Programy Terapeutyczne 2007 Leczenie raka jajnika topotekanem 1. Nazwa programu: LECZENIE RAKA JAJNIKA TOPOTEKANEM 2. Dziedzina medycyny: Onkologia Kliniczna Ginekologia Onkologiczna 3. Dane dotyczące substancji czynnej, która będzie finansowana w ramach programu: 1) nazwa substancji czynnej topotekan 2) postać farmaceutyczna, dawka: fiolki a 4 mg 3) dawkowanie: 1,5 mg/m2 powierzchni ciała Topotekan stosuje w dawce dobowej 1,5 mg/m2 powierzchni ciała przez 5 kolejnych dni, począwszy od pierwszego dnia 21-dniowego cyklu. Preparat podawany jest w 30-minutowym wlewie dożylnym. Kuracja obejmuje 4 cykle 4. Opis problemu zdrowotnego C 56 nowotwór złośliwy jajnika Patogeneza Patogeneza raka jajnika nie jest dokładnie znana. Zachorowania przed 30 rokiem życia są bardzo rzadkie. Ryzyko zachorowania w sposób istotny wzrasta powyżej 50 roku życia. Czynniki ryzyka: Jedynym ze znanych czynników ryzyka jest nosicielstwo mutacji genu BRCA-1, odpowiedzialnych za 5-10% wszystkich przypadków raka jajnika. W rozwoju raka jajnika mogą mieć udział zaburzenia czynności hormonalnej jajnika. Każde dodatkowe ciąże zmniejszają ryzyko zachorowania o 10%. Stymulacja jajnika sprzyja rozwojowi raka, czynniki hamujące owulację mają działanie protekcyjne - ryzyko rozwoju raka jajnika zmniejsza się np. po zastosowaniu doustnej antykoncepcji Przebieg choroby. 1 Programy Terapeutyczne 2007 Leczenie raka jajnika topotekanem Pierwsze objawy raka jajnika są niecharakterystyczne. Są to wzdęcia, brak apetytu, zaparcia, odbijanie, czkawka, uczucie pełności w jamie brzusznej, spadek wagi ciała. Występują bóle brzucha, bóle w okolicy lędzwiowo-krzyżowej, powiększenie obwodu brzucha. Objawami rozsiewu choroby może być duszność spowodowana rozsiewem do płuc lub obecnością płynu w jamie opłucnej lub powiększenie obwodowych węzłów chłonnych. Rokowanie. Najlepiej rokują chore w stopniu IA i IB, u których przy niskim stopniu złośliwości (G1 i G2) można oczekiwać 90 - 98% przeżyć 5-letnich. W pozostałych wczesnych stopniach zaawansowania (I i II) odsetek ten wynosi 80%. W III stopniu zaawansowania przy małej chorobie resztkowej po leczeniu chirurgicznym (pozostawione ogniska nowotworu <1 cm) 5 lat przeżywa 30-50% chorych, w przypadku przetrwałej masywnej choroby oraz w stopniu IV przeżycie 5 letnie nie przekraczają 10%. Epidemiologia (dane dla Polski za rok 2002) . Standaryzowany współczynnik zachorowalności na raka jajnika wynosi w Polsce 11,3/100 000. W roku 2002 zarejestrowano 3267 nowych przypadków. W tym samym roku zmarło z powodu nowotworów złośliwych jajnika 2171 chorych (standaryzowany współczynnik umieralności 6,9/100.000). 5. Opis działania leku Topotekan jest półsyntetyczną pochodną kamptotecyny. Jego mechanizm działania polega na hamowaniu topoizomerazy I, w wyniku czego dochodzi do uszkodzenia struktury podwójnych łańcuchów DNA. Zahamowanie replikacji DNA przyjmuje się za podstawę cytotoksycznego działania topotekanu. Odsetek odpowiedzi waha się w granicach 16,3 32,6% u chorych z nawrotem po leczeniu cisplatyną, a średni czas do wystąpienia progresji wynosi 47-61 tygodni. Lek jest skuteczny u chorych z nowotworem opornym na leczenie cisplatyną. W Polsce topotekan został zarejestrowany ze wskazaniem do leczenia z raka jajnika z przerzutami u chorych, u których chemioterapia I rzutu okazała się nieskuteczna. 6. Zamierzony efekt terapeutyczny, " wydłużenie całkowitego czasu przeżycia kobiet z rakiem jajnika; " zmniejszenie śmiertelności kobiet rakiem jajnika; " uzyskanie remisji choroby, 2 Programy Terapeutyczne 2007 Leczenie raka jajnika topotekanem " wydłużenie czasu do progresji choroby; " poprawa jakości życia chorych. 7. Kryteria włączenia do programu, " potwierdzone histologicznie rozpoznanie raka jajnika; " brak skuteczności zastosowanej uprzednio chemioterapii I rzutu (nawrót choroby w okresie krótszym niż 6 miesięcy po wcześniejszym leczeniu pierwszej linii z udziałem pochodnych platyny lub progresja choroby w czasie leczenia pierwszej linii) lub progresja po chemioterapii II rzutu z udziałem pochodnych platyny zastosowanej u chorych z grupy platynowrażliwych (nawrót choroby po leczeniu I linii w okresie dłuższym niż 6 miesięcy); " wiek: powyżej 18 r.