Kolejowo morskie łańcuchy logistyczne szansą na zwiększenie przewozów z wykorzystaniem ekologicznego transportu
MIROSAAW ANTONOWICZ, HENRYK ZIELASKIEWICZ KOLEJOWO MORSKIE AACCUCHY LOGISTYCZNE SZANS NA ZWIKSZENIE PRZEWOZÓW Z WYKORZYSTANIEM EKOLOGICZNEGO TRANSPORTU Przyszłość transportu towarowego to nie tylko nowoczesne pojazdy, infrastruktura liniowa czy punktowa, to przede wszystkim sprawnie działające systemy logistyczne wzajemnie ze sobą powiązane i gwarantujące realizację pełnych łańcuchów logistycz- nych. Coraz częściej klient oczekuje kompleksowego podejścia do przewozów polegającego między innymi na wyborze optymalnej kombinacji różnych środków transportu. Duża konkurencja na współczesnym rynku usług transportowych coraz częściej wymusza potrzebę tworzenia partnerskich więzi przy realizacji usług dla klienta, opartych na ści- słej współpracy między przewoznikami i innymi podmiotami uczestniczącymi w pro- cesie obsługi transportowej. Przed towarowym transportem kolejowym realizowanym również przez naszą Spółkę stoją zadania dotyczące między innymi zagadnień szeroko pojętej kompleksowości usług poprzez uczestnictwo w łańcuchu dostaw, rozumianych jako: Sieci powiązanych firm, które działają na zasadzie wzajemnej współpracy, wspólnie kierują i usprawniają przepływy ładunków oraz informacji jak też wspólnie kontrolują procesy zachodzące w łańcuchu dostaw . Dlatego też zintegrowane łańcuchy dostaw są dzisiaj powszechnie uważane za roz- wiązania o największych możliwościach uzyskania oszczędności i generowania zysków. Aby przewozy kolejowe w łańcuchu dostaw odegrały znaczącą rolę, współpraca z in- nymi podmiotami biorącymi udział w obsłudze klienta powinna rozpocząć się już na etapie negocjacji handlowych. Jej podstawowym celem jest zapewnienie możliwości realizacji kontraktu jako przedsięwzięcia logistycznego z uwzględnieniem różnych rodzaju środków transportu, przeładunku, składowania i konfekcjonowania towarów, badań jakościowych, organizacji współpracy poszczególnych podwykonawców procesu logistycznego. Strategia współpracy PKP CARGO S.A. z innymi podmiotami uwzględnia również podejmowanie różnego rodzaju przedsięwzięć inwestycyjno modernizacyjnych, mają- cych na celu wspólne tworzenie warunków niezbędnych dla pozyskania na transport kolejowy dodatkowej masy towarowej. Przedsięwzięciem które zapewnia udział prze- woznikowi w łańcuchu dostaw niezależnie od rodzaju wykonywanych przewozów (kolejowych, drogowych, morskich czy też żeglugi śródlądowej) są z pewnością centra 2 Zmiany w lądowo-morskich łańcuchach transportowych w rejonie basenu Morza Bałtyckiego logistyczne które powinny być punktami transportu multimodalnego, a więc oprócz szeregu funkcji powinny one przy tworzeniu łańcuchów dostaw dążyć również do opty- malnego wykorzystania różnych systemów transportowych. Podstawowe cele marketingowe współdziałania PKP CARGO S.A. w łańcuchach dostaw to przede wszystkim: opracowywanie wspólnych, lepszych ofert usługowych nowych produktów, rów- nież we współpracy z innymi podmiotami, wejście na nowe segmenty rynku, udział w pozyskiwaniu nowych przewozów, uzyskanie wyższych zysków z działalności poprzez optymalizację kosztów w łań- cuchu dostaw między innymi poprzez tworzenie stacji koncentracji