2601
2
6
0
1
2601
2
6
0
1
Centralka
C
e
n
t
r
a
l
k
a
Centralka
C
e
n
t
r
a
l
k
a
alarmowa
a
l
a
r
m
o
w
a
alarmowa
a
l
a
r
m
o
w
a
Do czego to służy? du (można ustawić jeszcze mniej), więc Gdy w stanie czuwania wszystko jest
Prezentowana prosta centralka alarmowa przy zastosowaniu syreny z przetworni- w porzÄ…dku, nienaruszone linie L1, L2 gwa-
może znalez
ć zastosowanie do ochrony domku kiem piezo z powodzeniem może być zasi- rantują, że na wejściach wyzwalających A
letniskowego, budynku gospodarczego, gara- lany nie tylko z zasilacza i akumulatora, uniwibratorów, czyli na nóżkach 4 i 12 kost-
żu wolno stojącego. Wielu młodych Czytel- ale też z baterii, na przykład 8...12 alka- ki U1 panuje stan niski. Gdy którakolwiek z
ników zapewne zechce ją też wykorzystać do licznych  paluszków . linii zostanie choć na chwilę przerwana, na
 ochrony swojego pokoju przed współloka- odpowiednim wejściu pojawi się stan wyso-
torami. Jak to działa? ki. To rosnące (dodatnie) zbocze wyzwala
Układ pomimo zadziwiającej prostoty Schemat ideowy centralki pokazany jest na uniwibrator.
pełni wszystkie podstawowe funkcje kla- rysunku 1. Diody D2, D3 są opcjonalne  Obwody R3C8 i R9C7 są niezbędne dla
sycznej centrali alarmowej. Ma jedno wyj- potrzebne są tylko przy podwójnym zasila- ochrony systemu przed nieuniknionymi za-
ście do dołączenia syreny oraz dwie linie do- niu: z zasilacza i baterii rezerwowej (napięcie kłóceniami impulsowymi i próbami sabotażu
zorowe: natychmiastową i zwłoczną. Linia zasilacza powinno być wyższe, niż napięcie przez dołączenie do linii dozorowej napięcia
zwłoczna oraz dodatkowy obwód opóz
nione- świeżej baterii rezerwowej). Wwersji pod- 220V. Przy wartościach podanych na sche-
go włączania centralki pozwalają umieścić stawowej nie będą montowane. Wstanie czu- macie układ będzie reagował na naruszenia
wyłącznik sterujący pracą centrali w obrębie wania przełącznik S1 jest zwarty i przez re- dłuższe niż 0,2s. Wejścia A przerzutników
strefy chronionej. Pracą centrali może stero- zystory R1, R2 oraz linie L1, L2 płynie prąd kostki 4538 nie boją się łagodnych zboczy,
wać zamek szyfrowy, ale tak prosty układ bę- wynoszący w sumie około 1mA. Tyle prądu bo mają na wejściu obwody Schmitta, za-
dzie w praktyce współpracował raczej ze pobiera centralka w stanie czuwania. Wartość pewniające histerezę.
zwyczajnym wyłącznikiem, który zostanie rezystorów R1, R2 można zwiększyć nawet
sprytnie ukryty przed potencjalnym amato- do 220k&!, co jeszcze bardziej zmniejszy po-
rem cudzego mienia. bór prądu (do około 0,1mA) i pozwoli zasilać Ciąg dalszy na stronie 57.
Układ w spoczynku nie pobiera prądu, system z kompletu alkalicznych paluszków
w stanie czuwania pobiera około 2mA prą- przez cały rok. Rys. 1
Elektronika dla Wszystkich
Paz
dziernik 2002
51
Ciąg dalszy ze strony 51. ładuje się przez rezystor R5. Oznacza to, że Montaż i uruchomienie
przez czas wyznaczony przez R5, C1 na wej- Centralkę można zmontować na płytce druko-
Linia L1 jest tak zwaną linią natychmia- ściach zerujących obu uniwibratorów panuje wanej, pokazanej na rysunku 3. Montaż jest
stową  jej naruszenie od razu wywołuje stan niski. Wtym czasie centralka nie będzie prosty, a układ zbudowany ze sprawnych ele-
alarm na czas wyznaczony przez R8, C4. reagować na naruszenie linii L1 i L2. Jest to mentów będzie od razu działał. Przed sprawdze-
Linia L2 jest tak zwaną linia zwłoczną. Naru- tak zwany czas na wyjście. niem czasów działania warto pozostawić cen-
szenie jej wyzwoli uniwibrator U1A na czas Przykładowe przebiegi czasowe w ukła- tralkę włączoną na około godzinę, by zaformo-
wyznaczony przez elementy R6, C3. Nie wy- dzie pokazane są na rysunku 2. Warto je sta- wać kondensatory elektrolityczne. Zamiast zwy-
woła to alarmu od razu  dopiero na koniec rannie przeanalizować. Należy zauważyć, że kłych  elektrolitów można dać kondensatory
tego czasu opadające zbocze na nóżce 6 wy- trwałe naruszenie (przerwanie) którejkolwiek tantalowe, które nie wymagają formowania i nie
zwoli uniwibrator U1B za pomocą jego wej- linii nie spowoduje ciągłego alarmu, tylko zmieniają parametrów w czasie użytkowania.
