Wstęp
Od czasu, kiedy napisane zostało pierwsze wydanie niniejszej książki, serwlety i platforma Javy działająca po
stronie serwera zyskała popularność, której nie można było spodziewać się w najśmielszych marzeniach.
Postępuje przyłączanie tych mechanizmów do istniejących. Producenci serwerów WWW oferują obecnie
obsługę serwletów jako standardową własność swojego oprogramowania. W specyfikacji Java 2, Enterprise
Edition (J2EE) serwlety istnieją jako podstawowy składnik, a niemożliwym jest obecnie znalezienie producenta
serwerów aplikacji, którego produkt nie zawierałby skalowalnej implementacji serwletów. Jest to jednak więcej
niż zjawisko napędzane przez producentów. Serwlety stały się podstawą dla JavaServer Pages (JSP) i innych
szkieletów tworzenia stron WWW, a technologia serwletów obsługuje aktualnie tak często odwiedzane witryny,
jak ESPN.com i AltaVista.com.
W związku z tym nie jest zaskakującym fakt, że krajobraz serwletów wygląda nieco inaczej niż w czasach
pierwszego wydania. Interfejs serwletów (Servlet API) został poddany dwóm przeglądom, a trzeci jest w trakcie
przygotowań. Znajome z początków istnienia serwletów firmy Live Software i New Atlanta, które niegdyś
zarabiały sprzedając mechanizmy serwletów (nazywane teraz kontenerami serwletów) Jrun i ServletExec,
zostały zauważone i wykupione przez większe firmy zorientowane na WWW, odpowiednio przez Allaire i
Unify. Oferują one teraz wiele własności wykraczających poza podstawową obsługę serwletów w celu
odróżnienia się od innych.
Co dziwne, oficjalne pakiety javax.servlet i javax.servlet.http były pierwszymi klasami Javy,
które zostały oficjalnie rozprowadzone jako Open Source. Zostały one przeniesione do projektu Apache
Software Foundation (ASF), i można je aktualnie odnalez
ć pod adresem http://jakarta.apache.org. Pakiety te
dalej zgodne są ze specyfikacją Servlet API, jednak poprawa błędów i uaktualnianie specyfikacji znajduje się
teraz w rękach w zaufanych programistów Open Source  włączając autora, który miał niedawno okazję
poprawienia obsługi warunkowego żądania GET w HttpServlet. Dodatkowo, serwer, który jest traktowany
jako wzorcowa implementacja Servlet API, został również przeniesiony do ASF i udostępniony jako Open
Source pod nazwą Apache Tomcat. Od tego czasu Tomcat stał się jednym z najpopularniejszych kontenerów
serwletów. Większa ilość informacji na ten temat dostępna jest pod adresem http://opensource.org.
Świat serwletów zmienił się, a niniejsza książka zawiera uaktualnione informacje. Całą wiedzę potrzebną do
programowania serwletów Javy, od początku do końca. Pierwsze pięć rozdziałów opisuje podstawy  czym są
serwlety, jakie działania wykonują oraz w jaki sposób pracują. Następne 15 rozdziałów zawiera informacje
zaawansowane  opisuje działania podejmowane najczęściej przy pomocy serwletów oraz najpopularniejsze
narzędzia do tego służące. Można tam znalez
ć wiele przykładów, kilka wskazówek i ostrzeżeń, a nawet opisy
kilku prawdziwych błędów, które umknęły uwagi korektorów technicznych.
Servlet API 2.2
Niniejsze wydanie książki opisuje wersję 2.2 Servlet API, która osiągnęła stan  wersji publicznej w sierpniu
1999, a stan  wersji ostatecznej w grudniu 1999. Wydanie pierwsze opisywało wersje 2.0. Zmiany pomiędzy
wersjami 2.0 i 2.2 są znaczne:
" Zostały wprowadzone zasady definiujące dystrybucje serwletów pomiędzy kilkoma serwerami
wspierającymi.
" Serwlety korzystają aktualnie z dołączanych aplikacji WWW, które mogą być konfigurowane i
wdrażane w sposób niezależny od serwera.
" Znacznie poprawione zostało bezpieczeństwo serwletów.
" Serwlety mogą teraz przekazywać obsługę żądań innym składnikom serwera.
" Serwlety mogą teraz dzielić się informacjami przy pomocy ich ServletContext
" Istnieje sposób przystosowania serwletów do obsługi dostępu rozproszonego.
" Serwlety posiadają teraz ściślejszą kontrolę nad zarządzaniem sesją.
" Dodane zostało buforowanie odpowiedzi.
" Rozszerzona została kontrola nad nagłówkami HTTP.
