Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie
Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska
Kierunek: Górnictwo i Geologia
Specjalność: Kartografia geologiczna
Studia stacjonarne II stopnia, 1 rok
TEMAT 2
Pomiary kątów i odległości
w osnowie kopalnianej
Autor: Zespół nr 7
Mateusz Kufrasa
Anna Wardyńska
Justyna Zwolińska
Spis treści:
1. Wprowadzenie ......................................................................................................2
a) Pomiar kątów poziomych metodą kierunkową .............................................. 2
b) Pomiar odległości ruletką w powietrzu ..........................................................3
2. Opis wykonania ćwiczenia ...................................................................................3
3. Literatura..............................................................................................................6
Spis rysunków:
Rys. 1. Przykładowy pomiar kątów metodą kierunkową ................................................3
Rys. 2. Szkic sytuacyjny pomiarów wykonanych na stanowisku nr 1404 .......................4
Rys. 3. Schematyczny szkic z zaznaczonym obrysem korytarza, naniesionymi miarami
kątów, długościami ramion kątów i domiarami do ociosów ...........................................6
Spis tabel:
Tabela 1. Pomiar i obliczenia kątów poziomych, budynek C-4,
dnia 20 marca 2012 roku ................................................................................4
Tabela 2. Pomiar długości w budynku C-4, niski parter,
dnia 21 marca 2012 roku ................................................................................5
Tabela 3. Domiary długości od punktów osnowy do ociosów, stropu i spągu.................5
1
1. Wprowadzenie
a) Pomiar kątów poziomych metodą kierunkową
Przed rozpoczęciem pomiarów teodolitem należy scentrować oraz
spoziomować instrument. Metoda kierunkowa polega na pomiarze kierunków
wyznaczonych przez promienie wychodzące z punktu A, co pozwala następnie
na określenie kątów między odpowiednimi kierunkami (Rys.1).
Z przeznaczonych do pomiaru promieni wybieramy jeden poczÄ…tkowy. Pomiar
zwykle zaczynamy w pierwszym położeniu lunety. Następnie po sprzęgnięciu
spodarki i limbusa przez obrót alidady skierowujemy lunetę na punkt
początkowy. Po wycelowaniu z grubsza sprzęgamy alidadę z limbusem
i leniwką dokładnie celujemy do punktu 1. Następnie dokonujemy odczytów
z noniusza i zapisujemy je w dzienniku pomiarowym. ZwalniajÄ…c alidadÄ™ oraz
obracając ją wraz z lunetą w prawo, czyli zgodnie z ruchem wskazówek
zegara, celujemy do punktu 2. Mamy przy tym sprzęgnięty limbus ze spodarką.
Następnie dokonujemy odczytów i zapisujemy je w dzienniku. Postępując w
ten sam sposób dla kolejnych punktów, dochodzimy ponownie do punktu 1
i zapisujemy po raz drugi odczyty. Różnica między pierwszym i ostatnim
pomiarem powinna mieścić się w granicach błędów wycelowania i odczytów.
Dzięki temu zabiegowi mamy możliwość sprawdzenia, czy instrument nie
został poruszony podczas wykonywania pomiarów [1].
Po przerzuceniu lunety przez zenit, obracamy alidadę z lunetą o 200 gradów
(tzw. drugie położenie lunety). Następnie celujemy do punktu 1 oraz
zapisujemy odczyty. ObracajÄ…c alidadÄ™ z lunetÄ… w kierunku przeciwnym do
ruchu wskazówek zegara, celujemy do kolejnych punktów i zapisujemy wyniki
pomiarów. Wyniki pomiarów w pierwszym i drugim położeniu lunety składają
siÄ™ na jednÄ… seriÄ™ pomiarowÄ… [1].
2
Rys. 1. Przykładowy pomiar kątów metodą kierunkową [2].
b) Pomiar odległości ruletką w powietrzu
Metoda ta znajduje zastosowanie, w przypadku gdy początek i koniec boków
jest znakowany przez odrzutowanie punktów, np. podczas pomiarów
kopalnianych, gdzie niedostępne znaki geodezyjne w stropie są odrzutowane
pionem sznurkowym. Do swobodnie zwisających pionów delikatnie
przykładamy ruletkę. Na umówiony sygnał dokonuje się jednoczesnego
odczytu z dwóch końców taśmy. Czynność tę powtarza się 2-4 razy. W czasie
pomiarów mierzymy temperaturę powietrza oraz stosujemy naciąg taśmy za
pomocą dynamometru. Zwis taśmy obliczamy teoretycznie lub też
eliminujemy go przez zastosowanie odpowiedniej ilości podpórek do wielkości
nieistotnej [1].