ścia B (nóżka 11) i elementów R7, C6. Wtym włączenie syreny na czas określony przez
czasie (tzw. czas na wejście) uprawniony R8, C4, który zazwyczaj będzie wynosić 30
użytkownik może spokojnie wyłączyć alarm. sekund ... 5 minut. Może to wyglądać na
Wstanie czuwania/alarmu przełącznik S1 błąd, niemniej obowiązujące przepisy, a tak-
jest zwarty. Rozwarcie go spowoduje, po że praktyka wskazują, że czas alarmu musi
pierwsze, że linie dozorowe L1, L2 nie będą być ograniczony  syrena nie może wyć np.
zasilane, a centralka w stanie wyłączenia całą noc bez przerwy.
w ogóle nie będzie pobierać prądu. Po dru- Tranzystor MOSFET T1 ma prąd maksy-
gie, spowoduje to szybkie rozładowanie kon- malny ponad 20A, więc z centralką mogą
densatora C1 przez diodę D1 i rezystor R4. współpracować dowolne syreny alarmowe
Stan niski, który pojawi się na wejściach ze- włączane przez podanie zasilania. Mogą to
rujących obu uniwibratorów (nóżki 3, 13), być syreny z głośnikiem tubowym, pobiera-
dodatkowo uniemożliwi ich pracę. jące 1...3A prądu albo syreny z membraną
Obwód R5C1 pełni też bardzo ważną ro- piezo pobierające 100...300mA.
lę podczas włączania centralki do stanu czu- Wszystkie czasy (opóz
nienie wejścia,
wania: po zwarciu styków przełącznika S1 opóz
nienie wyjścia i czas alarmu) można
kondensator C1 jest rozładowany i pomału dowolnie zmieniać, najlepiej przez zmianę
pojemnoÅ›ci C1, C3 i C4 (4,7µF...470µF).
Wukładzie na wszelki wypadek nie należy
Wykaz elementów stosować rezystorów o wartościach powy-
żej 1M&!. Można natomiast śmiało zmniej-
Rezystory: szyć wartości R5, R6, R8 (100k&!...470k&!)
R1,R2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22k&! i zwiększyć odpowiednio C1, C3, C4. Cho-
R
1
,
R
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
2
k
&!
R3,R5,R6,R8,R9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1M&! dzi o to, by ewentualne zanieczyszczenia, Rys. 3 Schemat montażowy
R
3
,
R
5
,
R
6
,
R
8
,
R
9
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
M
&!
R4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10k&! kurz i wilgoć nie zakłóciły pracy układu.
R
4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
k
&!
R7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100k&! Wprzypadku, gdy centralka miałaby praco- Linię zwłoczną L2 wykorzystuje się z regu-
R
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
k
&!
wać na wolnym powietrzu lub w pomie- ły w obwodzie chroniącym drzwi wejściowe.
Kondensatory: szczeniach nieogrzewanych, koniecznie na- Jak widać z opisu, przełącznik S1 pełni bardzo
C1,C3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10µF/25V leży starannie zabezpieczyć ukÅ‚ad nie tylko ważnÄ… rolÄ™ - sÅ‚uży do wÅ‚Ä…czania/wyÅ‚Ä…czania
C
1
,
C
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
µ
F
/
2
5
V
C2 C4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100µF/25V przed kurzem, ale także przed wilgociÄ…. alarmu. Aby ukÅ‚ad skutecznie peÅ‚niÅ‚ rolÄ™ syste-
C
2
C
4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
µ
F
/
2
5
V
C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF ceramiczny Dobrym sposobem będzie zalanie całości mu alarmowego, należy ukryć ten wyłącznik,
C
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
n
F
c
e
r
a
m
i
c
z
n
y
C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10...100nF silikonem. żeby ewentualny włamywacz nie wiedział, jak
C
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
.
.
.
1
0
0
n
F
C7 C8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220nF rozbroić alarm. Dzięki istnieniu linii zwłocznej
C
7
C
8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
2
0
n
F
Rys. 2 L2 możesz ukryć przełącznik w obrębie strefy
Pozostałe: chronionej. Po wejściu i naru-
D1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4148 szeniu linii L2 będziesz miał
D
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
N
4
1
4
8
D2,D3 . . . .dioda Schottky-ego 1A, np.1N5818 kilka... kilkanaście sekund (R6,
D
2
,
D
3
.
.
.
.
d
i
o
d
a
S
c
h
o
t
t
k
y
e
g
o
1
A
,
n
p
.
1
N
5
8
1
8
T1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BUZ11 C3) na wyłączenie alarmu.
T
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
B
U
Z
1
1
U1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4538 Podobnie przy wychodzeniu
U
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
5
3
8
ARK1-ARK6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ARK2 włączysz S1 i będziesz miał
A
R
K
1
A
R
K
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
A
R
K
2
S1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .włącznik trochę (R?, C?) na wyjście. Ta-
S
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
w
Å‚
Ä…
c
z
n
i
k
Y1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .syrena kie rozwiÄ…zanie radykalnie
Y
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
s
y
r
e
n
a
utrudni zadanie włamywaczo-
wi  będzie miał bardzo mało
Komplet podzespołów z płytką
czasu na unieszkodliwienie
est dostępny w sieci handlowej AVT
alarmu.
jako kit szkolny AVT-2601
Piotr Górecki
Elektronika dla Wszystkich
Paz
dziernik 2002
57