Wykład 1 - Aktywa pieniężne 1. Aktywa pieniężne to aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz. Zalicza się do nich także inne aktywa finansowe, w tym w szczególności naliczone odsetki od aktywów finansowych. Jeżeli aktywa te są płatne lub wymagalne w ciągu w ciągu 3 miesięcy od dnia ich otrzymania, wystawienia, nabycia lub założenia (lokaty), to na potrzeby rachunku przepływów pieniężnych zalicza się je do środków pieniężnych, chyba że ujmuje się je w przepływach z działalności inwestycyjnej (lokacyjnej). Rys. 1 Inwestycje krótkoterminowe Data: Data wykupu wystawienia, nabycia, otrzymania, założenia 3 miesiące 12 miesięcy AKTYWA PIENIŻNE INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE Dr A. Zysnarska Rachunkowość finansowa wykłady 2010 1 2. Obrót gotówkowy (kasowy) to rozliczenia dokonywane za pomocą pieniądza gotówkowego, a także czeków gotówkowych. Wymaga odpowiedniego udokumentowania. Rys. 2 Dokumentacja obrotu gotówkowego DOWODY OBROTU GOTÓWKOWEGO DOWODY ROZCHODU GOTÓWKI DOWODY PRZYCHODU GOTÓWKI yRÓDAOWE ZASTPCZY KP KW gdy wystawiany przez kasjera w brak dowodu Faktury, rachunki dwóch egzemplarzach zródłowego oryginał pozostaje w firmie kopia trafia do wpłacającego Listy płac i zaliczek Wnioski o zaliczki Rozliczenie zaliczek Dowody wpłat własnych do banku Dr A. Zysnarska Rachunkowość finansowa wykłady 2010 2 3. Ewidencja obrotu kasowego. Schemat 1 Ewidencja obrotu kasowego Rachunek bieżący Kasa Koszty działaności 1 6 13 Rozrachunki z odbiorcami Rozrachunki z dostawcami 2 7 Inne rozrachunki Przychody ze sprzedaży z pracownikami 3 8 9 Pozostałe przychody Rozliczenie nadwyżek Rozliczenie Pozostałe koszty operacyjne niedoborów i szkód operacyjne 4 5 10 11 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń 12 Objaśnienia do schematu: 1. KP- podjęcie gotówki do kasy w oparciu o czek gotówkowy. 2. KP wpłata należności od odbiorcy do kasy. 3. Zainkasowanie przychodu ze sprzedaży rachunek albo faktura VAT opłacone gotówką. 4. Protokół z przeprowadzonej inwentaryzacji w kasie superata. 5. Rozliczenie powstałej superaty na pozostałe przychody operacyjne. 6. Dowód zakupu za gotówkę materiałów, usług (rachunek, faktura). 7. Zapłata zobowiązania wobec dostawcy gotówką z kasy- rachunek lub faktura od dostawcy. 8. Wypłata zaliczki pracownikowi np. na wyjazd służbowy - wniosek o zaliczkę. 9. Zwrot do kasy niewykorzystanej zaliczki rozliczenie zaliczki. 10. Protokół z przeprowadzonej inwentaryzacji w kasie manko. 11. Rozliczenie powstałego manka na pozostałe koszty operacyjne. 12. Wypłata wynagrodzeń lista płac. 13. Przekazanie do banku gotówki dowód wpłaty własnej. Dr A. Zysnarska Rachunkowość finansowa wykłady 2010 3 Przykład 1 W Przedsiębiorstwie Produkcyjnym SIGMA stany wybranych kont na początku stycznia były następujące: Wn Ma 101 - Kasa 500 131 - Rachunek bieżący 6 000 234 - Pozostałe rozrachunki z pracownikami 400 231 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń 3 200 W zakresie rozliczeń gotówkowych w minionym okresie wystąpiły następujące operacje: Lp. Treść Kwota 1. Podjęto gotówkę w oparciu o czek A 78123489 4 000 2. Przyjęto zwrot zaliczki od A. Kowala 300 3. Wypłacono wynagrodzenia 3 200 4. Przekazanie do banku nadwyżki środków pieniężnych ponad pogotowie kasowe 1 100 5. Podjęto gotówkę w oparciu o czek A 78123490 500 6. Wypłacono zaliczkę E. Nowakowi na podróż służbową 500 7. E. Nowak zwrócił do kasy niewykorzystaną część zaliczki 40 8. Podjęto gotówkę na podstawie czeku gotówkowego nr A78123491 1 000 9. Wypłacono zaliczkę M. Kruk na zakup materiałów biurowych 1 000 Polecenie: 1. Należy sporządzić raport kasowy. 