http://www.sfp.org.p
19.01
prof. dr hab. Witold Modzelewski
doradca podatkowy nr wpisu 00001 - Instytut Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy Sp. z o.o.
współpraca:
Marta Dubec, Krzysztof KÅ‚oskowski, Krystian A
atka, Mariusz Unisk - doradcy podatkowi i konsultanci Instyt
Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy Sp. z o.o.
FINANSOWE I PODATKOWE ASPEKTY WSPIERANIA KRAJOWEJ I ZAGRANICZNEJ PRODUKCJI AUDIOWIZUALNEJ
Warszawa, kwiecień 2007
INSTYTUT STUDIÓW PODATKOWYCH
MODZELEWSKI I WSPÓLNICY
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka doradztwa podatkowego ul. Kaleńska 8, 04-367 Warszawa
SPIS TREÅšCI
I. Finanse publiczne i podatki jako narzędzie wsparcia produkcji audiowizualnej i stymulator określonych
działań inwestycyjnych......................................................3
II. y
ródła dotowania i opodatkowania kina w wybranych krajach Unii Europejskiej - rys
porównawczy............................................7
III. Podatkowe aspekty produkcji audiowizualnej krajowej i zagranicznej - bariery i propozycje
wsparcia...............................................................................................25
A. System zwrotu podatku VAT zagranicznym producentom filmowym..............................25
B. Możliwość zmiany systemu VAT - wprowadzenie stawki 0 % w miejsce zwolnienia usług związanych
z kulturÄ…, nowa procedura zwrotu VAT..........................................39
C. Podatek dochodowy..........................................................................................47
D. Konkluzje..........................................................................................................53
I. Finanse publiczne i podatki jako narzędzie wsparcia produkcji audiowizualnej i stymulator określonych dzia
inwestycyjnych.
Finanse publiczne (a w węższym ujęciu podatki) mogą stanowić bardzo istotne narzędzie wspierania produ
audiowizualnej w kraju oraz intensyfikacji inwestycji zagranicznych w tym zakresie.
Dla realizacji wszystkich swoich celów i zadań państwo musi pobierać dochody i dokonywać wydatków. Ogół stosunk
społecznych związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem pieniężnych środków publicznych określa się mianem finans
publicznych. Finanse publiczne definiuje się także jako publiczne zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami oraz nor
prawne ich dotyczÄ…ce.
Doktryna prawa finansowego wyróżnia różnorakie funkcje finansów publicznych (a w węższym ujęciu - także funk
podatków).
W nauce dzieli się funkcje finansów publicznych (a także podatków) głównie na :
· funkcjÄ™ fiskalnÄ…, · funkcjÄ™ redystrybucyjnÄ…, · funkcjÄ™ stymulacyjnÄ…,
Funkcja fiskalna (zwana tez przez niektórych autorów funkcją alokacyjną) polega na dostarczeniu państwu i inn
podmiotom publicznym dochodów przeznaczonych na realizację ich zadań. Podstawowym zadaniem podatków jest bowi
(niezaprzeczalnie) dostarczanie jak najwyższych wpływów do budżetu (państwa, samorządu). Ta funkcja to główna funk
każdego podatku. Zasadniczo tylko ona może uzasadniać w ogóle fakt wprowadzenia podatku. Inne funkcje mają w t
zakresie jedynie znaczenie pochodnie i uzupełniające, ale nie należy ich nie doceniać.
Funkcja redystrybucyjna polega na gromadzeniu środków finansowych przez budżet i rozdzielenie ich (wypłac
określonym podmiotom. Istotą jej jest transfer środków między różnymi grupami ludności, wspólnotami (przyjęcie
funkcji pozwala np. rządom przyjmującym zasady solidarności społecznej na uwzględnienie przy "podziale" docho
narodowego uwzględnienie wszelkich grup społecznych, finansując określone zadania państwowe). W kontekście niniejsze
opracowania istotne znaczenie posiada fakt, iż narzędziem realizacji funkcji redystrybucyjnej jest dotacja. Stanowi o
istotny czynnik wsparcia określonych podmiotów i ich działań oraz konkretnych projektów (dotacja podmioto
przedmiotowa, celowa). Dotacja w zakresie sztuki audiowizualnej, w szczególności kinematografii, posiada trud
do przecenienia znaczenie. W wielu państwach (w tym w Polsce) jest jednym z najważniejszych elementów ich wsparcia.
Dla niniejszego opracowania podstawowe znaczenia posiada jednak funkcja stymulacyjna finansów publiczny
i podatków. O funkcji stymulacyjnej finansów publicznych mówi się w kontekście oddziaływania za pomocą ukierunkowa
strumieni finansowych, na zachowania się różnych podmiotów. W znaczeniu pozytywnym ma skłaniać te podmi
do określonych zachowań (np.: podatkowe ulgi inwestycyjne), w znaczeniu negatywnym ma zmierzać do zaniechania
ograniczenia pewnych zachowań (np.: wysokie kary za niezgłaszanie dochodów do opodatkowania, celem ogranicze
oszustw podatkowych). Funkcja stymulacyjna wyraża się w tym, iż za pomocą podatków można oddziaływ
bodz
cowo na różnego rodzaju procesy i zjawiska. Odpowiednio kształtując konstrukcję podatków (w t
wszelkiego rodzaju np. ulgi czy zwolnienia inwestycyjne) można zakładać, ze wywoła to określone zachowa
podatników (podejmą oni pewne działania bądz
ich zaniechają). Skuteczna stymulacja do pewnych działań n
inwestycyjnych, realizowana za pomocą odpowiedniej regulacji normatywnej powoduje natomiast możliw
mnożenia dochodów budżetu - a więc w praktyce pozwala na intensyfikację realizacji dwóch pozostałych funkcji podatków
funkcji fiskalnej oraz redystrybucyjnej.
W kontekście przedmiotu niniejszego opracowania należy stwierdzić, iż finanse publiczne (a w węższym ujęciu podat
mogą stanowić bardzo istotne narzędzie wspierania produkcji audiowizualnej w kraju oraz intensyfika
inwestycji zagranicznych w tym zakresie.
Poniżej zostaną omówione wybrane zagadnienia z zakresu prawa finansowego, które w praktyce wskazywane są jako bari
dla rozwoju produkcji audiowizualnej w Polsce oraz blokady dla inwestycji zagranicznych w tym zakresie. Podjęta zosta
także próba wskazania propozycji rozwiązań, które bariery te mogłyby usunąć lub - przynajmniej - w znacznej mie
ograniczyć. Analiza ta poprzedzona zostanie skrótowym omówieniem doświadczeń innych państw w zakresie wykorzysta
finansów publicznych i podatków jako narzędzia wsparcia produkcji audiowizualnej (kinematografii), ze wskazani
stosowanych w nich rozwiązań stymulujących rozwój produkcji audiowizualnej oraz wspierających tę produkcję.
Biorąc pod uwagę charakter niniejszego opracowania zagadnienia te zostaną omówione w sposób w znacznej mierze ogól
Jak podniesiono natomiast powyżej użycie finansów publicznych (w tym podatków) jako narzędzia wspierania i stymul
pewnych działań uzależnione jest zawsze od przemyślanych i precyzyjnych regulacji, tak aby - po pierwsze - nie narusz
podstawowej funkcji finansów publicznych i podatków (funkcji fiskalnej), a po drugie - aby realizacja funk
stymulacyjnej była po prostu skuteczna.
Autorzy zastrzegają więc sobie prawo do pewnej ogólności rozważań; szczegółowa propozycje normatywne w tym zakre
wymagają bowiem dalszych badań i uszczegółowionych propozycji.
II. y
ródła dotowania i opodatkowania kina w wybranych krajach Unii Europejskiej - rys porównawczy .
1. Zasady finansowania kinematografii ze z
ródeł publicznych w poszczególnych krajach europejskich są
zróżnicowane. Państwo dofinansowuje produkcję filmową w różnym stopniu, opierając się na stworzonych
przez prawo danego kraju specyficznych regułach i modelach finansowo- i podatkowo-prawnych.
Do z
ródeł publicznego dotowania kinematografii w krajach Wspólnoty Europejskiej należą:
- dotacje z budżetu państwa,
- wpływy z loterii,
- odpisy - podatki z eksploatacji (kina, telewizja i wideo),
- obowiązkowe inwestycje bezpośrednie telewizji w tej dziedzinie.
Podstawowym z
ródłem finansowania są dotacje z budżetu państwa. Stanowią one w niektórych krajach 100%
środków przeznaczonych na zasilanie kinematografii (m.in. w Hiszpanii i Danii), w innych - przeszło 50%
(m.in. we WÅ‚oszech, Szwecji), w jeszcze innych - od 10% do 30% (w Norwegii, Holandii, Francji i Portugalii).
Kinematografie tych krajów korzystają również z funduszy regionalnych, zasilanych przez samorządy
terytorialne.
W szesciu krajach Europy pobierane są odpisy od biletów kinowych. Zapewniają one w niektórych krajach dużą
część funduszu dotacji publicznych (np. w Szwecji ponad 30%, we Francji i w Niemczech ponad 20%), nieco
mniej w Grecji (ok. 10%) i we Włoszech (poniżej 10%). Z pobierania odpisów zrezygnowano w Wielkiej
Brytanii i Hiszpanii oraz w Finlandii.
Produkcja filmów w krajach europejskich jest w coraz większym stopniu finansowana przez telewizje. Stacje
telewizyjne przeznaczają środki stanowiące, w zależności od kraju, od 30% do 75% całego budżetu
kinematografii. Åšrodki te sÄ… przekazywane poprzez:
- podatki i wpłaty na rzecz funduszy lub na rzecz instytutów filmowych (Francja, Niemcy, Holandia, Portugalia,
Norwegia, Wielka Brytania i Szwecja),
- bezpośrednie inwestycje w koprodukcje i zakup praw.
Szereg państw wykorzystuje też instytucje prawa podatkowego (ulgi, zwolnienia, preferencje podatkowe) jako
element wsparcia kinematografii oraz stymulowania działań inwestycyjnych w tym zakresie.
Poniżej zostały przedstawione bardziej szczegółowe dane na temat sposobów finansowania kinematografii,
stosowanych w wybranych krajach Europy .
Jest to skrótowy opis dotychczasowego dorobku powołanych Państw Członkowskich w tym zakresie
obejmujący stan prawny z przełomu lat 2004 - 2006.
2. Francja
W kraju tym istnieje szeroki zakres wsparcia kinematografii przez państwo. Jest ono oparte na przepisach
prawnych rangi ustawowej. Fundusz kinematografii zasilany jest przez;
- odpisy od biletów kinowych (11%),
- odpisy od obrotów telewizji o profilu ogólnym (nie dotyczy to kanałów tematycznych), które obejmują
przychody z reklam i opłat abonamentowych (5,5%),
- odpisy od nagranych kaset VHS i DVD (5%).
Ponadto, pewien odsetek od cen biletu (powyżej 1%) przekazuje się na rzecz organizacji zarządzania prawami
autorskimi (SACEM).
Niezależnie od z
ródeł wskazanych powyżej, telewizje niekodowane mają obowiązek samodzielnego
inwestowania 3% obrotów w produkcję filmową francuską i europejską oraz w zakupy praw do emisji takich
produkcji, z czego 2,5% w filmy w języku francuskim. Np. CANAL+ ma obowiązek inwestować 20% obrotów
w produkcję filmową francuską i europejską, z czego co najmniej 45% tej kwoty - w filmy w języku
francuskim.
