Ekonomia polityczna
protekcjonizmu: wstęp
i model Magee-Brock-Young
Jan J. Michałek
© JJ Michalek
Wpływ preferencji elektoratu na
poziom stawek celnych
Preferowane
cło
tB
tA
tAV
głosujący
gAV gA gB
Oś pozioma: przedstawicieli społeczeństwa, według preferencji od niskich do wyższych ceł;
Jeżeli partia B zaproponowałaby stawkę celną tB to inna partia A proponująca nieco niższą stawkę
(tA) przejmie cały elektorat preferujący niższą stawkę, czyli prawie wszystkich głosujących,
kolejne partie zwiększają swe szanse na wygranie wyborów zbliżając się do stawki tAV,
maksymalizującej użyteczność średniego głosującego (gAV).
© JJ Michalek
Koszty i korzyści wynikające z
lobbyingu
Całk o w ite TC
(a)
Koszty i
korzyści z TB
lobbyingu
F
E
L e W ydatki na lobbying
0
Krań cowe
(b )
koszty i
korzyści z
lobbyingu
E
MC
MB
W ydatki na lobbying
L e
0
© JJ Michalek
Zależności pomiędzy zachowaniem partii
protekcjonistycznej a poziomem taryfy celnej
Wpływ ceł
(a)
na głosy
L
G
Ge
E
Le H
t
0
te
Wpływ ceł
na głosy
(b)
krańcowe
MC
E
MB
t
0 te
© JJ Michalek
Zależności pomiędzy zachowaniem partii
protekcjonistycznej a poziomem taryfy celnej
" Krzywa 0G obrazuje przyrost głosów oddanych na rzecz partii
protekcjonistycznej. Jest to krzywa rosnÄ…ca (kontrybucji) o
malejącym nachyleniu, ponieważ efektywność uzyskiwania
dodatkowych głosów zmniejsza się przy coraz wyższych
poziomach taryfy (zgodnie z koncepcją średniego
głosującego).
" Krzywa OL obrazuje tzw. efekt zniekształcenia, wywoływany
przez coraz wyższe cła. Dzieje się tak ponieważ wyższe cła
wywołują silniejszą redystrybucję dochodów, zniekształcenia
cenowe i większe straty dobrobytowe co z kolei wywołuje
większą opozycję ze strony osób głosujących na politykę
liberalnÄ….
© JJ Michalek
Podstwowe, opisowe modelu
lobbyingu
Kluczowe wyróżniki Modele pluralistyczne (Neo)korporatywizm
(kraje anglosaskie) (Europa zachodnia)
System partyjny Dwie partie zmieniajÄ…ce siÄ™ u Wielopartyjny, zmieniajÄ…ce
władzy się rządy koalicyjne
Aktywność państwa w Ograniczona, duże wpływy Duża społeczna gospodarka
gospodarce doktryny neoliberalnej w rynkowa, "partnerstwo
zarządzaniu i gospodarce społeczne"
Zachowania państwa w Neutralny arbiter Aktywny uczestnik
relacjach z grupami interesu
Główne instytucje Grupy nacisku, lobbies Komisja trójstronna,
negocjacje społeczne
Reguły funkcjonowania Rywalizacja pomiędzy Instytucjonalne
grupami interesu, brak równoważenie wpływów i
monopolu reprezentacji korzyści, monopol
reprezentacji interesów,
obligatoryjne członkostwo.
Formy kontaktów między Pośrednie, poprzez grupy Pośrednie poprzez
rządem a biznesem nacisku, bezpośrednie relacje organizacje biznesu
z administracjÄ… i politykami
Organizacje przedsiębiorców Raczej słabe, brak hierarchii, Silne hierarchiczne struktury,
i pracodawców wielość struktur organizacja branżowe i
organizacyjnych sektorowe, masowa
przynależność
Kultura działania (biznesu) "indywidualizm", preferencje "kolektywizm", preferencje
dla działań jednostkowych dla działań zbiorowych
y
ródło: Jasiecki, Molęda-Zdziech, Kurczeska, 2000, str. 60.