" Aktualnie może być zastosowana bardziej zaawansowana obsługa błędów.
" API został  wyczyszczony w celu nadania większej spójności i przewidywalności nazwom metod.
" Servlet API jest teraz zdefiniowany poprzez formalny dokument specyfikacji, a przyszłe uaktualnienia
API są zarządzane przez formalny proces Java Specification Request (JSR).
" Serwlety są teraz zintegrowane z podstawową specyfikacją platformy Java 2, Enterpise Edition (J2EE).
Wszystkie te zmiany, oraz wiele innych drobnych usprawnień, są w pełni opisane w niniejszym nowym
wydaniu. Drugie wydanie zawiera również obszerny opis najciekawszego obszaru programowania serwletów 
technik tworzenia prawdziwych dynamicznych witryn opartych na serwletach. W niniejszym wydaniu znajdują
się samouczki pięciu najpopularniejszych technologii tworzenia zawartości opartej na serwletach, należących do
Open Source:
" JavaServer Pages (JSP), standard firmy Sun, tworzony i udostępniany w połączeniu z serwletami
" Tea, technologia utworzona przez Walt Disney Internet Group (dawniej GO.com), zastosowany w
wielu bardzo często odwiedzanych stronach, takich jak ESPN.com, NFL.com, Disney.com,
DisneyLand.com, GO.com i Movies.com
" WebMacro, utworzony przez Semiotek i wykorzystywany przez wyszukiwarkę AltaVista
" XMLC, utworzony przez Lutris Technologies w celu udostępnienia mocy technologii XML sieci
WWW, wykorzystywany przez innowacyjne witryny takie jak customatix.com
" Element Construcion Set (ECS), utworzony przez Apache w celu obsługi najbardziej wymagających
potrzeb programistycznych
Niniejsze drugie wydanie opisuje również WAP, Wireless Application Protocol (Protokół Aplikacji
Bezprzewodowych) oraz wyjaśnia, jak tworzyć oparte na serwletach aplikacje WWW dla urządzeń
bezprzewodowych.
Servlet API 2.3
W czasie pisania niniejszej książki, Servlet API 2.3 jest w trakcie tworzenia. Jednak nie został on jeszcze
ukończony. W związku z tym tekst niniejszego wydania zawiera w różnych miejscach krótkie uwagi na temat
zmian spodziewanych w z Servlet API 2.3. Dodatkowo, ostatni rozdział książki zawiera dokładniejszy opis
próbnej specyfikacji Servlet API 2.3, udostępnionej w paz
dzierniku 2000, który pozwala na zapoznanie się z
najnowszymi własnościami Servlet API 2.3. Należy jednak zaznaczyć, że specyfikacje te ciągle podlegają
zmianom, a ostateczna wersja może się nieco różnić od materiału tu przedstawionego.
Czytelnicy pierwszego wydania
Czytelnicy książki  Java Servlet Programming, 1st ed. zorientują się, że niniejsza książka została obszernie
uaktualniona do Servlet API 2.2 i, gdzie to tylko możliwe, Servlet 2.3. Każdy rozdział został znacząco
poprawiony w porównaniu z pierwszym wydaniem, a także dodano sześć nowych rozdziałów opisujących
techniki tworzenia zawartości opartej na serwletach, jak również nowy rozdział siódmy,  Serwlety korporacyjne
i J2EE , który opisuje integrację serwletów w platformie J2EE.
Ze względu na znaczący wpływ modelu aplikacji WWW na wszystkie aspekty programowania serwletów,
poleca się czytelnikom pierwszego wydania przeczytanie każdego interesującego ich rozdziału oraz zwrócenie
uwagi na nowe mechanizmy, które pozwalają na wykonanie tradycyjnych zadań. Czytelnicy dysponujący
ograniczonym czasem powinni przejrzeć listę najbardziej znaczących zmian w podrozdziale  Organizacja .
Czytelnicy
Dla kogo jest ta książka? Dla osób zainteresowanych tworzeniem aplikacji umieszczanych w sieci WWW.
Dokładniej rzecz biorąc, niniejszą książką powinni zainteresować się:
" Programiści J2EE  serwlety są integralną częścią standardu Java 2, Enterpise Edition. Programiści
tworzący aplikacje dla serwerów J2EE mogą nauczyć się jak najlepiej zintegrować serwlety z innymi
podobnymi technologiami.
" Programiści JSP  JavaServer Pages (JSP) tworzone są na podstawie serwletów. Wykorzystanie pełnej
mocy JSP wymaga zrozumienia serwletów, co też umożliwia niniejsza książka. Zawiera ona również
samouczek JSP oraz czterech podstawowych konkurencyjnych technologii.
