DALSZE LOSY I JAKOŚĆ ŻYCIA PACJENTÓW PO ODBYTYM LECZENIU

AN N ALES ACADEMI AE MEDI CAE S TETI N EN S I S
ROCZN I KI POMORS KI EJ AKADEMI I MEDYCZN EJ W S ZCZECI N I E
2011, 57, 3, 107 117
ELŻBIETA CIESIOAKIEWICZ, WAODZIMIERZ MAJEWSKI
DALSZE LOSY I JAKOŚĆ ŻYCIA PACJENTÓW PO ODBYTYM LECZENIU
NA ODDZIALE INTENSYWNEJ OPIEKI MEDYCZNEJ NA PRZYKAADZIE
ODDZIAAU INTENSYWNEJ OPIEKI MEDYCZNEJ SPSK NR 2 W SZCZECINIE
FOLLOW UP AND QUALITY OF LIFE OF PATIENTS AFTER TREATMENT
AT THE INTENSIVE CARE UNIT. REPORT FROM THE INTENSIVE
CARE UNIT OF THE SECOND CLINICAL HOSPITAL IN SZCZECIN
Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego i Ratunkowego Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie
ul. Żołnierska 48, 70 210 Szczecin
Kierownik: dr hab. n. med., prof. PUM Włodzimierz Majewski
Summary nursing care at the ICU. The results were analyzed statisti
cally with Pearson s r and Kruskal Wallis tests for correla
Introduction: Treatment of patients at the Intensive Care tions and significance. Out of 26 patients (18 males and 8
Unit (ICU) always requires maximal efforts of the staff and females), mean age 56.4 years, mean ICU stay of 29.7 days
use of extended resources to save lives and restore health. (SD ą 22.3 days), hospitalized for acute cardiopulmonary
Therefore, the assessment of therapeutic efficacy at the ICU failure (n = 10; 38.5%), cardiac arrest (n = 9; 34.5%), mul
is of great value. tiple trauma (n = 5; 19%), and intoxication (n = 2; 8%), only
The aim of this study was to assess follow up and the 46% survived two years or more after discharge from ICU;
quality of life of patients after treatment at the Intensive QLQ C30 demonstrated that their health status and qual
Care Unit. We chose the Department of Intensive Care ity of life was good, albeit worse than of healthy persons.
and Anesthesiology with the Acute Intoxication Unit of Conclusions: There were no correlations between self
the Second Clinical Hospital, Pomeranian Medical Uni assessed health status and quality of life on one side and
versity in Szczecin. age, ICU duration, and time from ICU stay on the other.
Material and methods: Patients who stayed at the ICU The diagnosis had no significant effect on self assessment
for at least 14 days in 2002 2007 were qualified and car of health status and quality of life.
diac surgery patients were excluded.
Results: Out of 1347 patients treated during this period at K e y w o r d s: Intensive Care Unit follow up quality
the Department of Intensive Care and Anesthesiology with of life.
the Acute Intoxication Unit of the Second Clinical Hospital,
Pomeranian Medical University in Szczecin, 809 (60.1%)
were discharged. The mean annual hospital mortality rate Streszczenie
was 104. Eighty patients fulfilled the inclusion criteria. In
this group, 32 (40%) survived until year 2010 when our Wstęp: Leczenie pacjentów na Oddziale Intensywnej
study was undertaken; 26 of them (32.5%) were enrolled. Opieki Medycznej (OIOM) wymaga zawsze maksymal
The main part of the study was based on the standardized nego wysiłku ze strony zespołu leczącego, zaangażowania
questionnaire QLQ C30 (3.0 Polish version). Supplementary większych środków w ratowanie życia i zdrowia, stąd ocena
questions addressed personal data, occupation, employment efektywności takiego leczenia jest ze wszech miar pożądana.
status, degree of disability, and posthospital rehabilitation. Celem pracy była ocena wyników odległych i jakości
An attempt was made to assess the quality of medical and życia pacjentów po leczeniu na OIOM. Wybrano Oddział
108 ELŻBIETA CIESIOAKIEWICZ, WAODZIMIERZ MAJEWSKI
Intensywnej Terapii i Anestezjologii z Pododdziałem Ostrych postępowania leczniczego [2, 3]. Chorzy tacy mają czę
Zatruć SPSK nr 2 Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego sto zaburzoną lub wręcz zniesioną świadomość na skutek
w Szczecinie (PUM). schorzenia, urazu lub działań lekarsko pielęgniarskich.
Materiał i metody: Do badania zakwalifikowano pacjen Postępowanie z chorymi na Oddziale Intensywnej Opieki
tów, którzy w latach 2002 2007 przebywali na tym oddziale Medycznej (OIOM) powinno być podporządkowane zasa
co najmniej 14 dni. Pacjentów po zabiegach kardiochirur dom zdrowego rozsądku i dobrej opieki medycznej. Osią
gicznych wykluczono. gnięcie celu terapeutycznego powinno być prowadzone
Wyniki: Z 1347 pacjentów leczonych w tym czasie według zasady: Wszystko, co powinno być przeprowa
na Oddziale Intensywnej Terapii i Anestezjologii z Pod dzone nie zaś, (& )co może być zrobione . Chory powi
oddziałem Ostrych Zatruć SPSK nr 2 PUM wypisano nien mieć prawo do uzyskania najwłaściwszej, aktualnie
809 (60,1%). Średnia liczba zgonów rocznie wynosiła 104. dostępnej terapii lekarsko pielęgniarskiej, celem ratowania
Kryteria włączenia do badania, które przeprowadzono jego życia [2].
w 2010 r.,spełniało 80 pacjentów. Z tej liczby przeżyło 32 Intensywna terapia oznacza leczenie głęboko ingerujące
(40%). Badanie, którego główną częścią było wypełnienie w bardzo zaburzoną homeostazę chorego. Polega na czę
kwestionariusza standaryzowanego QLQ C30 (3,0 wersja ściowym lub całkowitym zastąpieniu niektórych funkcji
polska), było możliwe do przeprowadzenia u 26 (32,5%). mechanizmów autoregulacyjnych za pomocą leków, apara
Pytania dodatkowe obejmujące dane personalne, zawód, tury [4], a także różnego rodzaju terapii, m.in.: prowadzenie
aktywność zawodową, poziom niepełnosprawności oraz wentylacji mechanicznej, stosowanie natychmiastowych
rehabilitację pooperacyjną uzupełniono o próbę oceny metod ratowania życia, zastosowanie dializy pozaustro
jakości opieki leczniczej ze strony personelu lekarskiego jowej oraz intensywnej farmakoterapii w sposób ciągły,
i pielęgniarskiego w czasie pobytu na OIOM. Wyniki opra do czasu stabilizacji i rekonwalescencji, gdy będzie moż
cowano statystycznie testem rang Pearsona i Kruskala Wal liwe bezpieczne przekazanie pacjenta na oddział zabiegowy
lisa, sprawdzając korelacje i istotność danych. Wśród 26 lub zachowawczy celem kontynuacji podjętego leczenia [5].
pacjentów (18 mężczyzn i 8 kobiet) o średniej wieku 56,4 Na OIOM powinny trafiać osoby z potencjalnie odwra
lat przy średnim czasie pobytu na OIOM 29,7 (SD ą 22,3) calnymi ostrymi schorzeniami [6], takimi jak: ostra niewy
dni, hospitalizowanych z powodu ostrej niewydolności dolność oddechowa, ostra niewydolność krążenia, mnogie
krążeniowo oddechowej było 10 (38,5%), po nagłym zatrzy obrażenia ciała, urazy czaszkowo mózgowe, posocznica
maniu krążenia 9 (34,5%), urazie wielonarządowym 5 i ciężkie zakażenia, choroby ośrodkowego układu nerwo
(19%), ostrym zatruciu 2 (8%), natomiast tylko 46% prze wego przebiegające z zaburzeniami świadomości, ciężkie
żyło 2 lata lub więcej po wypisie z OIOM. W samoocenie zatrucia, a także chorzy po zabiegach operacyjnych, u któ
(QLQ C30) stan zdrowia i jakość życia były dobre, jakkol rych nastąpiła ostra niewydolność oddechowa lub krążenia,
wiek gorsze niż u osób zdrowych. albo może wystąpić ryzyko rozwoju obu tych niewydolności.
