BEZPIECZECSTWO PRACY 11/2006 dr BARBARA KRZYŚKÓW Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy Prawna W artykule przedstawione zostały podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higie- ny pracy. Artykuł ten jest wstępem do dalszych publikacji zawierających konkretyzację obowiązków pracodawcy ochrona w zależności od gałęzi gospodarki lub rodzajów prac wykonywanych u dane- go pracodawcy. Law-based protection of labour (1) The article focuses on the employer s main pracy oraz metody badań i pomiarów czynników obligations with regard to occupational safety. This article is an introduction to further występujących w środowisku pracy, jak też do- publications that will discuss the employer s tyczą oceny ryzyka zawodowego i zarządzania duties in more detail depending on the sector bezpieczeństwem w zakładzie pracy. Normy of economy and/or type of work performed pracy pracodawca musi zawrzeć takie kwestie in the company. techniczne, zgodnie z ustawą o normalizacji, z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, nie są obowiązkowe (są do dobrowolnego jak: wyposażenie pracowników w narzędzia stosowania), jednakże każdorazowo, jeżeli i materiały, odzież i obuwie robocze oraz środki przepis powszechnie obowiązujący nakazuje stosowanie norm, stają się one obowiąz- ochrony indywidualnej i higieny osobistej; wykaz prac wzbronionych w danym zakładzie kowe do stosowania, przy czym powołanie to nie musi dotyczyć konkretnej normy, a jedy- pracy młodocianym oraz kobietom; rodzaje prac i wykazy stanowisk pracy dozwolonych nie ustalać, że omawiany stan ma być zgodny z polskimi normami. pracownikom młodocianym w celu odbywania Osobną kategorią, nie będącą normą przygotowania zawodowego; wykaz lekkich prawną, ale szeroko stosowaną w regulacjach prac dozwolonych pracownikom młodocianym Podstawy prawne prawnych dotyczących bezpieczeństwa i hi- zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie bezpieczeństwa i higieny pracy gieny pracy i powoływaną w Kodeksie pracy, zawodowe; obowiązki dotyczące bezpieczeń- Wymagania prawne dotyczące bezpieczeń- są tzw. zasady bezpieczeństwa i higieny stwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo- stwa i higieny pracy uregulowane są w prawie pracy. Są to reguły pozaprawne, nie zdefinio- żarowej, w tym także sposób informowania polskim w ramach prawa pracy. Podstawowe wane w prawie, których przestrzeganie za- pracowników o ryzyku zawodowym, które regulacje w tym zakresie prawa i obowiąz- równo przez pracodawców, jak i pracowników wiąże się z wykonywaną pracą. ki stron stosunku pracy w zakresie bhp jest obowiązkowe i których nieprzestrzeganie Wszystkie wymienione wyżej przepisy znajdują się w Kodeksie pracy oraz aktach powoduje określone sankcje. W doktrynie i zasady stanowią zródło praw i obowiązków wykonawczych do Kodeksu. Są to wiodące, prawa pracy przyjmuje się, że zasady bhp w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. jednak nie jedyne przepisy regulujące prawa są to reguły doświadczenia życiowego oraz i obowiązki oraz wymagania w zakresie bez- wynikające z nauki i techniki. Podmioty objęte ochroną pracy pieczeństwa i higieny pracy. Specyfiką prawa pracy jest, że obok prze- Mimo że przepisy w dziedzinie bezpieczeń- Obok przepisów Kodeksu pracy i aktów pisów powszechnie obowiązujących, jako stwa i higieny pracy są częścią Kodeksu pracy, prawnych wydanych na jego podstawie przepisy stanowiące zródło praw i obowiązków który reguluje podstawowe prawa i obowiązki należy wyróżnić ustawy regulujące kwestie uznaje się również układy zbiorowe pracy pracowników, to na mocy przepisów szcze- kompetencji i zakresu działania organów (zakładowe i ponadzakładowe) oraz regu- gólnych zawartych w Kodeksie zostały one nadzoru nad warunkami pracy takie, jak: laminy pracy. rozciągnięte na inne podmioty (w zakresie ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy, ustawa Układy zbiorowe pracy są w sposób ustalonym w Kodeksie) wykonujące pracę o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, ustawa prawem przewidziany zawierane pomiędzy o Społecznej Inspekcji