Systemy zabezpieczeń
Systemy zabezpieczeń
według normy IEC 60601-2-1
według normy IEC 60601-2-1
Agata Latała
Szkoła Fizyki Akceleratorów Medycznych, Świerk 2007
Udział zabezpieczeń w systemie
Udział zabezpieczeń w systemie
sterowania
sterowania
ZABEZPIECZENIA
11/10/2007 Agata Latała 2
Podział zabezpieczeń (I)
Podział zabezpieczeń (I)
ZABEZPIECZENIA
DOSTARCZENIE
OCHRONA PACJENTA
OCHRONA MASZYNY
WA
AŚCIWEJ DAWKI
I PERSONELU
PRZED PRZED URAZAMI PRZED PORAŻENIEM
PROMIENIOWANIEM MECHANICZNYM ELEKTRYCZNYM
Uwaga: Powyższy podział nie wynika z normy 60601-2-1!
11/10/2007 Agata Latała 3
Podział zabezpieczeń (II)
Podział zabezpieczeń (II)
ZABEZPIECZENIA
AKTYWNE PRZED
AKTYWNE PODCZAS
ZAA

CZENIEM
NAPROMIENIANIA
PROMIENIOWANIA
11/10/2007 Agata Latała 4
Projektowanie zabezpieczeń
Projektowanie zabezpieczeń
Stan pojedynczego uszkodzenia:
Stan, w którym jeden środek ochrony
przed zagrożeniem bezpieczeństwa w
urządzeniu jest uszkodzony lub
występuje jeden zewnętrzny stan
nienormalny.
11/10/2007 Agata Latała 5
Norma 60601-2-1
Norma 60601-2-1
" Warunki środowiskowe
" Ochrona przed zagrożeniami porażeniem
elektrycznym
" Ochrona przed zagrożeniami
mechanicznymi
" Ochrona przed zagrożeniami
wywołanymi niepożądanym lub
nadmiernym promieniowaniem
11/10/2007 Agata Latała 6
Norma 60601-2-1
Norma 60601-2-1
" Ochrona przed zagrożeniem zapłonu
łatwopalnych mieszanin anestetycznych
" Nieprawidłowe działanie i stany
uszkodzenia; próby środowiskowe
" Wymagania konstrukcyjne
11/10/2007 Agata Latała 7
Norma 60601-2-1 - przykład
Norma 60601-2-1 - przykład
SYSTEMY MONITOROWANIA DAWKI powinny spełniać
następujące
wymagania:
c) wadliwe działanie jednego SYSTEMU MONITOROWANA
DAWKI nie powinno wpływać na prawidłowe działanie
drugiego
Zgodność z wymaganiami jest sprawdzana następująco:
a) BADANIE PO ZAINSTALOWANIU stopień C  Zasada:
sprawdzenie działania każdego SYSTEMU MONITOROWANIA
DAWKI przy wywołanym lub symulowanym złym działaniu w
drugim systemie.
