DZIELIMY SI
DOŚWIADCZENIAMI
Uczenie się metodą storyline
Storyline jest mało znaną w Polsce
strategią nauczania, która
w szczególny sposób sprzyja
aktywnemu uczeniu się. W Szkocji,
gdzie się narodziła, jak i wielu innych
krajach na świecie stosowana jest
na wszystkich szczeblach edukacji.
nAnna Basińska
ym, co odróżnia storyline od innych me- powiedziom (dzia łaniom dzie ci) opowieść
Ttod nauczania, jest wartość, jaką przypi- rozwija się. Nauczyciel jest czę ściowo we -
suje się wiedzy, którą uczeń posiada. Stanowi wnątrz, ale również poza tematem, gdyż nie
punkt wyj ścia i rusz towanie do po dejmo- może do końca przewidzieć, co dzieci stwo-
wanych przez nie go zadań w toku pro cesu rzą, odpowiadając na jego pytanie. W tej me-
uczenia się. Jest to strategia, w której historia todzie właściwie wszystko zależy od uczniów,
wymyślona przez nauczyciela wy znacza linię dlatego najważniejszy jest interesujący i wcią-
zajęć. Wymaga to od niego dużej kreatywno- gający start. Jeśli nie będzie na tyle intrygują-
ści. Musi stworzyć opowieść, która zainteresu- cy, aby zachęcić dzieci do działania, storyline
je dzieci, podzielić ją na epizody (kolejne roz- zakończy się fiaskiem  nie zostanie zrealizo-
działy) oraz skonstruować do każdego epizodu wana. Następnie, dzięki py taniom klu czo-
sekwencję pytań kluczowych, które będą pro- wym nauczyciela i odpowiadającym im for -
wadzić do zaplanowanych i przewidzianych mom ak tywności dzieci, historia rozwija się.
przez nauczyciela form ak tywności uczniów. Warto w fabułę historii wpleść incydent, czyli
Pytania kluczowe to takie, na które nauczyciel taki element, który powoduje zwrot w akcji
nie zna odpowiedzi lub zna tylko jedną z mo- (np. trudny problem wymagający rozwiąza-
żliwych. Dlatego nie ocenia jej w kategorii  po- nia lub nie spodziewane wydarzenie w opo-
prawna lub  błędna lecz war tościuje argu- wieści). Wreszcie scenariusz musi zakończyć
menty, uza sadniające i po twierdzające daną się ekscytującym i satysfakcjonującym dzieci
odpowiedz
. Co więcej, są to pytania, które nie zakończeniem. Niezwykłym paradoksem sto-
dotyczą wyrwanych z kontekstu faktów czy po- ryline jest fakt, że chociaż nauczyciel planuje
jęć, lecz które pozwalają dzieciom odwołać się prawie każdą aktywność, w którą zaangażują
do posiadanych przez nie doświadczeń. się dzieci, ustala cele nauczania, wie, jakie in-
formacje będą zdobywane i jakie umiejętno-
Pytania kluczowe ści będą doskonalone, dzieci mają poczucie,
Stawiając py tania klu czowe, na uczyciel że historia należy do nich.
prowadzi dzieci przez edukację, w której to Przytoczona storyline opiera się na organi-
one dostarczają odpowiedzi. Dzięki tym od- zacji teatru, lecz jednocześnie porusza temat
Życie Szkoły
26
przyjaz
ni. Przyjaz
ń trud no zde finiować, uniwersalny, że mo żna go prze prowadzić
szczególnie dzieciom, które jeszcze nie po - w różnych grupach wiekowych (klasy I III).
trafią abstrahować. Teatr jest zaś miejscem, Oczywiście za każdym razem za jęcia będą
gdzie wszystko jest możliwe i można opowia- inne, gdyż inne będą doświadczenia, wiedza
dać nie tylko za pomocą słowa, lecz również i umiejętności dzieci.
ruchu, mu zyki, ko loru. Temat jest na ty le
Storyline  klasowy teatr atralnej, która chcia łaby przy jechać i wysta-
Epizod 1.: List z  Teatru Opowieści wić swoją sztukę pt.: Przyjaz
ń na zawsze. Wa-
W poniedziałek rano do klasy wchodzi na- runek jest taki, że wszystko musi być przygo-
uczycielka z listem z teatru. Dzieci siadają towa ne przed ich przy jaz dem (sce na,
na dywanie i słu chają: Pa ni X (dyrektorka widownia). Nauczycielka py ta dzie ci, czy
szkoły) da ła mi ten list w pią tek po po łudniu chciałyby zorganizować teatr w swojej klasie.