" Programiści apletów Javy  porozumiewanie się apletów z serwerem zawsze sprawiało problemy.
Serwlety ułatwiają to zadanie poprzez dostarczenie apletom prostego w połączeniu agenta na serwerze.
" Programiści CGI  CGI jest popularną metodą rozszerzania funkcjonalności serwera WWW. Serwlety
są elegancką i wydajną alternatywą tej techniki.
" Programiści innych technik serwerów  istnieje wiele alternatyw dla CGI, między innymi FastCGI,
PHP, NSAPI, WAI, ISPAI, ASP, a teraz ASP+. Każda z nich posiada ograniczenia związane z
przenośnością, bezpieczeństwem, wydajnością i/lub integracją z innymi z
ródłami danych. Serwlety
przewyższają je w każdym z tych obszarów.
Co należy wiedzieć
Podczas rozpoczynania pracy z niniejszą książką, niespodzianką dla autorów okazało się, że jedną z
najtrudniejszych do określenia rzeczy jest docelowy czytelnik. Czy zna on Javę? Czy ma doświadczenie w
programowaniu CGI lub innych aplikacji WWW? Czy miał już kontakt z serwletami? Czy zna HTTP i HTML,
czy te skróty brzmią dla niego zupełnie niezrozumiale? Niezależnie od przyjmowanego poziomu doświadczenia,
zawsze okazywało się, że książka będzie zbyt uproszczona dla jednych użytkowników, a zbyt zaawansowana dla
drugich.
Ostatecznie zdecydowano się na zasadę, że niniejsza książka powinna zawierać w przeważającej części materiał
oryginalny  można pominąć obszerne opisy tematów i koncepcji dobrze opisanych w sieci lub innych
książkach. W tekście znalez
ć można odwołania do tych zewnętrznych z
ródeł informacji.
Oczywiście zewnętrzne z
ródła informacji nie są wystarczające. Niniejsza książka zakłada, że czytelnicy dobrze
znają język Java oraz podstawowe techniki programowania obiektowego. Jeżeli nie spełnia się tych założeń,
polecane jest przygotowanie się poprzez przeczytanie ogólnej książki na temat programowania w Javie, takiej
jak  Learning Java autorstwa Patricka Niemeyera i Jonathana Knudsena (O'Reilly). W książce tej można
jedynie krótko zapoznać się z rozdziałami na temat apletów i programowania Swing (graficznego), a skupić się
na sieci i programowaniu wielowątkowym. Aby zacząć od razu naukę serwletów i uczyć się Javy w trakcie,
polecane jest przeczytanie niniejszej książki równocześnie z  Java in a Nutshell autorstwa Davida Flanagana
(O'Reilly) lub innym podręcznikiem.
Niniejsza książka nie wymaga od czytelników doświadczenia w programowaniu WWW, HTTP i HTML. Nie
zawiera jednak pełnego wprowadzenia lub wyczerpującego opisu tych technologii. Opisane zostaną podstawy
potrzebne do efektywnego programowania serwletów, a szczegóły (takie jak pełna lista znaczników HTML i
nagłówków HTTP 1.1) pozostawione zostaną innym z
ródłom.
Przykłady
W niniejszej książce znalez
ć można ponad 100 przykładów serwletów. Ich kod jest całkowicie zawarty
wewnątrz tekstu, możliwe jest jednak także pobranie przykładów zamiast ręcznego ich wpisywania. Kod
przykładów, spakowany i gotowy do pobrania, można znalez
ć pod adresem
http://www.oreilly.com/catalog/jservlet2. Wiele z tych serwletów można zobaczyć w działaniu pod adresem
http://www.servlets.com.
Wszystkie przykłady zostały przetestowane przy pomocy serwera Apache Tomcat 3.2 działającego w trybie
samodzielnym, wirtualnej maszyny Javy (Java Virtual Machine  JVM) zawartej w Java Development KIT
1.1.8 i 1.2.2, zarówno pod Windows jak i Uniksem. Kilka zaawansowanych przykładów wymaga własności,
których nie obsługuje Tomcat w trybie samodzielnym. W tym przypadku przykłady były testowane na różnych
innych serwerach, jak opisano w tekście. Serwer Apache Tomcat jest oficjalną wzorcową implementacją Servlet
API, i jest dostępny w licencji Open Source pod adresem http://jakarta.apache.org.