Wnioski: Nie było korelacji samooceny stanu zdro Pacjenci ci mają najczęściej niewielkie szanse przeżycia
wia i jakości życia z wiekiem pacjentów, czasem pobytu poza oddziałem [1].
na OIOM i okresem czasu pomiędzy pobytem a czasem Celem pracy była ocena jakości życia i dalszych losów
badania. Nie było istotnych różnic pomiędzy samooceną pacjentów leczonych na Oddziale Intensywnej Terapii z Pod
stanu zdrowia i jakości życia w zależności od rozpoznania. oddziałem Ostrych Zatruć w Samodzielnym Publicznym
Szpitalu Klinicznym nr 2 (SPSK nr 2) Pomorskiego Uni
H a s ł a: Oddział Intensywnej Opieki Medycznej wyniki wersytetu Medycznego w Szczecinie (PUM).
odległe jakość życia.
Materiał i metody
Wstęp
Aby uzyskać informacje o dalszych losach i jakości życia
Intensywna terapia jest częścią działu medycyny zaj chorych na OIOM, należało wybrać grupę reprezentatywną
mującą się leczeniem pacjentów w stanie zagrożenia życia, takich pacjentów i odrzucić tych, którzy po krótkim pobycie
z potencjalnie odwracalnymi schorzeniami, którzy mogą wracali do oddziału macierzystego, np. pobyt po wykona
zyskać na dokładniejszej obserwacji i leczeniu inwazyjnym, nej operacji guza jelita grubego u osoby obciążonej kar
niemożliwym do przeprowadzenia w sposób bezpieczny diologicznie. Zdecydowano się na kryterium czasu pobytu
na oddziałach zwykłych lub oddziałach wzmożonego nad minimum 14 dni, przyjmując arbitralnie, że obejmuje ono
zoru [1]. pacjentów w najcięższym stanie. Wykluczono też chorych
Zasadniczym zadaniem intensywnej terapii jest eli po zabiegach kardiochirurgicznych, ponieważ leczeni byli
minacja niepomyślnego rokowania u pacjenta, u którego w innej części OIOM, należącej do Oddziału Kardiochirurgii.
stan zagrożenie życia rozwinął się w sposób nagły lub Kryteria włączenia spełniało 80 osób hospitalizowa
co najmniej potrzebne jest uzyskanie czasu niezbędnego nych na Oddziale Intensywnej Terapii SPSK nr 2 PUM
do ustalenia nie zawsze jasnego rozpoznania i optymalnego w latach 2002 2007. Do czasu przeprowadzenia badań
DALSZE LOSY I JAKOŚĆ ŻYCIA PACJENTÓW PO ODBYTYM LECZENIU NA OIOM 109
T a b e l a 1. Liczba pacjentów leczonych w latach 2002 2007
(2010 r.) przeżyło 32 (40%) pacjentów, 1 osoba była leczona
na Oddziale Intensywnej Terapii z Pododdziałem Ostrych Zatruć
2 krotnie (w 2006 i 2007 r.), natomiast z 6 osobami nie
w SPSK nr 2 PUM w Szczecinie
przeprowadzono badań, ponieważ 3 są w stanie wegeta
T a b l e 1. Number of patients treated at the Department of Intensive
tywnym i pozostają pod opieką własnych rodzin, 2 odmó
Care with the Acute Intoxication Unit of the Second Clinical Hospital
in Szczecin in 2002 2007
wiły udziału, a z 1 nie można było nawiązać żadnego kon
taktu. Z pozostałymi 26 (32,6%) pacjentami nawiązano
Liczba przyjęć Liczba zgonów
Rok / Year
kontakt telefoniczny i zaproszono na badania. Z 12 oso
Number of admissions Mortality rate
bami spotkano się osobiście, z 7 przeprowadzono badanie
2002 358 123 (34,35%)
telefonicznie ze względu na ich odległe miejsce zamiesz
2003 328 117 (35,67%)
kania, a do pozostałych 7 zostały wysłane ankiety z listem 2004 207 97 (46,85%)
zapraszającym do badania i kopertą zwrotną. Otrzymano 2005 245 115 (46,93%)
2006 243 86 (35,39%)
7 ankiet zwrotnych.
2007 209 86 (41,14%)
Do badań, za zgodą ordynatora Oddziału Intensyw
Średnia / Mean 265 104 (40,1%)
nej Terapii SPSK nr 2 PUM, wykorzystano dokumentację
medyczną oddziału: książkę przyjęć, historie chorób, karty
procesu pielęgnacyjnego i karty oceny ryzyka powstania
T a b e l a 2. Liczba i płeć pacjentów grupy badanej leczonych
odleżyn. Jako narzędzie oceny jakości zastosowano wersję
w poszczególnych latach
polską standaryzowanego kwestionariusza QLQ C30 (3,0).
T a b l e 2. Number and gender of patients per year of ICU stay
Na użycie tej wersji kwestionariusza uzyskano zgodę i opra
Rok Kobieta Mężczyzna Ogółem
cowano wyniki zgodnie z zasadami Europejskiej Organi
Year Female Male Total
zacji Badań i Leczenia Nowotworów (European Organisa
2002 1 3 4 (15,38%)
tion for Research and Treatment of Cancer EORTC) [7].
2003 1 1 2 (7,69%)
Wyniki porównano z wynikami osób zdrowych populacji
2004 1 0 1 (3,84%)
niemieckiej [8]. Do ankiety dołączono 10 pytań własnego
2005 0 4 4 (15,38%)
autorstwa, które dotyczyły danych osobowych oraz zatrud
2006 2 1 3 (11,53%)
nienia, aktywności zawodowej po pobycie na OIOM, a także
2007 3 9 12 (46,15%)
czasu niepełnosprawności po opuszczeniu oddziału czy
Razem
8 (30,77%) 18 (69,23%) 26 (100%)
rodzaju przeprowadzonej rehabilitacji. Pacjenci oceniali rów
Total
nież swój stan zdrowia i jakość życia w skali 7 stopniowej,
gdzie 1 oznaczało bardzo zły/ a, a 7 doskonały/ a. Popro
T a b e l a 3. Czas hospitalizacji badanej grupy pacjentów na OIOM
szono również o ocenę opieki pielęgniarskiej i lekarskiej
T a b l e 3. ICU duration in the study group
na OIOM oraz użyto takiej samej skali. Oceniano facho
Czas pobytu
Kobieta Mężczyzna Ogółem
wość, życzliwość i umiejętność współpracy z pacjentem.
(liczba dni)
Female Male Total
Duration (days)
14 21 4 5 9 (34,61%)
Wyniki 22 28 4 7 11 (42,3%)
29 35 0 1 1 (3,48%)
36 42 0 2 2 (7,69%)
Spośród 1347 osób leczonych na Oddziale Intensywnej
43 49 0 0 0
Terapii SPSK nr 2 w latach 2002 2007 wypisanych zostało
> 50 0 3 3 (11,53%)
809 (60,1%) pacjentów, natomiast średnio co roku wystą
Suma / Total 8 18 26 (100%)
piły 104 zgony, co przedstawiono w tabeli 1.
W badaniu ankietowym uczestniczyło 26 osób, z czego
większość stanowili mężczyzni (69,23%). Najliczniejszą
grupą byli pacjenci leczeni w 2007 r. 46%; w 2006 r.
do badania zakwalifikowano 3 pacjentów, w 2005 i 2002 r.
4 osoby, w 2003 r. 2, a w 2004 r. tylko 1 kobietę. Co 3
respondent był kobietą (8 osób, tj. 30,77%) tabela 2.
Od pobytu na oddziale minęło 2 7 lat u poszczególnych
pacjentów ze średnim okresem przeżycia 3,7 lat (SD ą 1,9
lat). Z badanej grupy 26 chorych po zakończeniu leczenia
na OIOM 2 lata przeżyło 46%, 7 i 4 lata 15%, 3 lata 12%
i 5 lat 12% badanych, co przedstawiono na rycinie 1.