prac ładunko- wych i centrów logistycznych, uzyskanie korzyści związanych z lepszym rozeznaniem rynku i większą możliwo- ścią ustalania cen akceptowanych przez ostatecznego klienta, przynoszenie zysku poprzez sprawne dostarczenie nadanego ładunku do odbiorcy, zapewnienie usług dodatkowych takich jak magazynowanie, metkowanie czy też konfekcjonowanie, dostawy towarów od drzwi do drzwi również z wykorzysta- niem transportu samochodowego, zapewnienie dostępności usług wszędzie tam, gdzie funkcjonuje potencjalny klient, rozszerzenie obszaru obejmującego promocję wspólnych przedsięwzięć. Oczywiście sprawne funkcjonowanie łańcuchów dostaw wymaga nowoczesnej infra- struktury, której bardzo ważnym ogniwem są centra logistyczne. Należy jednak zdawać sobie sprawę, iż budowa nowego centrum logistycznego o charakterze międzynarodo- wym to koszt rzędu 600-800 mln złotych. Przed podjęciem decyzji o wydatkowaniu tak dużej kwoty należy przeprowadzić szereg analiz które upewnią potencjalnych inwesto- rów w słuszności zamierzonych działań. Co więc powinno decydować o miejscu powstania dużego międzynarodowego cen- trum logistycznego? Czynnikami sprzyjającymi z pewnością są znaczne zagęszczenie przemysłu, szczególnie na obszarach gdzie produkowane są towary wysoko przetworzo- ne, jest dobrze rozwinięty przemysł przetwórczy oraz istnieją znaczne skupiska ludności, co stwarza duże zapotrzebowanie na tego typu usługi. Nie bez znaczenia jest odpowied- nio rozwinięta infrastruktura komunikacyjna, umożliwiająca połączenie różnych syste- mów transportowych takimi miejscami z pewnością są porty morskie. Przez lokalizacje te powinny również przebiegać główne potoki ładunkowe w danym rejonie jak również korytarze transportu międzynarodowego. Czynników, które mają większy lub mniejszy wpływ na wybór lokalizacji centrum logistycznego, można by wymienić jeszcze bardzo wiele, lecz proces planowania nowego centrum logistycznego każdorazowo należy rozpocząć od określenia prawdopodobnej konfiguracji sieci logistycznej, stanowiącej otoczenie centrum logistycznego i która w przyszłości może decydować o powodzeniu danej inwestycji. Jednak budowa dużego międzynarodowego centrum logistycznego bez właściwego rozpoznania spodziewanych potoków jak również wcześniejszego scharak- teryzowania przyszłych partnerów sieci logistycznej nie miałaby sensu. Mając na uwadze powyższe założenia, PKP CARGO S.A. przeanalizowało możliwości utworzenia centrów logistycznych funkcjonujących w oparciu o ekologiczny transport kolejowy. Dla ograniczenia kosztów związanych z realizacją tych inwestycji uwzględ- Kolejowo morskie łańcuchy logistyczne szansą na zwiększenie przewozów... 3 niono również możliwość wykorzystania posiadanego potencjału technicznego oraz wolnych terenów. W ramach tych przedsięwzięć przeanalizowano wielkości przewo- zowe do aglomeracji o najwyższym uprzemysłowieniu, perspektywach inwestycyjnych i strukturę tych przewozów biorąc pod uwagę zarówno nadanie jak i przybycie oraz pro- gnozowane przewozy na kolejne lata i oczekiwania klientów wobec PKP CARGO S.A. Na tej podstawie dokonano wstępnego typowania potencjalnych miejsc lokalizacji centrów logistycznych, kierując się przydatnością terenu dla aktualnych i proponowanych funkcji handlowych, jego