Niniejsza książka zawiera również zbiór klas narzędziowych  wykorzystywane są one przez serwlety
przykładowe, mogą się także okazać przydatne przy tworzenie własnych. Klasy te zawarte są w pakiecie
com.oreilly.servlet. Między innymi są to klasy pomagające serwletom w analizie parametrów,
obsłudze wysyłania plików, generowaniu wieloczęściowych odpowiedzi (przepychanie serwera), negocjacji
ustawień lokalnych i internacjonalizacji, zwracaniu plików, zarządzaniu połączeniami i pracy jako serwer RMI.
Pakiet te zawiera również klasę wspomagającą komunikację apletów z serwletami. Od czasu pierwszego
wydania dodane zostały nowe klasy pomagające serwletom w wysyłaniu wiadomości poczty elektronicznej,
przechowywaniu odpowiedzi w pamięci podręcznej oraz automatycznym wykrywaniu obsługi Servlet API. Kod
z
ródłowy większości pakietu com.oreilly.servlet zawarty jest w tekście, a pełna, aktualna wersja jest
dostępna w formie elektronicznej (razem z dokumentacją javadoc) pod adresem http://www.servlets.com.1
Organizacja
Niniejsza książka składa się z 20 rozdziałów i 6 dodatków, są one następujące:
" Rozdział 1,  Wprowadzenie . Wyjaśnia rolę i zalety serwletów Javy w tworzeniu aplikacji WWW. W
drugim wydaniu dodane zostały dodatkowe informacje na temat serwerów.
" Rozdział 2,  Podstawy serwletów HTTP . Zawiera krótkie wprowadzenie do HTTP i funkcji, jakie
mogą pełnić serwlety HTTP. Przedstawia tworzenie prostej strony i wprowadza pojęcie dołączanej
aplikacji WWW. Drugie wydanie opisuje aplikacje WWW i ich deskryptory oparte na XML.
" Rozdział 3,  Cykl życia serwletów . Wyjaśnia szczegółowe informacje na temat sposobu i czasu
ładowania serwletów, sposobu i czasu ich wykonywania, zarządzania wątkami oraz obsługi kwestii
synchronizacji w systemie wielowątkowym. Opisane są również stany trwałe. Drugie wydanie zawiera
nowe zasady kontekstowego przeładowywania i rejestracji serwletów, nowy podrozdział na temat
pamięci podręcznej po stronie serwera oraz uwagę na temat super.init(config).
" Rozdział 4,  Pobieranie informacji . Wprowadza najpopularniejsze metody wykorzystywane przez
serwlety w celu pobrania informacji  na temat klienta, serwera, żądań klienta oraz samego siebie.
Przedstawia również działanie ogólnej klasy służącej do wysyłania plików. Drugie wydanie opisuje
ustawianie informacji w deskryptorze, pobieranie nazwy serwletu, dostęp do katalogów tymczasowych,
obsługę kontekstowych parametrów początkowych, określanie wersji Servlet API, przypisywanie
odwzorowania serwletów oraz dostęp do zasobów abstrakcyjnych. Przestawia również poprawiony,
bardziej elastyczny składnik służący do wysyłania plików.
" Rozdział 5,  Wysyłanie informacji HTML . Opisuje sposoby tworzenia kodu HTML przez serwlet,
zwracania błędów, buforowania odpowiedzi, przekierowywania żądań, zapisywania danych w
dzienniku zdarzeń serwera oraz wysyłania dostosowanych nagłówków HTML. Drugie wydanie zawiera
nowy opis buforowania odpowiedzi, bardzo przydatny przykład przekierowywania oraz nowe
podrozdziały na temat konfiguracji stron zawierających błędy i obsługi błędów.
1
Niniejsza książka nie zawiera CD-ROM-u. Dołączenie CD-ROM-u podnosi koszty produkcji a w związku z tym cenę
książki. Założono, że każdy Czytelnik posiada dostęp do Internetu, a w związku z tym może oszczędzić pewną ilość
pieniędzy poprzez pobranie kodu przykładów przez sieć WWW. Nie uważa się również za sensowne dołączanie wersji
próbnych różnych serwerów WWW i aplikacji. Zważywszy na nieustanny szybki postęp na rynku serwletów, dołączone
serwery stałyby się przestarzałe jeszcze przed wydrukowaniem książki. Te same wersje próbne dostępne są w sieci i poleca
się pobranie ich własnoręcznie. Proszę pamiętać, że jeżeli zamierza się czytać niniejszą książkę offline, polecane jest
pobranie kodu przykładów i serwera WWW Apache Tomcata, kiesy tylko będzie to możliwe. A
ącza do pobrań umieszczone
są pod adresem http://www.servlets.com.