Średni czas pobytu na oddziale w badanej grupie
Ryc. 1. Okres przeżycia badanych w latach po zakończeniu leczenia
wyniósł 29,7 (SD ą 22,3) dni, natomiast najdłuższy okres
na OIOM
leczenia 117 dni. Dłuższego leczenia wymagali mężczyzni.
Fig. 1. Time of survival (years) of patients after ICU stay
Kobiety nie wymagały leczenia dłużej niż 28 dni. Trzech
110 ELŻBIETA CIESIOAKIEWICZ, WAODZIMIERZ MAJEWSKI
T a b e l a 4. Wiek pacjentów grupy badanej
mężczyzn było leczonych dłużej niż 50 dni. W tabeli 3
T a b l e 4. Age of patients in the study group
zawarto dane dotyczące czasu hospitalizacji ankietowa
nej grupy.
Wiek
Kobieta Mężczyzna Ogółem
Ponad 60% pacjentów wymagało leczenia na OIOM
(w latach)
Female Male Total
Age (years) dłużej niż 22 dni. Ponad S! (35%) chorych była poddana
intensywnej terapii leczniczej na oddziale krócej niż 21 dni.
20 30 0 2 2 (7,69%)
Niecałe 12% osób przebywało na oddziale dłużej niż 50 dni.
31 40 2 2 4 (15,38%)
Wiek badanych wahał się w granicach 28 78 lat. Średnia
41 50 1 0 1 (3,84%)
wieku wyniosła 56,4 lat. Ponad S! pacjentów była > 40. r.ż.
51 60 2 3 5 (19,23%)
Co trzecia osoba badana była płci żeńskiej. Nie było ani
61 70 1 6 7 (26,92%)
jednej kobiety w przedziale wiekowym 20 30 lat i męż
> 71 2 5 7 (26,92%)
czyzny w przedziale wiekowym 41 50 lat (tab. 4). Najlicz
niejszą grupę wiekową stanowili pacjenci > 41. r.ż. (77%);
T a b e l a 5. Przyczyna przyjęcia do OIOM (rozpoznanie chorobowe)
w dwóch grupach wiekowych liczba pacjentów była równa
u pacjentów grupy badanej
(61 70 lat i > 71 lat) i wynosiła po 27%. Osoby w prze
T a b l e 5. Cause of admission to ICU (diagnosis) in the study group
dziale wiekowym 41 50 stanowiły tylko 3,84% ogólnej
Kobieta Mężczyzna Ogółem liczby pacjentów.
Rozpoznanie / Diagnosis
Female Male Total
W tabeli 5 zawarto informacje dotyczące przyczyny
Ostra niewydolność
przyjęcia ankietowanych pacjentów na OIOM. Najliczniej
krążeniowo oddechowa
szą grupę w chwili przyjęcia na oddział stanowili pacjenci
1 9 10 (38,46%)
Acute cardiopulmonary
przyjęci z powodu ostrej niewydolności krążeniowo
failure
oddechowej.
Nagłe zatrzymanie
5 4 9 (34,66%) Zdecydowana większość 20 (77%) badanej grupy była
krążenia / Cardiac arrest
mieszkańcami miasta (6 kobiet i 14 mężczyzn), a tylko
Politrauma
1 4 5 (19,23%)
6 (23%) 2 kobiety i 4 mężczyzn deklarowało, że mieszka
Multiple trauma
na wsi.
Zatrucia / Intoxication 1 1 2 (7,65%)
W tabeli 6 przedstawiono wykształcenie ankietowanej
Razem / Total 8 18 26 (100%)
grupy. Cztery osoby podały, że posiadają, wykształcenie pod
stawowe (2 kobiety, 2 mężczyzn), prawie połowa wykształ
T a b e l a 6. Wykształcenie pacjentów badanej grupy
cenie zawodowe (3 kobiety i 9 mężczyzn), a ponad 1/5 (po 5
T a b l e 6. Education level in the study group
osób) średnie i wyższe.
Przed pobytem na oddziale jako pracownicy umysłowi
Wykształcenie Kobieta Mężczyzna Ogółem
pracowała połowa badanych 13 (50%), w tym 5 osób posia
Education Female Male Total
dających wykształcenie zawodowe, 3 osoby średnie i 5
Podstawowe
2 2 4 (15,38%)
osób wyższe. Jako pracownicy fizyczni było zatrudnio
Primary
nych 12 osób. Jedna osoba ze względu na swoją niepełno
Zawodowe
3 9 12 (46,15%)
Vocational sprawność od dziecka nie była zatrudniona w ogóle.
Średnie W tabeli 7 przedstawiono strukturę obecnej aktywno
1 4 5 (19,23%)
Secondary
ści zawodowej badanej grupy w swoim zawodzie pra
Wyższe
cują 2 osoby (7,69%), 1 musiała zmienić zawód, więcej
2 3 5 (19,23%)
University
niż ź badanych pracuje czynie zawodowo, ale pozostaje
na rencie (7 osób, tj. 26,92%), natomiast ponad połowa
leczonych na OIOM nie pracuje zawodowo, jest na rencie
T a b e l a 7. Obecna aktywność zawodowa w badanej grupie
lub emeryturze (16 osób, tj. 61,53%).
T a b l e 7. Present employment status in the study group
W tabeli 8 przedstawiono rozkład udzielonych odpo
Procent
wiedzi na pytanie: Jak długo był/ a pan/ i niesprawny/ a
Aktywność zawodowa Liczebność
z ogółu
Employment status Number po pobycie na OIOM?
Percentage
Większość pacjentów deklaruje, że po zakończeniu
Pracuję w swoim zawodzie
2 7,69
leczenia na OIOM była średnio niepełnosprawna 2 3 mie
Employed in previous profession
siące (16 osób, czyli 61,53% ogółu badanych). Więcej niż ź
Pracuję, ale zmieniłem zawód
1 3,84
wymagała rehabilitacji do miesiąca. Tylko 1 osoba potrze
Employed but changed profession
bowała rehabilitacji nie dłużej niż 2 tygodnie.
Pracuję, ale jestem na rencie
7 26,92
W tabeli 9 przedstawiono rozkład udzielonych odpo
Employed with disability pension
wiedzi na pytanie: Czy po pobycie na OIOM stan pana/ i
Nie pracuję (renta lub emerytura)
wymagał opieki rehabilitacyjnej? Jeśli tak, to na czym ona
Not employed (disability or 16 61,53
retirement pension)
polegała? Wszyscy chorzy udzielili pozytywnej odpowiedzi
DALSZE LOSY I JAKOŚĆ ŻYCIA PACJENTÓW PO ODBYTYM LECZENIU NA OIOM 111
T a b e l a 8. Okres niepełnosprawności osób badanych
ne w realizowaniu hobby lub innych przyjemności i nigdy
po zakończeniu leczenia na OIOM
stan zdrowia nie przeszkadzał w życiu towarzyskim.
T a b l e 8. Time of disability of patients after discharge from ICU
Wyniki przeliczone w skali linearnej są znacznie gor
sze od wyników osób zdrowych.
Procent
Okres niepełnosprawności Liczebność
z ogółu
W tabeli 11 zaprezentowano odpowiedzi w skali obja
Disability time Number
Percentage
wów. Ankietowani najczęściej udzielali następujących
Kilka miesięcy / Several months 18 69,23
odpowiedzi:
Do 1 miesiąca / Up to 1 month 7 26,92
1. Czasami odczuwają duszność, mają bóle, potrzebują
Do 2 tygodni / Up to 2 weeks 1 3,85
odpoczynku, mają problemy ze snem, odczuwają osłabienie,
Do tygodnia / Up to 1 week 0 0 są zmęczeni. Czasami stan zdrowia lub leczenie powodo
wały kłopoty finansowe.
2. Nigdy nie odczuwali braku apetytu ani nudności,
T a b e l a 9. Rehabilitacja pacjentów po pobycie na OIOM
nie wymiotowali, nie mieli zaparć, biegunki, a ból nie prze
T a b l e 9. Rehabilitation of patients after ICU stay
szkadzał im w codziennych zajęciach.