Inwestycje w produkcję filmową inwestorów niezależnych dokonywane są poprzez fundusze inwestycyjne
zwane SOFICA. Firmy mogą odpisać sobie od dochodów opodatkowanych 50%, a osoby fizyczne 25%
inwestycji. Istnieje też fundusz gwarancyjny dla pożyczek bankowych IFCIC, który gwarantuje je do wysokości
50%.
3. Wielka Brytania
Kinematografia podlega dwóm ministerstwom: ministerstwu kultury, mediów i sportu (DCMS) w aspekcie
kulturowym, oraz ministerstwu handlu i przemysłu (DT) w aspekcie infrastruktury. Pierwsze ministerstwo
dotuje Instytut Filmu Brytyjskiego -British Film Institute, drugie zaś spółkę o nazwie British Screen Finance
Ltd.
Pomoc państwa dla kinematografii polega głównie na możliwości odpisywania od podstawy
opodatkowania kosztów inwestycji w filmy za pośrednictwem Enterprise lnvestment Scheme oraz
przeznaczeniu na rzecz kina zysków z loterii za pośrednictwem Arts Council. Filmy są również
finansowane przez instytucje dotowane z funduszy publicznych: British Film Institute oraz British Screen
Finance Ltd, a ponadto przez fundusze regionalne: szkocki, walijski i londyński. Fundusze regionalne z kolei
opierajÄ… siÄ™ na finansowaniu przez samorzÄ…dy terytorialne i przez prywatne telewizje regionalne.
Działalność British Film Institute (BFI) opiera się na porozumieniu zawartym między tym Instytutem a rządem
brytyjskim. Dysponuje on funduszem, na który składają się:
- dotacja z budżetu państwa, oraz
- subwencje z Channel Four i telewizji prywatnych należących do sieci ITV.
BFI finansuje filmy niekomercyjne, eksperymentalne, często niskobudżetowe, a także projekty młodych
reżyserów.
British Screen Finance Ltd. (BSF) otrzymuje dotacje z budżetu państwa. Dysponuje również prawami
do filmów wyprodukowanych przez siebie. Trzonem finansowania filmów kinowych są jednak telewizje:
publiczna BBC, prywatny Channel Four oraz telewizja płatna BSkyB.
4. WÅ‚ochy
Wspomaganie publiczne pochodzi w głównej mierze z dotacji państwa przekazywanej na "Wyłączny Fundusz
na rzecz Widowisk", subsydiujący również teatr, operę, muzykę i cyrk. Wspomaganie może przybierać formę:
- pokrycia przez państwo części kosztów kredytu (odsetek) na produkcję, dystrybucję, eksploatację kinową
oraz eksport,
- gwarancji tego kredytu do wysokości 70%.
Funkcjonuje tu również zasada odpisów od biletów. Odpis od biletów kinowych wynosi 13% i w całości
przekazywany jest producentom jako dotacja automatyczna.
Ustawa o telewizji zobowiązuje telewizje komercyjne do przeznaczania co najmniej 10% przychodów netto
z reklam na zakup programów audiowizualnych europejskich (w tym 40% tej kwoty na programy dla dzieci).
Telewizja publiczna musi przeznaczać określoną w porozumieniu z władzami część (co najmniej 20%)
przychodów z abonamentu na produkcję dzieł europejskich, z czego określona część ma być przeznaczona
na zakup lub produkcję włoskich lub europejskich programów animowanych.
Państwo włoskie oddziałuje bardzo znacząco na produkcję filmów. Zajmuje się tym holding państwowy za
pośrednictwem swoich spółek akcyjnych:
- Istituto Luce, która zajmuje się produkcją i dystrybucją filmów artystycznych, wyświetlaniem ich we własnej
sieci kin, eksportem, archiwum fotosów itp. oraz
- Cinecitta, której domeną są studia produkcyjne (odpowiednik naszego WFDiF) wykonujące techniczne usługi
produkcyjne i postprodukcyjne według stawek preferencyjnych.
Produkcja filmów w Istituto Luce dokonuje się w koprodukcji z firmami prywatnymi, przy czym Instytut wnosi
od 30% do 50% budżetu danego filmu. Specyfiką włoską jest prowadzenie przez państwowy Istituto Luce
działalności dystrybucyjnej w dziedzinie filmu ambitnego, za pośrednictwem własnej sieci kin oraz w ścisłej
współpracy z 200 kinami studyjnymi.
Fundusz rozdziela również dotacje bezpośrednio. Są to:
- dotacje automatyczne dla producentów (pochodzące z odpisu od biletów),
- premia w uznaniu wartości artystycznych (jest to odpowiednik dotacji na produkcję, tyle że a posteriori, po
pozytywnym ocenieniu przez komisję ekspertów gotowego filmu -jest ona dzielona w proporcji: 71% dla
producenta, 10% dla reżysera, reszta dla głównych współautorów),
- nagrody dla autorów wyróżniających się scenariuszy,
- fundusze na rzecz upowszechnienia kultury filmowej (dotacje przedmiotowe dla festiwali i przeglądów
filmowych, stowarzyszeń filmowych, instytucji publicznych prowadzących działalność filmową, wydawnictw
itp.).
Wszystkie dotacje pochodzące z funduszu dotyczą wyłącznie pełnometrażowych filmów kinowych, z wyjątkiem
premii w uznaniu wartości artystycznych, przyznawanej również fabularnym filmom krótkometrażowym
realizowanym na taśmie filmowej. Dotacje na dystrybucję i eksport są rygorystycznie ograniczone do filmów o
wartościach artystycznych, które uprzednio otrzymały dotację do produkcji.
Wydzielony jest też specjalny fundusz przeznaczony na dotowanie (również w postaci preferencyjnego
kredytu):
- filmów, w których budżecie co najmniej 30% stanowią honoraria autorów, twórców, aktorów i techników,
- debiutów i drugich filmów, w tym zwłaszcza autorstwa świeżych absolwentów szkoły filmowej,
- projektów, których scenariusze otrzymały nagrodę.
5. Grecja
W Grecji funkcjonuje zasada odpisów od biletów sprzedawanych na seanse kinowe. Ich wysokość wynosi 12%
w Atenach i 8% w miastach powyżej 10 000 mieszkańców.
O połowę mniejsze są odpisy od biletów w kinach na powietrzu i poza centrami miast.
Połowa tego odpisu przeznaczana jest na dotowanie kinematografii za pośrednictwem Greckiego Ośrodka
Filmowego (GOF). Grecki Ośrodek Filmowy finansowany jest w 74% z budżetu państwa, zaś w pozostałej
części z wpływów z odpisu od biletów kinowych oraz wpływów z rozpowszechniania filmów przez siebie
koprodukowanych.
Właściciele kin, mających mniej widzów niż 100 000 rocznie, którzy wyświetlają filmy greckie, korzystają ze
zniżki podatkowej w wysokości uzależnionej od tego, przez ile tygodni wyświetlane są te filmy.
Telewizja publiczna, która nie wytrzymuje konkurencji z prywatnymi stacjami, inwestuje jednak w filmy
kinowe, koprodukowane z GOF. KwotÄ™ inwestycji ustala samodzielnie. ZobowiÄ…zana jest do kupowania
i wyświetlania wszystkich filmów greckich.
Telewizje prywatne mają obowiązek inwestowania w produkcję filmową 1,5% rocznych przychodów brutto.
6. Holandia
W tym kraju telewizja nie jest zobowiÄ…zana do finansowania kinematografii. IstniejÄ… jednak dwa fundusze
służące dotowaniu koprodukcji filmów oraz programów telewizyjnych między stacją telewizyjną
a producentami niezależnymi. Te fundusze to:
- COBO Fund, który jest w 20% finansowany przez Ministerstwo Edukacji, Kultury i Nauki,
- Fundusz Filmu Holenderskiego, finansowany przez to samo ministerstwo w całości. Przyznaje on dotacje
na przygotowanie do produkcji (development), produkcjÄ™ i dystrybucjÄ™.
Dotowane są zarówno filmy fabularne, jak i dokumenty oraz animacje, długie i krótkie metraże. Koprodukcje
zagraniczne są dotowane w zależności od stopnia i rodzaju zaangażowania producenta holenderskiego. Dotacja
ma formę nieoprocentowanej pożyczki, zwracanej (jeśli zaistnieje taka możliwość) z wpływów
z rozpowszechniania, po zaspokojeniu w pierwszej kolejności wszystkich koproducentów.
Istnieją też dwa inne fundusze filmowe:
- Fundusz im. Huberta Balsa, zasilany przez fundację Huberta Balsa, sponsorów prywatnych oraz Ministerstwo
Kooperacji i Rozwoju oraz
- Fundusz Filmowy Rotterdamu, zasilany przez region i wymagający, by beneficjent wydatkował na terenie
regionu kwotę odpowiadającą 150% przyznanej nie-oprocentowanej pożyczki.
7. Belgia
System zachęt i zobowiązań telewizji działających na terenie Belgii służy wspieraniu niezależnej produkcji
audiowizualnej, bez wyróżnienia filmów kinowych. Istnieją ulgi podatkowe dla inwestorów oraz system
gwarancji (do 75%) pożyczek zaciąganych na produkcję.
System opodatkowania kinematografii w Belgii polega na tym, że firma inwestująca w projekt może
ubiegać się o odpis podatkowy na 150 % zainwestowanej kwoty. Warunkiem do tego koniecznym jest,
by firma ta była już podatnikiem (np. przy zainwestowanych 100.000 euro, podstawa odpisu wynosi 150.000
euro - firma jest podatnikiem podatku dochodowego przy zastosowaniu stawki podatkowej: 34 % - odpis
podatkowy wyniesie 150.000 E 34 % = 51.000 euro).
Jednakże istnieje ograniczenie, zgodnie z którym 150 % odpis podatkowy nie może przekroczyć 50 %
dochodów firmy podlegających opodatkowaniu; wysokość odpisu nie może również przekroczyć kwoty
750.000 euro (optymalną wysokością inwestycji jest kwota 1,5 mln euro, ponieważ można odliczyć
maksymalną kwotę odliczenia). Inwestycja nie może również przekroczyć 50 % budżetu filmu. Może także
przyjąć formę pożyczki, maksymalnie 40 % wkładu, pozostałe 60 % może zostać wniesione jako wkład
koproducenta.
8. Irlandia Głównym motorem rozwoju irlandzkiego przemysłu filmowego, w tym koprodukcji i usług, jest
możliwość odpisywania od podatków 80% inwestycji. Warunkiem korzystania z tej możliwości jest, by
75% inwestycji było wydane na terenie Irlandii (w przypadku koprodukcji międzynarodowych i za zgodą
ministerstwa kultury, sztuki i regionów celtyckich wymóg ten może być obniżony do 10%).
Zgodnie z ustawą z 1988 roku telewizje muszą poświęcać "rozsądną proporcję" programów na filmy pełno-
i krótkometrażowe, filmy telewizyjne i seriale. Państwo finansuje w 100% działalność dwóch instytucji:
- Irish Film Board (IFB), którego misją jest rozwijanie i wspomaganie produkcji filmowej oraz
- Irish Arts CounciI (IAC), którego departament filmu zajmuje się popieraniem kina artystycznego.
IFB udziela wsparcia na etapie:
- przygotowań do produkcji w formie pożyczek do zwrotu, głównie dla projektów fabularnych kinowych, ale
również dla kinowych filmów dokumentalnych i animowanych, a w przypadku tych ostatnich również dla
seriali,
- produkcji filmów długometrażowych, głównie fabularnych, ale także dokumentów, animacji i seriali.