ż.; " stan sprawności ogólnej 0-2 wg skali WHO; " liczba granulocytów obojętnochłonnych krwi > 1,5x109 /l; " liczba trombocytów krwi > 100x109 /l; " prawidłowe wskazniki czynności nerek; " stężenie bilirubiny d" górnej granicy normy; " prawidłowe wskazniki czynności wątroby; " wykluczona ciąża. 8. Kryteria wykluczenia z programu, " nadwrażliwość na topotekan; " wystąpienie objawów toksycznych >2 stopnia wg skali WHO; " stan sprawności wg WHO 3-4; " progresja choroby w trakcie leczenia. 9. Monitorowanie wyników leczenia, Obejmuje oceną odpowiedzi na leczenie (według skali WHO dla zmian mierzalnych) oraz stopnia nasilenia działań niepożądanych (ocena stopnia toksyczności według skali WHO). Badania należy przeprowadzać co 4 cykle leczenia: Badanie podmiotowe i przedmiotowe; " USG jamy brzusznej lub USG per vaginam lub tomografia komputerowa jamy brzusznej (w zależności od oceny sytuacji klinicznej); " EKG; 3 Programy Terapeutyczne 2007 Leczenie raka jajnika topotekanem " RTG klp; " badanie markerów nowotworowych CA-125; 10. Monitorowanie wyników programu W dokumentacji pacjentki zarówno ambulatoryjnej jak i szpitalnej należy umieścić następujące informacje dotyczące programu: " informację dotyczącą wyników monitorowania leczenia programem; " informację na temat zakończenia leczenia i osiągniętego efektu terapeutycznego. Monitorowanie wyników programu obejmuje zbieranie i przekazywanie do oddziału wojewódzkiego Funduszu następujących danych: " PESEL chorego; " rozpoznanie choroby podstawowej; " wskazania do leczenia topotekanem; " datę rozpoczęcie leczenia; " datę zakończenia leczenia; " informację o przyczynie zakończenia leczenia; " zastosowane dawkowanie topotekanu; " informację o sumarycznej dawce topotekanu wykorzystanej w leczeniu (ilość leku podana w rachunku narastającym od początku leczenia); " ocenę wyników leczenia (wg skali WHO dla zmian mierzalnych); " stopień nasilenia działań niepożądanych (toksyczność wg skali WHO); " ocena osiągniętych punktów końcowych : " uzyskany czas przeżycia (podany w pełnych miesiącach od rozpoczęcia terapii w programie); " uzyskany czas do progresji (podany w pełnych miesiącach od rozpoczęcia terapii w programie); Powyższe dane należy przekazywać po każdych kolejnych 4 cyklach leczenia (co 12 tygodni) oraz na zakończenie leczenia. określenie czasu leczenia w programie. Kryteria wyłączenia pacjenta z programu wyznaczają czas leczenia. 4 Programy Terapeutyczne 2007 Leczenie raka jajnika topotekanem 11. Warunki Realizacji Programu: Program realizować mogą oddziały onkologiczne z możliwością prowadzenia pełnej diagnostyki oraz skojarzonego leczenia z udziałem leczenia chirurgicznego, radioterapii i chemioterapii - oddziały ginekologiczne z możliwością prowadzenia pełnej diagnostyki oraz skojarzonego leczenia i zapewnioną stałą współpracą z oddziałami onkologicznymi. Warunki lokalowe oraz wyposażenie - wyposażenie umożliwiające stosowanie chemioterapii, prowadzenie stałego monitorowania skuteczności stosowanego leczenia oraz rozpoznawania i leczenia działań niepożądanych (z uwzględnieniem możliwości przeprowadzenia konsultacji kardiologicznej) " pracownia tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego z możliwością przeprowadzenia i interpretacji badania jamy brzusznej oraz miednicy lub możliwość zlecania badania poza ośrodkiem; " pracownia USG (usg j. brzusznej i transvaginalne); " pracownia RTG; " EKG; " zaplecze laboratoryjne z możliwością przeprowadzenia następujących badań: badania biochemiczne krwi; -morfologia krwi z rozmazem; -oznaczenie markerów nowotworowych (CA-125). Kwalifikacje personelu " co najmniej 2 lekarzy specjalistów z zakresu onkologii klinicznej lub ginekologii onkologicznej " co najmniej 2 pielęgniarki lub położne przeszkolone w zakresie podawania cytostatyków. " Sugerowana współpraca z psychologiem klinicznym 5