po zajęciach. Powiedziała mi też, że ma mały Dzieci zgadzają się z en tuzjazmem. Następ-
problem z tym listem i że uważa, że jesteśmy nie rozmawiają o teatrze. Dzieci opowiadają,
klasą, która najlepiej sobie z tym poradzi. Na- co wiedzą na ten temat i jakie są ich doświad-
uczycielka odczytuje list. Jest od grupy te - czenia związane z teatrem.
Pytania kluczowe Formy aktywności uczniów
Wysłuchanie listu.
Czy damy radę zorganizować salę teatralną Podjęcie decyzji dotyczącej zorganizowania sali
w naszej klasie? teatralnej w klasie.
Czy kiedykolwiek byliście w teatrze? Czym jest Rozmowa na temat doświadczeń dzieci związa-
teatr? Jak wygląda? Co tam się dzieje? Kto pra- nych z teatrem.
cuje w teatrze?
Epizod 2.: Organizowanie teatru Następnie za pomocą burzy mó zgów
Na początku dzieci robią plany wnętrza te- dzieci wymyślą na zwę dla swo jego teatru.
atru (sali teatralnej). Dzielą się na 4 5-osobo- Wszyst kie pro pozy cje zo stają za pisane
we zespoły i omawiają pomysły, w jaki sposób przez dzie ci na tablicy. Po tem uczniowie
najlepiej zamienić klasę w teatr. Potem każda głosują, która nazwa najbardziej im się po-
grupa rysuje swój plan. Ustalają na przykład: doba. Pi szą pre ferowaną nazwę na kartce
n w jaki sposób oszacować liczbę po trzeb- papieru i oddają nauczycielce, potem sortu-
nych krzeseł, ile zmieści się w jednym rzę- ją i liczą głosy. Nazwa, która otrzymała naj-
dzie i ile razem będzie rzędów; więcej głosów, wygrywa.
n jak zrobić scenę i kurtynę; Nauczycielka pyta, co można zrobić, aby
n gdzie będą się przebierać aktorzy; klasa wyglądała również z zewnątrz jak te -
n gdzie będzie miejsce do sprzedaży biletów. atr. Opierając się na doświadczeniach i po-
Po tem ka żdy ze spół przedstawia swój mysłach dzieci, zostaje zaprojektowana fa -
plan reszcie klasy. Klasa rozmawia na temat sada te atru. Dzie ci dzielą się na gru py.
tych pomysłów i najlepsze pomysły każdego Każda jest odpowiedzialna za wykonanie
zespołu zostają po łączone ra zem, two rząc części fasady. Dzieci z pomocą nauczyciela
jeden wspólny plan. montują te fragmenty na zewnątrz klasy.
3/2009
27
Pytania kluczowe Formy aktywności uczniów
Jak możemy przemienić naszą klasę w salę te- Wykonywanie w zespołach planów.
atralną? Prezentacja zespołowych planów na forum klasy.
Tworzenie wspólnego planu z najlepszych pomy-
słów każdego zespołu.
Potrzebujemy nazwy dla naszego teatru. Jaka Wymyślanie propozycji nazw dla teatru, zapisy-
będzie dobra? wanie ich na tablicy, głosowanie, przeliczanie ze-
branych głosów.
Co można zrobić, aby nasza klasa wyglądała
z zewnątrz jak teatr? Czy budynek jest stary czy
nowoczesny? Jakiego jest koloru? Rozmowa na temat wyglądu fasady.
Wykonywanie elementów fasady w zespołach
i zawieszanie ich przed klasą.