W przypadku animacji dopuszcza się również finansowanie seriali telewizyjnych. Natomiast regulamin IFB
zastrzega wyraz
nie, że odnośnie do filmów dokumentalnych nie może być mowy o dofinansowywaniu
telewizyjnej produkcji dokumentalnej, a tylko dokumentalnych filmów pełnometrażowych przeznaczonych
do kin i na festiwale filmowe.
IAC udziela niewielkich dotacji dla eksperymentalnych filmów i wideo, oraz zajmuje się upowszechnianiem
kultury filmowej.
Nie istnieje ustawowy obowiÄ…zek finansowania produkcji filmowej przez telewizje, jednak telewizja publiczna
NRK jest jednym z głównych inwestorów w produkcję filmową. Zwłaszcza filmy dotowane przez państwo są
równocześnie koprodukowane przez NRK.
9. Portugalia
W Portugalii istnieje specjalny fundusz publiczny służący dofinansowywaniu kinematografii. Jest on zarządzany
przez Instytut Filmowy i Audiowizualny IPACA. 90% tego funduszu pochodzi z opodatkowania reklam
w telewizji na wysokość 4%. Pozostała część środków będących w dyspozycji funduszu pochodzi z kasy
państwowej.
Tradycyjnie telewizja publiczna RTP inwestuje w filmy kinowe, pokrywając 20% do 30% ich budżetów.
10. Niemcy W kraju tym istnieje fundusz federalny FFA (Filmfoderunganstalt), którego budżet ustalany jest
przez Bundestag.
Zasilanie federalnego funduszu filmowego następuje poprzez:
- odpis od cen biletów skalkulowany miedzy 1,5% a 2,5% ceny biletu kinowego, w zależności od liczby widzów
(do 130 000 widzów nie pobiera się wcale, do 210 000 - 1,5%, do 360 000 - 2%, powyżej 360 000 - 2,5%);
- odpis z rynku wideo (1,8%);
- środki od stacji telewizji publicznej (ARD i ZDF).
Podstawą takich płatności jest umowa pomiędzy telewizjami publicznymi a Filmfernsehabkommen,
negocjowana co roku i rewaloryzowana. Do 1995 roku na fundusz FFA wpłacały również telewizje prywatne.
Obecnie prywatne telewizje inwestują bezpośrednio, składają się również na fundusze regionalne krajów
zwiÄ…zkowych;
- środki od Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które przeznacza się na potrzeby filmu;
- środki od 16 krajów związkowych.
11. Finlandia
Produkcja filmowa finansowana jest głównie z budżetu państwa oraz z lotto. Do roku 1993 korzystano również
z odpisów od biletów w kinach, jednak od roku 1994 nie pobiera się już tych odpisów. Telewizja publiczna
wpłaca na rzecz Instytutu 1.5 miliona Euro rocznie.
Niezależnie od tego telewizja publiczna i telewizje prywatne inwestują w filmy kinowe kwoty odpowiadające
20% budżetu kinematografii. Odbywa się to w ramach koprodukcji lub korzystania z możliwości zakupu praw.
Zobowiązania te są negocjowane co 3 lata pomiędzy Instytutem a telewizjami.
12. Szwecja Podstawą prawną finansowania działalności w dziedzinie kinematografii jest umowa pomiędzy
państwem szwedzkim, przemysłem filmowym (m.in. stowarzyszeniami producentów, dystrybutorów,
właścicieli kin i domów kultury) oraz telewizjami. Działa tu Instytut Filmowy funkcjonujący na prawach
fundacji.
Środki zasilające kinematografię, do których zobowiązały się strony umowy to:
- 10% odpisu od biletów kinowych (odpis ten zastąpił pobierany poprzednio podatek od rozrywki -
entertainment tax),
- 200.500.000 SEK pochodzących z budżetu państwa,
- 38.000.000 SEK od Sveriges Television AB (telewizja naziemna),
- 7.200.000 SEK od TV 4 AB (telewizja naziemna),
- przychody Stowarzyszenia Producentów, które przekazuje wszystkie swoje dochody (z wyjątkiem składek
członkowskich) do wysokości 2.000.000 SEK.
13. Hiszpania
W Hiszpanii działa Instytut Kinematografii i Sztuk Audiowizualnych (ICAA). Jego fundusze pochodzą w 100%
z budżetu państwa. Bilety kinowe nie są od 1985 r. obciążone odpisem.
Telewizje nie są obciążone bezpośrednio na rzecz Instytutu, ale muszą poświęcać na produkcję filmową
i zakup praw do emisji 5% swoich przychodów. CANAL+ Espana kupuje prawa do większości filmów
hiszpańskich.
Oprócz funduszu centralnego istnieją regionalne środki wspierania filmu ustalane na podstawie regionalnych
regulacji i oparte na budżetach władz regionów (w regionach: Kraj Basków, Katalonia, Walencja, Galicja
i Madryt).
Ministerstwo Kultury zawarło porozumienie z Hiszpańskim Bankiem Eksportu (BEX), który udziela pożyczek o
preferencyjnym oprocentowaniu, gwarantowane przez ICAA do wysokości 10 mln Euro rocznie.
14. Norwegia
W Norwegii funkcjonują dwie instytucje, których znaczenie w finansowaniu produkcji filmowej jest
dominujÄ…ce. SÄ… to:
- Norweski Instytut Filmowy (NFI), który administruje większością funduszy publicznych na kinematografię;
jest on finansowany przez Ministerstwo Kultury i częściowo otrzymuje wpływy z odpisu od biletów;
- Fundacja Kultury Audiowizualnej, również finansowana przez Ministerstwo Kultury i częściowo przez NRK
i prywatnÄ… TV2.
NFI przyznaje bezzwrotne dotacje na development, produkcję filmów pełnometrażowych i krótkometrażowych,
na import filmów o szczególnych wartościach i na eksport oraz promocję filmów norweskich.
Ponadto istnieje Norweska Fundacja Kin i Filmu (KKL) zasilana przez odpisy od biletów i sprzedaży oraz
wynajmu kaset i DVD oraz przez składki samorządów miejskich będących jej członkami. Przyznaje ona dotacje
na dystrybucję filmów, w tym szczególnie filmów dla dzieci i filmów o wysokich walorach artystycznych
(również zagranicznych), na dystrybucję filmów norweskich, oraz dotuje kina studyjne i/lub mające słabą
frekwencjÄ™.
Ustawa z 1987 r., znowelizowana w 1998 r., ustanawia odpis 2,5% od ceny biletu, od sprzedaży i wynajmu
kaset wideo i DVD, oraz dodatkowo 1 NOK od każdej sprzedaży lub wynajmu. Odpis 18,20 NOK od jednej
kasety służy, po zaspokojeniu praw autorskich autorów, producentów i aktorów, popieraniu niezależnej
produkcji audiowizualnej.
15. Polska
Zasadniczą rolę w zakresie wspierania twórczości filmowej i innej działalności w dziedzinie kinematografii oraz
ochrony zasobów sztuki filmowej odgrywa w Polsce ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o kinematografii . Na tej
podstawie państwo sprawuje mecenat nad działalnością w dziedzinie kinematografii, jako części kultury
narodowej, polegający w szczególności na wspieraniu produkcji i promocji filmu, upowszechnianiu
kultury filmowej oraz ochronie dziedzictwa kulturalnego w dziedzinie filmu.
W celu wspierania rozwoju kinematografii ustawa ta tworzy Polski Instytut Sztuki Filmowej ("Instytut"), będący państwo
osobą prawną. Instytut realizuje zadania z zakresu polityki państwa w dziedzinie kinematografii m. in. przez tworze
warunków do rozwoju polskiej produkcji filmów i koprodukcji filmowej, w tym poprzez dofinansowywanie przedsięwz
z zakresu przygotowania projektów filmowych, produkcji filmów, dystrybucji filmów i rozpowszechniania filmów, prom
polskiej twórczości filmowej .
Przychodami Instytutu sÄ…:
1) dotacje podmiotowe z budżetu państwa, przekazywane przez ministra właściwego do spraw kultury
i ochrony dziedzictwa narodowego ze środków ujętych w części budżetowej, której jest dysponentem;
2) przychody z eksploatacji filmów, do których autorskie prawa majątkowe przysługują Instytutowi;
3) darowizny, spadki i zapisy;
4) przychody z majÄ…tku Instytutu;
5) środki przyznawane przez ministra z Funduszu Promocji Kultury, o którym mowa w art. 47e ustawy z dnia
29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych ;
6) wpłaty, o których mowa w art. 19 ust. 1-5, 6 i 7 ustawy o kinematografii (patrz niżej); 7)
przychody, o których mowa w art. 27a pkt 4 oraz 45b ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. o państwowych
instytucjach filmowych .
Instytut może otrzymywać także dotacje celowe z budżetu państwa na realizację zadań inwestycyjnych.
Na podstawie art. 19 i art. 31 pkt 23 ustawy o kinematografii od kwietnia 2006 r. uczestnicy rynku audiowizualnego,
telewizje, operatorzy kablowi, platformy cyfrowe, dystrybutorzy i kina obowiązani są do dokonywania wpłat na rz
Instytutu.
Zgodnie z art. 19 ustawy o kinematografii:
1. Podmiot prowadzący kino dokonuje wpłaty na rzecz Instytutu w wysokości 1,5% przychodu uzyskanego
z tytułu wyświetlania filmów i reklam w kinie, przed podziałem z podmiotem prowadzącym dystrybucję.
2. Podmiot prowadzący dystrybucję dokonuje wpłaty na rzecz Instytutu w wysokości 1,5% przychodu
uzyskanego ze sprzedaży oraz wynajmu nośników z nagranymi na nich filmami oraz z umów upoważniających
inne podmioty do takiej sprzedaży lub wynajmu.
3. Nadawca programu telewizyjnego dokonuje wpłaty na rzecz Instytutu w wysokości 1,5% przychodu
uzyskanego z tytułu emisji reklam, telesprzedaży i audycji sponsorowanych albo przychodu pochodzącego
z pobranych bezpośrednio od abonentów opłat za dostęp do nadawanych programów, jeżeli przychód ten
w danym okresie rozliczeniowym jest wyższy.
4. Operator platformy cyfrowej dokonuje wpłaty na rzecz Instytutu w wysokości 1,5% przychodu
uzyskanego z tytułu przychodów pochodzących z opłat za dostęp do programów telewizyjnych nadawanych lub
reemitowanych na platformie cyfrowej.
5. Operator telewizji kablowej dokonuje wpłaty na rzecz Instytutu w wysokości 1,5% przychodu
uzyskanego z tytułu przychodów pochodzących z opłat za dostęp do reemitowanych programów telewizyjnych
oraz świadczenia usług reemisji.
6. Podmiot kontrolowany w ramach grupy kapitałowej w rozumieniu ustawy z dnia 15 grudnia 2000
r. o ochronie konkurencji i konsumentów przez podmiot, o którym mowa w pkt 1-5, dokonuje wpłaty
na rzecz Instytutu w wysokości 1,5% przychodu uzyskanego z tytułów, o których mowa w pkt 1-5. W takim
przypadku podmiot kontrolujący może od kwoty należnej Instytutowi z tytułu, o którym mowa w ust. 1-5,
odliczyć, w danym okresie rozliczeniowym, kwoty faktycznie wpłacone na rzecz Instytutu z tego tytułu, w tym
samym okresie rozliczeniowym, przez podmiot kontrolowany w ramach grupy kapitałowej.
7. Publiczny nadawca telewizyjny jest zobowiązany przeznaczyć na produkcję filmów nie mniej niż 1,5%
rocznych wpływów z abonamentu za posiadanie odbiorników telewizyjnych. Z wykonania tego obowiązku
nadawca przekazuje Dyrektorowi roczne sprawozdanie w terminie do końca pierwszego kwartału roku
kalendarzowego. W przypadku, gdy kwota, o której mowa w zdaniu pierwszym, nie zostanie w całości
wydatkowana na produkcję filmów, nadawca przekazuje Instytutowi różnicę wynikającą z rozliczenia
w terminie 1 miesiąca po upływie pierwszego kwartału roku kalendarzowego.