Procent
Podobnie jak w tabeli 11, uzyskane wyniki przeliczone
Rodzaj rehabilitacji Liczebność
z ogółu
w skali linearnej są znacznie gorsze od wyników osób zdro
Rehabilitation type Number
Percentage
wych.
Pobyt w szpitalu/na oddziale
W tabeli 12 przedstawiono struktury opisowe dla oceny
rehabilitacyjnym
8 30,77
stanu zdrowia oraz samooceny jakości życia przez osoby
Rehabilitation in hospital/
badane. Osoby badane oceniały stan własnego zdrowia
rehabilitation ward
w skali pomiędzy 1 (bardzo zły) a 7 (doskonały) pkt. Uzy
Rehabilitacja w warunkach
ambulatoryjnych 1 3,85
skano średnio 4,8. Najczęściej była to ocena 5. W takiej
Outpatient rehabilitation
samej skali oceniano jakość własnego życia i uzyskano
Ćwiczyłem/ am w warunkach
średnio 4,5 pkt; najczęściej była to ocena 5. Uśredniony
domowych z rehabilitantem
7 26,92 wynik samooceny stanu zdrowia i jakości życia w skali
Rehabilitation at home with
linearnej jest tylko nieco niższy od wyniku uzyskanego
therapist
w populacji osób zdrowych.
Ćwiczyłem/ am w warunkach
Następnie przedstawiono statystyki opisowe dla oceny
domowych samodzielnie 10 38,46
Self rehabilitation at home personelu OIOM. Osoby badane podobnie wysoko, ponad
ocenę 6, oceniły fachowość, życzliwość oraz umiejętność
w sprawie potrzeby rehabilitacji, ale miała ona różny prze współpracy z pacjentem zarówno lekarzy, jak i pielęgnia
bieg wśród pacjentów badanej grupy. U ponad 38% osób rek oddziału (tab. 13).
rehabilitacja była samodzielna w warunkach domowych,
u ponad 30% przebiegała w szpitalu/na oddziale rehabi
litacyjnym, a u niecałych 27% ćwiczenia odbywały się Analiza związków
w warunkach domowych z rehabilitantem.
Przeprowadzono analizę korelacji rang Spearmana
pomiędzy oceną stanu zdrowia i oceną jakości życia przez
Test jakości życia QLQ C30 osoby badane a udzielonymi odpowiedziami na pytania 5 32.
Analiza ta wykazała szereg istotnych statystycznie związków
Z racji takiego samego formatu przedstawiono uzyskane pomiędzy oceną stanu zdrowia przez osoby badane a udzie
odpowiedzi na pytania 5 32 zarówno w skalach funkcjono lonymi odpowiedziami na pytania. Można stwierdzić, że im
wania, jak i objawów (tab. 10 i 11). W skali funkcjonowania osoby wyżej oceniały własny stan zdrowia, tym rzadziej
osoby badane najczęściej wskazywały na to, że: miały kłopoty przy wykonywaniu męczących czynności,
1. Bardzo często mają kłopoty z wykonywaniem mę rzadziej męczył długi spacer, rzadziej męczył krótki spacer
czących czynności, np. z dzwiganiem. poza domem, rzadziej musiały siedzieć w fotelu lub leżeć
2. Krótki spacer jest męczący czasami lub wcale, długie w łóżku w ciągu dnia, rzadziej były ograniczeni w wyko
spacery czasami męczą. Czasami muszą siedzieć w fotelu nywaniu swojej pracy lub innej codziennej działalności,
lub leżeć w łóżku w ciągu dnia, są ograniczeni w wykonywa rzadziej były ograniczeni w realizowaniu hobby lub innych
niu swojej pracy lub innej codziennej działalności. Czasami przyjemności, rzadziej odczuwały duszność, rzadziej potrze
występują trudności w czytaniu gazety, oglądaniu telewizji, bowały odpoczynku, rzadziej miewały trudności ze snem,
czasami występuje uczucie spięcia, czasami zmartwienia, rzadziej odczuwały osłabienie, rzadziej nie miały apetytu,
rozdrażnienia, przygnębienia, trudności w zapamiętywaniu, rzadziej odczuwały nudności, rzadziej miały biegunkę, rza
czasami stan zdrowia zakłócał życie rodzinne. dziej były zmęczone, rzadziej ból przeszkadzał w codzien
3. Nigdy nie potrzebują pomocy przy jedzeniu, ubiera nych zajęciach, rzadziej czuły się spięte, rzadziej czuły się
niu, myciu lub korzystaniu z toalety. Nigdy nie są ograniczo przygnębione, rzadziej miały trudności w zapamiętywaniu,
112 ELŻBIETA CIESIOAKIEWICZ, WAODZIMIERZ MAJEWSKI
T a b e l a 10. Kwestionariusz QLQ C30 z odpowiedziami w skali funkcjonowania w porównaniu z wartościami osób zdrowych [8]
T a b l e 10. QLQ C30 questionnaire with answers to questions of the functional scale. Comparison with healthy persons [8]
Skala funkcjonowania procent odpowiedzi Przekształcenie linearne
Functional scale % of answers Linear transformation
Nr pytania
Question number nigdy czasami dość często bardzo często wynik średni QoL osób zdrowych
QoL
never seldom often very often raw score QoL of healthy persons
F.1
3,85% 23,08% 34,62% 38,46% 3,08 31
Dzwiganie / Strenous activity
F.2
3,85% 42,31% 30,77% 23,08% 2,73 42
Długi spacer / Long walk
F.3
30,77% 30,77% 23,08% 15,38% 2,23 59 F1 5 = 90,1 ą 16,7
Krótki spacer / Short walk
F1 5 = 52,6*
F.4
11,54% 42,31% 26,92% 19,23% 2,54 49
Leży w dzień / In bed at daytime
F.5
Asysta w czynnościach domowych 69,23% 19,23% 0,00% 11,54% 1,54 82
Needed help at home
R.6
30,77% 46,15% 11,54% 11,54% 2,04 65
Ograniczenie w pracy / Limited work
R1 2 = 88 ą 22,9
R1 2 = 68*
R.7
46,15% 30,77% 11,54% 11,54% 1,88 71
Ograniczenie w hobby / Limited hobbies
E.21
38,46% 42,31% 15,38% 3,85% 1,85 72
Spięty / Tense
E.22
11,54% 65,39% 19,23% 3,85% 2,19 60
Martwił się / Worried
E21 24 = 78,7 ą 21
E21 24 = 67,75*
E.23
26,92% 53,85% 15,38% 3,85% 1,96 68
Rozdrażniony / Irritable
E.24
30,77% 57,69% 3,85% 7,69% 1,88 71
Przygnębiony / Depressed
C.20
Trudność w czytaniu, oglądaniu telewizji 38,46% 46,15% 7,69% 7,69% 1,85 72
Difficulty in reading or watching TV
C20 + C25 = 91,2 ą 17
C20 + C25 = 68,5*
C.25
Trudność w zapamiętywaniu 26,92% 50,00% 15,38% 7,69% 2,04 65
Difficulty in remembering things
S.26
Zakłócenia życia rodzinnego 30,77% 50,00% 11,54% 7,69% 1,96 68
Family life disturbances
S26 + S27 = 91 ą 19,4
S26 + S27 = 69,5*
S.27
Przeszkoda w życiu towarzyskim 42,31% 34,62% 15,38% 7,69% 1,88 71
Problem in social life
F funkcje fizyczne / physical functioning; R pełnienie roli / role functioning; E funkcje emocjonalne / emotional functioning; C funkcje poznawcze /
cognitive functioning; S funkcje społeczne / social functioning;
* wynik średni uzyskany w obecnym badaniu / mean value in the present study
rzadziej stan zdrowia zakłócał życie rodzinne oraz rzadziej rzadziej wymiotowały, rzadziej miały biegunkę, rzadziej
stan zdrowia przeszkadzał w życiu towarzyskim. były zmęczone, rzadziej ból przeszkadzał w codziennych
Analiza korelacji rang Spearmana wykazała szereg zajęciach, rzadziej czuły się przygnębione, rzadziej miały
istotnych statystycznie związków pomiędzy oceną jako trudności w zapamiętywaniu, rzadziej stan zdrowia zakłócał
ści życia przez osoby badane a udzielonymi odpowiedziami życie rodzinne, rzadziej stan zdrowia przeszkadzał w życiu
na pytania. Można również stwierdzić, że im osoby wyżej towarzyskim oraz rzadziej stan zdrowia lub leczenie powo
oceniały swoją jakość życia, tym rzadziej długi spacer ich dowały kłopoty finansowe.