" Rozdział 6,  Wysyłanie zawartości multimedialnej . Opisuje różne interesujące dane, które może
zwracać serwlet  zawartość WAP/WML dla urządzeń bezprzewodowych, dynamicznie tworzone
obrazki, zawartość skompresowana oraz odpowiedzi wieloczęściowe. W drugim wydaniu dodano opis
WAP/WML, listy plików powitalnych, dyskusję na temat PNG, usprawnioną pamięć podręczną
rysunków po stronie serwera oraz więcej szczegółów na temat tworzenia zawartości skompresowanej.
" Rozdział 7,  Śledzenie sesji . Opisuje sposoby tworzenia śledzenia stanu w bezstanowym protokole
HTTP. Pierwsza część rozdziału opisuje tradycyjne techniki śledzenia sesji stosowane przez
programistów CGI. Druga część opisuje sposoby zastosowania wbudowanej w Servlet API obsługi
śledzenia sesji. Drugie wydanie zawiera zasady tworzenia sesji aplikacji WWW, materiał na temat
nowych nazw metod sesji, dyskusję na temat zarządzania przekraczaniem czasu oraz śledzenie sesji
oparte na apletach.
" Rozdział 8,  Bezpieczeństwo . Wyjaśnia kwestie bezpieczeństwa związane z programowanie
rozproszonym. Opisuje sposoby korzystania ze standardowych funkcji serwletów związanych z
zarządzaniem kontami użytkowników oraz sposoby tworzenia bardziej zaawansowanego systemu przy
pomocy dodatkowego uwierzytelniania i autoryzacji. Wyjaśni również rolę serwletów w bezpiecznej
komunikacji SSL. W drugim wydaniu całkowicie przeredagowany.
" Rozdział 9,  A
ączność z bazami danych . Opisuje sposoby wykorzystania serwletów w
wysokowydajnej łączności z bazami danych WWW. Zawiera samouczek JDBC. Drugie wydanie
zawiera przykłady konfiguracji połączeń z plikami właściwości, nowy przykład księgi gości oraz nowy
podrozdział opisujący JDBC 2.0.
" Rozdział 10,  Komunikacja aplet-serwlet . Opisuje sposoby wykorzystania serwletów przez aplet,
który musi porozumieć się z serwerem. Uaktualniony w drugim wydaniu.
" Rozdział 11,  Współpraca serwletów . Opisuje powody komunikacji serwletów i sposoby ich
współpracy przez dzielenie się informacjami lub wywoływanie sienie nawzajem. W drugim wydaniu
całkowicie przeredagowany.
" Rozdział 12,  Serwlety korporacyjne i J2EE . Opisuje zaawansowane własności serwletów
wykorzystywane w witrynach korporacyjnych  dystrybucję ładunku i integrację składników J2EE.
Nowość w drugim wydaniu.
" Rozdział 13,  Internacjonalizacja . Opisuje sposoby, dzięki którym serwlet może odczytywać i tworzyć
zawartość w różnych językach. Drugie wydanie opisuje zastosowanie javadoc w zarządzaniu
kodowaniem i sposoby wykorzystywania nowych metod API w zarządzaniu wersjami lokalnymi.
" Rozdział 14,  Szkielet Tea . Przedstawia szkielet Tea, elegancki, ale zarazem potężny mechanizm
szablonów. Nowość w drugim wydaniu.
" Rozdział 15,  WebMacro . Opisuje szkielet WebMacro, podobny do Tea lecz z kilkoma innymi
decyzjami projektanckimi. Nowość w drugim wydaniu.
" Rozdział 16,  Element Construction Set . Zawiera krótki opis ECS, obiektowego podejścia do
tworzenia strony. Nowość w drugim wydaniu.
" Rozdział 17,  XMLC . Przegląd XMLC, podejścia do tworzenia strony opartego na XML. Nowość w
drugim wydaniu.
" Rozdział 18,  JavaServer Pages . Wyjaśnia JSP, standardową technologię firmy Sun, w której strony
WWW są automatycznie wkompilowane w serwer. Nowość w drugim wydaniu.
" Rozdział 19,  Informacje dodatkowe . Przedstawia dodatkowe przykłady serwletów i podpowiedzi,
które nie zmieściły się w żadnym z poprzednich rozdziałów. Drugie wydanie zawiera analizator
parametrów zlokalizowanych, nową klasę poczty elektronicznej oraz uaktualniony podrozdział na temat
wyrażeń regularnych, nowy podrozdział na temat dodatkowych narzędzi oraz dodatkowe podpowiedzi
na temat wydajności.
" Rozdział 20,  Zmiany w Servlet API 2.3 . Opisuje zmiany w nadchodzącej wersji 2.3 Servlet API,
który ma zostać udostępniony w połowie 2001. Nowość w drugim wydaniu.