2. Dokonać zaksięgowania obrotu gotówkowego na podstawie RK. Dr A. Zysnarska Rachunkowość finansowa wykłady 2010 4 Raport kasowy nr 2/2010 Kasa nr 1 Za okres od 11 stycznia do 20 stycznia 2010 r. Poz. Data Dowód/symbol/nr Treść Przychód Rozchód Wn Ma 1 11.01. KP - 20 Podjęto gotówkę w oparciu o czek A 78123489 4 000 101 131 2 11.01. KP - 21 Przyjęto zwrot zaliczki od A. Kowala 300 101 234 3 11.01. Lista płac 1/200x Wypłacono wynagrodzenia 3 200 231 101 4 11.01. Dowód wpłaty własnej nr 7 Przekazanie do banku nadwyżki środków 1 100 140 101 pieniężnych ponad pogotowie kasowe 15.01. KP - 22 Podjęto gotówkę w oparciu o czek A 78123490 500 101 131 5 15.01. Wniosek o zaliczkę nr 6 E. Wypłacono zaliczkę E. Nowakowi na podróż 500 234 101 Nowak służbową 6 17.01. KP 23 rozliczenie E. Nowak zwrócił do kasy niewykorzystaną część 40 101 234 zaliczki - E. Nowak zaliczki 7 20.01. KP 24 Podjęto gotówkę na podstawie czeku gotówkowego 1000 101 131 nr A78123491 8 20.01. Wniosek o zaliczkę nr 7 Wypłacono zaliczkę M. Kruk na zakup materiałów 1000 Ilość załączników M. Kruk biurowych - - - - - - Podpisy Obroty 5840 5 800 KP 5 sporządzającego sprawdzającego Stan kasy poprzedni 500 KW - obecny 540 Lista płac 1 KSIGOWANO dwp 1 dzień strona pozycja Podpis Wnioski 2 o zaliczki SUMA 6340 6340 234 Pozostałe 231 Rozrachunki 131 Rachunek bieżący 101 Kasa rozrachunki z pracownikami z tytułu wynagrodzeń Sp) 500 5 800 (2 Sp) 6 000 5 500 (1a Sp) 400 340 (1b 2a) 3 200 3 200 (Sp 1) 5 840 2b) 1 100 2c) 1 500 6 340 5 800 540 (Sk Dr A. Zysnarska Rachunkowość finansowa wykłady 2010 5 3. Zasady obrotu gotówkowego określa kierownik jednostki. & . & & . & & .. & & & 4. Obrót bezgotówkowy to rozliczenia bezgotówkowe dokonywane są za pośrednictwem i pod kontrolą banku. Obligatoryjny pomiędzy podmiotami gospodarczymi, jeśli jednorazowa wartość należności lub zobowiązań objętych umową zawartą między nimi wynosi powyżej 15 000 euro. Obowiązek rozliczeń bezgotówkowych dotyczy także częściowych płatności, mniejszych od 15 000 euro, dokonywanych w ramach takiej umowy (Art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, Dz. U. z 2004 r., Nr 173, poz. 1807 z pózn. zm.). 5. Rozliczenia bezgotówkowe mogą przebiegać w formie: polecenia przelewu, czeku rozrachunkowego, akredytywy, weksla, polecenia zapłaty, karty płatnicza, gospodarczego obciążenia bezpośredniego (GOB-i). Dr A. Zysnarska Rachunkowość finansowa wykłady 2010 6 Rys. 3 Rozliczenia za pomocą polecenia przelewu 2 DAUŻNIK BANK DAUŻNIKA 3 1 4 5 WIERZYCIEL BANK WIERZYCIELA 1. Wierzyciel przesyła dłużnikowi rachunek/fakturę za sprzedane dobra, usługi. 2. Dłużnik zleca bankowi dokonanie płatności na rzecz wierzyciela. 3. Potwierdzenie przez bank dłużnika wykonania jego dyspozycji. 