Pracy. przedstawicielami pracowników a pracodaw- na rzecz określonego pracodawcy, bądz re- alizujące obowiązki w zakresie bhp na rzecz Dodatkowo wiele aktów prawnych w ran- cą/ami. W układach zbiorowych pracy mogą pracodawcy. dze ustawy, nie odnosi się wprawdzie do bez- być ustalone różne przywileje w zakresie bhp. pieczeństwa i higieny pracy, ale w sposób Jedynym warunkiem ograniczającym jest regu- Do pierwszej grupy należą osoby wykonują- istotny, szczegółowy reguluje zagadnienia ła, że przepisy w nich zawarte nie mogą w żad- ce pracę na innej podstawie niż stosunek pracy z tego obszaru. Przykładowo można wymienić nym przypadku być mniej korzystne od przepi- w zakładzie pracy lub miejscu wyznaczonym przez pracodawcę i osoby fizyczne prowa- tutaj takie przepisy, jak: prawo budowlane, sów powszechnie obowiązujących. To właśnie dzące prace na własny rachunek, członkowie prawo geologiczne i górnicze, ustawy doty- układy zbiorowe pracy mogą być zródłem spółdzielni produkcyjnych i współpracujący czące czynników i preparatów chemicznych takich uprawnień, jak dodatkowe urlopy z nimi członkowie ich rodzin oraz członkowie czy prawo atomowe, a także akty wykonawcze przydzielane z uwagi na warunki pracy, czy też wydane na podstawie delegacji zawartych dodatkowe wynagrodzenie za pracę w warun- spółdzielni kółek rolniczych. Obowiązki praco- w tych ustawach. kach szkodliwych lub uciążliwych. dawcy ustalone w Kodeksie pracy odnoszą się Bardzo istotne z punktu widzenia bezpie- Również za przepis prawa pracy, obowią- też do podmiotów nie będących pracownikami czeństwa i higieny pracy są również normy zujący w danym zakładzie pracy, uważany i zostały rozciągnięte na: uczniów i studentów techniczne wydawane przez Komitet Nor- jest w prawie pracy regulamin pracy. Zgodnie odbywających zajęcia na terenie zakładu pracy; malizacji. Zawierają one wymagania techniczne z Kodeksem pracy (art.1041 Kp) w regulaminie inne osoby, jeżeli pracodawca prowadzi prace 15 BEZPIECZECSTWO PRACY 11/2006 w miejscu, do którego mają dostęp osoby rozpoczęcia działalności do zawiadomienia zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń nie biorące udziału w procesie pracy. na piśmie właściwego inspektora pracy i wła- lekarskich wydawanych dla celów przewi- Do grupy osób realizujących obowiązki ściwego państwowego inspektora sanitarnego dzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 69, poz. w dziedzinie bhp na rzecz pracodawcy, o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej 332 ze zm.). nie będących stronami stosunku pracy, należy działalności. Obowiązek ten ciąży na praco- Kontrolnym badaniom lekarskim pod- zaliczyć przede wszystkim lekarza sprawujące- dawcy również w razie zmiany miejsca, rodzaju lega pracownik w każdym przypadku, jeżeli go opiekę zdrowotną nad pracownikami oraz i zakresu prowadzonej działalności, zwłaszcza niezdolność do pracy spowodowana chorobą jednostki spoza zakładu wykonujące zadania zmiany technologii lub profilu produkcji, jeżeli trwała dłużej niż 30 dni. Badania przeprowadza służby bhp. zmiana technologii może powodować zwięk- się w celu ustalenia zdolności do wykonywania szenie zagrożenia dla zdrowia pracowników. pracy na dotychczasowym stanowisku. Bada- Właściwy inspektor pracy lub właściwy pań- nia lekarskie przeprowadza lekarz uprawniony Podstawowe obowiązki pracodawcy stwowy inspektor sanitarny może zobowiązać do badań profilaktycznych, na podstawie Kodeks pracy w Dziale X poświęconym pracodawcę prowadzącego działalność powo- wydanego przez pracodawcę skierowania. bezpieczeństwu i higienie pracy rozróżnia dującą szczególne zagrożenia dla zdrowia lub Badania lekarskie w ramach profilaktycznej podstawowe i pozostałe obowiązki praco- życia pracowników do okresowej aktualizacji opieki zdrowotnej pracowników przeprowa- dawcy. Pozostałe obowiązki zostały bardziej informacji, o której mowa wyżej. dzane są na koszt pracodawcy i w miarę moż- skonkretyzowane i odnoszą się do konkretnych Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy pod- liwości w godzinach pracy. Pracodawca ponosi sfer działalności