchowy Hezjoda, jego problemy życiowe i borykanie się z trudnym losem. C) TARCZA- Aspis Kolejny utwór Hezjoda i zupełnie inny od pozostałych. Nie wiadomo dokładnie czy całe dzieło było napisane tylko i wyłącznie przez Hezjoda. Z całą pewnością przypisywany był mu początek poematu, a konkretnie Hezjodowa partia z Ehoi o Alkmenie, żonie Amfitriona, i jej boskim i ludzkim partnerze. Jeśli chodzi o ciąg dalszy utworu, można znalezć ślady odwołania do Homera, poprzez opisy czynów sławnych herosów, ale przede wszystkim do najsłynniejszego opisu tarczy Achillesa. Wiadomo więc już, że głównym tematem w tym dziele, miał być poetycki opis tarczy Achillesa. Hezjod wspaniale opisał wartość materiałów z jakich powstała owa tarcza, oraz jej zdobienia. Według opisu Hezjoda centrum tarczy zajmował smok, a na jego czole znajdowała się Eryda. Wynikiem jej działań były obrazy walki ludzi i zwierząt. Po tym umieszczone zostały historie walk ludzi oraz spory bóstw. Hezjod w utworze tym przeplatał ze sobą świat ludzi oraz świat bogów. Z mitu o przelatującym nad tarczą Perseuszu Hezjod przeszedł do opisu dwóch miast. Pierwsze z nich to miasto, w którym rozgrywała się wojna, natomiast drugie to miasto w czasie pokoju, gdzie ludzie żyli w dostatku i szczęściu. Dzięki tak świetnie i szczegółowo skomponowanym opisom, historiom i wydarzeniom jakie zawarł w tym utworze Hezjod można zapomnieć o tym, że wszystkie one to obrazy i rysunki znajdujące się na tarczy Achillesa, nie rzeczywistość. Wszystkie te obrazy zostały objęte płynącym dookoła tarczy Okeanosem z łabędziami i rybami. Mimo, że opis tarczy Achillesa nie jest tak wspaniały jak w Iliadzie można bez wątpienia stwierdzić, że Tarcza Hezjoda napisana jest równie pięknym językiem poezji. 12 5. CYTATY Oto kilka cytatów jakimi posługiwał się Hezjod w swoim życiu a także, które możemy znalezć czytając jego dzieła: - Bezmyślny dzień to stracony dzień. - Co masz dziś zrobić, nie odkładaj na jutro. - Kobiety chętnie dzielą z nami słodycze życia, ale niechętnie dzielą smutek i ubóstwo. - Na błędach człowiek uczy się rozumu. - Na początku był chaos. - Największym skarbem człowieka jest powściągliwy język, a największa przyjemność to posługiwanie się nim z umiarem. - Nie praca jest hańbą, ale próżnowanie. - Po szkodzie nawet i głupiec jest mądry. 6. PODSUMOWANIE 13 W mojej pracy starałam się przybliżyć życie oraz twórczość starożytnego poety i aojda Hezjoda. Z trzech prac jakie przytoczyłam, czyli Narodzin bogów , które były najdawniejszym zachowanym poemat kosmogonicznym, Prac i dni , pierwszym utworem epiki dydaktycznej, oraz częściowo tylko autentyczną Tarczę jako artystyczny obrazek epicki, można stwierdzić, że poezja Hezjoda wysławia nie rycerza, na polu walki zyskującego sławę, lecz człowieka ciężkiej pracy, który uprawiając ziemię, zdobywa dobro najcenniejsze: codzienny chleb. Opowieści mityczne zawarte w Narodzinach bogów zaczerpnięte z tradycji, nie tylko greckiej, pozwalają rozpoznać porządek tego świata, chronią przed rozpaczą, umożliwiają dostrzeżenie w ludzkiej egzystencji momentów przynoszących radość i szczęście. Hezjod to także początek i natchnienie literatury wieków pózniejszych. Grecy uważali Hezjoda za najwybitniejszego po Homerze epika, a niektórzy z nich skłonni byli twórczość jego uznawać za cenniejszą od Homerowej ze względu na jej przesłania moralne, czyli głównie pochwałę nie wojny, lecz pracy. 7. BIBLIOGRAFIA 1.Hezjod ,Narodziny bogów (Theogonia). Prace i dni. Tarcza, przeł. J.Aanowski, Warszawa 1999. 2. A. Krokiewicz, Moralność Homera i etyka Hezjoda, Warszawa 1959. 3. Mit, [w:] Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Warszawa 1988. 4. Epos[w:] Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Warszawa 1988. 14