męczył, rzadziej krótki spacer poza domem ich męczył, rza Następnie przeprowadzono analizę korelacji rang Pear
dziej musiały siedzieć w fotelu lub leżeć w łóżku w ciągu sona pomiędzy oceną stanu zdrowia i oceną jakości życia
dnia, rzadziej były ograniczane w wykonywaniu swojej przez osoby badane a wiekiem pacjentów, długością okresu
pracy lub innej codziennej działalności, rzadziej były pobytu na Oddziale Intensywnej Terapii oraz okresem, który
ograniczane w realizowaniu hobby lub innych przyjem minął od pobytu. W tabeli 14 przedstawiono współczynniki
ności, rzadziej potrzebowały odpoczynku, rzadziej mie korelacji z przeprowadzonych analiz.
wały trudności ze snem, rzadziej odczuwały osłabienie, Analiza korelacji rang Pearsona nie wykazała istotnych
rzadziej nie miały apetytu, rzadziej odczuwały nudności, statystycznie związków pomiędzy oceną stanu zdrowia
DALSZE LOSY I JAKOŚĆ ŻYCIA PACJENTÓW PO ODBYTYM LECZENIU NA OIOM 113
T a b e l a 11. Kwestionariusz QLQ C30 z odpowiedziami w skali objawów w porównanie z wartościami osób zdrowych [8]
T a b l e 11. QLQ C30 questionnaire with answers to questions of the symptom scale. Comparison with healthy persons [8]
Skala objawów procent odpowiedzi Przekształcenie linearne
Symptom scale % of answers Linear transformation
Nr pytania
Question number
nigdy czasami dość często bardzo często wynik średni QoL osób zdrowych
QoL
never seldom often very often raw score QoL of healthy persons
Z.10
3,85% 46,15% 30,77% 19,23% 2,65 55
Odpoczynek / Need rest
Z.12 S10 + 12 + 18 = 17,1 ą 22
15,38% 53,85% 15,38% 15,38% 2,31 44
Osłabienie / Felt weak S10 + 12 + 18 = 50*
Z.18
7,69% 53,85% 15,38% 23,08% 2,54 51
Zmęczony / Fatigue
NW.14
69,23% 23,08% 0,00% 7,69% 1,46 15
Nudności / Nausea
S14 + 15 = 2,8 ą 9,9
S14 + 15 = 14*
NW.15
73,08% 19,23% 3,85% 3,85% 1,38 13
Wymioty / Vomiting
B.9
23,08% 46,15% 15,38% 15,38% 2,23 41
Bóle / Pain
S9 + 19 = 15,4 ą 24,4
B.19
S9 + 19 = 39*
Ból przeszkadzał 38,46% 26,92% 19,23% 15,38% 2,12 37
Pain interfering
Poszczególne objawy / Single symptoms
Pyt. 8 / Quest. 8
30,77% 42,31% 7,69% 19,23% 2,15 38 8,1 ą 20,3
Duszności / Dyspnea
Pyt. 11 / Quest. 11
34,62% 38,46% 11,54% 15,38% 2,08 36 16,4 ą 27,2
Bezsenność / Insomnia
Pyt. 13 / Quest. 13
53,85% 30,77% 7,69% 7,69% 1,69 23 5,4 ą 16
Brak apetytu / Apetite loss
Pyt. 16 / Quest. 16
53,85% 26,92% 7,69% 11,54% 1,77 26 3,6 ą 13,7
Zaparcia / Constipation
Pyt. 17 / Quest. 17
57,69% 26,92% 7,69% 7,69% 1,65 22 2,8 ą 11,7
Biegunka / Diarrhea
Pyt. 28 / Quest. 28
Kłopoty finansowe 34,62% 38,46% 7,69% 19,23% 2,12 37 6,0 ą 18,2
Financial difficulties
Z zmęczenie / fatigue; NW nudności, wymioty / nausea, vomiting; B bóle / pains;
*wynik średni uzyskany w obecnym badaniu / mean value in the present study
T a b e l a 12. Kwestionariusz QLQ C30 z samooceną stanu zdrowia oraz jakości życia przez osoby badane w porównaniu z populacją osób zdrowych [8]
T a b l e 12. QLQ C30 questionnaire with self assessment of health status and quality of life in the study group compared with healthy persons [8]
QoL osób
Samoocena Średnia Mediana Maksimum Wynik średni zdrowych
ą SD Minimum QoL
Self assessment Mean Median Maximum Raw score QoL of healthy
persons
Stanu zdrowia
4,79 5 1,5 1* 7** 4,79 63,2
Health status
Jakości życia
4,54 5 1,67 1 7 4,54 59
Quality of life
QoL ogólnie
4,67 61 70,8 ą 22,1
QoL total
* wynik najgorszy / worst score; ** wynik najlepszy / best score
i oceną jakości życia przez osoby badane a wiekiem pacjen analizy testem Kruskala Wallisa. W tabeli 15 przedstawiono
tów, długością pobytu na oddziale oraz okresem, który minął statystyki opisowe z przeprowadzonych analiz.
od pobytu. Stwierdzono, że nie było istotnych statystycznie różnic
Następnie sprawdzono czy osoby o różnym rozpozna pomiędzy osobami, które miały odmienne rozpoznanie
niu różniły się między sobą pod względem oceny własnego pod względem oceny własnego stanu zdrowia oraz oceny
stanu zdrowia oraz jakości życia. W tym celu wykonano jakości życia.
114 ELŻBIETA CIESIOAKIEWICZ, WAODZIMIERZ MAJEWSKI
T a b e l a 13. Ocena personelu OIOM SPSK nr 2 przez osoby badane
T a b e l a 13. Assessment of ICU Second Clinical Hospital staff by the patients
Ocena / Assessment Średnia / Mean Mediana / Median ą SD Minimum Maksimum / Maximum
Fachowość
6,27 7 1,34 1* 7**
Professionalism
Życzliwość
6,27 7 1,37 1 7
Kindness
Umiejętność współpracy z pacjentem
6,27 7 1,4 1 7
Cooperation with the patient
Fachowość
6,19 7 1,41 1 7
Professionalism
Życzliwość
6,15 7 1,38 1 7
Kindliness
Umiejętność współpracy z pacjentem
6,31 7 1,32 1 7
Cooperation with the patient
* wynik najgorszy / worst score; ** wynik najlepszy / best score
T a b e l a 14. Współczynniki korelacji rang Pearsona pomiędzy oceną
stanu zdrowia i oceną jakości życia przez osoby badane a wiekiem Omówienie wyników i dyskusja
pacjentów, długością pobytu na oddziale oraz okresem, który minął
od leczenia
Oddział Intensywnej Terapii to miejsce, w którym
T a b l e 14. Pearson s r correlation coefficients for self assessment of
można udzielić pomocy chorym w różnego rodzaju sta
health status and quality of life vs. age, hospital duration, and time
nach krytycznych. Obecnie wśród badaczy znacznie wzro
from treatment
sło zainteresowanie oceną wyników odległych, takich jak
Współczynnik korelacji rang Pearsona
przeżywalność i jakość życia chorych, a nie wystarcza tylko
Pearson s r correlation coefficient
sama ich śmiertelność [9, 10, 11, 12, 13, 14]. Śmiertelność
Zmienne
ocena stanu zdrowia ocena jakości życia
Variables wśród pacjentów leczonych na OIOM waha się w grani
self assessment of self assessment of
cach 16,5 32,5% [15, 16, 17]. W badaniu własnym odsetek
health status quality of life
zgonów na oddziale jest nieco wyższy i wynosi 34,4 46,9.