11/10/2007 Agata Latała 8
Podział zabezpieczeń -
Podział zabezpieczeń -
omówienie
omówienie
ZABEZPIECZENIA
DOSTARCZENIE
OCHRONA PACJENTA
OCHRONA MASZYNY
WA
AŚCIWEJ DAWKI
I PERSONELU
PRZED PRZED URAZAMI PRZED PORAŻENIEM
PROMIENIOWANIEM MECHANICZNYM ELEKTRYCZNYM
11/10/2007 Agata Latała 9
Zabezpieczenia maszyny
Zabezpieczenia maszyny
" Pomiar próżni
" Pomiar ciśnienia gazu w falowodzie
" Pomiar przepływu i temperatury wody
w obiegu chłodzącym
" Pomiar prądów cewek skupiających
" Pomiar prądów elektromagnesu i cewek
odchylających
" Pomiar czasu nagrzewania maszyny
" Wyłączniki krańcowe
11/10/2007 Agata Latała 10
Zabezpieczenia personelu i
Zabezpieczenia personelu i
pacjenta
pacjenta
" Zabezpieczenia przed porażeniem
elektrycznym
" Zabezpieczenia przed napromienieniem
(procedura zamykania drzwi do bunkra
przed napromienianiem)
" Zabezpieczenia przed urazem
mechanicznym (czujniki kolizji, procedura
prowadzenia terapii dynamicznej)
11/10/2007 Agata Latała 11
Zabezpieczenia gwarantujące
Zabezpieczenia gwarantujące
dostarczenie właściwej dawki
dostarczenie właściwej dawki
Wymagane jest zadawanie następujących
parametrów zabiegu przed każdym
seansem:
 rodzaj promieniowania,
 energia promieniowania,
 dawka,
 rodzaj terapii,
 rodzaj filtra klinowego, aplikatora, tacy
11/10/2007 Agata Latała 12
Zabezpieczenia gwarantujące
Zabezpieczenia gwarantujące
dostarczenie właściwej dawki
dostarczenie właściwej dawki
Budowa układu
dozymetrii (dwa
niezależne tory dozymetrii!)
11/10/2007 Agata Latała 13
Zabezpieczenia gwarantujące
Zabezpieczenia gwarantujące
dostarczenie właściwej dawki
dostarczenie właściwej dawki
Włączenie
Pojawienie się wiązki
napromieniania
promieniowania
11/10/2007 Agata Latała 14
Zabezpieczenia gwarantujące
Zabezpieczenia gwarantujące
dostarczenie właściwej dawki
dostarczenie właściwej dawki
Procedura kontroli układu dozymetrii przed
każdym napromienianiem:
" Pomiar zerowego napięcia z komór
" Pomiar różnego od zera napięcia z komór
" Sprawdzenie poprawności działania
sterownika czasu
11/10/2007 Agata Latała 15
Sposoby realizacji niektórych
Sposoby realizacji niektórych
zabezpieczeń
zabezpieczeń
" Budowa kasety
sterującej i sposób
realizacji ruchów z
pomieszczenia
terapeutycznego.
" Dlaczego niektóre
zabezpieczenia muszą
być wbudowane
konstrukcyjnie?
11/10/2007 Agata Latała 16
Sposoby realizacji niektórych
Sposoby realizacji niektórych
zabezpieczeń (II)
zabezpieczeń (II)
" Sygnały cyfrowe
(1/0 = jest/nie ma).
" Dlaczego dodatnia
logika sterowania?
 Systemy szeregowo
połączonych
zabezpieczeń
( łańcuchy ).
 Przykład: sygnał
zamknięcia drzwi.
11/10/2007 Agata Latała 17
Co widzi system?
Co widzi system?
Logika Logika
 dodatnia  ujemna
Stan wysoki
Stan niski
Uszkodzenie
obwodu (= stan
niski!)
11/10/2007 Agata Latała 18
Sposoby realizacji niektórych
Sposoby realizacji niektórych
zabezpieczeń (III)
zabezpieczeń (III)
Zabezpieczenia sprawdzane przez
pomiar sygnału analogowego.
+ tolerancja
wartość zadana
 tolerancja
dopuszczalny
zakres wartości
sygnału
11/10/2007 Agata Latała 19
poziom sygnału
ł
a
ygn
s
Sposoby realizacji niektórych
Sposoby realizacji niektórych
zabezpieczeń (IV)
zabezpieczeń (IV)
Przykład: odczyt położenia ramienia.
Dlaczego dwa potencjometry?
11/10/2007 Agata Latała 20
Niezależnie od tego jak
Niezależnie od tego jak
wyrafinowane mamy
wyrafinowane mamy
zabezpieczenia
zabezpieczenia
użytkownik zawsze musi
użytkownik zawsze musi
zachować przytomność
zachować przytomność
umysłu!
umysłu!