Badania laboratoryjne i obrazowe dla piel fragm


122 Część I. Testy laboratoryjne
ROZDZI AA
4
Immunohematologia
i przechowywanie
preparatów krwi
OMAWIANE BADANIA
Oznaczanie grup krwi w układzie AB0 122 Pośredni test antyglobulinowy (pośredni odczyn
Oznaczanie czynnika Rh 124 Coombsa) 127
Bezpośredni test antyglobulinowy (bezpośredni od- Test antygenów ludzkich krwinek białych (HLA)
czyn Coombsa) 126 128
WSTP Immunohematologia zajmuje się badaniem antygenów występujących na powierzchni
krwinek oraz przeciwciał, które są produkowane pod ich wpływem. Odkryto i sklasyfikowano po-
nad 300 antygenów występujących na powierzchni krwinek czerwonych. Jednak praktyczne zna-
czenie ma tylko kilka z nich (np. AB0 lub Rh). Wspólną cechę antygenów krwinkowych stanowi
fakt, że ich charakter jest dziedziczony, przekazywany zgodnie z prawami Mendla, dlatego są one
wykorzystywane w badaniach genetycznych.1
W tym rozdziale skupimy się na testach wykrywających antygeny oraz związane z nimi przeciw-
ciała, co ma znaczenie w ocenie przydatności produktów krwi w transfuzjologii.
który nie występuje we krwi własnej (patrz tab.
TYPOWANIE W UKAADZIE AB0
4 1). Z tego względu u osoby, która ma grupę
Głównymi antygenami w układzie AB0 są anty- krwi A w osoczu pojawiają się przeciwciała
geny A i B. Osoba, która ma antygen A ma gru- anty-B, a z kolei u osoby z grupą krwi B wy-
pę krwi A, osoba z antygenem B ma grupę krwi twarzają przeciwciała anty-A.
B. Jeśli u kogoś występują obydwa antygeny, to U osób z grupą krwi AB nie powstają żadne
ma on grupę krwi AB, osoby bez żadnego przeciwciała, a z kolei u osób z grupą krwi 0
z tych antygenów mają grupę krwi 0. Geny de- występują obydwa przeciwciała. Przeciwciała
cydujące, który antygen posiadamy znajdują się powstają w wyniku kontaktu z substancjami
na chromosomie 9.2 W wieku 6 miesięcy zaczy- chemicznymi zbliżonymi w budowie do antyge-
nają wytwarzać się przeciwciała dla antygenu, nów grupowych (np. bakterie). Jednakże nie po-
Rozdział 4. Immunohematologia i przechowywanie preparatów krwi 123
Tabela 4 1 Antygeny i przeciwciała w układzie grupowym AB0
Antygen po- Częstość (%) w populacji USA
Przeciwcia-
Grupa wierzchnio-
ło w surowi-
Rasa biała Afro-amery- Rdzenni Azjaci
krwi wy na krwin-
cy krwi
kanie amerykanie
kach
A A Anty-B 40 27 16 28
B B Anty-A 11 20 4 27
0 Żadne Anty-A 45 49 79 40
Anty-B
AB A i B Żadne 4 4 < 1 5
Za zgodą z: Sacher R.A., McPherson R.A.: Widmann s Clinical Interpretation of Laboratory Test, wyd. 11.
FA Davis, s. 268, Philadelphia 2000.
wstają przeciwciała dla swoich własnych z taką samą grupą krwi, gdyż w jej osoczu krą-
antygenów.3,4 żą przeciwciała anty-A i anty-B. Wraz z rozwo-
Przeciwciała anty-A i anty-B to bardzo silne jem dożylnych płynów koloidowych (np. dek-
aglutyniny powodujące szybką destrukcję z wy- stran), niezgodną grupowo krew podaje się co-
korzystaniem układu dopełniacza (patrz rozdz. raz rzadziej.
