Marian Golka
Czym jest społeczeństwo informacyjne?
W większości ujęć społeczeństwo informacyjne jest rozumiane jako takie,
którego najważniejszym składnikiem jest produkcja, gromadzenie i obieg
informacji  co jest uznawane za absolutnie niezbędny warunek jego
funkcjonowania. Dla jego uczestników komputer, Internet i wszelkie techniki
cyfrowe stają się jednym z najważniejszych aspektów życia i pracy. W istocie,
środek ciężkości współczesnej cywilizacji przesunął się w dużym stopniu od
rzeczy do znaków (a w tym i  znaczących rzeczy ). Nie chodzi przy tym
wyłącznie o informacje jako dane dotyczące produkcji i usług, choć one też są
oczywiście istotne. Chodzi o to, że informacje są traktowane jako produkt, jako
towar na sprzedaż (czasem wręcz jako surowiec), który staje się główną siłą
napędową cywilizacji współczesnej. Istotne jest przy tym to, że owe
 informacje są relatywnie niedrogie, a co za tym idzie mogą być dość
powszechne. Poszukiwanie informacji, sprzedaż informacji, ich łączenie i
rozdzielanie, szczególnie informacji nowych, ważnych a przynajmniej z
jakiegoś powodu atrakcyjnych, przyjmuje cechy rynkowe.
Społeczeństwo informacyjne w tym rozumieniu jest oczywistym przejawem
społeczeństwa postindustrialnego, kiedy to zdaniem Daniela Bella w
podejmowaniu decyzji politycznych i gospodarczych, a przede wszystkim w
samym funkcjonowaniu gospodarki zaczęła właśnie dominować rola informacji.
Wszystko to przyczynia się do licznych zmian gospodarczych, politycznych,
społecznych i kulturowych, których tempo pojawiania się i rozprzestrzeniania
jest nieporównywalne z wszelkimi wcześniejszymi procesami informacyjnymi.
Nazwa  społeczeństwo informacyjne jest tylko skrótem myślowym, jest
tylko jedną z prób syntetycznego określenia najważniejszych cech,
mechanizmów funkcjonowania i skutków tych relatywnie nowych zjawisk.
1
Takich prób określenia jest oczywiście wiele. Funkcjonują m.in. takie nazwy,
jak: społeczeństwo postkapitalistyczne, społeczeństwo nadmiaru, społeczeństwo
technologiczne, społeczeństwo okablowane, społeczeństwo telepatyczne,
społeczeństwo wiedzy, społeczeństwo sieciowe, społeczeństwo informatyczne,
zinformatyzowane,  zorientowane , noosfera i in.
Z wielu powodów, zamiast określenia  społeczeństwo informacyjne lepiej
byłoby upowszechniać termin  społeczeństwo technologiczne czy
 społeczeństwo wysokiej techniki (proponowane niekiedy określenie
 społeczeństwo cybernetyczne jest nietrafne, gdyż uwaga koncentruje się przy
tym terminie jedynie na jednym z aspektów tworzenia i obiegu danych). Może
jeszcze lepiej byłoby przypomnieć i zaadoptować określenie zaproponowane w
1970 roku przez Zbigniewa Brzezińskiego i mówić o  społeczeństwie
technotronicznym .
Przyjmujemy, że społeczeństwo informacyjne ukonstytuowane jest przez
powszechny dostęp do komputerów, umiejętność ich wykorzystywania,
rozwiniętą i relatywnie powszechną wiedzę informatyczną, pozytywne
ocenianie w społeczeństwie tych przejawów nie tyle na poziomie dyletanta,
gracza czy kibica, ile na poziomie pełnego użytkownika. Komputer jest
technologią bodaj najbardziej charakterystyczną dla współczesności.
Niezbywalnym składnikiem a zapewne i przyczyną powstania
społeczeństwa informacyjnego było utworzenie i rozwój Internetu.
(Więcej zobacz w:
Marian Golka, Bariery w komunikowaniu i społeczeństwo (dez)informacyjne,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008).
2