Wpłaty, o których mowa w pkt 1-5 i 6, są przekazywane Instytutowi w okresach kwartalnych, w terminie 30
po upływie kwartału.
Do należności z tytułu wpłat, o których mowa w pkt 1-5, 6 i 7, stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia
sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa , z tym, że uprawnienia organu podatkowego przysługują Dyrektoro
a uprawnienia organu odwoławczego - ministrowi . Wpłaty, o których mowa powyżej w pkt 1-5, 6 i 7, stanowią kos
uzyskania przychodów, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, w dacie ich poniesienia.
Zgodnie z art. 31 pkt 23 ustawy o kinematografii Państwowe instytucje filmowe dokonują na rzecz Polskiego Instyt
Sztuki Filmowej wpłat w wysokości 50% przychodów z majątkowych praw autorskich do filmów wyprodukowanych do d
31 grudnia 1989 r. Wpłaty, o których mowa, są przekazywane Instytutowi w okresach kwartalnych, w terminie
dni po upływie kwartału. Do należności z tytułu wpłat, o których mowa stosuje się także odpowiednio przepisy działu
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, z tym że uprawnienia organu podatkowego przysług
Dyrektorowi Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, a uprawnienia organu odwoławczego - ministrowi właściwemu do sp
kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Wpłaty te, stanowią koszty uzyskania przychodów, w rozumieniu przepisów
podatku dochodowym, w dacie ich poniesienia.
Powyższa regulacja zasługuje ogólnie na ocenę pozytywną, mimo jej krótkiego jeszcze okresu obowiązywania. Regulacja
zbliża bowiem Polskę w znacznej mierze do standardowych europejskich i światowych rozwiązań w zakresie finansowa
kinematografii. Praktyka stosowania tej regulacji prowadzi jednak do wniosku, iż wymaga ona jednak także pewnych zm
(głównie o charakterze techniczno - prawnym), związanych szczególności z wymiarem i poborem wpłat, ich deklarowani
przez podmioty zobowiązane, egzekucją oraz możliwością skutecznej kontroli, w szczególności w zakresie podstaw wymi
wpłat.
W polskim systemie prawnym, brak jest jednak, znanych innym państwom stymulujących rozwój kinematografii zac
podatkowych oraz regulacji uwzględniających specyfikę tej branży. Możliwość zaliczenia wpłat na rzecz Instytu
dokonanych przez podmioty zobowiązane, do ich kosztów uzyskania przychodów zmniejszających podstawę opodatkowa
w podatku dochodowym (a więc i wysokość podatku) jest środkiem o ograniczonym znaczeniu. Tym bardziej, iż wpłaty te
obowiązkowe a możliwość ich zaliczenia do kosztów podatkowych, uregulowana w ustawie o kinematografii, takiej odręb
regulacji nie wymagała - wynikała bowiem z ogólnych zasad podatku dochodowego.
Co więcej praktyka pokazuje, iż w systemie prawa podatkowego istnieją regulację, które wręcz utrudniają roz
kinematografii (czy szerzej: produkcji audiowizualnej). Poniżej przedstawione zostaną niektóre regulacje prawnopodatko
w zakresie opodatkowania dochodu i obrotu utrudniające, w opinii autorów, rozwój sztuki filmowej w Polsce, jak równ
podjęta zostanie próba wskazanie ewentualnych możliwości zmian regulacji podatkowych, celem wsparcia kinematogr
i stymulacji określonych działań inwestycyjnych w tym zakresie.
III. Podatkowe aspekty produkcji audiowizualnej krajowej i zagranicznej - bariery i propozycje wsparcia.
A. System zwrotu podatku VAT zagranicznym producentom filmowym.
System zwrotu podatku VAT - założenia ogólne.
Uwolnienie zagranicznych producentów filmowych od ekonomicznego ciężaru podatku od towarów i usług ma isto
znaczenie dla rozwoju polskiej produkcji filmowej i rynku usług filmowych świadczonych zarówno na potrzeby producent
krajowych, jak i zagranicznych oraz - co niemniej ważne - dla finansowego umocnienia audiowizualnego, w szczególno
filmowego, sektora polskiej gospodarki. Interes polskiej kinematografii wymaga, aby jak największy kapitał finansowy
lokowany w Polsce przez producentów zagranicznych, realizujących projekty filmowe w naszym kraju samodzielnie
w koprodukcji z producentami polskimi.
Produkcja filmu w Polsce wiąże się zwykle z dużym zaangażowaniem polskich dostawców towarów i usług. Tu kręcone
zdjęcia, zatrudniani są wykonawcy i obsługa planu filmowego (światło, dz
więk, sprzęt zdjęciowy) oraz organizowana j
cała logistyka związana z tego typu produkcją (hotele, catering, transport, itp.). Usługi te zwykle opodatkowane są w Pols
co oznacza, że zagraniczny producent, który nie zarejestruje się jako podatnik polskiego podatku od towarów i usług, pon
ekonomiczny ciężar tego podatku (płaci go w cenie nabywanych towarów i usług). Nie ma istotnego znaczenia skąd pocho
producent filmu - czy jest podmiotem ze Wspólnoty, czy też z spoza Unii.
Obowiązujący w Polsce podatek od towarów i usług jest oparty na wypracowanym w ramach Unii Europejskiej wspóln
systemie podatku od wartości dodanej. Jednym z podstawowych założeń tego systemu jest obciążenie podatkiem
towarów i usług towarów i usług w miejscu, gdzie wykorzystywany jest ich gospodarczy rezultat. Stąd prawo wspólnoto
wprowadza m.in. kompleksowe i dość skomplikowane regulacje dotyczące miejsca świadczenia. Pozwalają o
na rozstrzygnięcie, w którym państwie członkowskim powinien zostać rozliczony podatek od towarów i usług z tyt
wykonania konkretnych usług. W przypadku, gdy miejscem opodatkowania danej usługi (dostawy towarów) jest Polska (
jest w przypadku wielu usług wykorzystywanych przy produkcji filmowej), nabywca będzie musiał ponieść ciężar należne
podatku od towarów i usług.
Jedna z podstawowych zasad podatku od wartości dodanej - realizowana także w podatku od towarów i usług - wymaga, a
ekonomiczny ciężar tego podatku nie był ponoszony przez podatnika - w tym przypadku producenta filmowego. Realiza
tej zasady następuje poprzez przyznanie podatnikom prawa do zmniejszenia podatku przypadającego do zapłaty z tytułu
sprzedaży (dostaw towarów i świadczenia usług) o podatek poniesiony przy nabyciu towarów i usług w czasie realiz
własnego produktu, w tym przypadku produkcji filmów. Koniecznym warunkiem zneutralizowania ciężaru ekonomiczne
tego podatku jest posiadanie statusu podatnika. Aby producent filmów mógł taki status uzyskać, musi wykonać w Pol
czynność objęte zakresem ustawy z dnia 11 marca 2004 r., np. jako polski podatnik podatku od towarów i usług produc
filmu musi sprzedać prawa do wyprodukowanego m.in. Polsce filmu.
Część produkcji filmowych jest jednak realizowana przez podmioty zagraniczne, które nie rejestrują się jako podatn
polskiego podatku od towarów i usług. Producenci zagraniczni często nie mają nawet takiej możliwości, ponieważ p
realizacją produkcji filmowej - nabyciem w Polsce niezbędnych towarów i usług - nie wykonują żadnych czynności, kt
pozwalałyby im na uzyskania statusu podatnika podatku VAT. A tylko takie podmioty mogłyby korzystać z pra
do odliczenia w związku z realizacją filmu na ogólnych zasadach, przewidzianych dla producentów krajowych.
Ustawodawca wspólnotowy, przewidując ten problem - występujący nie tylko w branży filmowej - przewidział szczegó
procedury pozwalające na zdjęcie z producenta filmowego, który nie jest polskim podatnikiem tego podatku i który
sprzedaje efektów własnej działalności w Polsce, ekonomicznego ciężaru podatku od towarów i usług. Jest to realizowa
przez system zwrotu zagranicznym producentom filmowym podatku od towarów i usług zapłaconego w dan
państwie członkowskim. Prawo wspólnotowe, a za nim prawo polskie, nie przewiduje przy tym szczególnych regulacji
branży filmowej.
Choć zasady zwrotu podatku są uregulowane na poziomie wspólnotowym (poprzez dyrektywy wspólnotowe), to zasa
zwrotu podatku od towarów i usług są zróżnicowane w poszczególnych państwach członkowskich - zwłaszcza w zakre
efektywnego terminu, jaki upływa od dnia złożenia wniosku o zwrot podatku do dnia otrzymania przelewu pr
uprawnionego producenta. Prawo wspólnotowe zakreśla jedynie ogólne zasady zwrotu i maksymalny termin jego dokonan
Stąd przed przystąpieniem do realizacji projektów filmowych w Polsce, producenci - poza zbadaniem polskiego ryn
filmowego i możliwości realizacji swoich projektów - sprawdzają także, w jakim okresie mogą liczyć na zwrot zapłacone
podatku i czy w ogóle taki zwrot im przysługuje.
Należy w tym miejscu podkreślić, że nie każdy zagraniczny producent filmowy będzie mógł uzyskać zwrot podat
do towarów i usług zapłaconego w Polsce. Prawo to najszerzej przysługuje producentom mającym siedziby
Wspólnocie Europejskiej. Podmioty spoza Unii, (w przypadku niektórych państw), będą uprawnieni do otrzyma
zwrotu podatku VAT poniesionego w Polsce w cenie nabytych towarów i usług.
Mechanizm zwrotu podatku od towarów i usług. W artykule 168 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopa
2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej zawarto podstawową zasadę wspólnego syste
podatku od wartości dodanej, wiążącą prawo do odliczenia podatku naliczonego z wystąpieniem czynno
opodatkowanych. W świetle fundamentalnej zasady neutralności podatku od wartości dodanej, podatek naliczony
powinien obciążać podatników (w tym przypadku producentów filmowych), niezależnie od tego, czy opodatkowane zaku
są dokonywane w tym samym kraju, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza, czy nie. Innymi słowy: produc
filmu, który nie jest polskim podatnikiem, powinien mieć prawo do zwrotu podatku poniesionego w związku z nabyci
towarów i usług zużytych przy produkcji filmu niezależnie od tego, czy film zostanie wykorzystany w Polsce, czy też w inn
państwie członkowskim albo nawet w państwie trzecim.
Na mocy regulacji zawartej w art. 169 lit a) Dyrektywy, prawo do odliczenia podatku naliczonego w kraju zakupu towa
i usług zostało przyznane podatnikom również wtedy, gdy nabyte towary lub usługi wykorzystywane są do cel
działalności gospodarczej prowadzonej poza terytorium kraju, jeśli charakter tej działalności jest taki, że gdy
była ona prowadzona na terytorium kraju zakupu, dawałaby prawo do odliczenia podatku naliczonego. Inny
słowy, zagraniczny producent filmowy powinien być uprawniony do otrzymania zwrotu podatku na takich samych zasada
na jakich taki sam producent korzystałby z prawa do odliczania podatku naliczonego, gdyby siedziba jego przedsiębiorst
znajdowała się w Polsce. Procedura zwrotu podatku dla podatników nieposiadających siedziby w kraju, w którym dokon
zakupu, jest inna niż w przypadku podatników krajowych i jest uregulowana odrębnymi przepisami. Zgod
z postanowieniami art. 171 Dyrektywy:
1) podatnicy posiadający siedzibę na terenie innych państw członkowskich występują o zwrot na podstawie
VIII Dyrektywy Rady z dnia 6 grudnia 1979 r. (79/1072/EWG) w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw
Członkowskich odnoszących się do podatków obrotowych - warunki zwrotu podatku od wartości dodanej
podatnikom niemajÄ…cym siedziby na terytorium kraju , 2) podatnicy nieposiadajÄ…cy siedziby na terenie
Wspólnoty Europejskiej występują o zwrot na podstawie XIII Dyrektywy Rady z dnia 17 listopada 1986 r.