" Dodatek A,  Krótki opis Servlet API . Zawiera pełny opis klas, metod i zmiennych w pakiecie
javax.servlet. W drugim wydaniu uaktualniony do Servlet API 2.2
" Dodatek B,  Krótki opis HTTP Servlet API . Zawiera pełny opis klas, metod i zmiennych w pakiecie
javax.servlet.http. W drugim wydaniu uaktualniony do Servlet API 2.2
" Dodatek C,  Krótki opis deskryptorów DTD . Przedstawia opis deskryptora Document Type Definition
(Definicja Typu Dokumentu) web.xml. Nowość w drugim wydaniu.
" Dodatek D,  Kody stanu HTTP . Lista kodów stanu określonych przez HTTP, a także stałe
mnemoniczne wykorzystywane przez serwlety.
" Dodatek E,  Encje znakowe . Lista encji znakowych zdefiniowanych w HTML, a także równoważne
do nich wartości kodów ucieczkowych Uniksa.
" Dodatek F,  Kodowania . Lista sugerowanych kodowań wykorzystywanych przez serwlety w celu
tworzenia zawartości w różnych językach.
Proszę czuć się swobodnie i czytać rozdziały w niniejszej książce w dowolnej kolejności. Czytanie prosto od
początku do końca zapewnia uniknięcie wszelkich niespodzianek, jako że starano się unikać odwołań do
dalszych części książki. Przeskakiwanie jest jednak możliwe, zwłaszcza po rozdziale 5  pozostała część
rozdziałów została zaprojektowana w celu oddzielonego istnienia. Jedna ostatnia sugestia  proszę przeczytać
podrozdział  Usuwanie błędów w rozdziale 19, jeżeli kiedykolwiek napotka się fragment kodu pracujący
nieprawidłowo.
Konwencje wykorzystywane w tej książce
Kursywa wykorzystywana jest do:
" Ścieżek, nazw plików i programów
" Nowych terminów podczas ich definiowania
" Adresów internetowych, takich jak nazwy domen i URL-e
Czcionka pogrubiona wykorzystywana jest do:
" Konkretnych klawiszy na klawiaturze
" Nazw przycisków interfejsu użytkownika i menu
Czcionka o stałej szerokości wykorzystywana jest do:
" Wszystkich danych pojawiających się dokładanie w programie Javy, takich jak słowa kluczowe, typy
danych, stałe, nazwy metod, zmienne, nazwy klas oraz nazwy interfejsów
" Wszystkich wydruków kodu Javy
" Dokumentów HTML, znaczników i atrybutów
Czcionka o stałej szerokości z kursywą wykorzystywana jest do:
" Ogólnych obszarów zablokowanych wskazujących, że dany element jest zastępowany w programie
przez konkretną wartość.
Pogrubiona czcionka o stałej szerokości wykorzystywana jest do:
" Wpisów w wierszu poleceń
Prośba o komentarze
Prosimy o pomoc w poprawieniu następnych wydań poprzez zgłaszanie wszystkich błędów, nieścisłości,
niejasnych lub niewłaściwych wyrażeń oraz zwykłych literówek, które można odnalez
ć w dowolnym miejscu
niniejszej książki. Proszę wysyłać komunikaty o błędach i komentarze pod adres [e-mail].
(Przed wysłaniem komunikatu o błędzie prosimy sprawdzić erratę na stronie
http://www.oreilly.com/catalog/jservlet2 w celu sprawdzenia, czy dany błąd nie został już opisany.)
Prosimy również o opinie, co powinno znalez
ć się w tej książce, aby stała się ona bardziej przydatna.
Wydawnictwo traktuje takie komentarze bardzo poważnie i próbuje dołączyć rozsądne sugestie do przyszłych
wydań książki.
Podziękowania
Kiedy pracowałem nad niniejszą książką, przyjaciel powiedział mi  A
atwiej musi być pisać drugie wydanie;
napisałeś już raz tę książkę . Pomyślałem nad tym przez chwilę, roześmiałem się i odpowiedziałem,  To jest
łatwiejsze, ale ani trochę nie aż tak łatwe, jak się spodziewałem! .
Patrząc wstecz, myślę że powód tego ma niewiele wspólnego z książkami, a bardziej z technologią. Pierwsze
wydanie opisywało Servlet API 2.0, specyfikację tworzoną przez około dwa lata. Niniejsze drugie wydanie
przedstawia Servlet API 2.2 i 2.3, co daje mniej więcej dwa dodatkowe lata pracy projektantów. Tak więc
jedynie z tej perspektywy można dostrzec, że jeżeli pierwsze wydanie zabrało mniej więcej rok aktywnego
pisania, to drugie powinno zabrać mniej więcej tyle samo czasu. I rzeczywiście tak było  około 9 miesięcy.