wykorzystaniem bieżącym i planowanym zagospodarowaniem przez kolej, infrastrukturą miejsca wskazania oraz planami zagospodarowania przestrzen- nego opracowanymi przez administrację samorządową. Są to następujące lokalizacje: Gliwice, Poznań, Małaszewicze, Wrocław, Warszawa. PKP CARGO S.A. popiera też ideę utworzenia centrów logistycznych w Sławkowie, Szczecinie oraz w jednym z miast trój- miasta tj. Gdyni lub Gdańsku lecz centra te powstawać będą zasadniczo na terenach nie należących do PKP S.A. (w czterech ostatnich lokalizacjach PKP CARGO S.A. popiera inicjatywy innych podmiotów gospodarczych, w tym Zarządów Portów Morskich). Z pewnością porty morskie w chwili obecnej wykonują bardzo wiele funkcji procesu logistycznego i przy niewielkich stosukowo nakładach finansowych mogą tam powstać centra o charakterze rozczłonkowanym. Posiadana infrastruktura tz. terminale kontenerowe, magazyny, terminale Ro-Ro, place składowe czy też dobrze rozbudowana infrastruktura torowa może być z powo- dzeniem wykorzystana przez przyszłe centrum logistyczne. Polskie porty posiadają też możliwości pozyskiwania dodatkowych terenów pod nowe inwestycje a więc istnieje możliwość tworzenia pól inwestycyjnych, na których to operatorzy logistyczni będą mogli budować swoje magazyny. Lecz aby zachęcić operatorów logistycznych do korzy- stania z tych lokalizacji niewątpliwie potrzebny jest duży wysiłek finansowy i organiza- cyjny w postaci odpowiedniego uzbrojenia terenu w drogi, media itp. oraz stworzenie odpowiedniego zaplecza organizacyjnego, które powinno zapewnić dostęp do szeregu informacji związanych z procesami logistycznymi, z których bardzo ważna jest infor- macja o funkcjonowaniu procesów związanych z łańcuchem dostaw. Z definicji logistyki wynika jednoznacznie, iż usługa logistyczna jest to zorganizowa- ne przez firmę zewnętrzną transportowanie i magazynowanie produktów wraz z pełną obsługą formalno prawną, w tym celną i informatyczną. Możemy więc stwierdzić, iż w świetle tej definicji nie jest usługą logistyczną nawet zbiór czynności identycznych z taką usługą lecz realizowany w sposób nie zorganizowany i bez przekazu właściwych informacji o danym towarze. Dlatego też bardzo ważnym zagadnieniem w łańcuchu usług logistycznych jest zastosowanie odpowiednich systemów informatycznych. PKP CARGO S.A. mając to na uwadze od dłuższego już czasu wprowadza stopniowo kolejne systemy informatyczne pozwalające na śledzenie wagonów i przesyłek, obliczania należ- ności za wykonywane usługi, dostarczające szeregu informacji o rodzaju wagonów uży- tych do przewozu, odległościach przewozowych, opłatach dodatkowych i szereg innych. Takimi systemami są EWAG, OHP, ŚLEDZ, KONTENER, oraz systemy wspomagania pracy dyspozytorów. Mogłyby one stanowić punkt wyjścia do stworzenia w przyszłości jednolitego systemu informatycznego pracującego w warunkach sieci logistyczno-infor- matycznej naszego karaju. Nie bez znaczenia dla przepływu informacji o przesyłce w początkowym okresie tworzenia sieci centrów logistycznych są istniejące w PKP 4 Zmiany w lądowo-morskich łańcuchach transportowych w rejonie basenu Morza Bałtyckiego CARGO S.A. służby dyspozytorskie. Analiza wszystkich polskich portów pod względem możliwości wykorzystania ist- niejącej