3). Większość przeciwciał anty-A i anty-B po- Odwrotnie jest z osobami z grupą krwi AB.
chodzi z klasy IgM, tylko niewielka ich część Są oni nazywani uniwersalnymi biorcami krwi,
należy do klasy IgG. Przeciwciała anty-A i -B gdyż mogą otrzymać krew od osoby z grupą
z klasy IgG pokrywają krwinki, nie prowadząc krwi A, B i 0. Wynika to z tego, że w ich krwi
do natychmiastowego ich uszkodzenia. Jako że nie ma przeciwciał anty-A i anty-B.
mają zdolność przenikania przez łożysko, mogą Typowanie krwi odbywa się przez mieszanie
doprowadzić do choroby hemolitycznej nowo- próbki badanej krwi z surowicą z przeciwciała-
rodków. Osoby z grupą krwi 0 mają znacznie mi anty-A i anty-B, i obserwuje się aglutynację.
więcej przeciwciał w klasie IgG niż osoby Następnie procedurę odwraca się  osocze pa-
z grupą krwi A lub B. Z tego względu choroba cjenta jest mieszane z odpowiednimi krwinkami
hemolityczna noworodków dotyczy głównie A i B, i obserwuje aglutynację. Przed przystą-
dzieci, których matki mają grupę krwi 0.5 pieniem do przetaczania krwi należy wykonać
Jeśli chory wymaga przetoczenia krwi, to po- próbę krzyżową. Próbkę krwi biorcy miesza się
daje mu się krew zgodną w układzie grupo- z krwią dawcy. W ten sposób możemy wykryć
wym, co zabezpiecza przed efektami reakcji an- przeciwciała występujące we krwi biorcy, które
tygen  przeciwciało. Jednak w wyjątkowych skierowane są przeciwko krwinkom dawcy. Za-
sytuacjach można przetaczać krew niezgodną pobiega to powstawaniu reakcji potransfuzyj-
w układzie grupowym. Związane jest to z tym, nej, która jest wynikiem rozpadu krwinek prze-
że np. krew 0 nie ma żadnych antygenów na po- toczonych choremu.6
wierzchni krwinek, dlatego można ją przetaczać Istnieją jeszcze inne testy mogące oceniać
osobom z grupami A, B i AB. Z tego względu ryzyko wystąpienia reakcji potransfuzyjnej.
krew grupy 0 nazywa się krwią uniwersalną. Leukoaglutyniny to przeciwciała we krwi daw-
(Sformułowanie to jest znacznym uproszcze- cy, które mogą reagować z leukocytami krwi
niem. Poza stanem zagrożenia życia nie wolno biorcy. Prowadzi to do gorączki, kaszlu, dusz-
przetaczać krwi grupy 0 osobom mającym inne ności oraz innych powikłań płucnych pojawia-
grupy krwi  przyp. tłum.). Z kolei osoba z gru- jących się w zależności od ciężkości reakcji po-
pą krwi 0 może otrzymać krew tylko od osoby przetoczeniowej. W takich sytuacjach należy
124 Część I. Testy laboratoryjne
toczyć krew ubogą w leukocyty. Badanie prze- w tym przypadku może mieć decydujące zna-
ciwciał dla płytek krwi chroni przed ryzykiem czenie dla życia pacjenta. Jednym z najczęst-
wystąpienia małopłytkowości jako reakcji na szych błędów przy oznaczaniu grup głównych
przetoczenie. jest pomylenie próbek krwi.8
Wartości referencyjne POSTPOWANIE PIELGNIARSKIE
PO ZABIEGU
Rozkład głównych grup krwi w populacji
USA przedstawiono w tabeli 4 1. Zabu-
Postępowanie po zabiegu nie odbiega od postę-
rzenia w wynikach testów w oznaczaniu
powania standardowego przy jakimkolwiek ba-
grupy krwi mogą się pojawić u noworod-
daniu, w trakcie którego pobieramy krew żylną.
ków, ludzi w podeszłym wieku lub osób
Należy poinformować chorego o jego grupie
leczonych immunosupresyjnie.7
krwi. Dobrze, ażeby chory miał zawsze przy
sobie dokument z potwierdzonym laborato-
ryjnie oznaczeniem grupy krwi w razie na-
WSKAZANIA DO OZNACZANIA GRUP KRWI
głej potrzeby, np. przetoczenia krwi po wy-
W UKAADZIE AB0
padku.
Przeciążenie układu krążenia: Należy za-
Identyfikacja grupy krwi pacjenta, szczegól-
notować wzrost ciśnienia krwi, a także obja-
nie przed planowanymi zabiegami chirur-
wy obrzęku płuc, jak: duszność, szybki, wy-
gicznymi.
siłkowy oddech, kaszel z odpluwaniem krwa-
Określenie grup u dawców krwi.
wej wydzieliny, sinica.