4. Zawiadomienie przez bank dłużnika banku wierzyciela o dokonanej płatności na konto wierzyciela. 5. Bank wierzyciela zawiadamia swojego klienta o dokonanym przelewie na jego rachunek od dłużnika. Rys. 4 Rozliczenia za pomocą akredytywy 1 DAUŻNIK BANK DAUŻNIKA 4 2 3 WIERZYCIEL BANK WIERZYCIELA 1. Dłużnik zleca bankowi otwarcie akredytywy bank potwierdza wykonanie jego dyspozycji. 2. Bank dłużnika zawiadamia bank wierzyciela o otwarciu akredytywy dla jego klienta i potwierdza wykorzystanie akredytywy, tj. przelanie określonej kwoty na rachunek klienta w banku wierzyciela. 3. Powiadomienie wierzyciela o otwarciu dla niego akredytywy wierzyciel przekazuje do banku dokumenty poświadczające wykonanie dostawy objętej akredytywą. 4. Powiadomienie dłużnika o wykorzystaniu akredytywy. Dr A. Zysnarska Rachunkowość finansowa wykłady 2010 7 6. Schemat 2 Funkcjonowanie konta Rachunek bieżący Kasa Rachunek bieżący Koszty działaności 1 8 7 Rozrachunki z odbiorcami Rozrachunki z dostawcami 2 9 11 Inne rachunki bankowe Rozrachunki z budżetami 3 12 10 Inne środki pieniężne Inne rozrachunki 4 5 13 14 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń 15 Przychody finansowe 6 Objaśnienia do schematu: 1. Przekazanie gotówki z kasy przedsiębiorstwa do banku. 2. Zapłata należności z tytułu dostaw i usług. 3. Przelewy z pomocniczych rachunków bankowych na rachunek bieżący. 4. Wpływy środków pieniężnych w drodze potwierdzone przez bank. 5. Zawiadomienie o realizacji czeków rozrachunkowych przekazanych do banku. 6. Oprocentowanie środków znajdujących się na rachunku bankowym. 7. Podjęcie gotówki z banku do kasy (np. na podstawie czeku gotówkowego). 8. Pobrane przez bank opłaty manipulacyjne z tytułu obsługi rachunku bankowego, zrealizowanych przelewów. 9. Zapłata zobowiązań wobec dostawców. 10. Przelewy z rachunku bieżącego na pomocnicze rachunki bankowe, np. dla otwarcia akredytywy, potwierdzenia czeku rozrachunkowego. 11. Realizacja własnych czeków rozrachunkowych potwierdzonych. 12. Zapłata przelewem bankowym zobowiązań wobec budżetów. 13. Błędnie awizowane przez bank przelewy z rachunku bieżącego. (Korekta nastąpi na podstawie zawiadomienia przez bank poprzez zapis po przeciwnych stronach konta.) 14. Błędnie awizowane przez bank wpływy na rachunek bieżący. (Korekta nastąpi na podstawie zawiadomienia przez bank poprzez zapis po przeciwnych stronach konta.) 15. Wypłata wynagrodzeń przelewem bankowym na rachunki oszczędnościowo rozliczeniowe. Dr A. Zysnarska Rachunkowość finansowa wykłady 2010 8 7. Inne rachunki bankowe: rachunki pomocnicze & & & & & . rachunki lokat terminowych & & & & & rachunki dla rozliczeń z zagranicą & & & & & . 8. Inne środki pieniężne to otrzymane czeki obce zarówno gotówkowe, jak i rozrachunkowe oraz weksle obce płatne w terminie do trzech miesięcy. Do innych środków pieniężnych zaliczane są także tzw. środki pieniężne w drodze. Są to kwoty znajdujące się: między kasą podmiotu a jego rachunkiem bankowym, między rachunkami bankowymi danego podmiotu, gdy rachunki te są prowadzone przez różne oddziały banku lub różne banki. Dr A. Zysnarska Rachunkowość finansowa wykłady 2010 9 Schemat 3 Ewidencja innych środków pieniężnych Kasa Inne środki pieniężne Rachunek bieżący 1 2 3 8 10 Rozrachunki z odbiorcami Inne rachunki bankowe 6 4 Rozrachunki z dostawcami 9 5 7 7 Księga pomocnicza do konta "Inne środki pieniężne" Środki pieniężne w drodze Obce czeki rozrachunkowe Obce czeki gotówkowe 1 2 6 7 9 10 3 4 7 8 Objaśnienia do schematu: 1. Przekazanie gotówki do kasy brak wyciągu bankowego, tj. potwierdzenia przez bank zmiany stanu na rachunku bankowym. 