infrastruktury jak również charakterystyki istniejących przewozów kolejowo morskich byłaby za obszerna i zbyt ogólna, dlatego też wybrane zagadnienia przedsta- wiliśmy na przykładzie portów Szczecin i Świnoujście. Biorąc pod uwagę zamierzenia Zarządu Portów Szczecin Świnoujście odnośnie utworzenia Centrum Logistycznego, a w szczególności jego lokalizacji można stwierdzić iż posiadana przez PKP infrastruktura jak również wolne tereny które mogą być zago- spodarowane dla tych celów stanowi pokazny potencjał możliwy do wykorzystania. Port szczeciński posiada następujące dogodne połączenia z głównymi szlakami sieci kolejowej poprzez połączenie z liniami o znaczeniu krajowym i międzynarodowym które przebiegają w pomocniczych korytarzach transportowych a mianowicie: zachodnim (Stralsund linia nr 408, Berlin linia nr 408), południowym (magistrala nadodrzańska linia nr 273), południowo-wschodnim (magistrala Poznań Katowice- Warszawa linia nr 351), północno-wschodnim (Kołobrzeg, Gdańsk linia nr 402). północnym (Świnoujście linia nr 401) północno-zachodnim (linia nr406) Szczeciński węzeł kolejowy położony jest na skrzyżowaniu następujących linii kole- jowych: linia magistralna Poznań Szczecin (nr 351); linia magistralna Wrocław Szczecin (nr 273); linia Szczecin Świnoujście (nr 401); linia Szczecin granica państwa (Berlin) (nr 409); linia Szczecin granica państwa (Rostok) (nr 408); linia Szczecin Gdańsk (Kołobrzeg) (nr 402); linia Szczecin Trzebież Szcz. (Police Chemia) (nr 406); Na terenie węzła realizowane są przewozy towarowe w komunikacji krajowej i mię- dzynarodowej. Zlokalizowanych jest tutaj 10 stacji (punktów ładunkowych z przynależ- nymi bocznicami i ładowniami kolejowymi). Biorąc pod uwagę potencjał gospodarczy regionu oparty na działalności istniejących przedsiębiorstw i spółek prawa handlowego, zapotrzebowanie na dobrze zorganizo- wany i sprawnie działający transport kolejowy będzie z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej, coraz większe. Podstawowym ogniwem w obsłudze ruchu towarowego jest stacja rozrządowo por- towa Szczecin Port Centralny wraz z szeregiem nabrzeży portowych i bocznic obsłu- giwanych przez lokomotywy manewrowe PKP Cargo S.A. Jest to stacja pozaklasowa, rozrządowa oraz jednocześnie portowa. Położona jest w km 353.612 linii pierwszorzęd- nej Wrocław Główny- Szczecin Główny. Odbywa się na niej rozrząd wagonów dla kie- runków: Szczecin Dąbie, Szczecin Podjuchy, Szczecin Gumieńce i Trzebież Szczeciński. Zasadniczym zadaniem stacji Szczecin Port Centralny jest zapewnienie sprawnej obsłu- gi portu szczecińskiego oraz rozrządzanie i zestawianie pociągów towarowych daleko- bieżnych i lokalnych. Dobrym przykładem możliwości stworzenia szybkich połączeń kolejowo morskich są przewozy kontenerowe oraz przewozy promowe. Kolejowo morskie łańcuchy logistyczne szansą na zwiększenie przewozów... 