Ocena zgodności grup krwi dawcy i biorcy.
Zespół poprzetoczeniowy: Zanotuj obniża-
Identyfikacja grup matki i płodu w celu oce-
nie się ciśnienia krwi, wzrost temperatury
ny ryzyka rozwoju choroby hemolitycznej.
ciała, dreszcze, bóle zamostkowe, ciepło
w miejscu wkłucia dożylnego, gdzie toczona
jest krew, pobudzenie. Zaprzestań toczenia
POSTPOWANIE PIELGNIARSKIE
i podaj pacjentowi izotoniczny roztwór soli.
PRZED ZABIEGIEM
Wyślij do punktu krwiodawstwa pozostałą
krew wraz z próbką krwi i moczu chorego.
Opieka pielęgniarska jest taka sama jak przed
Wartości krytyczne: W przypadku jakich-
jakimkolwiek pobraniem krwi obwodowej
kolwiek problemów natychmiast poinformuj
(patrz Dodatek I).
lekarza.
Zbierz wywiad dotyczący przyjmowania le-
ków immunosupresyjnych lub występowania
chorób układu immunologicznego.
OZNACZANIE CZYNNIKA Rh
POBRANIE KRWI DO BADANIA Układ Rh, po układzie AB0, ma najistotniejsze
znaczenie kliniczne.9 Antygen został nazwany
Krew żylną pobieramy do próbówki dostarczo- czynnikiem Rh, gdyż był produkowany przez
nej przez laboratorium, w którym będzie wyko- świnki morskie i króliki w odpowiedzi na kon-
nywany test. Krew pobiera się zgodnie z załą- takt z krwią małpy z gatunku Rhezus. Badacze
czoną instrukcją. Próbkę należy niezwłocznie następnie stwierdzili, że surowica zwierząt nie
dostarczyć do laboratorium. Transport powinien tylko reaguje z krwinkami małpy, ale także
odbywać się w sposób delikatny. z 85% krwinek ludzkich. Z tego względu
Chociaż odpowiednie oznaczenie próbki do krwinki zostały podzielone na dwie grupy:
badania jest niezbędne przy każdym badaniu, to Rh-dodatnia i Rh-ujemna. Odkrycie to miało
Rozdział 4. Immunohematologia i przechowywanie preparatów krwi 125
kluczowe znaczenie w wytłumaczeniu reakcji
Wartości referencyjne
hemolitycznych u osób po przetoczeniach zgod-
Antygen D jest obecny w 85% przypad-
nej z grupami głównymi krwi, a także występo-
ków białych Amerykanów oraz u więk-
wanie choroby hemolitycznej noworodków nie-
szości Afroamerykanów, Indian i Azjatów.
związanej z układem AB0.10
Obecnie wiemy, że układ Rh zawiera wiele
różnych antygenów. Główne antygeny to Rh0
oraz D. Osoby, których krwinki zawierają anty- WSKAZANIA DO OZNACZENIA CZYNNIKA
gen D nazywamy Rh-pozytywnymi. Z kolei te Rh
bez antygenu D nazywamy Rh-ujemnymi. Nie
ma znaczenia, jakie inne antygeny z układu Rh Identyfikacja grupy krwi pacjenta, szczegól-
występują, gdyż antygen D jest najsilniejszym nie przed planowanymi zabiegami chirur-
czynnikiem stymulującym produkcję przeciw- gicznymi.
ciał. Inne główne antygeny układu Rh to C, E, Określenie grup u dawców krwi.
c, i e.11 U Afroamerykanów występuje wiele in- Ocena zgodności grup krwi dawcy i biorcy.
nych antygenów, które nie dają się ująć w ra- Identyfikacja grup matki i płodu w celu oce-
mach podstawowych klasyfikacji.12 ny ryzyka wystąpienia choroby hemolitycz-
Osoby Rh-ujemne mogą produkować prze- nej.
ciwciała anty-D, jeśli zostaną poddane ekspozy- Ocena występowania przeciwciała anty-D
cji na Rh-pozytywne krwinki. Może do tego u matek Rh-ujemnych po ciąży z Rh-doda-
dojść albo w wyniku transfuzji krwi, albo przez tnim dzieckiem.