Wiele osób pomogło mi w tworzeniu tej książki. Jestem im głęboko wdzięczny. Po pierwsze są to redaktorzy
techniczni książki  James Duncan Davidson, przewodniczący specyfikacji Servlet API 2.1 i 2.2, oraz Danny
Coward, przewodniczący nadchodzącej wersji 2.3. Wszystko, co można o nich powiedzieć dobrego, to za mało.
Nie tylko dostarczyli mi nieocenionej pomocy i rad w trakcie pisania książki, lecz stworzyli wszystkim
doskonałą platformę do programowania dla WWW.
Dziękuję również wielu programistom, którzy swoim doświadczeniem wspomogli tworzenie rozdziałów na
temat tworzenia zawartości (i w wielu przypadkach tworzyli opisywaną technologię)  Reece Wilton i Brian
O'Neill dla Tea, Justin Wells dla WebMacro, Jon Stevens dla ECS, Mark Diekhnas i Christian Cryder dla XMLC
oraz Hans Bergsten i Craig McClanahan dla JSP.
Chciałbym również podziękować Bobowi Ecksteinowi, redaktorowi książki, którego ręczne notatki były zawsze
celne, choć czasami niemożliwe do odcyfrowania. Bob przejął obowiązki redaktorskie od Pauli Ferguson, po
tym, jak zajęła się ona zarządzaniem książkami O'Reilly na temat WWW i skryptów.
Dziękuję również Jimowi Grishamowi, który pomógł zlokalizować wszystkie rodzaje komputerów i
przeglądarek wykorzystywane przy testowaniu przykładów; Magnusowi Stenmanowi z firmy Orion, który
wyjaśnił mi implementację J2EE w serwerze Orion; Justynie Horwat, zwanej przez niektórych Boginią
Biblioteki Znaczników, za odpowiedzi na pytania dotyczący biblioteki znaczników JSP oraz Ethanowi Henry,
który pomógł sugestiami na temat poprawiania wydajności serwletów.
Nie mogę zapomnieć o Brett'cie McLaughlinie, autorze książki  Java and XML (O'Reilly) i współtwórcy
JDOM. Jego współpraca ze mną na temat JDOM właściwie spowolniła pisanie tej książki, lecz prędkość, z jaką
on pisze inspiruje mnie, a ponieważ wspomniał mnie on w swojej książce, muszę napisać coś tutaj.
I ostatecznie dziękuję mojej dziewczynie, Kathlyn Bautista, która nie narzekała, kiedy pracowałem w niedziele,
lecz sprawiała, że wcale pracować nie chciałem.
Jason Hunter
Listopad 2000
Podziękowania z wydania pierwszego
Historia tej książki rozpoczęła się właściwie 20 marca 1997, w księgarni  Computer Literacy w San Jose w
Kalifornii. Tam  po ciekawej rozmowie z Larrym Wallem i Randallem Schwartzem, w której Larry wyjaśniał,
jak automatyzuje swój dom przy pomocy Perla  spotkałem po raz pierwszy szacownego Tima O'Reilly.
Przedstawiłem się i bezczelnie powiedziałem, że pewnego dnia (w dalekiej przyszłości, myślałem), planuję
napisać książkę dla O'Reilly. Czułem się jakbym mówił Stevenowi Spielbergowi, że chcę zagrać główną rolę w
jego filmie. Ku mojemu kompletnemu zaskoczeniu, Tim odpowiedział,  Na jaki temat? . Tak rozpoczęła się
szaleńcza jazda prowadząca do powstania tej książki.
Wystąpiło w tym czasie kilka jasnych punktów, które z dumą pamiętam  poznanie mojej redaktorki (świetnie,
też jest młoda!), podpisania oficjalnego kontraktu (czy wiecie, że cały papier firmowy O'Reilly jest ozdobiony
zwierzętami?), napisanie pierwszego zdania (znowu i znowu), drukowanie pierwszego rozdziału (i sprawienie,
żeby wyglądał on jak książka O'Reilly), po czym oglądanie rosnącej sterty wydruków, do momentu, kiedy nie
zostało już nic do napisania (oprócz podziękowań).
Było również kilka trudnych chwil. W pewnym momencie, kiedy książka była ukończona w połowie,
uświadomiłem sobie, że Servlet API zmieniał się szybciej, niż mogłem nadążyć. Wierzę w powiedzenie  Jeżeli
coś się nie udaje, poproś o pomoc , tak więc po krótkich poszukiwaniach poprosiłem Williama Crawforda, który
pracował w tym czasie nad książką  Java Enterprise in a Nutshell , czy pomógłby mi w przyśpieszeniu pracy
nad książką. Wspaniałomyślnie zgodził się on i pomógł w napisaniu dwóch rozdziałów, a także części
dodatków.