5 Przewozy kolejowe linią promową Świnoujście Ystad realizowane są od 1974 roku. Od powstania PKP CARGO S.A., tj. pazdziernika 2001 roku, firma sukcesywnie wdraża kompleksowe rozwiązania przewozowe mające na celu zwiększenie przewozów, oraz zwiększenie atrakcyjności tej formy transportu wśród obecnych i potencjalnych klien- tów polegające między innymi na: " Zapewnieniu systemu pociągów dowozowo odwozowych do i ze Świnoujścia " Usługach dodatkowych takich jak: śledzenie i monitoring przesyłek na drodze przewozu, obsługa graniczno-celna przesyłek. Ważnym aspektem wykonywania usługi przewozowej w transporcie międzynarodo- wym, jest wykonywanie jej zgodnie z normami i przepisami europejskimi takimi jak: CIM, PIM, COTIF, RIV, RID, taryfami w przewozach międzynarodowych, dyrektywa- mi unijnymi. PKP CARGO S.A. jest członkiem UIC i innych organizacji zrzeszających kolejowych przewozników europejskich. Stosowanie tych norm jest standardem świadczenia usług w transporcie krajowym i międzynarodowym przez PKP CARGO S.A. Obecnie przewozy są realizowane przy wykorzystaniu pokładu kolejowego promu J. Śniadecki armatora Euroafrica Linie Żeglugowe z siedzibą w Szczecinie. Przewóz wagonów odbywa się na podstawie wieloletniej umowy czarterowej zawartej przez PKP CARGO S.A. z armatorem. Prom J.Śniadecki posiada 600 metrów torów na pokładzie kolejowym, kursuje codziennie. Należy nadmienić, że wagony kolejowe są ładowane w pierwszej kolejności, przed samochodami, i nie muszą czekać na wolne miejsce na promie. Dzięki wdrożeniu kompleksowego systemu obsługującego te przewozy (kolejowo- promowe wraz z systemem pociągów skomunikowanych), w 2003 roku w stosunku do roku poprzedniego nastąpił wzrost przewozów na tej linii o 5,7 %. Rysunek 1. Kolejowe Przewozy Promowe 1999-2003 Po spadku przewozów w 2002 roku, w efekcie wdrożenia nowych rozwiązań logi- stycznych, którymi są systemy pociągów odwozowych i dowozowych do Świnoujścia, w 2003 roku nastąpił ich wzrost. Największą tendencję wzrostową w przewozach do Skandynawii wykazuje polski 6 Zmiany w lądowo-morskich łańcuchach transportowych w rejonie basenu Morza Bałtyckiego eksport. Dominującym w 2003 roku polskim produktem eksportowym do Szwecji są przede wszystkim meble i artykuły wyposażenia wnętrz produkowane w Polsce dla firmy IKEA. Ważną pozycją są również przewozy stali i wyrobów stalowych, oraz artykułów AGD. W przewozach za Szwecji na południe Europy oraz do Polski dominującymi ładun- kami są papier, celuloza i tarcica. Rysunek 2. Kolejowe Przewozy Promowe 1999-2003 W przypadku wzrostu przewozów ponad możliwości przewozowe promu J. Śniadecki w rezerwie armatorzy (Euroafrica Linie Żeglugowe, UNITY LINE) posia- dają w eksploatacji 2 promy z pokładami kolejowymi. Prom POLONIA o łącznej długości torów kolejowych 700 metrów, oraz prom M. Kopernik o torach łącznej długości 350 metrów a więc istnieje duży potencjał przewozowy dla transportu kolejowego. W obecnej chwili, przy eksploatacji kolejowej jednego promu możliwości przewozo- we linii wynoszą około 450 500 tys. ton, całkowity potencjał linii przy wykorzystaniu wszystkich jednostek wynosi około 1, 2 mln. ton towarów. W przewozach promowych występują przewozy wszelkich towarów, struktura prze- wozów w roku 2003 przedstawia się następująco: w kierunku do Skandynawii stal i wyroby 45,8% przewozów w 2003 roku artykuły chemiczne 5,7% drewno i wyroby z drewna (głównie płyty wiórowe, pilśniowe) 16,6% pozostałe ładunki, w której dominują meble, AGD oraz artykuły wyposażenia mieszkań 31,9% Kolejowo morskie łańcuchy logistyczne szansą na zwiększenie przewozów... 