(86/560/EWG) w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych -
zasady zwrotu podatku od wartości dodanej podatnikom nieposiadającym siedziby na terytorium Wspólnoty .
VIII Dyrektywa - zwrot podatku dla podmiotów z państw członkowskich. Pomimo szerokiego zharmonizowa
podatków od wartości dodanej we Wspólnocie - przynajmniej na razie - podatek VAT zapłacony w jednym państ
członkowskim nie podlega odliczeniu w innym. Aby jednak realizować zasadnicze cele wspólnego systemu podatku
wartości dodanej (opodatkowanie w państwie konsumpcji), zgodnie z art. 2 VIII Dyrektywy każde państwo członkows
zobowiązane zostało do wprowadzenia regulacji w zakresie zwrotu każdemu podatnikowi niemającemu siedz
na terytorium tego kraju, ale mającemu siedzibę w innym państwie członkowskim, podatku od wartości dodanej nałożone
na usługi świadczone na jego rzecz przez innych podatników na terytorium tego kraju, o ile takie usługi są wykorzystywa
w celach transakcji opodatkowanych - zgodnie z ustanowionymi w Dyrektywie warunkami.
VIII Dyrektywa nakłada na podmioty ubiegające się o zwrot podatku zapłaconego w danym państwie członkowskim k
obowiązków. Aby odzyskać podatek zapłacony w związku z nabyciem usług opodatkowanych w innym państ
członkowskim, podatnik:
a) przedstawia właściwym organom państwa członkowskiego wniosek sporządzony według wzoru zawartego
w załączniku A do VIII Dyrektywy, załączając oryginały faktur; wniosek sporządza się na formularzu
wydrukowanym w jednym z języków urzędowych UE (w praktyce - państwa zwrotu) oraz wypełnia w języku
kraju, który dokonuje zwrotu;
b) przedstawia jednorazowo dowód, w formie zaświadczenia wystawionego przez organy podatkowe państwa,
w którym ma siedzibę, że jest płatnikiem podatku od wartości dodanej w tym państwie (zaświadczenie ważne
jest dla potrzeb zwrotu przez okres 1 roku);
c) potwierdza w formie pisemnego oświadczenia, że nie dostarczył żadnych towarów oraz nie świadczył usług
uważanych za dostarczone (świadczone) na terytorium kraju zwrotu podatku , za okres, za który dokonywany
jest zgodnie z przepisami tego państwa zwrot,
d) zobowiązuje się do zwrotu każdej nienależnie otrzymanej kwoty zwrotu.
Towary i usługi, w odniesieniu do których podatek może być zwrócony, muszą spełniać warunek, iż ich nabycie uprawniało
do zmniejszenia podatku należnego w rozumieniu przepisów państwa dokonującego zwrotu (w tym przypadku w Polsc
Jeżeli zgodnie z przepisami kraju zwrotu, zakup określonych towarów (usług) nie daje prawa do odliczenia poda
naliczonego podatnikom zarejestrowanym w tym kraju, wnioskodawca także nie będzie miał prawa odzyskania podatk
nawet w przypadku, gdyby odliczenie podatku naliczonego przysługiwało w jego kraju. Jednocześnie, w myśl orzecznict
ETS, jeżeli zgodnie z przepisami kraju wnioskodawcy, zakup określonych towarów (usług) nie daje prawa do odlicze
podatku naliczonego podatnikom zarejestrowanym w tym kraju, wnioskodawca nie będzie miał prawa odzyskania poda
także w innym państwie .
Prawo wspólnotowe (art. 6 VIII Dyrektywy) zabrania państwom członkowskim nakładać na podatników (wnioskodawcó
żadnych dodatkowych obowiązków oprócz tych, które określono powyżej, z wyjątkiem zobowiązania przedstawien
w szczególnych przypadkach, informacji koniecznych do ustalenia, czy wniosek o zwrot jest uzasadniony.
Wniosek o zwrot odnosi się do zafakturowanych zakupów towarów lub usług, dokonanych w okresie nie krótszym ni
miesiące i nie dłuższym niż jeden rok kalendarzowy. Wyjątek stanowi tylko okres będący końcem roku kalendarzowe
wnioski w tym zakresie mogą odnosić się do krótszego okresu. Wnioski przedkłada się właściwemu organowi (wskazane
przez dane państwo członkowskie) - w okresie sześciu miesięcy od końca roku kalendarzowego, w którym podatek stał
należny. Większość państw członkowskich nie przewiduje możliwości wystąpienia o zwrot podatku po upływie tego okresu
Ustawodawstwa poszczególnych państw Wspólnoty przewidują minimalne kwoty zwrotu podatku. Zgodnie z VIII Dyrekty
jeśli wniosek odnosi się do okresu standardowego zwrotu (krótszego niż jeden rok kalendarzowy, ale nie krótszego niż t
miesiące), kwota, na którą opiewa wniosek, nie może być niższa niż równowartość w walucie krajowej 200 EURO; j
wniosek odnosi się do okresu roku kalendarzowego lub pozostałej części roku kalendarzowego, kwota nie może być niż
niż równowartość w walucie krajowej 25 EURO. Poszczególne państwa mogą wprowadzać wyższe minima zwrotu podatku.
Właściwy organ stempluje każdą fakturę będącą podstawą zwrotu w celu zapobieżenia użycia ich do dalszych wniosk
i zwraca je w ciągu jednego miesiąca. Decyzje dotyczące wniosków o zwrot powinny być wydawane przez państ
członkowskie maksymalnie w ciągu sześciu miesięcy od daty przedłożenia właściwemu organowi wniosków wraz
wszystkimi wymaganymi dokumentami. W tym terminie następuje też zwrot podatku.
W przypadku oddalenia wniosku podaje się powody odmowy (uzasadnienie), umożliwiając jednocześnie odwołanie
decyzji.
XIII Dyrektywa - zwrot podatku dla podmiotów spoza Wspólnoty Europejskiej.
W przypadku, gdy o zwrot podatku ubiega się podmiot z państw spoza Wspólnoty, techniczne zasady dokonywania zwr
podatku od towarów i usług są zbliżone do przedstawionych powyżej, jednak grupa podmiotów uprawnionych do je
otrzymania jest bardzo wąska. Zgodnie z art. 2 XIII Dyrektywy każde państwo członkowskie zwraca podatnik
niemającemu siedziby na terytorium Wspólnoty, na warunkach określonych w XIII Dyrektywie, podatek od wartości doda
pobrany od świadczonych usług lub dostarczonych towarów na terytorium tego kraju przez innego podatnika, o ile te tow
i usługi są wykorzystywane do celów transakcji z prawem do odliczenia w rozumieniu Dyrektywy (tj. przypadków, gdy po
producent nabywający te towary i usługi byłby uprawniony do odliczenia podatku naliczonego z nimi związanego).
Przepisy zawarte w XIII Dyrektywie są zbliżone do postanowień VIII Dyrektywy, zawierają jednak kilka istotnych różn
Należy do nich przede wszystkim możliwości przyznania zwrotu podatku podatnikom z danego kraju wyłącznie na zasad
wzajemności. Zagraniczny producent realizujący film w Polsce będzie uprawniony do uzyskania zwrotu poda
zapłaconego w cenie nabywanych w Polsce towarów i usług tylko jeżeli państwo jego siedziby daje takie prawo polsk
producentom, dokonującym zakupów w jego państwie siedziby. XIII Dyrektywa dopuszcza także możliwości uzależnie
zwrotu podatku od ustanowienia przez podatnika przedstawiciela podatkowego (podmiotu z siedzibą w państ
członkowskim, które ma dokonać zwrotu podatku, który byłby odpowiedzialny w razie niezgodnego z prawem uzyska
zwrotu podatku).
Art. 3 XIII Dyrektywy pozostawia państwom członkowskim pełną swobodę określenia szczegółowych warunków, na jak
będą dokonywane zwroty podatku. Poszczególne państwa członkowskie mają więc pełną swobodę w zakresie ustala
terminu złożenia wniosku, okresu objętego wnioskiem, organu uprawnionego do rozpatrzenia wniosku, minimalnej kw
zwrotu itp., pod warunkiem, że nie będą one korzystniejsze niż te, które są przewidziane dla podatników posiadając
siedzibę w innym państwie członkowskim.
Zwrot podatku VAT podmiotom zagranicznym w prawie polskim. ObowiÄ…zujÄ…cy w Polsce system zwrotu podatku
towarów i usług dla podmiotów posiadających siedzibę poza terytorium Polski, został oparty na postanowieniach VIII i X
Dyrektywy - opisanych powyżej. Podstawą prawną w Polsce do dokonywania przedmiotowego zwrotu jest rozporządze
Ministra Finansów z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku od towarów i usług niektórym podatnikom .
Zgodnie z ż 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 23 kwietnia 2004 r. zwrot podatku od towarów i usług, naliczonego przy naby
towarów i usług, przysługuje osobie fizycznej, osobie prawnej oraz jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawn
która nie posiada siedziby lub miejsca zamieszkania albo stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kra
która:
1) jest zarejestrowanym podatnikiem podatku od wartości dodanej, o którym mowa w art. 2 pkt 11 ustawy
z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług , lub podatnikiem podatku o podobnym charakterze
w kraju siedziby lub miejsca zamieszkania albo stałego miejsca prowadzenia działalności;
2) nie jest zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług na terytorium kraju (tj. Rzeczypospolitej
Polskiej);
3) nie wykonuje na terytorium Polski sprzedaży (z wyjątkiem wymienionych w rozporządzeniu czynności ),
Zwrot podatku przysługuje określonym powyżej podmiotom uprawnionym, gdy zgodnie z przepisami ustawy z dnia
marca 2004 r. oraz aktami wykonawczymi do niej, zwrot lub prawo do pomniejszenia podatku należnego przysług
podatnikom, o których mowa w art. 15 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. w przypadku natomiast podmiotów z terytori
państw trzecich, zwrot podatku przysługuje na zasadzie wzajemności.
Podmiot uprawniony (z innego państwa członkowskiego lub kraju trzeciego) może wystąpić o zwrot podatku w odniesie
do nabycia towarów i usług lub do importu towarów, dokonanych przez okres nie krótszy niż 3 miesiące i nie dłuższy niż
podatkowy.
Kwota wnioskowanego zwrotu podatku nie może być niższa niż kwota stanowiąca równowartość w złotych:
1) 200 euro - w przypadku, gdy wniosek dotyczy okresu krótszego niż rok podatkowy, ale nie krótszego niż 3
miesiÄ…ce;
2) 25 euro - w przypadku, gdy wniosek dotyczy całego roku podatkowego lub okresu krótszego niż ostatnie 3
miesiÄ…ce tego roku.