pracodawcy w odróżnieniu miotem ponoszącym odpowiedzialność za stan również inne koszty opieki profilaktycznej nad od obowiązków podstawowych. bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki Podstawowe obowiązki pracodawcy zo- pracy jest pracodawca. Zasady tej odpowie- pracy. Ponadto, pracodawca zatrudniający stały określone w Dziale I Rozdziału X Kodeksu dzialności określone zostały, w zależności pracowników w warunkach narażenia na dzia- pracy (art. 207 209 Kp.). od jej rodzaju, w Kodeksie pracy (odpowie- łanie substancji i czynników rakotwórczych Przepis art. 207 nakłada na pracodawcę lub pyłów zwłókniających jest obowiązany dzialność wykroczeniowa), Kodeksie karnym przede wszystkim obowiązek ochrony zdro- zapewnić tym pracownikom okresowe ba- (odpowiedzialność karna) oraz w Kodeksie wia i życia pracowników przez zapewnienie dania lekarskie także po zaprzestaniu pracy cywilnym (odpowiedzialności cywilna). bezpiecznych i higienicznych warunków w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami pracy. Realizując ten obowiązek, pracodawca lub pyłami, a na wniosek pracownika również Pozostałe obowiązki pracodawcy powinien wykorzystać odpowiednio osiągnię- po rozwiązaniu stosunku pracy. cia nauki i techniki. Ochronę zdrowia i życia Pozostałe obowiązki pracodawcy wynikają pracowników pracodawca zapewnia w szcze- z przepisów Kodeksu oraz innych aktów praw- Szkolenie w dziedzinie bhp gólności przez: nych (ustaw i przepisów wykonawczych).Są Pracodawca jest obowiązany zapewnić " organizowanie pracy w sposób zapewnia- to obowiązki: przeszkolenie pracownika w zakresie bezpie- jący bezpieczne i higieniczne warunki pracy " związane z przygotowaniem pracownika czeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem " zapewnienie przestrzegania w zakładzie do pracy go do pracy (szkolenie wstępne), a także pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa " dotyczące organizacji stanowisk pracy zapewnić prowadzenie szkoleń okresowych i higieny pracy, wydawanie poleceń usunięcia " odnoszące się do procesów pracy w tym zakresie. Nie wolno dopuścić pracowni- uchybień w tym zakresie oraz kontrolowanie " zapewnienie realizacji zadań służby bhp ka do pracy, do której wykonywania nie posiada wykonania tych poleceń " konsultacje w zakresie bhp. on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych " zapewnienie wykonanie nakazów, wystą- umiejętności, a także dostatecznej znajomości pień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez Obowiązki pracodawcy w zakresie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny organy nadzoru nad warunkami pracy przygotowania pracownika do pracy pracy. " zapewnienie wykonania zaleceń społecz- Szkolenie wstępne jest prowadzone nego inspektora pracy. Badania lekarskie wg programów opracowanych dla poszcze- Aby prawidłowo realizować swoje obo- Kodeks pracy wyróżnia następujące rodzaje gólnych grup stanowisk, w formie instruktażu wiązki, pracodawca jest zobowiązany znać, badań profilaktycznych: i obejmuje szkolenie wstępne ogólne, zwane w zakresie niezbędnym do ich wykonywania, " wstępne instruktażem ogólnym i szkolenie wstępne przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz " okresowe stanowiskowe, zwane dalej instruktażem zasady bezpieczeństwa i higieny pracy. " kontrolne. stanowiskowym. Obok pracowników nowo Wśród podstawowych obowiązków praco- Pracodawca nie może dopuścić do pracy zatrudnionych instruktaż wstępny odbywają dawcy zostały określone również takie, które pracownika bez aktualnego orzeczenia lekar- również studenci odbywający u pracodawcy musi on spełnić w przypadku prowadzenia skiego, stwierdzającego brak przeciwwskazań praktykę studencką oraz uczniowie szkół przez kilku pracodawców działalności w tym do pracy na określonym stanowisku. Osoba zawodowych zatrudnieni w celu praktycznej samym miejscu. Muszą oni: przyjmowana do pracy podlega wstępnym nauki zawodu. Szkolenie wstępne ma na celu " współpracować ze sobą badaniom lekarskim. Wstępnym badaniom zapewnienie uczestnikom szkolenia zapozna- " wyznaczyć koordynatora sprawującego lekarskim