7 Rysunek 3. Przewozy Polska - Szwecja według głównych grup towarowych w 2003 roku w kierunku ze Skandynawii stal i wyroby 9,4% artykuły chemiczne 3,2% drewno (głównie tarcica) 6,4% pozostałe ładunki w której dominuje papier (39%) i celuloza. (3,1%) i nie zmie- nia się w ciągu ostatnich lat. Rysunek 4. Przewozy Szwecja - Polska według głównych grup towarowych w 2003 roku Na kompleksową usługę Międzynarodowe logistyczne przewozy kolejowo-promo- we PKP CARGO S.A., składają się następujące pociągi: Pociąg TEA 79921/46796 SKANDVIKING relacji Malmoe-Świnoujście-Między- lesie-Wiedeń, jest pociągiem służącym do przewozu przesyłek ze Skandynawii na południe Europy. Pokonuję on trasę ze Świnoujścia do Wiednia w ciągu 33 godzin (po- przednio 37 godzin). W 2003 roku pociąg został uruchomiony 142 razy, przewożąc 2489 wagonów w tran- zycie przez Polskę. Jest to 98,2 % wagonów przewiezionych tranzytem przez linię pro- mową Świnoujście Ystad. Do przewiezienia tej samej masy ładunkowej trzeba byłoby użyć przeszło 5 tysięcy zestawów samochodowych. W tym wypadku czynniki ekologiczne transportu kolejo- 8 Zmiany w lądowo-morskich łańcuchach transportowych w rejonie basenu Morza Bałtyckiego wego takie jak mniejsza uciążliwość dla środowiska, koszty zewnętrzne, istniejąca sieć połączeń w odniesieniu do nieistniejącej sieci autostrad i dróg szybkiego ruchu rokuje dobrą przyszłość transportu kolejowego przy przewozach tranzytowych. Prowadzone obecnie przez PKP CARGO S.A. prace mające na celu wdrożenie nowo- czesnych form transportu intermodalnego przewożenie nadwozi wymiennych, naczep i kontenerów obejmują także zwiększenie atrakcyjności tego pociągu dla klientów, oraz skuteczniejsze konkurowanie z transportem samochodowym. Pociąg TLJ 55174/5 relacji Świnoujście Szczecin Port Centralny pociąg prze- znaczony do odwozu ładunków ze Skandynawii przeznaczonych dla odbiorców w kraju i przesyłek tranzytowych do Czech, Słowacji i krajów Wschodniej Europy. Pociąg sko- munikowany z pociągami uruchamianymi na Stacji Szczecin Port Centralny, kierowa- nymi do wszystkich stacji rozrządowych w Polsce, i dalej, pociągami zdawczymi poprzez stacje manewrowe ze wszystkimi stacjami przeznaczenia w kraju, obsługującymi prze- wozy towarowe. Pociąg kursuje codziennie, i w ciągu roku odwiózł ze Świnoujścia 1303 wagony w imporcie ze Szwecji dla odbiorców wewnątrz kraju. Oczywiście, oprócz prze- syłek przywożonych linią promową Świnoujście Ystad pociąg przewozi także ładunki z Portu Handlowego Świnoujście, oraz innych punktów załadunkowych na obszarze działania Stacji Manewrowej Świnoujście. Pociąg TEA 7861 FERRYTRAIN międzynarodowy pociąg logistyczny relacji Poznań Franowo Świnoujście Malmoe. Pociąg wprowadzony przez PKP CARGO S.A. do obsługi polskiego eksportu do Szwecji. Po analizie potoków ładunkowych oraz zapotrzebowaniu klientów, w maju 2002 roku wprowadzenie tego pociągu w relacji bezpośredniej do Świnoujścia miało na celu zmniejszenie ilości stacji rozrządowych na trasie przewozu przesyłek, oraz skrócenie czasu przewozu. Cel ten został osiągnięty, skrócenie czasu przejazdu wynosi w stosunku do rozwiązań poprzednich przeszło 24 godziny, w zależności od relacji przewozu. Pociąg kursuje codziennie, złożony jest z dwóch grup relacyjnych Malmoe Szwecja oraz druga grupa odłączana w