Wielu innych ludzi pomogło mi w napisaniu niniejszej książki, zarówno bezpośrednio jak i pośrednio.
Chciałbym podziękować Pauli Ferguson, redaktorowi książki oraz Mike'owi Loukidesowi, redaktorowi serii
Java, za ich starania o zapewnienie (i poprawę) jakości tej książki. Oraz Timowi O'Reilly za danie mi szansy
spełnienia marzeń.
Dziękuję również moim menedżerom w firmie Silicon Graphics, Kathy Tansill i Waltowi Johnsonowi, za
dostarczenie większej pomocy i elastyczności niż miałem prawo się spodziewać.
Każde podziękowania są niewystarczające dla inżynierów firmy Sun, którzy odpowiadali na niezliczone pytania,
informowali mnie o zmianach w Servlet API i naprawiali niemal każdy błąd, jaki zgłosiłem  są to James
Duncan Davidson (Wyglądający niemal jak James Gosling), Jim Driscoll, Rob Clark i Dane Brownell.
Dziękuję również członkom listy dystrybucyjnej jserv-interest, których pytania i odpowiedzi ukształtowały
zawartość tej książki; Willowi Rameyowi, staremu przyjacielowi, który nie pozwolił, aby przyjaz
ń przesłoniła
jego krytyczne oko; Mike'owi Engberowi, człowiekowi, do którego zwróciłem się po ucieczce z eleganckich
miejsc pracy i byłem gotowy na zaakceptowanie jego szalonych pomysłów; Dave'owi Vandergriftowi, pierwszej
osobie, która przeczytała wiele rozdziałów; Billowi Dayowi, autorowi  Java Media Players , który pomagał
poprzez przechodzenie przez proces tworzenia książki równolegle ze mną; Michaelowi O'Connellowi i Jill
Steinberg, redaktorom  JavaWorld , dzięki którym napisałem mój pierwszy profesjonalny tekst; Dougowi
Youngowi, który dzielił się za mną technicznymi sztuczkami poznanymi przy pisaniu siedmiu własnych książek
technicznych oraz Shoji Kuwabara'rze, Mieko Aono, Song'owi Yung'owi, Matthew Kim'owi oraz Alexandrowi
Pashintsev'owi za ich pomoc w przetłumaczeniu skryptu  Witaj Świecie w rozdziale 13.
Chciałbym gorąco podziękować recenzentom technicznym książki, których konstruktywny krytycyzm pomógł
znacznie w usprawnieniu pracy  są to Mike Slinn, Mike Hogarth, James Duncan Davison, Dan Protchett, Dave
McMurdie i Rob Clark. Ciągle jestem w szoku, po tym jak dowiedziałem się, że jednemu recenzentowi zabrało
trzy dni, aby przeczytać to, nad czego stworzeniem pracowaliśmy rok!
Ostatecznie, dziękuję Mamie i Tacie, za ich miłość i wsparcie i za czas, który poświęciliście dawno temu dna
nauczenie mnie podstaw pisania. Dziękuję też Kristi Taylor, która sprawiła, że ta niewielka część czasu, która
nie była wypełniona pracą, stała się przyjemnością.
Oraz Dziadkowi, chciałbym, żebyś mógł to zobaczyć.
Jason Hunter
Czerwiec 1998
Po pierwsze dziękuję Shelley Norton, dr Isaacowi Kohane, dr Jamesowi Facklerowi i dr Richardowi Kitzowi (a
także pozostałej części zespołu, której wkład pozostaje nieoceniony), których pomoc i wsparcie sprawiła, że
wszystko to stało się możliwe. A także Martinowi Streeterowi z firmy Invantage, Inc., za jego wsparcie w trakcie
trwania tego projektu.
Bez Roba Leitha, Rogera Stacey i Freda Sterbeigha, przypuszczalnie ciągle trwałbym w stronie biernej. Dale
Dogherty zaoferował mi pieniądze w zamian za słowa, wydarzenie, którego ciągle nie potrafię pojąć. Andy
Kwak, Joel Pomerantz i Matthew Proto, wspaniali ludzie, zechcieli przeczytać próbne wydruki i słuchać skarg o
godzinie pierwszej w nocy.
I, oczywiście Mamie i Tacie za ich lata wsparcia, oraz mojej siostrze Faith za (zazwyczaj) wybaczanie mi bycia
durniem.
William Crawford
Lipiec 1998