podlegają również pracownicy mło- nie się z podstawowymi przepisami i zasadami nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy dociani przenoszeni na inne stanowisko i inni bezpieczeństwa i higieny pracy. wszystkich pracowników zatrudnionych w tym pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się samym miejscu na których występują czynniki szkodliwe dla przed dopuszczeniem do wykonywania pracy " ustalić zasady współdziałania, uwzględ- zdrowia lub warunki uciążliwe. na określonym stanowisku: niając sposoby postępowania w razie wy- Okresowym badaniom lekarskim pod- " pracownika zatrudnionego na stanowisku stąpienia zagrożeń dla życia lub zdrowia legają pracownicy w przypadkach i okresach robotniczym oraz innym, na którym występuje pracowników. wskazanych w rozporządzeniu Ministra Zdro- narażenie na działanie czynników szkodliwych Dodatkowe obowiązki nałożone zostały wia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych na pracodawcę, który rozpoczyna działalność. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich " pracownika przenoszonego na takie Jest on zobowiązany w terminie 30 dni od dnia pracowników, zakresu profilaktycznej opieki stanowisko 16 BEZPIECZECSTWO PRACY 11/2006 " ucznia odbywającego praktyczną naukę ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia Pomieszczenia higieniczno-sanitarne zawodu oraz studenta odbywającego praktykę roboczego, ich pranie, konserwację, naprawę, Pracodawca jest obowiązany zapewnić studencką. odpylanie i odkażanie. pracownikom pomieszczenia higieniczno-sani- Instruktaż stanowiskowy powinien za- Pracodawca nie może dopuścić pracownika tarne, których rodzaj, liczba i wielkość powinny pewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie do pracy bez środków ochrony indywidualnej być dostosowane do liczby zatrudnionych, się z czynnikami środowiska pracy i ryzykiem oraz odzieży i obuwia roboczego, przewidzia- stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz zawodowym związanym z wykonywaną pracą, nych do stosowania na danym stanowisku warunków, w jakich ta praca jest wykonywana. sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie pracy. Pomieszczenia te powinny być ogrzewane, mogą powodować te czynniki oraz metodami oświetlone i wentylowane zgodnie z przepi- zapewniającymi bezpieczeństwo i ochronę Obowiązki dotyczące sami techniczno-budowlanymi. Pomieszczenia zdrowia podczas wykonywania pracy na tych organizacji miejsca pracy higieniczno-sanitarne to: szatnie, umywalnie stanowiskach. i pomieszczenia z natryskami, ustępy, jadalnie, Częstotliwość i czas trwania szkoleń Pomieszczenia pracy pomieszczenia do wypoczynku, palarnie i po- okresowych ustala pracodawca z przedsta- Pracodawca jest obowiązany zapewnić mieszczenia do ogrzewania się pracowników, wicielami pracowników, przy czym szkolenia pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju jeżeli pracują oni na zewnątrz. Wymagania te obowiązują: wykonywanych prac i liczby zatrudnionych dotyczące pomieszczeń higieniczno-sanitar- " osoby będące pracodawcami oraz inne pracowników oraz utrzymywać obiekty bu- nych zawarte zostały w załączniku nr 3 do roz- kierujące pracownikami, w szczególności dowlane i znajdujące się w nich pomieszcze- porządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej kierowników, mistrzów, brygadzistów nie rza- nia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych dziej niż raz na 5 lat związane w stanie zapewniającym bezpieczne przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tj. " pracowników zatrudnionych na stanowi- i higieniczne warunki pracy. DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650). skach robotniczych (nie rzadziej niż raz na rok Pracodawca jest również obowiązany pracowników pracujących na stanowiskach, zapewnić, aby budowa lub przebudowa Maszyny i inne urządzenia techniczne na których występują szczególnie duże zagro- obiektu budowlanego, w którym przewiduje Maszyny i inne urządzenia techniczne żenia) i raz na 3 lata pozostałych się pomieszczenia pracy, była wykonana powinny być tak konstruowane i