Zwrot podatku następuje zawsze na wniosek podmiotu uprawnionego. Wniosek składa się do Naczelnika Drugiego Urzę
Skarbowego Warszawa-Śródmieście, nie póz
niej niż do dnia 30 czerwca roku następującego po roku podatkowym, które
wniosek dotyczy. Do wniosku podmiot uprawniony do wniosku obowiązany jest dołączyć:
1) oryginały faktur oraz dokumentów celnych, z których wynikają wnioskowane kwoty zwrotu podatku;
2) oryginał zaświadczenia, według wzoru stanowiącego załącznik do rozporządzenia, wskazującego, że podmiot
uprawniony jest podatnikiem podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze
zarejestrowanym w kraju siedziby lub miejsca zamieszkania albo stałego miejsca prowadzenia działalności;
3) dokument potwierdzający identyfikację na potrzeby podatku od wartości dodanej na terytorium państwa
członkowskiego innym niż terytorium kraju, jeżeli zwrot podatku dotyczy zakupów związanych ze
świadczeniem usług elektronicznych i podmiot zagraniczny jest zidentyfikowany dla świadczenia usług
elektronicznych poza terytorium kraju.
Zaświadczenie, o którym mowa w pkt 2, wydaje organ podatkowy w kraju siedziby lub miejsca zamieszkania albo stałe
miejsca prowadzenia działalności podmiotu uprawnionego. Jeżeli podmiot uprawniony składa wniosek częściej niż jeden
w roku podatkowym, zaświadczenia nie dołącza się do każdego wniosku - pod warunkiem, że nie upłynął rok od dnia je
wystawienia oraz nie nastąpiły żadne zmiany w zakresie objętym zaświadczeniem.
Po rozpatrzeniu wniosku o zwrot podatku, każda faktura lub dokument celny, z których wynikają kwoty do zwrotu podat
podlegają ostemplowaniu pieczęcią Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście oraz przedziurkowaniu, w c
uniknięcia ponownego ich użycia. O wysokości uznanej kwoty Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszaw
Śródmieście wydaje decyzję i urząd skarbowy dokonuje zwrotu tej kwoty w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wnio
wraz z dokumentami stanowiącymi załączniki do niego.
Zwrot podatku jest dokonywany w złotych polskich na rachunek bankowy podmiotu uprawnionego w kraju lub w kraju je
siedziby albo miejsca zamieszkania lub stałego miejsca prowadzenia działalności. W przypadku, gdy zwrot podatku j
dokonywany na rachunek w kraju siedziby lub miejsca zamieszkania albo stałego miejsca prowadzenia działalności podmi
uprawnionego, organ nie ponosi kosztów związanych z dokonaniem tego zwrotu. Kwoty zwrotu podatku uzyska
nienależnie przez podmiot uprawniony podlegają zwrotowi do tego organu podatkowego wraz z należnymi odsetkami
przypadku niedokonania zwrotu podatku uzyskanego nienależnie wraz z należnymi odsetkami, podmiotowi uprawnione
nie przysługuje kolejny zwrot.
Praktyka polskiej administracji podatkowej w zakresie zwrotu podatku podmiotom zagranicznym Zasa
dokonywania zwrotu wynikające z rozporządzenia z dnia 23 kwietnia 2004 r. przedstawiają się jak powyżej. W prakt
uzyskanie zwrotu podatku jest jednak bardzo trudne i długotrwałe. Wynika to z wielu powodów. Po pierwsze dokona
zwrotu podatku (de facto rezygnacja z części dochodów polskiego budżetu) wymaga merytorycznej weryfikacji każde
wniosku, do którego często załączona jest znaczna ilość dokumentów (faktur zakupu). Żmudny proces - nawet wyrywko
weryfikacji faktur - trwa długo. Wszystkie wnioski są rozpoznawane przez jeden z warszawskich urzędów skarbowych, kt
chcąc sprawdzić u wystawcy rzetelność faktury występuje do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla tego wystawc
przeprowadzenie czynności sprawdzających. Proces weryfikacji wniosku znacznie się wydłuża i to nie tylko z powo
profiskalnego nastawienia aparatu skarbowego, niechętnego dokonywaniu zwrotu podatku podmiotom zagraniczny
Rezultatem tego stanu rzeczy jest to, że niektórzy wnioskodawcy nie otrzymali jeszcze zwrotu podatku zapłaconego w 20
r. Kilkunastomiesięczny, a czasem dłuższy okres oczekiwania na zwrot podatku skutecznie zniechęca zagraniczn
inwestorów.
Mimo że zarówno przepisy wspólnotowe, jak i krajowe, są dość jednoznaczne, przewlekanie postępowania w sprawie zwr
podatku dzieje się niemalże w majestacie prawa. Rozporządzenie z dnia 23 kwietnia 2004 r. przewiduje, że jeśli zasadn
zwrotu podatku wymaga dodatkowego sprawdzenia, Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście m
przedłużyć podstawowy termin zwrotu do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego. Wykorzystując tę regulac
organ podatkowy wielokrotnie odracza termin zakończenia postępowania wyjaśniającego i przedłuża termin zwrotu podatk
Na marginesie można dodać, że obecna praktyka w tym zakresie naraża Polskę na postępowanie przed Europejsk
Trybunałem Sprawiedliwości. W styczniu 2006 r. postępowanie takie zakończyło się przegraną Wielkiego Księst
Luksemburga, które także nie przestrzegało sześciomiesięcznego terminu zwrotu podatku podatnikom z innych pań
członkowskich .
Dla producentów spoza Wspólnoty pojawia się jednak dużo istotniejszy problem, który nie tyle opóz
nia, co wykluc
otrzymanie zwrotu podatku zapłaconego w Polsce. Jak wyżej wspomniano podstawowym warunkiem uzyska
zwrotu podatku jest zawarcie przez Polskę umowy o wzajemności w zakresie zwrotu podatku od warto
dodanej albo podatku o podobnym charakterze. W przypadku Polski umowy o wzajemności zostały podpisane
Bułgarią, Chorwacją, Japonią, Macedonią, Norwegią, RPA, Szwajcarią i Lichtensteinem. Jak łatwo zauważyć nie ma wśr
tych państw krajów spoza UE mających największych producentów filmowych (Stany Zjednoczone, Ind
Chiny).
Konkluzje W konkluzji należy stwierdzić, że przewidziany prawem wspólnotowym system zwrotu podatku VAT, realizowa
w Polsce, z wielu powodów nie jest w stanie skutecznie sprostać oczekiwaniom zagranicznych producent
filmowych. Producenci filmowi z innych państw członkowskich często dysponują zadowalającym zapleczem w inn
krajach, a dodatkowo korzystają w nich z różnorodnych zachęt podatkowych. Dodatkowym element
zniechęcającym do produkcji w Polsce są trudności z uzyskaniem zwrotu podatku od towarów i usług na zasada
przewidzianych w VIII i XIII Dyrektywie oraz bardzo długie terminy tego zwrotu. Dodatkowo system zwr
podatku jest mało wydolny, a administracja podatkowa zdaje się robić wszystko by nie dokonać zwrotu podat
Producenci z państw trzecich (zwłaszcza ze Stanów Zjednoczonych) z reguły nie mają możliwości odzyska
podatku od towarów i usług, co istotnie podnosi koszty realizowania produkcji w Polsce. Sytuacja ta, zwłaszc
w odniesieniu do Stanów Zjednoczonych raczej się nie zmieni (brak podobnego podatku na szcze
federalnym). Zawarte przez Polskę umowy o wzajemności niestety nie obejmują tych państw, w który
funkcjonują najwięksi producenci filmowi. Podatek od towarów i usług, dla producentów nie będących polsk
podatnikami, jest elementem cenotwórczym, istotnie podrażającym koszty realizowania produkcji w Polsce. Spo
na skuteczne uwolnienie zagranicznych producentów (zwłaszcza z krajów spoza Wspólnoty), dopuszczalne przez pra
wspólnotowe, powinien być poszukiwany raczej poza schematem zwrotu podatku zapłaconego w Polsce. Jak
wydaje, Polska - wzorem innych państw członkowskich (np. Czechy) - może wprowadzić inne mechanizmy uwalniają
od konieczności zapłaty podatku, byleby wprowadzone rozwiązania nie traktowały w sposób uprzywilejowa
producentów z państw trzecich, w stosunku do producentów z innych państw członkowskich.
B. Możliwość zmiany systemu VAT - wprowadzenie stawki 0% w miejsce zwolnienia usług związanych z kultu
nowa procedura zwrotu VAT.
W obecnie obowiązującym stanie prawnym polska ustawa z dnia 11 marca 2004 r. przewiduje, iż usługi związa
z produkcją filmów są opodatkowane podstawową stawką podatku od towarów i usług w wysokości 22 %. Sytuacja taka
miejsce od dnia 1 czerwca 2005 r. Początkowo, po dniu 1 maja 2004 r. produkcja filmów była objęta zwolnieniem z poda
od towarów i usług. Jednakże zwolnienie produkcji filmowej było niezgodne z prawem wspólnotowym - nie przewidywał te
załącznik H do VI Dyrektywy.
Istniejące możliwości uniknięcia kosztu VAT.
Należy wskazać, iż w obecnie obowiązującym stanie prawnym istnieje możliwość, iż zagraniczny producent filmowy
będzie ponosił kosztów polskiego podatku od towarów i usług. Obecnie największym problemem zagranicznych producent
filmowych jest kwestia zwrotu poniesionego podatku od towarów i usług, który jednakże nie może być przez nich odliczo
jeżeli nie są zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług w Polsce. Problem ten nie dotyczy polsk
producentów, gdyż jako podatnicy podatku od towarów i usług mają oni prawo do odliczenia podatku naliczone
związanego z nabytymi towarami oraz usługami związanymi z ich działalnością opodatkowaną.
Rozwiązaniem, w obecnie obowiązującym stanie prawnym dla zagranicznych producentów filmowych jest założenie w Pol
spółki - córki, która jako zarejestrowany podatnik podatku od towarów i usług ma prawo do odliczenia naliczonego poda
związanego z nabytymi towarami i usługami do produkcji filmów. Następnie taka spółka córka dokonuje sprzedaży lice
do filmu. Zgodnie z art. 27 ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. w przypadku usługi, o której mowa w m.in. w ust. 4 pk
art. 27 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. tj. sprzedaży praw lub udzielania licencji i sublicencji, przeniesienia lub cesji p
autorskich, patentów, praw do znaków fabrycznych, handlowych, oddania do używania wspólnego znaku towarowego a
wspólnego znaku towarowego gwarancyjnego, albo innych pokrewnych praw miejscem świadczenia tych usług jest miejs
gdzie nabywca usługi posiada siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności, dla którego dana usługa jest świadczona,
przypadku braku stałego miejsca działalności, stały adres lub miejsce zamieszkania. Taka sytuacja ma miejsce, gdy usł
są świadczone na rzecz:
1) osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej,
posiadających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium państwa trzeciego, lub
2) podatników mających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Wspólnoty, ale w kraju innym niż
kraj świadczącego usługę.
Przy zastosowaniu takiego rozwiÄ…zania zostaje wyeliminowany problem podatku VAT. W takim przypadku
istnieje jednak obowiązek rozliczenia podatku dochodowego. Z zastrzeżeniem możliwości zastosowania ulg
i zwolnień przewidzianych poniżej w pkt C.
Rozwiązanie takie jest przewidziane również w innych państwach członkowskich. Zastosowanie tej procedury nie wiąże
żadnymi zmianami legislacyjnymi. Ponadto polskie regulacje w tym zakresie są zgodne z art. 56 Dyrektywy Rady
2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.
Możliwości zmian w opodatkowaniu VAT produkcji filmowej
Na wstępie należy podkreślić, iż jakakolwiek zmiana obowiązujących przepisów w zakresie podatku od towarów i usług m
być zgodna ze prawem wspólnotowym, w szczególności z Dyrektywą Nr 2006/112/WE.