Epizod 3.: Przyjazd  Teatru Opowieści pokazać za pomocą sztuki. Przedstawienia
odwołany mogą opierać się na własnych doświadcze-
Nauczycielka odbiera te lefon od grupy niach i roz czarowaniach dzie ci, mogą też
teatralnej, któ ra odwołuje przed stawienie dotyczyć przyjaz
ni pomiędzy dziećmi i zwie-
z powodu cho roby. Trzech ak torów ma rzętami, po tworami, ko smitami. Wszystko
ospę. Uczniowie są zawiedzeni, ponieważ zależy od inwencji uczniów.
spędzili dużo czasu, przygotowując się do tej Dzieci de cydują, czy chcą pi sać sztuki
wizyty i również oczekiwali na przedstawie- w parach, grupach czy indywidualnie. Na -
nie. Nauczycielka pyta, co mogą zrobić w tej uczyciel pomaga w dyskusjach nad tematem
sytuacji. Dzieci postanawiają same wystawić sztuki i w jej pisaniu. Dzieci wybierają akto-
przedstawienie. Zanim zaczną pisać krótkie rów, my ślą nad ko stiumami i makijażem.
jednoaktowe sztuki o przy jaz
ni, nauczyciel- Potem następują próby przedstawień. Klasa
ka rozmawia z nimi na ten temat: czym ona ogląda ka żdą próbę, dokonuje oceny, ko -
jest, kogo dotyczy i w jaki sposób można to mentuje, sugeruje inne pomysły.
Pytania kluczowe Formy aktywności uczniów
Co możemy zrobić, aby rozwiązać ten problem, Dyskusja, podejmowanie decyzji.
aby jednak mieć przedstawienie?
Jak myślicie, o czym może być przedstawienie Rozmowa o tym, czym jest przyjaz
ń, kim jest
Przyjaz
ń na zawsze? Czym jest przyjaz
ń? Czy przyjaciel.
macie przyjaciela?
Wjaki sposób można opowiedzieć o przyjaz
ni Wymyślanie historii, pisanie scenariusza, przy-
za pośrednictwem sztuki teatralnej? dzielanie ról aktorom, przeprowadzanie prób
do przedstawienia.
Sporządzanie listy potrzebnych rekwizytów, ko-
stiumów, elementów scenografii.
Życie Szkoły
28
Epizod 4.: Przygotowywania do przed - i kostiumy, muzyka. Dzieci muszą zadecydo-
stawienia wać, w której grupie chcą pracować i wpisać
Dzieci decydują, czy chcą, aby ludzie (ro- swoje imię pod wła ściwym napisem. Je śli
dzi ce, inne klasy, na uczyciele) pła cili znajdzie się napis, pod którym nikt się nie
za wstęp na przedstawienie. Jeśli tak zade- podpisał, dzieci będą musiały zadecydować,
cydują, ustalają, na co chcą przeznaczyć za- co zrobić w tej sytuacji.
robione pieniądze. Uczniowie za czynają pra cować w gru -
Następnie nauczycielka sugeruje, aby za- pach, któ re wy brali. Na uczyciel cho dzi
stanowić się, co na leży zrobić przed przed- od jednej grupy do drugiej, zadając pytania,
stawieniem. Wszystkie pomysły dzieci zapi- które pomogą dzie ciom w pra cy. Jesz cze
sywane są na tablicy, a potem weryfikowane przed przedstawieniem rozwieszają plakaty
w dyskusji. Na tablicy powinny się zna lez
ć reklamujące przed stawienie i sprzedają
m.in. takie napisy: reklama, bilety, rekwizyty bilety.
Pytania kluczowe Formy aktywności uczniów
Czy chcemy, aby widzowie płacili za przedsta- Dyskusja, przeliczanie sumy możliwych do zaro-
wienie? Jeśli tak, ile powinien kosztować bilet? bienia pieniędzy, podejmowanie decyzji dotyczą-
Na co przeznaczymy zebrane pieniądze? cej przeznaczenia pieniędzy.
Myślę, że powinniśmy zrobić listę prac, które mu- Opracowanie listy zadań, które należy podjąć
simy wykonać przed przedstawieniem. Co musi- przed przedstawieniem.
my zrobić? (pytania pomocnicze: Czy potrzebuje-
my rekwizytów, elementów kostiumów? Jak
zawiadomimy innych o naszym przedstawieniu?
Wyobraz
my sobie, że przyjdzie więcej ludzi niż
oczekiwaliśmy. Nie będzie dla nich miejsc do sie-
dzenia. Jak możemy zapobiec takiej sytuacji?
Skąd będziemy wiedzieć, ile osób przyjdzie?) Praca w zespołach.
Zespół  Plakaty i ulotki Projektowanie, wykonywanie i kolportaż plaka-
Jakie informacje powinny być zawarte na plaka- tów i ulotek.
cie (ulotce)? Jak zachęcić ludzi, aby przyszli
na przedstawienie?