budowane, " pracowników inzynieryjno-technicznych, na podstawie projektów uwzględniających aby zapewniały bezpieczne i higieniczne w tym projektantów, konstruktorów maszyn wymagania bhp, pozytywnie zaopiniowanych warunki pracy, w szczególności zabezpieczały i innych urządzeń technicznych, technologów przez uprawnionych rzeczoznawców. pracownika przed urazami, działaniem nie- i organizatorów produkcji nie rzadziej niż Szczegółowe wymagania dotyczące bezpiecznych substancji chemicznych, pora- raz na 5 lat pomieszczeń pracy określające wielkość żeniem prądem elektrycznym, nadmiernym " pracowników służby bezpieczeństwa tych pomieszczeń, ich lokalizacji, mate- hałasem, szkodliwymi wstrząsami, działaniem i higieny pracy i inne osoby wykonujące zadania riałów z jakich powinny być wykonane wibracji i promieniowania oraz szkodliwym tej służby nie rzadziej niż raz na 5 lat w zależności od zagrożeń występujących i niebezpiecznym działaniem innych czyn- " pracowników administracyjno-biurowych na stanowiskach znajdujących się w tych ników środowiska pracy oraz uwzględniały raz na 6 lat. pomieszczeniach, oświetlenia, temperatury zasady ergonomii. Maszyny, które nie speł- Szkolenia odbywają się na koszt pracodaw- i wentylacji zostały określone w rozporzą- niają wymagań wyposaża się w odpowiednie cy i w godzinach pracy. dzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej zabezpieczenia. Pracodawca obowiązany jest również z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogól- Nie wolno wyposażać stanowisk pracy wydawać i udostępnić pracownikom, do sta- nych przepisów bezpieczeństwa i higieny w maszyny i inne urządzenia techniczne, które łego korzystania, szczegółowe instrukcje oraz pracy (tj. DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650) nie spełniają wymagań dotyczących oceny wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny oraz w rozporządzeniu Ministra Infrastruk- zgodności, określonych w odrębnych przepi- pracy na stanowiskach pracy, w tym aktualne tury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie sach. Maszyny nabyte przed dniem 1 stycznia instrukcje bezpieczeństwa pracy dotyczące warunków technicznych, jakim powinny 2003 r., które nie spełniają tych wymagań po- stosowanych w zakładzie technologii, obsługi odpowiadać budynki i ich usytuowanie winny zostać dostosowane do dnia 1 stycznia maszyn i innych urządzeń technicznych, (DzU nr 75, poz. 690). 2006 r. do minimalnych wymagań określonych postępowania z materiałami szkodliwymi dla w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia zdrowia i niebezpiecznymi, udzielania pierwszej Stanowiska pracy 30 pazdziernika 2002 r. w sprawie minimalnych pomocy. Stawiska pracy powinny być urządzone wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higie- stosownie do rodzaju wykonywanych tam ny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez Środki ochrony indywidualnej czynności oraz psychofizycznych cech pracow- pracowników podczas pracy (DzU nr 191, poz. oraz odzież i obuwie robocze ników. Na stanowisku pracy należy zapewnić 1596 ze zm.), zaś sprzęt do tymczasowej pracy Na pracodawcy spoczywa obowiązek wynikającą z technologii powierzchnię oraz na wysokości do 30 czerwca 2006 r. zapewnienia pracownikom środków ochrony urządzenia pomocnicze, przeznaczone do skła- indywidualnej oraz odzieży i obuwia robocze- dowania materiałów, wyrobów, przyrządów, Procesy pracy go, przewidzianych do stosowania na danym narzędzi i odpadów. stanowisku pracy. Rodzaj środków ochrony Do każdego stanowiska pracy musi być Profilaktyczna ochrona zdrowia indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego zapewnione odpowiednie dojście o określonej na określonych stanowiskach pracy oraz (w rozporządzeniu w sprawie ogólnych prze- Pracodawca jest obowiązany stosować przewidywane okresy użytkowania odzieży pisów bezpieczeństwa i higieny pracy) wyso- środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną i obuwia roboczego ustala pracodawca. kości i szerokości. Pracodawca zatrudniający pracą, a w szczególności: Pracodawca jest właścicielem przydzielonych