łożysko w trakcie ciąży. Chociaż od 50 do 70% Dokonanie oceny wskazań do leczenia im-
osób Rh-ujemnych po kontakcie z krwią Rh- munosupresyjnego matki Rh-ujemnej po cią-
-dodatnią wyprodukuje przeciwciała, to tylko ży z dzieckiem Rh-dodatnim.
20% matek Rh-negatywnych wyprodukuje
przeciwciała anty-D po ciąży, w której dziecko
jest Rh-dodatnie. Wynika to z większego kon- POSTPOWANIE PIELGNIARSKIE
taktu krwi po przetoczeniu niż ten, do jakiego PRZED ZABIEGIEM
dochodzi w czasie ciąży.13
Przeciwciała anty-Rh są przeważnie z klasy Opieka pielęgniarska jest taka sama jak przed
IgG. Niszczą one krwinki w układzie siateczko- jakimkolwiek pobraniem krwi obwodowej
wo-śródbłonkowym, po uprzednim opłaszcze- (patrz Dodatek I).
niu ich. Rzadko powodują one aktywację ukła-
du dopełniacza (patrz rozdz. 3). Przeciwciała
anty-D z łatwością przenikają przez łożysko i są POBRANIE KRWI DO BADANIA
przyczyną najcięższych przypadków choroby
hemolitycznej u noworodków. Terapia immuno- Krew żylną pobieramy do próbówki dostarczo-
supresyjna (z zastosowaniem RhoGAM immu- nej przez laboratorium, w którym będzie wyko-
noglobuliny Rh0) skutecznie zapobiega wytwa- nywany test. Test należy wykonać zgodnie z za-
rzaniu przeciwciał u matki, jeśli są podane za- łączoną instrukcją. Próbkę trzeba niezwłocznie
raz po pierwszym porodzie lub poronieniu dostarczyć do laboratorium. Transport powinien
dziecka Rh-pozytywnego. odbywać się w sposób delikatny.
Typowanie Rh polega na teście aglutynacji Mimo że odpowiednie oznaczenie próbki do
krwinek badanych z osoczem zawierającym badania jest niezbędne przy każdym badaniu, to
przeciwciała anty-D. Aglutynacja wskazuje, że w tym przypadku może mieć znaczenie istotne
na krwinkach jest obecny antygen D, co ozna- dla życia. Jednym z najczęstszych błędów przy
cza, że osoba jest Rh-dodatnia. oznaczaniu krwi jest pomylenie próbek krwi.
126 Część I. Testy laboratoryjne
POSTPOWANIE PIELGNIARSKIE dowały aglutynację dopiero po podaniu surowi-
PO POBRANIU KRWI cy królika. Obecnie wyróżnia się dwie odmiany
tego testu: 1) bezpośredni test antyglobulinowy
Postępowanie po zabiegu nie odbiega od postę- (bezpośredni odczyn Coombsa); 2) pośredni
powania standardowego, stosowanego przy każ- test antyglobulinowy (pośredni odczyn Coomb-
dym badaniu, w trakcie którego pobiera się sa).16
krew żylną.
Należy poinformować chorego o jego grupie
krwi. Pacjent powinien zawsze mieć przy so- Bezpośredni test
bie dokument z potwierdzonym laboratoryj- antyglobulinowy
nie wynikiem grupy krwi w razie nagłej po-
(bezpośredni odczyn Coombsa)
trzeby, np. przetoczenia krwi po wypadku.
Kobiety w wieku rozrodczym z wynikiem W normalnych warunkach nie zdarza się, ażeby
Rh-ujemnym powinny być poinformowane krwinki czerwone funkcjonowały pokryte prze-
o konieczności monitorowania ciąży w celu ciwciałami. Test ten ma wykryć nieprawidłowe
zapobiegania chorobie hemolitycznej. pokrycie erytrocytów przez przeciwciała IgG
Brak zgodności w układzie Rh: Zanotuj lub składowe dopełniacza.
grupę Rh matki i ojca, liczbę ciąż, przeto- Z próbki krwi ekstrahuje się erytrocyty, które
czenia w przeszłości. Przekaż lekarzowi dla większej czystości obmywa się roztworem
dane o niezgodności w układzie Rh. Poin- izotonicznym soli, co ma na celu usunięcie po-
formuj pacjentkę o możliwości leczenia zostałych nieprzymocowanych do erytrocytów
immunoglobuliną (RhoGAM). przeciwciał. Następnie erytrocyty zawiesza się
w roztworze zwierzęcej globuliny (AHG). Jeśli
AHG doprowadzi do aglutynacji krwinek, to
następnie przy użyciu specyficznych przeciw-
TESTY ANTYGLOBULINOWE
ciał będzie można wykryć IgG lub składowe
(TESTY COOMBSA)
dopełniacza.