Świnoujściu pozostałe przesyłki (dołączana w celu wykorzystania pojemności pociągu). Jakość przewozów osiągnięta w tym pociągu jest bardzo doceniana przez klientów PKP CARGO S.A. Dowodem tego są nagrody i wyróż- nienia zdobyte przez ten pociąg, między innymi laureat XIII edycji konkursu TERAZ POLSKA jako międzynarodowy pociąg logistyczny. W 2003 roku pociąg został uruchomiony 346 razy, przewiózł ogółem 5605 wago- nów w dwóch grupach relacyjnych Malmoe Szwecja (3287 wagonów) i Świnoujście (2318 wagonów). Ogółem pociąg przewiózł 48,7% wagonów kierowanych linią promową do Skandynawii. Pociąg ekspresowy TXA 6862/3 relacji Wrocław Brochów Świnoujście. Pociąg ten przeznaczony jest przede wszystkim do obsługi potoków ładunkowych w tran- zycie z południa Europy, oraz do przewozu ładunków w eksporcie z południa Polski. Wprowadzenie tego pociągu jako ostatniego ogniwa łańcucha transportowego w prze- wozach kolejowo-promowych usprawniło przewozy tranzytowe, czas przejazdu ładun- ków z granicy południowej skrócił się o przeszło 2 doby. (Czas przejazdu z Wiednia do Świnoujścia przy zastosowaniu systemu pociągów skomunikowanych wynosi obecnie 52 godziny, przed wprowadzeniem tego rozwiązania około 6 dni). W 2003 roku pociąg został uruchomiony 308 razy, przewiózł ogółem 5359 wagonów, Kolejowo morskie łańcuchy logistyczne szansą na zwiększenie przewozów... 9 w tym 2772 wagony (głównie w tranzycie) do przewozów kolejowo-promowych do Skandynawii. Pociąg TLG 11572/3 relacji Szczecin Port Centralny Świnoujście . Obsługuje ruch lokalny pomiędzy Świnoujściem a Szczecinem, jest ważnym elementem łańcucha transportowego przewozów kolejowo-promowych, ponieważ przewozi oprócz ładun- ków do Portu Handlowego i odbiorców w Świnoujściu, ładunki od nadawców z rejonu Pomorza Zachodniego i Środkowego kierowane linią promową do odbiorców w Skandy- nawii. Pociąg kursuje codziennie. Mapa 1. 10 Zmiany w lądowo-morskich łańcuchach transportowych w rejonie basenu Morza Bałtyckiego Mapa 2. Aby przewozy te nadal rosły jest jeszcze wiele do zrobienia szczególnie w zakresie usług dodatkowych. Na wzrost przewozów intermodalnych w tym rejonie z pewnością wpłynie oddanie do użytku nowego terminalu kontenerowego w Świnoujściu a w przyszłości utworzenie Centrum Logistycznego w Szczecinie i ewentualna rozbudowa istniejącego terminalu kontenerowego oraz realizacja nowych projektów dotyczących opracowania i wdroże- nia sprawnego i wysokowydajnego łańcucha transportowego dla przewozów ładunków pomiędzy Skandynawią a Europą południowo- wschodnią. W celu zobrazowania wielkości przewozów intermodalnych w tym regionie przedsta- wiamy poniższą analizę. Kolejowo morskie łańcuchy logistyczne szansą na zwiększenie przewozów... 11 Tabela 1. Wielkość przeładunku kontenerów w latach 2000-2002 w Porcie Szczecińskim Rok W sztukach TEU w szt. Import w t. Eksport w t. Razem w t. 2000 14 491 21 865 55 671 136 318 191 989 2001 14 207 19 960 64 834 140 121 204 955 2002 13 419 19 366 82 434 152 232 234 666 Przywóz Wywóz Razem Rok sztuk ton sztuk ton sztuk ton 2000 5 200 55 671,6 9 291 136 317,6 14 491 191 989,2 2001 4 518 64 834,0 9 689 140 121,0 14 207 204 955,0 2002 4 056 82 434,3 9 363 152 231,6 13 419 234 665,9 yródło: opracowanie własne na podstawie materiałów Zarządu