Wiek / Age 0,24* 0,28
W Polsce, poza badaniami oceniającymi jakość życia
Długość pobytu
chorych po leczeniu na OIOM, jakie zapoczątkowali w latach
na oddziale 0,3 0,34
90. ubiegłego stulecia Wołowicka i wsp., inne badania nie
Hospital duration
znalazły kontynuacji wśród pozostałych krajowych autorów
Okres, który minął
[14, 17, 18, 19, 20]. Badania obejmują grupy pacjentów m.in.
od pobytu / Time -0,22 -0,2
po urazach wielonarządowych, po reanimacji i resuscytacji
from end of treatment
krążeniowo oddechowej oraz po obrażeniach ośrodkowego
* p < 0,05
T a b e l a 15. Statystyki opisowe dla oceny stanu zdrowia i jakości życia w podziale na rozpoznanie u osób badanych
T a b l e 15. Descriptive statistics for assessment of health status and quality of life versus diagnosis in the patients
Średnia ocena
Liczebność
Ocena / Assessment Rozpoznanie / Diagnosis Mean value SD ą
Number of patients
(skala 1 7 scale)
ostra niewydolność krążeniowo oddechowa
5 4,75 1,26
acute cardiopulmonary failure
ostra niewydolność krążeniowo oddechowa po operacji
Ocena stanu zdrowia
5 5,25 0,96
acute cardiopulmonary failure after surgery
Assessment of health
status nagłe zatrzymanie krążenia / cardiac arrest 9 4,56 1,94
politrauma / multiple trauma 5 5,2 1,48
zatrucie lekami / drug intoxication 2 4 1,41
ostra niewydolność krążeniowo oddechowa
5 4,75 1,26
acute cardiopulmonary failure
ostra niewydolność krążeniowo oddechowa po operacji
Ocena jakości życia
5 5,25 0,96
acute cardiopulmonary failure after surgery
Assessment of quality
of life nagłe zatrzymanie krążenia / cardiac arrest 9 4,33 1,8
politrauma / multiple trauma 5 4,8 1,92
zatrucie lekami / drug intoxication 2 3 2,83
Analizy testem Kruskala Wallisa dostarczyły następujących wyników: ocena stanu zdrowia: �2(4) = 1,57; p = 0,815; ocena jakości życia: �2(4) = 1,98; p = 0,739
Results of Kruskal Wallis test: assessment of health status: �2(4) = 1.57; p = 0.815; assessment of quality of life: �2(4) = 1.98; p = 0.739
DALSZE LOSY I JAKOŚĆ ŻYCIA PACJENTÓW PO ODBYTYM LECZENIU NA OIOM 115
układu nerwowego leczonych na oddziałach intensywnej w badaniach Wołowickiej i wsp. potwierdzono, że wiek ma
terapii. Głównym narzędziem badawczych użytym do badań tylko wpływ na ocenę własnego zdrowa [31]. Być może
przez Wołowicką i wsp. była skala QLQ C30, SIP, a w póz badania wieloośrodkowe na większych grupach pacjentów
niejszych badaniach wykorzystano także kwestionariusz dałyby jednoznaczną odpowiedz na to pytanie.
WHOQOL. Również w badaniu własnym posłużono się Uważa się, że czas pobytu na OIOM ma wpływ na ogólną
standaryzowanym kwestionariuszem QLQ C30. W rodzi ocenę jakości życia, co można potwierdzić w licznych bada
mym piśmiennictwie nie znaleziono badań mogących słu niach zagranicznych [9, 10, 22, 27]. Średni czas pobytu jest
żyć porównaniu wyników z populacją osób zdrowych, stąd bardzo zróżnicowany 4 dni [22], 8 ą 3 dni [13], 13 dni [27],
posłużono się wynikami badań populacji niemieckiej jako 20 ą 10 dni [31]. Wyjaśnieniem tego może być fakt, że bada
zbliżonej do populacji polskiej. nia te były prowadzone na oddziałach intensywnej opieki
Badania międzynarodowe charakteryzują się bardzo o różnych profilach, a pacjenci są przyjmowani w trybie
dużym zróżnicowaniem merytorycznym i metodologicz planowym po zabiegach operacyjnych lub w trybie nagłym.
nym. Najwięcej prac badawczych o jakości życia pacjen Celem uniknięcia tych odchyleń w pracy własnej wprowa
tów po pobycie na oddziałach intensywnej opieki ukazało dzono cezurę czasową minimum 14 dób pobytu na OIOM,
się w ostatnim dziesięcioleciu XX w. Do oceny jakości stąd średnia liczba dni pobytu to 29,7, a najdłuższy pobyt
życia i wyników długoterminowych po leczeniu chorych trwał 117 dni. W przedstawionym materiale badawczym
na OIOM wykorzystywane są najczęściej skale SF 36 lub nie wykazano istotnych różnic pomiędzy czasem leczenia
EQ 5D, a czasami obie jednocześnie [9, 10, 13, 16, 21, 22, pacjentów na OIOM a oceną stanu zdrowia i jakości życia,
23, 24, 25]. Opracowano nawet specjalny kwestionariusz co potwierdzają również badania wykonane przez Orwe-
dla pacjentów w stanie krytycznym, jednakże w opinii lius i wsp. [24].
autorów u pacjentów po pobycie na OIOM nie nadaje się Wyniki subiektywnej oceny ogólnego stanu zdrowia
do pełnej oceny jakości życia jako wyniku odległego, gdyż i jakości życia są skoncentrowane przede wszystkim na cho
nie obejmuje on wszystkich jej składowych [26]. Przeżycie rym. Ma to szczególne znaczenie dla pacjentów OIOM.
chorego po zakończeniu leczenia na oddziale jest ważnym Po przebyciu poważnych stanów chorobowych pacjenci
czynnikiem decydującym o wyniku długoterminowym. Jest ci nie są w stanie wykonać samodzielnie wielu najprost
wiele prac, w których oceniano jakość życia pacjentów w 3, szych czynności życia codziennego bez fizycznego zmęcze
4, 6, 12 i 18 miesięcy po leczeniu na OIOM [9, 10, 19, 21, nia i wyczerpania. Wskazuje na to większość odpowiedzi
22, 24, 27, 28, 29], a tylko w nielicznych badaniach okres na pytania kwestionariusza, gdzie wartość punktacji pacjen
ten był dłuższy niż 2 lata [13, 14, 15, 16, 17]. tów po leczeniu na OIOM jest znacznie niższa od punktacji
W badaniu własnym oceniano przeżycie przez chorych osób zdrowych.
leczonych na OIOM 2 7 lat. Z badanej grupy 2 lata przeżyło W pracy własnej przedstawiono także ocenę ogólnej
46% pacjentów, a 7 lat 15%. Podobne wyniki uzyskali jakości życia pacjentów 2 7 lat po zakończeniu leczenia
Wołowicka i wsp., a co do innych lat wyniki znacznie się na OIOM. Pacjenci po przeżyciu stanu krytycznego ogólną
różnią [14, 17]. Natomiast Cabral i wsp. w swoich badaniach jakość życia w skali 1 7 oceniali dość dobrze i utrzymywała
wykazują przeżywalność po 2 latach w granicach 36% [15], się ta ocena na poziomie średnim 4,67 (61 w skali linearnej
a Ulvik i wsp. podają przeżywalność chorych po 7 latach w porównaniu z 70,8 dla populacji osób zdrowych). Różnica
w granicach 66% [13]. Czas, jaki upłynął od momentu zakoń ta jest mniejsza niż w poszczególnych pytaniach kwestio
czenia leczenia w pracy własnej nie miał wpływu na ocenę nariusza. Może to wskazywać na pewną dozę optymizmu
jakości życia i stanu zdrowia badanych osób. Obserwuje byłych pacjentów OIOM, siłę, która pozwala im przetrwać.