Test Coombsa jest wykorzystywany do wykry- Najczęstszą przyczyną pozytywnego wyniku
wania nieaglutynujących przeciwciał lub mole- jest anemia hemolityczna, w przebiegu której
kuł komplementarnych występujących na po- wytwarzają się autoprzeciwciała skierowane
wierzchni erytrocytów. Testy antyglobulinowe przeciwko własnym erytrocytom. Inne przyczy-
wykorzystywane są przede wszystkim w immu- ny to choroba hemolityczna noworodków, ze-
nohematologii do rutynowych testów skriningo- spół potransfuzyjny, reakcja uwrażliwienia
wych wykrywających przeciwciała oraz w po- krwinek pod wpływem pewnych leków. Krwin-
czątkowej diagnostyce anemii hemolitycz- ki czerwone mogą być pokryte cząsteczkami le-
nych.14,15 ków lub kompleksów lek-przeciwciało, co rów-
Działanie ich opiera się na zasadzie, że ludz- nież może aktywować układ dopełniacza.17,18
kie przeciwciało wprowadzone do krwi zwie- Leki mogące powodować takie reakcje wymie-
rzęcej działa jak antygen. Tę zasadę opubliko- niono w tabeli 4 2. Wynik pozytywny można
wał najpierw Moreschi w 1908 r., ale nikt nie również stwierdzić u osób z mikoplazmatycz-
zwrócił wtedy na to uwagi. W 1945 r. Coombs nym zapaleniem płuc, z białaczką, chłoniakiem,
niezależnie odkrył tę zasadę, kiedy wstrzyknął mononukleozą zakazną, toczniem układowym
ludzką surowicę królikowi. Następnie zebrano oraz innymi schorzeniami układu immunolo-
i oczyszczono królicze przeciwciała, które po- gicznego, a także ze schorzeniami tkanki łącz-
wstały przeciwko ludzkim globulinom. Te prze- nej lub rozsianym procesem nowotworowym.
ciwciała wykorzystano do stwierdzenia wystę-
powania niepełnych ludzkich immunoglobulin
pokrywających krwinki czerwone, które powo-
Rozdział 4. Immunohematologia i przechowywanie preparatów krwi 127
Jeśli badanie ma być przeprowadzone u no-
Tabela 4 2 Leki, które mogą spo-
worodka, trzeba poinformować rodziców
wodować dodatni wynik bezpośred-
o fakcie, że krew zostanie pobrana z naczyń
niego odczynu Coombsa
pępowinowych, co nie spowoduje u dziecka
utraty krwi.
Cefalorydyna Penicyliny
Cefalotyna Fenytoina
Chlorpromazyna Prokainamid
POBRANIE KRWI DO BADANIA
Hydralazyna Chinidyna
Krew żylną pobieramy do próbówki dostarczo-
Izoniazyd Rifampicyna
nej przez laboratorium, w którym będzie wyko-
Lewodopa Streptomycyna
nywany test. Sposób pobrania powinien być
Melfalan Sulfonamidy
zgodny z załączoną instrukcją. Próbkę należy
Metyldopa Tetracyklina
niezwłocznie dostarczyć do laboratorium.
Transport powinien odbywać się w sposób deli-
katny.
Wartości referencyjne
POSTPOWANIE PIELGNIARSKIE
Wynik negatywny (brak aglutynacji).
PO ZABIEGU
Nie odbiega ono od postępowania standardowe-
CZYNNIKI WPAYWAJCE NA WYNIK go, stosowanego przy każdym badaniu, w trak-
BADANIA cie którego pobieramy krew żylną.
Komplikacje i środki ostrożności: Należy
Wiele leków wpływa na wynik testu. Wymie- zwrócić szczególną uwagę na wyniki pozy-
niono je w tabeli 4 2. tywne u noworodków, a także oznaczyć stę-
żenia bilirubiny i hemoglobiny u noworodka.