© JJ Michalek
Zasady prowadzenia lobbingu w UE:
Raport Galle'a:
" prezentacje publiczne lobbystów: nie można się
fałszywie przedstawiać używając fałszywych nazw,
logo, symbolu, sformułowania słownego, ani
fałszywego autorytetu, albo wprowadzać w błąd
klientów co do jej statusu
" zachowania lobbystów: lobbyści winni reprezentować
najwyższe normy moralne (uczciwość kompetencje),
unikać działania w sytuacjach konfliktu interesów, nie
zatrudniać urzędników Komisji
" rozpowszechnianie informacji w KE: lobbyści nie
powinni rozpowszechniać wprowadzających w błąd
informacji
© JJ Michalek
Model Magee, Brocka i Younga
(1989): założenia
" istniejÄ… dwa ugrupowania prowadzÄ…ce lobbying oraz dwie partie
polityczne
" Pierwsze ugrupowanie ma charakter proeksportowy, tzn. opowiada
się za niskimi cłami (t) lub subwencjami eksportowymi (s)
" drugie opowiada siÄ™ za protekcjonizmem.
" Podobnie partia 1 prezentuje poglÄ…dy wolnohandlowe
(proeksportowe) a partia druga protekcjonistyczne. PoglÄ…dy i cele
polityki handlowej obu partii są znane społeczeństwu i realizowane
gdy dana partia zostanie wybrana.
" Jednak gros głosujących woli w zasadzie wolny handel ale nie jest
dobrze poinformowane i zachowuje siÄ™ pasywnie.
" Celem działania każdej partii jest zwiększenia prawdopodobieństwa
wyboru podczas gdy ugrupowania lobbystyczne dążą do
maksymalizacji swych dochodów.
© JJ Michalek
Cele działania pierwszego (pro-
ekportowego) ugrupowania
PrzyjmujÄ…c prim dla oznaczenia zmiennych pierwszego ugrupowania lobbystycznego
(proeksportowego) to dąży ono do:
(1) max R' = (1- p)r1' + pr2' - C1' - C2'
C1' ,C2 '
gdzie, p oznacza prawdopodobieństwo wyboru partii 2, a (1-p)=q partii numer jeden.
- R' to dochód całkowity pierwszego ugrupowania lobbystycznego, r1' przychód tegoż
ugrupowania jak wygra partia 1 a r2' jak wygra partia 2.
- Jeżeli wygra partia proeksportowa to przychód ugrupowania 1 będzie większy niż jak
druga partia czyli: r1'>r2'.
- Natomiast C1' i C2' oznaczajÄ… koszty na rzecz kampanii (wyborczej) partii 1 i 2
odpowiednio. A zatem ugrupowanie jeden dąży do maksymalizacji dochodu poprzez
odpowiednie kontrybucje na rzecz partii 1 i 2.
© JJ Michalek
Cele działania 2 ugrupowania
(protekcjonistycznego) i partii politycznych
- Analogicznie ugrupowanie 2 (protekcjonistyczne) dąży do:
(2) max R = (1- p)r1 + pr2 - C1 - C2 .
C1,C2
(jednak r1protekcjonistyczna)
- Z kolei partie polityczne dążą do maksymalizacji prawdopodobieństwa wygrania
wyborów
- Pamiętając, że (1-p)=q to partia proeksportowa (1) dąży do:
(3) max q = q[(C1' + C1),(C2' + C2), s,t]
1 3 1 3 - +
424 424
s
+ -
- podczas gdy partia protekcjonistyczna (2) dąży do:
1 2
(4) max p = p[C1' + + C2', s, t]
1 4 1 3
42C
3,C424
+ -
t
- +
gdzie t e" 0 i s e" 0 to cła i subwencje eksportowe.