się również, że na OIOM poddaje się leczeniu coraz wię Taki wynik potwierdzają również badania w piśmiennictwie
cej chorych w wieku podeszłym. Średnia wieku pacjentów polskim dotyczące jakości życia osób leczonych na oddziale,
poddanych leczeniu na tych oddziałach waha się w grani ze szczególnym uwzględnieniem obrażeń [31]. Chorzy
cach 65 80 lat [9, 13, 15, 22, 24, 30]. w pytaniach dotyczących jakości życia i oceny własnego
Średni wiek pacjentów w pracy własnej wynosił 56,4 lat zdrowia nieznacznie lepiej oceniali swoją globalną jakość
(28 79 lat). Najliczniejsza grupa badanych osób znajdowała życia niż poczucie własnego zdrowia. Analogiczne wyniki
się w przedziale wiekowym 61 79 lat (53%) i dominowali uzyskali Wołowicka i wsp. [19]. W analizowanym piśmien
mężczyzni. Podobną grupę wiekową, a także przedział wie nictwie zagranicznym zauważono również, że wielu autorów
kowy badali Wołowicka i wsp. [14] oraz Wehler i wsp. [29]. ocenia jakość życia zarówno przed, jak i po zakończeniu
Obecne badanie nie potwierdziło tego, że wiek badanej leczenia na oddziałach intensywnej terapii w celu jej porów
grupy osób ma wpływ na ocenę ich jakości życia i ocenę nania [9, 10, 13, 15, 21, 27]. W badaniach przeprowadzonych
własnego zdrowia. Jednakże w innych badaniach prowa przez Baldwin i wsp. i Ulvik i wsp. wykazano znaczne gor
dzonych przez Granja i wsp. oraz Orwelius i wsp. stwier szą jakość życia po opuszczeniu oddziału niż przed lecze
dzono, że wiek ma wpływ na ogólną ocenę jakości życia niem [10, 13]. Gorszą jakość życia mieli również pacjenci
[22, 24], co potwierdzają wyniki Abelha i wsp., w których w analizowanych badaniach dokonanych przez Cuthbertson
wiek jest determinantą wpływającą na ocenę jakości życia i wsp. oraz Wołowicką i wsp., ale w porównaniu z populacją
zarówno u kobiet, jak i u młodych mężczyzn [9]. Natomiast ludzi zdrowych [16, 19]. Również wcześniej występujące
116 ELŻBIETA CIESIOAKIEWICZ, WAODZIMIERZ MAJEWSKI
choroby obniżają jakość życia u pacjentów po pobycie grupa badanych. W badaniach przeprowadzonych przez
na OIOM [24]. W kilku badaniach wykazano spadek jako Wołowicką i wsp. wykazano również duże problemy finan
ści życia zarówno przed, jak i po opuszczeniu oddziału, ale sowe wśród pacjentów po odbytym leczeniu na OIOM [19].
wzrastającą poprawę jakości życia wraz z upływem czasu W analizowanym materiale stwierdzono przewidywalne
[12, 15, 16, 27, 32] u większości chorych [9, 27]. Jedynie zależności potwierdzone badaniami statystycznymi. Im
Abelha i wsp. wykazali poprawę jakości życia pacjentów wyżej pacjenci oceniali stan zdrowia i jakość życia, tym
po zakończonym leczeniu na OIOM. Badania te dotyczyły rzadziej mieli oni problemy we wszystkich sferach życia
głównie chorych kierowanych do planowanych zabiegów fizycznego, społecznego oraz psychicznego. W ocenie
chirurgicznych (85%), z wyłączeniem zabiegów kardiochi własnej badani również oceniali pracę personelu oddziału,
rurgicznych, wymagających kontynuacji leczenia na OIOM m.in.: fachowość, życzliwość oraz umiejętność współpracy
[9]. Nieliczni autorzy zagraniczni twierdzą, że rozpoznanie z pacjentem. Zarówno lekarze, jak i pielęgniarki pracujące
chorobowe przy przyjęciu na OIOM ma wpływ na ocenę na oddziale we wszystkich trzech ocenach otrzymali wyso
jakości życia pacjentów [15, 27]. Obecne badanie tego nie kie noty swej pracy oraz zaangażowania.
potwierdza. W przedstawionym materiale badawczym inte Podsumowując, przy ocenie jakości życia pacjentów
resujący również jest okres niepełnosprawności, jaki wystą po odbytym leczeniu na OIOM czuje się pewien niedo
pił po odbytym leczeniu na OIOM u badanych pacjentów, syt związany z niewielką możliwością dokładniejszego
bo aż u 70% trwał kilkanaście miesięcy, w tym 4 osoby porównania wyników z innymi ośrodkami, a w szczegól
są nadal niepełnosprawne, natomiast połowa pacjentów ności w warunkach polskich. Pomimo licznych doniesień
musiała korzystać z profesjonalnej opieki rehabilitacyjnej. o pomiarze jakości życia u pacjentów po leczeniu w ośrod
Stwierdza się również fakt, że prawie 40% badanych nadal kach intensywnej terapii, w piśmiennictwie zagranicznym
pracuje, w tym ponad 25%, pomimo iż jest na rencie, pra niezwykle trudno jest się odnieść do tych wyników i wycią
cuje czynnie zawodowo i tylko 1 osoba badana musiała gnięcie szerszych wniosków jest trudne, gdyż w badaniach
zmienić zawód. Na uwagę zasługuje tutaj również wiek tych wykorzystywano różne skale oraz różny był czas, jaki
pacjentów w dniu badania 54% osób było w wieku > 61 upłynął od opuszczenia oddziału. Ograniczeniem tego
lat, a biorąc pod uwagę wiek emerytalny w Polsce 65 lat badania również był brak wyników pomiaru jakości życia
(dla kobiet 60), okazuje się, że na 25 osób pracujących przed przed pobytem na oddziale, co jest zrozumiałe. Wydaje się,
pobytem na OIOM 10 pracuje nadal, 3 powróciły do pracy że do oceny miarodajnych wyników efektywności leczenia
na pełnym etacie, a 1 z nich zmieniła zawód. Większa część pacjentów na OIOM należałoby przeprowadzić ujednolicone
jednak (w tym 7 pracujących) pobiera świadczenia rentowe badania wieloośrodkowe na dużej liczbie pacjentów.
lub emerytalne.
W badaniach własnych pacjenci w skali funkcjonowania
najczęściej zgłaszali problemy przy wykonywaniu męczą Wnioski
cych czynności, np. podczas dzwigania, a także męczyły ich
długie spacery; w skali objawów widzieli potrzebę odpo Bazując na powyższym materiale badań można wysu
czynku i odczuwali zmęczenie. Zmęczenie zgłaszało 73% nąć następujące wnioski:
badanych chorych, w tym 23% często i bardzo często. Rów 1. Większość pacjentów, którzy przeżyli pobyt na Od
nież w analizie badań zagranicznych przeprowadzonych dziale Intensywnej Opieki Medycznej swój stan zdrowia,
przez Granja i wsp. zwrócono uwagę na dość częste zgła podobnie jak i jakość życia, ocenia na poziomie dobrym.
szane przez pacjentów zmęczenie [22]. Natomiast najmniej 2. Im wyżej pacjenci oceniali własną jakość życia i po
problemów było z samoopieką 70%. Znacznie więcej, czucie zdrowia, tym rzadziej zgłaszali problemy zarówno
bo 85% nie miało problemów z samoopieką w badaniach w skali funkcjonowania, jak i objawów.
przeprowadzonych przez Ulvik i wsp. [13]; także swoje 3. Prawie połowa badanych pacjentów przeżyła 24
funkcjonowanie w życiu społecznym pacjenci oceniali miesiące od zakończenia leczenia na Oddziale Intensyw
dobrze. W skali objawów aż 76% pacjentów zgłaszało ból, nej Terapii.
a u 62% przeszkadzał im on w wykonywaniu codziennych 4. Kwestionariusz w polskiej wersji QLQ C30
czynności. W innym badaniu wykazano mniejszą liczbę (wersja 3,0) w świetle przeprowadzonych badań można
chorych, którzy zgłaszali dolegliwości bólowe (58%), ale uznać za przydatne narzędzie do pomiaru badań u chorych
badanie to dotyczyło pacjentów, u których czas przeżycia po przebytym leczeniu na OIOM.
od zakończenia leczenia na OIOM wynosił 2 lata. Zaburze
nia snu zgłaszało 65%, ale tylko u 15% występowały one
Piśmiennictwo
bardzo często. Podobne wyniki uzyskali Girard i wsp. [32].