Trzeba przygotować noworodka do transfuzji
WSKAZANIA DO WYKONANIA wymiennej całej krwi z zastosowaniem świe-
BEZPOŚREDNIEGO ODCZYNU COOMBSA żej krwi, zgodnej z krwią matki.
Podejrzenie występowania anemii hemoli-
tycznej lub choroby hemolitycznej noworod-
Pośredni test antyglobulinowy
ków.
(pośredni odczyn Coombsa)
Przewidywanie wystąpienia reakcji potrans-
fuzyjnej.
Pośredni test antyglobulinowy umożliwia wy-
Podejrzenie wpływu przyjmowanych leków.
krywanie krążących we krwi przeciwciał, które
mogłyby zareagować z przetaczaną pacjentowi
krwią.
POSTPOWANIE PIELGNIARSKIE
W badaniu tym krew pacjenta służy jako zró-
PRZED ZABIEGIEM
dło przeciwciał, a krwinki, które ewentualnie
miałyby być przetaczane są antygenem. Test
Opieka pielęgniarska jest taka sama jak przed
wykonuje się inkubując krew pacjenta z krwią
jakimkolwiek pobraniem krwi obwodowej
dawcy, co umożliwia przeciwciałom z krwi
(patrz Dodatek I).
biorcy przyłączenie się do krwinek dawcy. Na-
Należy spisać wszystkie leki, które przyjmu- stępnie krwinki dawcy obmywa się roztworem
je chory.
soli fizjologicznej i dodaje AHG. Jeśli we krwi
128 Część I. Testy laboratoryjne
biorcy były przeciwciała, które przyłączyły się POSTPOWANIE PIELGNIARSKIE
do krwinek dawcy, to pod wpływem AHG doj- PRZED ZABIEGIEM
dzie do aglutynacji.
Jeśli nie doszło do aglutynacji, to znaczy, że Opieka pielęgniarska jest taka sama jak przed
nie miał miejsca żaden proces łączący krwinki jakimkolwiek pobraniem krwi obwodowej
z przeciwciałami. Z tego względu wynik odczy- (patrz Dodatek I).
tuje się jako negatywny.19 Należy zebrać wywiad dotyczący przyjmo-
wania leków, które mogą wpłynąć na wynik
badania.
Wartości referencyjne
Wynik negatywny (brak aglutynacji).
POBRANIE KRWI DO BADANIA
Krew żylną pobieramy do próbówki dostarczo-
CZYNNIKI WPAYWAJCE NA WYNIK nej przez laboratorium, w którym będzie wyko-
BADANIA nywany test. Test należy wykonywać zgodnie
z załączoną instrukcją. Próbkę trzeba nie-
Przetaczanie w ostatnim czasie dekstranu, zwłocznie dostarczyć do laboratorium. Trans-
pełnej krwi, lub jej składowych, albo poda- port powinien odbywać się w sposób delikatny.
wanie dożylne środków kontrastowych do
badań radiologicznych.
Lekami, które mogą spowodować reakcję POSTPOWANIE PIELGNIARSKIE
fałszywie dodatnią są: cefalosporyny, insuli- PO ZABIEGU
na, izoniazyd, lewodopa, metyldopa, penicy-
liny, chlorowodorek prokainy, chinidyna, ri- Postępowanie po zabiegu nie odbiega od postę-
fampicyna, sulfonamidy i tetracykliny. powania standardowego, stosowanego przy ja-
kimkolwiek badaniu, w trakcie którego pobiera-
my krew żylną.
WSKAZANIA DO WYKONANIA Komplikacje i środki ostrożności: Należy
BEZPOŚREDNIEGO ODCZYNU COOMBSA zwrócić szczególną uwagę na wyniki pozy-
tywne u kobiet w ciąży. Poinformuj pacjent-
Przesiewowe poszukiwanie przeciwciał u pa- kę o konieczności wykonania dalszych badań
cjentów przed toczeniem krwi. w celu identyfikacji przeciwciał.
Ocena, czy doszło do wytworzenia przeciw-
ciał anty-D u kobiet Rh-ujemnych po ciąży
Rh-dodatniej.