2. Potwierdzenie przez bank wpłaty własnej, wb. 3. Przelew z rachunku bieżącego na inny rachunek bankowy, np. w celu otwarcia akredytywy lub potwierdzenia własnego czeku rozrachunkowego, wb z rachunku bieżącego. 4. Wpływ środków pieniężnych na inny rachunek bankowy (wyciąg bankowy z rachunku pomocniczego). 5. Realizacja własnego czeku potwierdzonego. 6. Zapłata należności czekiem rozrachunkowym. 7. Przekazanie czeku rozrachunkowego do realizacji w banku. 8. Zawiadomienie banku o zrealizowaniu czeku. 9. Zapłata należności czekiem gotówkowym. 10. Zamiana czeku gotówkowego w banku na gotówkę. Dr A. Zysnarska Rachunkowość finansowa wykłady 2010 10 Schemat 4 Ewidencja weksli obcych Rozrachunki z odbiorcami Inne środki pieniężne Kasa 1a 2 1 Przychody finansowe Pozostałe koszty Rachunek bieżący 3 3 operacyjne 1b 4a 6 4 Koszty finansowe 4b 5b Rozrachunki z dostawcami 5 5a Księga pomocnicza do konta "Inne środki pieniężne" Weksle obce Środki pieniężne w drodze 1 2 4 3 5, 6 Objaśnienia do schematu: 1. Zapłata należności wekslem (wartość nominalna): a) suma netto równa wartości należności, b)odsetki będące wynagrodzeniem za udzielenie kredytu kupieckiego (różnica pomiędzy nominałem weksla a sumą netto). 2. Wykupienie weksla za gotówkę przez jego wystawcę. 3. Przekazanie weksla do dyskonta w banku. 4. Wykupienie weksla przez bank: a) suma netto, b)dyskonto pobrane przez bank (utracone odsetki). 5. Indosowanie weksla w celu zapłaty zobowiązania: a) suma netto równa wartości zobowiązania, b) dyskonto przypadające kolejnemu posiadaczowi weksla. 6. Odpisanie weksli przedawnionych i nieściągalnych. Dr A. Zysnarska Rachunkowość finansowa wykłady 2010 11 Schemat 5 Ewidencja weksli własnych Różne konta Zobowiązania wekslowe Rozrachunki z dostawcami 5 2a Pozostałe przychody operacyjne 2 Rozliczenia międzyokresowe kosztów Koszty finansowe 4 2b 7 3 3a 3b 6 Koszty rodzajowe 1 Objaśnienia do schematu: 1. Zakup blankietów wekslowych (powoduje zwiększenie kosztów rodzajowych w pozycji Podatki i opłaty , a bywa też ujmowany jako pozostały koszt operacyjny). 2. Wystawienie weksla tytułem zapłaty zobowiązania wobec dostawcy (nominał weksla): a) kwota zobowiązania b) oprocentowanie weksla. 3. Wystawienie weksla finansowego: a) kwota uzyskanych środków pieniężnych, b) oprocentowanie weksla. 4. Odpisanie weksli przedawnionych. 5. Wykup weksla w terminie. 6. Oprocentowanie weksla terminowo okazowego obliczone z dołu przy wykupie. 7. Dyskonto obciążające koszty finansowe wystawcy. Dr A. Zysnarska Rachunkowość finansowa wykłady 2010 12 Rys. 3 Rozliczenia za pomocą weksla WYSTAWCA POSIADACZ Suma netto NALEŻNOŚĆ weksla ZOBOWIZANIE FINANSOWA FINANSOWE PRZYCHÓD KOSZT FINANSOWY OPROCENTOWANIE FINANSOWY Dr A. Zysnarska Rachunkowość finansowa wykłady 2010 13