© JJ Michalek
Cele działania 2 ugrupowania i partii
politycznych: wyjaśnienia
" Znaki pod zmiennymi oznaczajÄ… znak pochodnej czÄ…stkowej
po q i p danej zmiennej.
" Kontrybucja na rzecz danej partii zwiększa
prawdopodobieństwo jej wyboru i zmniejsza
prawdopodobieństwo wyboru partii konkurencyjnej.
" Z kolei wzrost cła (t), biorąc pod uwagę ogólne preferencje
społeczeństwa do wolnego handlu, zmniejsza
prawdopodobieństwo wyboru partii 2 a zwiększa szanse
proeksportowej partii 1.
" Odwrotnie oddziałuje wzrost subwencji s. Trzeba zauważyć,
że kontrybucje poszczególnych grup lobbingowych są same w
sobie funkcją poziomu ceł i taryf
© JJ Michalek
Zależności wzajemne:
funkcje reakcji
- Można też uzyskać funkcje reakcji dla obu grup lobbistycznych czyli:
C1' = C1'(t, s) oraz C2 = C2(t, s)
- W modelu tym, zgodne z oczekiwaniami, grupa nacisku płaci kontrybucję tylko na
rzecz partii reprezentujÄ…cej jej cele polityczne.
- Można to wykazać analizując np. pochodną cząstkową dochodu grupy
proeksportowej w stosunku do partii protekcjonistycznej czyli:
(5) dR' dC2' = dp dC2'(r2' - r1')-1 < 0
ponieważ dp dC2' > 0 i r2' < r1' . Podobnie można wykazać, że:
(6) dR dC1 < 0 . Tak więc:
2'
(7) C = C1 = 0
© JJ Michalek
Twierdzenie o specjalizacji kontrybucji
finansowych
- Podstawiając te zerowe wartości (równanie 7) można uprościć model. Można go wówczas
rozwiązać wyliczając warunki konieczne pierwszego rzędu (odpowiednie pochodne
cząstkowe przyrównane do zera) na maksymalizację dochodów. Otrzymujemy wówczas
na podstawie równania (1) następujące równania:
(8) dR' dC1' = dp dC1' (r2' - r1')-1 = 0 Ò! C1' > 0
- -
czyli kontrybucjÄ™ lobby proeksportowego na rzecz partii proeksportowej; oraz:
2
(8) dR dC2 = dp dC (r2 - r1)-1 = 0 Ò! C2 > 0
+ +
czyli kontrybucja lobby protekcjonistycznego na rzecz partii prot. Wyraz pierwszy równania
stanowi krańcowy przychód z działalności politycznej a drugi krańcowy koszt.
© JJ Michalek
Poziom endogenicznej subwencji i cła
w modelu MBY
Z kolei wyliczając pochodne cząstkowe q po s z równania (3) i przyrównując je do zera można
wyliczyć warunek konieczny optymalnej subwencji s :
dq dC1' (dC1' ds)+ dq ds = 0
+ + -
co wyznacza poziom endogenicznej subwencji eksportowej (s) ustalanej przez partiÄ™ proeksportowÄ….
Podobnie wyliczając z równania (4) pochodną p po t i przyrównując ją do zera otrzymujemy
2 2
(11) dp dC (dC dt)+ dp dt = 0
+ + -
co pozwala wyznaczyć poziom endogenicznego cła; gdzie pierwszy wraz obrazuje dodatni wpływ
kontrybucji na cła a drugi ujemny wpływ zakłóceń rynkowych.
- Powyższe równania stanową podstawę modelu Magee, Brocka i Younga. Pozwalają one na
wyznaczenie wielkości kontrybucji obu grup prowadzących lobbying oraz poziomu
endogenicznego cła i subwencji, wynikających z wewnętrznego procesu politycznego.
- W ten sposób można również określić dochody obu grup lobbistycznych oraz
prawdopodobieństwo wyboru obu partii.