TEST ANTYGENÓW LUDZKICH
Poszukiwanie słabego czynnika Rh jako jed-
KRWINEK BIAAYCH (HLA)
nego z wariantów genu D.
Wykrycie innych, potencjalnie szkodliwych Wszystkie komórki jądrowe mają na swojej po-
dla płodu przeciwciał we krwi kobiety w cią- wierzchni cząsteczki HLA. Pomimo że nazywa-
ży. ne są antygenami ludzkiego układu odporności,
to występują na wszystkich komórkach z wyjąt-
kiem erytrocytów. HLA składa się z łańcucha
glikoproteinowego i białkowego. Zostały one
podzielone na kilka klas: A, B, C, D i DR (pod-
grupa D). Każda z klas składa się z 10 20 róż-
nych antygenów. Antygeny A, B, C, D wystę-
pują praktycznie na wszystkich komórkach
Rozdział 4. Immunohematologia i przechowywanie preparatów krwi 129
WSKAZANIA DO WYKONANIA
Tabela 4 3 Choroby związane z HLA
BEZPOŚREDNIEGO ODCZYNU COOMBSA
Choroba Antygen
Ocena zgodności tkankowej pomiędzy daw-
Zesztywniające zapalenie stawów B27
cą a biorcą przeszczepu tkankowego, szcze-
kręgosłupa
gólnie pod względem grup krwi.21
Zespół Reitera B27
Ocena zgodności tkankowej pomiędzy daw-
Cukrzyca B8, Bw15 cą a biorcą przeszczepu tkankowego w dłuż-
szym okresie czasu.
Stwardnienie rozsiane A3, B7, B18
Pomoc w diagnostyce chorób ściśle związa-
Ostre zapalenie błony naczyniowej B27
nych z antygenami HLA (patrz tab. 4 3).
przedniego odcinka oka
Ustalanie rodziców biologicznych dziecka.
Choroba Gravesa-Basedowa B8
Młodzieńcze zapalenie stawów B27
Celiakia B8 POSTPOWANIE PIELGNIARSKIE
PRZED ZABIEGIEM
Auszczyca B13, Bw17
Miastenia B8
Opieka pielęgniarska jest taka sama jak przed
Opryszczkowe zapalenie skóry B8
jakimkolwiek pobraniem krwi obwodowej
Aktywne przewlekłe autoimmuno- B8
(patrz Dodatek I).
logiczne zapalenie wątroby
POBRANIE KRWI DO BADANIA
z wyjątkiem erytrocytów. Antygen DR stwier-
dza się tylko na limfocytach B i makrofagach
Krew żylną pobieramy do próbówki dostarczo-
(patrz rozdz. 3).
nej przez laboratorium, w którym będzie wyko-
Część specyficznych schorzeń związana jest
nywany test. Test należy wykonywać zgodnie
z występowaniem pewnych antygenów. Zabu-
z załączoną instrukcją. Próbkę trzeba nie-
rzenia artretyczne są np. ściśle związane
zwłocznie dostarczyć do laboratorium. Trans-
z HLA-B27. Typowanie HLA jest ponadto
port powinien odbywać się w sposób delikatny.
przydatne w ustalaniu ojcostwa. Jeśli znamy
HLA dziecka i jednego z rodziców, to dość do-
kładnie możemy ocenić, czy druga osoba jest
POSTPOWANIE PIELGNIARSKIE
rodzicem dziecka czy nie.20
PO ZABIEGU
Postępowanie po zabiegu nie odbiega od postę-
Wartości referencyjne
powania standardowego, stosowanego przy każ-
Osobniczy skład antygenów HLA różni się
dym badaniu, w trakcie którego pobieramy
w zależności od populacji i rasy. Najczęst-
krew żylną.
szymi antygenami B u Amerykanów rasy
Nie we wszystkich krajach badanie HLA słu-
białej są B7, B8 i B12. Z kolei u Afroame-
żące do oceny ojcostwa może być wykorzy-
rykanów najczęściej pojawiają się antyge-
stywane jako dowód w sądzie.
ny Bw17, Bw35 oraz jeden specyficzny,
określany jako 1AG. U Afrykanów najczę-
ściej występują antygeny B7, Bw17 i 1AG.
Podobne różnice stwierdza się w pozosta-
łych antygenach układu zgodności tkanko-
wej.


Wyszukiwarka