Portów Szczecin i Świnoujście SA Tabela 2. Wielkość przybycia i nadania kontenerów koleją na stacji portowej Szczecin Port Centralny w la- tach 2000-2002 Komunikacja krajowa Komunikacja międzynarodowa kontenery 20 i 40 kontenery 20 i 40 nadanie przybycie przybycie nadanie Rok nadanie przybycie import eksport tranzyt tranzyt szt. ton szt. ton szt. ton szt. ton szt. ton szt. ton 2000 755 2 234 2 155 15 728 83 705 627 13 090 28 84 19 476 2001 552 1 161 2 316 11 779 73 727 1 053 25 674 2 4 2 48 2002 763 2 976 2 725 10 020 81 1 742 1 459 36 354 0 0 22 87 Nadanie Przybycie Razem Rok sztuk ton sztuk ton sztuk ton 2000 857 3 415 2 810 28 902 3 667 32 317 2001 627 1 936 3 371 37 457 3 998 39 393 2002 866 4 805 4 184 46 374 5 050 51 179 yródło: opracowanie własne na podstawie danych Zakładu Przewozów Towarowych w Szczecinie Obecnie opracowywany jest projekt POLCORRIDOR którego wdrożenie jest bardzo ważne dla rozwoju kolejowo morskich łańcuchów logistycznych. Ważnym ogniwem tego łańcucha transportowego będzie pociąg tzw. Blue Shuttle Train , który będzie kursował pomiędzy dwoma podstawowymi centrami, jednym usy- tuowanym w rejonie portów Szczecin/Świnoujście a drugim w rejonie Wiednia, w któ- rych to miejscach jest przewidziana konsolidacja przesyłek. Koordynatorem projektu jest Instytut Ekonomiki Transportu w Oslo, Norwegia. W pracach biorą udział instytuty badawcze z wielu krajów, m.in. Finlandia, Szwecja, Węgry, Grecja, Niemcy Włochy. Polską stronę reprezentują: Politechnika Krakowska koordynator projektu ze strony polskiej oraz Ośrodek Badawczy Ekonomiki Transportu Warszawa jak również spedytorzy: Railog Malmoe Szwecja (dawne Schenker Rail Cargo 12 Zmiany w lądowo-morskich łańcuchach transportowych w rejonie basenu Morza Bałtyckiego Malmoe), oraz Trade Trans Warszawa. Stronę kolejową reprezentuje PKP CARGO S.A. Centrala. Prace projektowe i wdrożeniowe są przewidziane do roku 2005. Polska część prac finansowana jest przez Komitet Badań Naukowych. Projekt zakłada wykorzystanie pod- czas jego wdrożenia, finansowania przez środki pomocowe Unii Europejskiej (Marco Polo) Składa się on z kilku etapów, tak zwanych Pakietów Zadań (PZ) Na II połowę roku 2004 Konsorcjum Polcorridor po analizie dotychczasowych opracowań planuje opracowanie rozkładu jazdy pociągu i próbne przejazdy pociągu w ramach tzw. projektu pilotażowego. Wyniki uzyskane podczas pilotażu będą prze- analizowane i przedstawiane na spotkaniach z klientami. ZAMIAST ZAKOCCZENIA Czy posiadany potencjał techniczny oraz możliwości organizacyjne tworzenia wza- jemnych powiązań transportowych pomiędzy polskimi firmami zostaną wykorzystane zależy tylko od nas. Tworzenie nowych wspólnych przedsięwzięć gospodarczych takich jakimi są Centra Logistyczne z pewnością byłoby krokiem we właściwym kierunku. Wzajemna współpraca w zakresie tworzenia nowoczesnych łańcuchów logistycznych to też sposób na walkę z konkurencją. STRESZCZENIE W referacie wskazano na główne przesłanki determinujące budowę centrum logi- stycznego. Na przykładzie portów morskich Szczecin i Świnoujście omówiono rolę portu morskiego jako jednego z elementów łańcucha logistycznego oraz możliwości utworzenia wzajemnych powiązań z wykorzystaniem ekologicznego transportu mor- skiego i kolejowego.