Produkcja filmowa w Polsce objęta jest podstawową stawką podatku w wysokości 22 % - jest to jedna z najwyższych staw
stosowanych przez państwa członkowskie (dla porównania w Czechach wynosi ona 19%). Obniżenie tej stawki jedy
w odniesieniu do produkcji filmowej nie jest możliwe - jak wspomniano, poprzednio załącznik H do VI Dyrektywy, a obec
załącznik Nr III do dyrektywy nr 2006/112/WE - zawierający wykaz dostaw towarów i świadczenia usług, do których mo
zastosować stawki obniżone, o których mowa w art. 98 tej dyrektywy, nie przewiduje takiej możliwości. Ponadto nie
wątpliwości, iż zastosowania nie może znalez
ć w tym zakresie przewidziana w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. staw
podatku w wysokości 0% - odpowiednik przewidzianego w dyrektywie Nr 2006/112/WE zwolnienia z podatku z praw
do odliczenia. W tym zakresie art. 169 wspomnianej dyrektywy stanowi, iż prawo do odliczenia naliczonego podatku
towarów i usług przysługuje w przypadku zwolnionych m.in. eksportu towarów, wewnątrzwspólnotowej dostawy towar
Regulacja ta nie odnosi się niestety do usług związanych z kulturą, w tym produkcją filmową oraz usługami bezpośred
zwiÄ…zanymi z produkcjÄ… filmowÄ….
Obecnie obowiązująca ustawa z dnia 11 marca 2004 r. przewiduje zastosowanie obniżonej stawki podatku w wysokości 7
do towarów i usług wymienionych w załącznik nr 3 to tej ustawy. Powyższy załącznik w poz. 162 przewiduje, iż ta obniżo
stawka ma zastosowanie m.in. do usług twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów ustawy o pra
autorskim i prawach pokrewnych wynagradzanych w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do p
autorskich lub praw artystycznego wykonania. Na tym polu istnieje możliwość modyfikacji polskich regulacji. Powyższy za
załącznika nr 3 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. co do zasady jest zgodny z załącznikiem nr III do Dyrektywy
2006/112/WE. Jednakże Dyrektywa odnosi się do usług świadczonych przez pisarzy, kompozytorów i wykonawców
tantiem za należne im prawa autorskie. Porównując oba zapisy jednoznacznie widać, iż polskie regulacje mają węż
zakres, gdyż odnoszą się jedynie do sytuacji, gdy wynagrodzenie twórców i artystów wykonawców określane j
w szczególny sposób tj. w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub p
artystycznego wykonania. Tak więc Dyrektywa Nr 2006/112/WE daje polskiemu ustawodawcy możliwość poszerze
zakresu poz. 162 załącznika nr 3 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. poprzez zastosowanie stawki podatku od towa
i usług w wysokości 7 % do wszystkich usług świadczonych przez twórców i artystów wykonawców bez względu na formę
wynagrodzenia. Możliwe jest również wprowadzenie oddzielnej pozycji, która by bezpośrednio wprowadzała zapis, iż usł
twórców i artystów wykonawców związane z produkcją filmową byłyby opodatkowane stawką obniżoną - takie rozwiązan
bezsprzecznie zgodne z prawem wspólnotowym, było by korzystne dla producentów filmowych, gdyż koszt podatku V
zmniejszyłby się z 22% do 7 % w tym zakresie.
Modyfikacja tego zapisu spowodowałaby zastosowanie obniżonej stawki do usług twórców i artystów wykonawc
związanych bezpośrednio z produkcją filmową m.in.:
- opracowaniem dz
więku do filmu,
- opracowaniem obrazu do filmu,
- usługi związane z utworami plastycznymi,
- usługi sceniczno-muzyczne,
- usługi choerograficzne, itp.
Pamiętać należy, iż nie są podatnikami podatku od towarów i usług, a co za tym idzie nie ma do nich zastosowania usta
z dnia 11 marca 2004 r. twórcy i artyści wykonawcy w rozumieniu przepisów ustawy o prawach autorskich i praw
pokrewnych, wynagradzani w formie honorariów za przekazanie lub udzieleni licencji do praw autorskich lub p
artystycznego wykonania albo ich wykonanie - również wynagradzanych za pośrednictwem organizacji zbiorowe
zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, jeżeli z tytułu wykonywania czynności są związane ze zlecając
pawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie tych czynności co do warunków wykona
tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
W omawianym kontekście należy wskazać, iż te same usługi, tj. usługi twórców i artystów wykonawców wynagradza
w formie honorariów znajdują się zarówno w pozycji nr 162 załącznika nr 3 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. - a co za t
idzie są opodatkowane stawką w wysokości 7 %, jak również w pozycji nr 11 załącznika nr 4 do ustawy z dnia 11 ma
2004 r. - przez co są zwolnione z opodatkowania. Sytuację taką można tłumaczyć, faktem iż zwolnienie jest przewidzia
dla usług świadczonych przez takie podmioty jedynie gdy są związane z kulturą. Natomiast, gdy takie usługi nie są związa
z kulturÄ…, zastosowanie znajduje opodatkowanie przy zastosowaniu preferencyjnej stawki podatku.
Jak już wskazywano z usług związanych z kulturą w załącznik nr 4 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. zostały wyłączo
usługi związane z produkcją filmową - zapis ten sugeruje również wyłącznie z zastosowania usług wchodzących w szer
rozumianÄ… produkcjÄ….
Podsumowując należy rozważyć wprowadzenie zmiany w załączniku nr 3 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r., w wyn
której duża część usług wchodzących w zakres produkcji filmowej byłaby objęta preferencyjną stawką podatku.
Pozostała część usług np.: usługi związane z transportem, usługi związane ze sprzętem itp., ze względu na brzmie
przepisów wspólnotowych muszą być opodatkowane podstawową stawką podatku od towarów i usług w wysokości 22 %,
jak wskazano, czyni nasz kraj mniej atrakcyjnym np. od Czech, gdyż obowiązująca w Polsce podstawowa stawka podatku
towarów i usług jest stosunkowo wysoka.
Rozwiązaniem tej kwestii jest ewentualność rozważenia możliwości wprowadzenia specjalnej procedury szybkiego zwr
podatku producentom filmowym.
Procedura zwrotu podatku VAT producentom filmowym
Celem wspierania w Polsce produkcji audio wizualnej należałoby rozważyć możliwość wprowadzenia również do polskie
systemu prawnego specjalnych regulacji, które umożliwiłoby szybki zwrot zapłaconego podatku od towarów i usług.
Należy w Polsce wprowadzić procedurę, zgodnie z którą producenci filmowi mogliby uzyskać zwrot podatku VAT najpóz
n
w nieprzekraczalnym terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku, ewentualnie w wyjątkowych przypadkach w termini
miesięcy. Jednocześnie mając na względzie możliwość dokonywania nadużyć na tym polu, celowym byłoby wprowadze
obowiązku dla Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej dokonywania uwierzytelnienia zagranicznych producentów filmowych.
Wspieranie produkcji filmowej w Polsce wymaga rozważenia specjalnej regulacji mającej na celu szybki zwrot podatku
towarów i usług zagranicznym producentom filmowym. Obecne regulacje w tym zakresie - jak wskazywano - są wyjątko
niekorzystne dla podmiotów zagranicznych, co czynni Polskę krajem mało atrakcyjnym dla wielkich producentów filmowy
Nie dość, iż polska stawka jest wysoka w porównaniu do innych państw to jeszcze odzyskanie zapłaconego VAT-u j
wyjątkowo trudne - czasami wręcz niemożliwe. Przykładowo, jeżeli zagraniczny producent ma zamiar nakręcić film
budżecie 50 milionów dolarów, a jednocześnie nie jest polskim podatnikiem podatku od towarów i usług, do powyżs
kwoty musi doliczyć kwotę podatku w wysokości bądz
22 % bÄ…dz
7 % - której póz
niej nie będzie mógł odzyskać.
państwie Unii Europejskiej, w którym stawka podatku jest mniejsza koszt zapłaconego, a nie odliczonego podatku VAT j
znacznie mniejszy szczególnie przy ogromnych kwotach, które zostały zainwestowane. Ponadto w innych państwach zw
podatku VAT jest znacznie szybszy.
Mając powyższe na względzie należy rozważyć wprowadzenie szczególnej regulacji, która przewidywałaby szybki zw
podatku VAT związanego za zakupem towarów oraz usług użytych do produkcji filmowej.
Przykładowo można wymienić usługi związane z:
- kostiumami,
- makijażem,
- wyposażeniem planu zdjęciowego,
- lokalizacjami, w których są świadczone usługi,
- transportem ekipy zdjęciowej
Ponadto wymienić można koszty związane z :
- zakwaterowaniem w miejscu planu filmowego,
- wyżywieniem,
- użyciem zwierząt.
W przypadku wydatkowania takich kwot na terenie Polski przez zagranicznego producenta filmowego, ewentualnie
potwierdzeniu przez Polski Instytut Sztuki Filmowej, producent miałby możliwość uzyskania szybkiego zwrotu podatku. L
towarów i usług, do których miałby zastosowanie szybki zwrot, powinna być określona ustawowo, celem wyeliminowa
wątpliwości w tym zakresie.
Pamiętać również należy, iż obecne regulacje wprowadzają możliwość uzyskania zwrotu przez podmiot z kraju spoza U
Europejskiej na zasadzie wzajemności. W odniesieniu do wielu państw taka wzajemność nie istnieje np. w stosunku do U
Także to sugeruje konieczność stworzenia odrębnej regulacji w odniesieniu do producentów filmowych. O ile w większo
przypadków w polskim interesie jest utrzymanie warunku wzajemności, o tyle w odniesieniu do produkcji filmów t
warunek jest jednoznacznie niekorzystny. Obecnie jak pokazuje praktyka ze względu na niemożność uzyskania zwr
poniesionego kosztu podatku od towarów i usług, zagraniczni producenci wybierają kraje sąsiednie, które stwarzają
lepsze warunki do działania.
Podkreślić, należy iż sprawna procedura zwrotu podatku jest odzwierciedleniem zasady neutralności podatku od towa
i usług, która bezpośrednio wynika z prawa wspólnotowego. Zasada ta stanowi, że podatnik dokonujący czynno
opodatkowanych nie powinien ponosić ciężaru podatku od towarów i usług - bez względu od miejsca prowadze
działalności jak i od miejsca ponoszenia kosztu.
Powyższa propozycja jest tylko ogólnym założeniem. Jej uszczegółowienie wymaga jeszcze dalszych badań, w t
w zakresie zgodności a prawem UE, a w szczególności w kontekście jej zastosowania w Polsce w formie środka specjalne
rozumieniu DyrektywÄ… Nr 2006/112/WE.
Konkluzje
Obecnie istniejące w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. możliwości m.in. opodatkowanie sprzedaży licencji do filmu w kr
nabywcy są niewystarczające. W szczególności należy rozważyć wprowadzenie do polskiego ustawodawstwa specjal
procedury zwrotu podatku od towarów i usług zagranicznym producentom. Ponadto należy wykorzystać możliwo
przewidziane przez prawo wspólnotowe celem rozszerzenia zastosowania stawki 7 % w stosunku do usług świadczon
przez twórców i artystów wykonawców związanych z produkcją filmową.
C. Podatek dochodowy.
Podatek dochodowy w znacznie mniejszym stopniu niż VAT podlega harmonizacji w ramach UE. Państwa UE korzystają w
w znacznej mierze z dużej dowolności w zakresie kształtowania konstrukcji tego podatku, w tym po stronie ulg, zwolni
preferencji podatkowych . Nauka prawa podatkowego rozróżnia dwa rodzaje zwolnień podatkowych oraz trzy rodz
ulg podatkowych.