Zespół  Bilety
Jakie informacje powinny znalez
ć się na bilecie? Projektowanie, wykonywanie biletów, numero-
Skąd ludzie będą wiedzieli, na którym krześle wanie krzeseł, sprzedaż biletów.
usiąść? Jak zorganizujecie sprzedaż biletów?
Zespół  Kostiumy i rekwizyty Projektowanie i wykonywanie rekwizytów i ele-
Zjakiego materiału wykonasz& ? mentów kostiumów (konsultacje z autorami sce-
nariuszy).
Epizod 5.: Przyjaz
ń na zawsze z danej grupy przedstawia aktorów. Po ode-
Przedstawienie odbywa się w kla sowym graniu wszystkich sztuk nauczyciel dziękuje
teatrze. Jedno dziecko z klasy wita widzów, uczniom za ich cię żką pra cę i wy siłek,
wyjaśnia, w ja ki spo sób do szło do te go a dzieci ogłaszają, co stanie się z pieniędzmi
przedstawienia. Przed każdą sztuką dziecko za bilety.
3/2009
29
Epizod 6.: Wizyta w teatrze n wyzwala kreatywne myślenie i działanie;
Uczniowie wybierają się do teatru, gdzie n indywidualizuje pro ces nauczania, za -
mogą skonfrontować wypracowane pomysły pewniając każdemu dziecku odpowiedni
dotyczące organizacji teatru z rzeczywisto- dla niego po ziom trudności; umo żliwia
ścią. Uczestniczą w próbie teatralnej, roz - mu dobranie własnego tempa pracy i od-
mawiają z reżyserem przedstawienia, odwie- powiedniego do indywidualnych mo żli-
dzają ró żne pomieszczenia w bu dynku wości sposobu wykonania zadania;
(charakteryzatornię, kasę biletową, rekwizy- n umożliwia realizację koncepcji edukacji
tornię). zintegrowanej;
n zakłada, że obserwacja we wczesnym sta-
*
dium uczenia się mo że mieć zgubny
Podsumowując, mo żna stwier dzić, że wpływ na pomysłowość i wy obraz
nię
ozasadności stosowania storyline w edukacji dzieci, dlatego konfrontacja modeli two-
wczesnoszkolnej przekonują jej charaktery- rzonych przez dzieci z modelami rzeczy-
styczne cechy. wistymi na stępuje dopiero pod koniec
Storyline: pracy nad storyline.
n koncentruje się na dziecku, jego potrze-
bach i możliwościach; Bycie nauczycielem nie jest ła twe, lecz
n aktywizuje do działania; może być twórczym, dającym radość i satys-
n motywuje do działania; fakcję zajęciem, jeśli mamy poczucie, że to,
n umożliwia ćwiczenie wciąż tych samych co wspólnie z dziećmi robimy, angażuje je
umiejętności, jak: czytanie, pisanie, licze- bez resz ty, da je im radość, poczucie pod -
nie, bez uczucia znudzenia, za każdym ra- miotowości, przyczynia się do wszechstron-
zem w innym kontekście; nego rozwoju. Sądzę, że storyline mogłaby
n łączy pod stawowe umie jętności z praw - nam w tym pomóc.
dziwym świa tem; pozwala dzieciom od -
krywać związki pomiędzy tym, co robią
LITERATURA
w szkole, a rzeczywistością pozaszkolną;
z Bell S. (1995), Local Radio Station. A storyline
dostarcza im dowodu użyteczności posia-
topic, Assendelft, DE AKELEI.
danych umiejętności;
z Bell S.(1995), Storyline and primary science te-
n dostarcza wielu oka zji do współ pracy;
aching, Pabo conference.
uczy dyskusji, negocjowania, rozwiązywa-
z Kilan-Lipka A. (1997), The storyline as an inno-
vation, (w:) School voor beeld 4, Hogeschool van
nia konfliktów;
Utrecht.
z Vos E. (1992), Can you help Stephany?, En -
schede, EED.
z Vos E. (1991), The key is the question, (w:) Ste-
mgr ANNA BASIC
SKA
ve Bell s secret no tebook to create learning, En -
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
schede, EED.
w Poznaniu
W następnym numerze m.in.:
Józefa Kielak  Przemoc w rodzinie
Urszula Nadolna  Jak wspierać ucznia słabo widzącego
Beata Jagła  Kłamstwo pomiędzy uczniami
Życie Szkoły
30