Utrzymujące się kłopoty ze snem u pacjentów potwier
1. Grabowska Gaweł A.: Wybrane zagadnienia z pielęgnacji i leczenia
dzono również w innych badaniach zagranicznych i polskich
chorych na oddziale intensywnej terapii dla studentów pielęgniarstwa.
[22, 24, 31]. Według Schellinga również wielu niemieckich
Wyd. Nauk. Uniw. M. Kopernika, Bydgoszcz 2008.
pacjentów zgłasza problemy ze snem po odbytym leczeniu
2. Szulc R.: Wybrane problemy deontologiczne w intensywnej terapii
na OIOM [33]. O kłopotach finansowych donosi dość duża dorosłych. Anest Intens Ter. 1999, 31, Suppl. 3, 19 25.
DALSZE LOSY I JAKOŚĆ ŻYCIA PACJENTÓW PO ODBYTYM LECZENIU NA OIOM 117
3. Szulc R.: Intensywna terapia: jej możliwości i granice. Psychiatria jakością życia chorych leczonych w intensywnej terapii ze szczególnym
w Praktyce Ogólnolekarskiej 2004, 4, 3, 113 117. uwzględnieniem obrażeń. In: Jakość życia w naukach medycznych. Ed.
4. Aoś J., Kamińska Tymińska S., Janiak A.: Wybrane elementy opieki L. Wołowicka, Akad. Med. w Poznaniu, Poznań 2001, 212 219.
i pielęgnacji pacjenta w stanie zagrożenia życia. In: V Zjazd Polskiego 21. Gaszyński W., Gaszyński T.: Ocena wyników leczenia na oddziałach
Towarzystwa Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opieki, intensywnej terapii na podstawie jakości życia pacjentów. Prz Piśm
Stare Jabłonki 2007, 59 64. Chir. 2006, 74 78.
5. Randio Z.: Spotkania z anestezjologią i intensywną terapią 1959 1999. 22. Granja C., Lopes A., Moreira S., Dias C., Costa Pereira A., Carneiro A.:
Anest Intens Ter. 1999, 31, 149 154. Patients recollections of experiences in the intensive care unit may
6. Kusza K.: Co nowego w intensywnej terapii standardy, protokoły, affect their quality of life. Critcal Care. 2005, 9, 2, 96 109.
aspekty prawne prowadzenia uporczywej terapii. Przew Lek. 2009, 23. Kucewicz E., Czech B., Wojarski J., Juszczyk G., Czaban S., Siemiąt-
1, 239 241. kowski A.: Ocena wyników leczenia w oddziałach intensywnej terapii
7. European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC) na podstawie jakości życia pacjentów w kilka miesięcy po zakończeniu
Scoring Manual. EORTC, Brussels 2008. hospitalizacji rozważania na podstawie przeglądu piśmiennictwa.
8. Schwartz R., Hinz A.: Reference data for the quality of life question Anest Intens Ter. 2002, 34, 27 30.
naire EORTC QLQ C 30 in the German population. Eur J Cancer. 24. Orwelius L., Nordlund A., Nordlund P., Edell Gustafsson U., Sjoberg F.:
2001, 37, 1345 1351. Prevalence of sleep disturbances and long term reduced health related
9. Abelha F., Santos C., Baross H.: Quality of life before surgical ICU quality of life after critical care: a prospective multicenter cohort study.
admission. BMC Surg. 2007, 7, 23. Critical Care. 2008, 12 (4), 97.
10. Baldwin F.J., Hinge D., Dorset J., Boyd O.F.: Quality of life and persi 25. Ylipalosaari P., Ala Kokko T.I., Laurila J., Ohtonen P., Syrj�l� H.:
sting symptoms in intensive care unit survivors: implications for care Intensive care unit acquired infection has no impact on long term
after discharge. BMC Rec Notes. 2009, 2, 160. survival or quality of life: a prospective cohort study. Crit Care. 2007,
11. Chrobak M.: O ocenie, jakości życia zależnej od stanu zdrowia. Probl 11 (2), 35.
Pielęg. 2009, 17 (2), 123 127. 26. Fernandez R.R., Sanchez Cruz J.J., Vazquez Mata G.: Validation of
12. Griffiths J.A., Morgan K., Barber V.S., Young J.D.: Study protocol: a quality of life questionnaire for critically ill patients. Intensive Care
The Intensive Care Outcome Network (ICON) study. BMC Health Med. 1996, 22, 1034 1042.
Serv Res. 2008, 8, 132. 27. Filidissis G., Zidianakis V., Tsigou E., Koulenti D., Katostaras T.,
13. Ulvik A., Kvale R., Wentzel Larsen T., Flaatten H.: Quality of life 2 7 Economou A. et al.: Quality of life outcome of critical care survivors
years after major trauma. Acta Anesthesiol Scand. 2008, 52, 195 201. eighteen months after discharge from intensive care. Croat Med J. 2007,
14. Wołowicka L., Trojanowska I., Bartkowska Śniatowska A., Kozie- 12, 48 (6), 814 821.
rowski T., Podlaszewska J., Lewandowska B.: Jakość życia chorych 28. Hofhuis J.G., Spronk P.E., Schrijvers G.J., Rommes J.H., Bakker J.:
po resuscytacji krążeniowo oddechowej. W: Jakość życia w naukach The impact of critical illness on perceived health related quality of
medycznych. Red. L. Wołowicka. Akad. Med. w Poznaniu, Poznań life during ICU treatment, hospital stay, and after hospital discharge:
2001, 202 211. a long term follow up study. Chest. 2008, 133 (2), 377 385.
15. Cabral C., Teixeira C., Oliveira C., Hass J., Azzolin K.: Mortality as 29. Wehler M., Geise A., Hadzionerovic D., Aljukic E., Reulbach U.,
sessment and quality of life two years after discharge from the ICU: Hahn E.G. et al.: Health related quality of life of patients with multiple
preliminary data from a prospective cohort. Ter Intensiva. 2009, 21 organ dysfunction: individual changes and comparison with normative
(1), 18 24. population. Crit Care Med. 2003, 31 (4), 1094 1101.
16. Cuthbertson B.H., Roughton S., Jenkinson D., MacLennan G., Vale L.: 30. De Rooij S., Govers A.C., Korevaar J.C., Giesbers A.W., Levi M.,
Quality of life five years after intensive care: a cohort study. Crit Care. De Jonge E.: Cognitive, functional, and quality of life outcomes of
2010, 14, 1, R6. patients aged 80 and older who survived at least 1 year after planned
17. Wołowicka L., Trojanowska I., Bartkowska Śniatowska A.: Jakość życia or unplanned surgery or medical intensive care treatment. J Am Geriatr
chorych po urazach wielonarządowych. Post Pielęg Prom Zdrowia. Soc. 2008, 5, 56 (5), 816 822.
1998, 13, 168 174. 31. Wołowicka L., Jaracz K., Trojanowska I., Bartkowska Śniatowska A.:
18. Wołowicka L.: Przegląd badań nad jakością życia chorych po intensyw Jakość życia po intensywnej terapii stanów nieprzytomności. Anest
nej terapii. W: Jakość życia w naukach medycznych. Red. L. Wołowicka. Intens Ter. 1999, 31, 3, 328.
Akad. Med. w Poznaniu, Poznań 2001, 193 200. 32. Girard T.D., Shintani A.K., Jackson J.C., Gordon S.M., Pun BT.,
19. Wołowicka L., Jaracz K., Wronka K., Bartkowska Śniatowska A., Małecka Henderson M.S. et al.: Risk factors for post traumatic stress disorder
J.: Jakość życia pacjentów po wybranych stanach krytycznych leczonych symptoms following critical illness requiring mechanical ventilation:
w intensywnej terapii. Post Pielęg Prom Zdrowia. 1997, 11, 104 109. a prospective cohort study. Crit Care. 2007, 11 (1), R28.
20. Wołowicka L., Bartkowska Śniatowska A., Trojanowska I., Torliń- 33. Schelling G.: Langenzeitfolgen der Intensivtherapie. Pflegenintensiv.
ski T., Podlaszewska Kirkor A., Piechocka E.: Badania własne nad 2008, 1, 11 13.

Wyszukiwarka