pracowników niepełnosprawnych powinien środków ochrony indywidualnej, odzieży zapewnić dostosowanie stanowisk pracy i dojść " utrzymywać w stałej sprawności urządze- i obuwia roboczego. Dlatego też jest on zobo- do tych stanowisk odpowiednio do potrzeb nia ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla wiązany zapewnić odpowiednie właściwości i możliwości, wynikających ze zmniejszonej zdrowia czynniki środowiska pracy oraz urzą- ochronne i użytkowe stosowanych środków sprawności tych pracowników. dzenia służące do pomiarów tych czynników 17 BEZPIECZECSTWO PRACY 11/2006 " przeprowadzać na swój koszt badania " ograniczyć do minimum występowanie Służba bezpieczeństwa i higieny pracy i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia tych czynników w środowisku pracy oraz udostępniać je pracownikom. " zapewnić stosowanie środków ochrony O ile przedstawione dotychczas obowiązki Najwyższe dopuszczalne stężenia i na- zbiorowej, a gdy narażenie nie może być zli- pracodawcy dotyczą wszystkich pracodaw- tężenia czynników szkodliwych dla zdrowia kwidowane w inny sposób środków ochrony ców, bez względu na wielkość zakładu pracy, w środowisku pracy określone zostały w za- indywidualnej o tyle obowiązki w zakresie tworzenia służby łączniku do zarządzenia Ministra Pracy i Polityki " zapewnić przestrzeganie przez pra- bhp są zróżnicowane w zależności od wielkości Socjalnej z dnia 29 listopada 2002 r. (DzU nr 217, cowników zasad higieny, a w szczególności zakładu pracy. Zgodnie bowiem z przepisami poz. 1833). Pracodawca rejestruje wyniki badań nie dopuszczać do spożywania posiłków, picia Kodeksu pracy pracodawca zatrudniający i pomiarów i wpisuje je do rejestru wyników. i palenia tytoniu w miejscu pracy do 10 pracowników, a do 20, jeżeli jest zakwa- W razie stwierdzenia u pracownika ob- " określić w instrukcjach odpowiednie lifikowany do grupy działalności, dla której jawów wskazujących na powstanie choroby zasady postępowania w razie powstania ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ry- zawodowej, pracodawca jest obowiązany, nieprzewidzianych sytuacji, powodujących zyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu na podstawie orzeczenia lekarskiego, w termi- poważne zagrożenie dla pracowników społecznym z tytułu wypadków przy pracy nie i na czas określony w tym orzeczeniu, prze- " zapewnić oznakowanie miejsc stanowią- i chorób zawodowych, i posiada ukończone nieść pracownika do innej pracy, nie związanej cych zagrożenie dla pracowników. niezbędne szkolenie, może sam wykonywać z narażeniem go na działanie czynnika, który Pracodawca prowadzący działalność, która wywołał te objawy. stwarza możliwość wystąpienia nagłego nie- zadania służby bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca jest obowiązany na podsta- bezpieczeństwa dla zdrowia lub życia pracow- Szczegółowe zadania służby bhp określone zostały w rozporządzeniu Rady Ministrów wie orzeczenia lekarskiego przenieść do innej ników, jest obowiązany podejmować działania z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby odpowiedniej pracy pracownika, który stał się zapobiegające takiemu niebezpieczeństwu, bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU nr 109, niezdolny do wykonywania pracy dotychczaso- a w szczególności jest obowiązany zapewnić poz. 704 ze zm.). wej wskutek wypadku przy pracy lub choroby odpowiednie do rodzaju niebezpieczeństwa zawodowej i nie został uznany za niezdolnego urządzenia i sprzęt ratowniczy oraz ich obsługę do pracy w rozumieniu przepisów o emerytu- przez osoby należycie przeszkolone. Konsultacje w zakresie rach i rentach z FUS. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, bezpieczeństwa i higieny pracy Pracodawca obowiązany jest zapewnić aby prace związane z możliwością wystą- pracownikom zatrudnionym w warunkach pienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia Przepisy dotyczące obowiązków konsulta- szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpo- lub życia ludzkiego, były wykonywane przez cyjnych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny wiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia pracy są nowymi przepisami ustalonymi w celu ze względów profilaktycznych. Stanowiska asekuracji. Rodzaje takich prac określone realizacji zobowiązań związanych z przystąpie- pracy, na których zatrudnieni pracownicy zostały w rozporządzeniu Ministra Pracy niem Polski do Unii Europejskiej. powinni otrzymywać posiłki i napoje oraz i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. Pracodawca konsultuje z pracownikami szczegółowe zasady ich wydawania ustala pra- w sprawie rodzajów prac, które powinny być lub ich przedstawicielami wszystkie działania codawca w porozumieniu z przedstawicielami wykonywane przez co najmniej dwie osoby związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, pracowników. (DzU nr 62, poz. 288). w szczególności dotyczące: Zadaniem pracodawcy jest określenie szcze- " zmian w organizacji pracy i wyposażeniu Substancje chemiczne gółowych wymagań bezpieczeństwa i higieny stanowisk pracy, wprowadzania nowych oraz procesy szczególnie niebezpieczne pracy przy wykonywaniu prac szczególnie nie- procesów technologicznych oraz substancji Niedopuszczalne jest stosowanie materiałów bezpiecznych, a zwłaszcza zapewnienie: i preparatów chemicznych, jeżeli mogą i procesów technologicznych bez uprzedniego " bezpośredniego nadzoru nad tymi praca- stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia mi wyznaczonych w tym celu osób pracowników pracowników i podjęcia odpowiednich środków " odpowiednich środków zabezpiecza- " oceny ryzyka zawodowego występujące- profilaktycznych, a także stosowania substancji jących go przy wykonywaniu określonych prac oraz " instruktażu pracowników obejmującego chemicznych nieoznakowanych w sposób informowania pracowników o tym ryzyku imienny podział pracy, kolejność wykonywania widoczny i umożliwiający ich identyfikację oraz " przydzielania pracownikom środków stosowanie niebezpiecznych substancji che- zadań, wymagania bhp przy wykonywaniu ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia poszczególnych czynności. micznych nieposiadających kart charakterystyki roboczego i opakowań zabezpieczających przed ich szkodli- Przez prace szczególnie niebezpieczne " szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa rozumie się: roboty budowlane, rozbiórkowe, wym działaniem, pożarem lub wybuchem. i higieny pracy. W razie zatrudnienia pracownika w wa- remontowe i montażowe, prowadzone bez Pracownicy i ich przedstawiciele nie mogą wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego runkach narażenia na działanie substancji, ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla nich preparatów, czynników lub procesów tech- części, prace w zbiornikach, kanałach, wnę- konsekwencji z tytułu działalności przedsta- trzach urządzeń technicznych i innych niebez- nologicznych o działaniu rakotwórczym lub wicielskiej. piecznych przestrzeniach zamkniętych, prace mutagennym, pracodawca zastępuje te z użyciem materiałów niebezpiecznych, prace substancje, preparaty, czynniki lub procesy * * * na wysokości, określone jako szczególnie nie- technologiczne mniej szkodliwymi dla zdrowia Zagadnienia związane z rolą pracodawcy bezpieczne w innych przepisach, instrukcjach, lub stosuje inne dostępne środki ograniczające w tworzeniu bezpiecznych i higienicznych a także inne prace o zwiększonym zagrożeniu stopień tego narażenia, przy odpowiednim lub wykonywane w utrudnionych warunkach, warunków pracy, tj. odpowiedzialność praco- wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Jeżeli przedsięwzięcia, o których mowa, nie są tech- uznane przez pracodawcę jako szczególnie dawcy w zakresie bezpieczeństwa i ochrony niebezpieczne. Pracodawca jest obowiązany zdrowia pracowników oraz obowiązki praco- nicznie możliwe, pracodawca obowiązany do ustalania i aktualizowania wykazu prac dawcy związane z zaistnieniem wypadku przy jest w szczególności: " ograniczyć do minimum liczbę pracowni- szczególnie niebezpiecznych, występujących pracy i choroby zawodowej zostaną omówione ków narażonych na te czynniki w zakładzie pracy. w kolejnych artykułach. 18