2. Opis wykonania ćwiczenia
Pomiar kątów poziomych metodą kierunkową uproszczoną został wykonany dnia 20
marca 2012 roku w jednej serii pomiarowej w budynku C-4 należącego do AGH, przy
al. Mickiewicza 30 w Krakowie, na niskim parterze. Do wykonania zadania
wykorzystano umieszczony na statywie teodolit Theo 020b, który umożliwia pomiar
kątów poziomych z dokładnością 20cc. Instrument został spoziomowany oraz
scentrowany pod punktem nr 1404 osnowy sytuacyjnej, zastabilizowanym w belce
pod stropem, odrzutowanym za pomocÄ… pionu sznurkowego (Rys. 2). Cel lewy
stanowił punkt nr 121 osnowy sytuacyjnej, zastabilizowany i odrzutowany podobnie
jak stanowisko nr 1404. Cel prawy stanowił punkt osnowy sytuacyjnej nr 119,
oznaczony i odrzutowany w identyczny sposób jak punkty nr 121 i 1404. Pomierzono
dwukrotnie wartoÅ›ci kÄ…tów Ä… i ²: w kierunku zgodnym oraz przeciwnym do ruchu
wskazówek zegara (Rys.2). Część obliczeniowa polegała na zsumowaniu wartości
3
kÄ…tów Ä… i ² oraz na obliczeniu ich wartoÅ›ci Å›rednich. Wyniki pomiarów przedstawia
Tabela 1.
Rys. 2. Szkic sytuacyjny pomiarów wykonanych na stanowisku nr 1404.
A
Odczyty: średnia
B
g c Cc c cc
1 2 3 4
00 00
121 0 00 00
00 00
19 00
119 6 19 00
19 00
1404
00 00
119 0 00 00
00 00
81 00
121 393 80 50
80 00
400 00 00
suma
399 99 00
Tabela 1. Pomiar i obliczenia kątów poziomych, budynek C-4, dnia 20 marca 2012 roku.
4
Oznaczenie celu
Numer stanowiska
W kolejnym etapie pomiarów wykonano pomiary długości ramion kąta o wierzchołku
w punkcie 1404 (Tabela 2), a także dokonano domiarów do stropu, spągu i ociosów
wyrobiska (Tabela 3, rys. 3). Pomiar miał miejsce dnia 21 marca 2012 roku.
Odległości jak i domiary wykonano za pomocą 20-metrowej ruletki stalowej. Długości
ramion pomierzono 3-krotnie, a następnie wyniki uśredniono (Tabela 2)
i przedstawiono na rysunku 2.
Różnice
Odczyty [m]
Åšrednia
Oznaczenie odczytów
ogólna [m]
K - P [m]
Końcowy (K) Początkowy (P)
14,023 0,000 14,023
1404-121 14,030 0,000 14,030 14,026
14,025 0,000 14,025
14,016 0,000 14,016
1404-119 14,014 0,000 14,014 14,014
14,013 0,000 14,013
Tabela 2. Pomiar długości w budynku C-4, niski parter, dnia 21 marca 2012 roku.
cel
stanowisko
ocios E [m] ocios W [m] spÄ…g [m] strop [m]
1404 1,084 1,395 2,054 0,418
121 1,016 1,942 2,027 0,45
119 2,377 0,568 2,025 0,44
Tabela 3. Domiary długości od punktów osnowy do ociosów, stropu i spągu.
5
Rys. 3. Schematyczny szkic z zaznaczonym obrysem korytarza, naniesionymi miarami
kątów, długościami ramion kątów i domiarami do ociosów.
3. Literatura
[1] Odlanicki-Poczobutt M., Wędzony J. T., Geodezja ogólna i górnicza. Kraków,
1979
[2] home.agh.edu.pl/~rkrzyzek/zagadnienia/zagadnienie%206.pdf
6