Zwolnienia dzieli się na podmiotowe (całkowite odstąpienie od poboru podatku od kogoś) oraz przedmiotowe (całkow
odstąpienie od poboru podatku od czegoś - określonego przedmiotu). Niektórzy autorzy wskazują też na zwolnie
podmiotowo-przedmiotowe (odstąpienie od poboru podatku od danego podmiotu, ale tylko w zakresie określone
przedmiotu np. niektórych jego dochodów).
Ulgi podatkowe określa się jako częściowe zwolnienia. Przybierają one trojaką postać:
1) odliczenia od podstawy opodatkowania (np. przychodu lub dochodu),
2) odliczenia od kwoty podatku,
3) obniżenia stawki podatkowej.
Biorąc pod uwagę powyższe ogólne definicje oraz opisane powyżej doświadczenia innych państw mamy podsta
do stwierdzenia, iż zasadniczo w zakresie wsparcia audiowizualnej produkcji krajowej do wykorzystania pozost
konstrukcja zwolnienia przedmiotowego (np. w postaci zwolnienia producenta od przychodu/dochodu uzyskane
z tytułu produkcji danego tytułu filmowego), ewentualnie konstrukcja ulgi podatkowej (polegającej bądz
na odliczeniu
podstawy opodatkowania, bÄ…dz
odliczeniu od kwoty podatku).
Jeżeli idzie o zwolnienie przedmiotowe to - po pierwsze - należy wskazać, iż zastosowanie mogłoby ono mieć w stosun
do polskiego podatnika tego podatku, a więc podmiotu krajowego (objętego nieograniczonym obowiązki
podatkowym) lub oddziału, zakładu podatnika zagranicznego, który to oddział (w związku z brzmieniem umowy z państw
rezydencji jego jednostki macierzystej) byłby podatnikiem polskiego podatku dochodowego od dochodu na terytorium Po
uzyskanego.
W drugiej kolejności rozważenia wymaga kwestia jakiego przychodu dotyczyłoby zwolnienie. W praktyce można
zastosować trzy konstrukcje:
1) Pierwsza: zwolnienie ze względu na z
ródło przychodu - zwolnienie całości (lub części)
przychodu/dochodu uzyskanego w wyniku produkcji/koprodukcji filmu, a więc w praktyce - z tytułu
zbycia prawa do eksploatacji filmu dystrybutorom. Do rozważenia byłoby także zwolnienie dochodu
uzyskanego z tytułu usług filmowych, tj. usług świadczonych w ramach wykonywanej działalności
gospodarczej przez przedsiębiorców na rzecz producentów dla celów produkcji filmowej, obejmujących
w szczególności czynności dokonywane przy pomocy własnych pracowników, udostępnianie pomieszczeń i hal
zdjęciowych, sprzętu filmowego bez obsługi oraz wykonywanie specjalistycznych usług transportowych.
Zwolnienie to w sposób oczywisty miałoby jednak niewielkie znaczenie stymulujące do określonych
działań w zakresie produkcji czy inwestowania, w związku z faktem, iż stosowane byłoby "na wyjściu", tzn. po
przeprowadzeniu całego kosztownego procesu produkcji filmu i dopiero po uzyskaniu przychodu z tytułu jego
produkcji. Ryzyko nieuzyskania dochodu wiązałoby się jednocześnie z ryzykiem braku jakiejkolwiek preferencji
podatkowej.
2) Po drugie, zwolnienie ze względu na przeznaczenie dochodu - możliwe byłoby wprowadzenie
zwolnienia każdego dochodu uzyskiwanego przez podatnika, który przychód ten przeznaczyłby
na inwestycję w zakresie produkcji/koprodukcji filmowej. Możliwe jest przy tym zwolnienie całości
dochodu przeznaczanego na inwestycjÄ™ w omawianym zakresie (np. zwolnienie 1 mln PLN dochodu
podatnika pod warunkiem zainwestowania 1 mln PLN w produkcjÄ™ filmowÄ… - efektywnie, przy stawce 19%
podatnik "zyskuje" 190.000 PLN - pod warunkiem zainwestowania 1 mln PLN).
Możliwe jest też zwolnienie jedynie części dochodu przeznaczanego na inwestycję filmową (np.
zwolnienie 1 mln PLN dochodu podatnika pod warunkiem zainwestowania 2 mln PLN w produkcjÄ™ filmowÄ… -
efektywnie, przy stawce 19% podatnik także "zyskuje" 190.000 PLN - pod warunkiem jednakże
zainwestowania 2 mln PLN).
3) Możliwa jest także trzecia konstrukcja - mieszana, tj. zwolnienie przychodu z określonego z
ródła ale
pod warunkiem jego dalszego reinwestowania w tym z
ródle. W tym przypadku tylko dochód
uzyskiwany przez podatnika z produkcji/koprodukcji filmowej podlegałby zwolnieniu - ale tylko
w zakresie takim, w jaki przeznaczany byłby na reinwestycję w zakresie produkcji/koprodukcji
filmowej. Tu także możliwe jest przy tym zwolnienie całości dochodu przeznaczanego na inwestycję
w omawianym zakresie, jak też zwolnienie jedynie części dochodu przeznaczanego na inwestycję
filmowÄ….
Tylko zwolnienia, o których mowa w pkt 2 oraz 3, wydają się mieć odpowiednią moc sprawczą (stymulacyjną)
w zakresie intensyfikacji inwestycji w produkcjÄ™/koprodukcjÄ™ filmowÄ….
Przekładając powyższe koncepcje na praktykę legislacyjną należy wskazać, iż konstrukcja zwalniania od podatku docho
przeznaczanego przez podatników na określone cele znana jest polskiemu podatkowi dochodowemu od dawna (vide: art.
ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ). W przypadku większości podatników powołanych w art. 17
ustawy, zwalnia się od podatku jedynie określoną część ich dochodów, tj.: dochody wykorzystywane w określo
sposób lub też dochody otrzymywane z wymienionych w przepisie z
ródeł. Do tej grupy zaliczają się m. in. docho
zwolnione na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4, tj.: dochody podatników, których celem statutowym jest działalność: nauko
naukowo-techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kult
fizycznej i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyj
na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodo
i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego - w części przeznaczonej na te cele . Podobnie - zwalnia się np.: docho
podatników z działalności pozarolniczej, w tym z działów specjalnych produkcji rolnej - w części przeznaczo
na działalność rolniczą (pod pewnymi dalszymi warunkami), czy też - dochody spółdzielni mieszkaniowych uzyska
z gospodarki zasobami mieszkaniowymi i z innych z
ródeł przychodów - w części przeznaczonej na cele związa
z utrzymaniem zasobów mieszkaniowych i inne cele statutowe, z wyjątkiem działalności gospodarczej; docho
komunalnych zakładów gospodarki mieszkaniowej uzyskane z gospodarki zasobami mieszkaniowymi i z innych z
ró
przychodów - w części przeznaczonej na cele związane z utrzymaniem zasobów mieszkaniowych, itd.
Zwolnienie dotyczy zasadniczo tylko części uzyskanych dochodów, która jest przeznaczona i (następnie) - bez wzglę
na termin - wydatkowana na cele wymienione w przepisie. Zwolnienie nie ma zastosowania, jeżeli uzyskane przez podatn
dochody, bez względu na czas ich osiągnięcia, wydatkowane są na inne cele niż określone zwolnieniem. Warunek zwolnie
dochodów od podatku, jest spełniony także wtedy, gdy wydatki poniesione zostały na nabycie środków trwałych o
wartości niematerialnych i prawnych służących wymienionej działalności albo na opłacenie podatków niezaliczon
do kosztów uzyskania przychodów. Nie ma przy tym znaczenia termin wydatkowania dochodów.
Prawo do zwolnienia podatnik wykonuje przez złożenie w zeznaniu podatkowym oświadczenia o zamiarze odpowiednie
wykorzystania uzyskanych dochodów. Prawo to nie jest ograniczone żadnym terminem wydatkowania środków na wskaza
cele, jednak, w razie wykorzystania dochodu niezgodnie z celem uprawniajÄ…cym do zwolnienia, podatnik obowiÄ…zany j
uiścić podatek dochodowy (wraz z odsetkami) od całości lub odpowiedniej części dochodu uprzednio objętego deklaracją.
Powyższa konstrukcja może w pełni znalez
ć zastosowanie jako narzędzie stymulacyjne w zakresie krajo
produkcji/koprodukcji filmowej. Oprócz powyżej formułowanych warunków wynikających z obecnego brzmienia art.
ustawy należałoby jedynie określić szczegółowo warunki zastosowania zwolnienia, w szczególności poprzez wskazanie:
- warunku, iż zwolnienie znajduje zastosowanie w zakresie wydatków dokonywanych na terytorium RP (w
całości lub w określonej części);
- ewentualnych limitów kwotowych niezbędnych do zastosowania zwolnienia (np.: minimalnego limitu
inwestycji w produkcjÄ™/koprodukcjÄ™, ewentualnego maksymalnego limitu zwolnienia);
- ewentualnego ograniczenia, zgodnie z którym zwolnienie podatkowe nie mogłoby przekroczyć procentowo
wyrażonej wartości dochodów firmy podlegających opodatkowaniu;
- ewentualnych szczegółowych zasad ewidencjonowania przychodów i kosztów w zakresie zastosowania
zwolnienia oraz udziału Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej w zakresie stosowania i kontrolowania stosowania
zwolnienia.
Należy także podkreślić, iż określony cel stymulacyjny mógłby być osiągnięty także poprzez konstrukcję ulgi podatko
w postaci zmniejszania podstawy opodatkowania.
Wspomniane warunki mogłyby być bowiem także warunkami stosowania ulgi podatkowej (obecnie ulgi w zakre
zmniejszenia podstawy opodatkowania uregulowane sÄ… w art. 18 - 18c ustawy o CIT). Ulga inwestycyjna w zakre
produkcji/koprodukcji filmowej mogłaby być uregulowana poprzez dodanie w tym zakresie nowego art. 18d. Za jej pom
i przy zastosowaniu podobnych warunków jej zastosowania jak opisane powyżej przy zwolnieniu podatkowym, także mo
osiągnąć cel w postaci intensyfikacji inwestycji zakresie kinematografii przez przedsiębiorców.
D. Konkluzje Reasumując należy stwierdzić, iż w chwili obecnej poza systemem wpłat oraz pozostałych z
ródeł przychod
Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, przeznaczanych następnie na rozwój produkcji filmowej, zasadniczo brak jest w Pol
stymulujących rozwój kinematografii zachęt podatkowych, tak dla podmiotów krajowych, jak i inwestor
zagranicznych. W systemie prawa podatkowego istnieją natomiast regulacje, które wręcz utrudniają rozwój produ
audiowizualnej. Podjęta powyżej próba wskazania tych regulacji oraz ewentualnych możliwości zmian w przepis
podatkowych, celem wsparcia kinematografii i stymulacji określonych działań inwestycyjnych w tym zakresie, wyma
jeszcze dalszych uszczegółowień. Doświadczenia innych państw wskazują jednak bezsprzecznie, iż narzędzie to nal
wykorzystywać. Faktem jest, iż istnieją znaczne ograniczenia w zakresie bezpośredniego i pośredniego dotowa
przedsiębiorców, w państwach UE wynikające w szczególności z przepisów dotyczących pomocy publicznej. Faktem jest t
iż w zakresie podatku VAT istnieją znaczne ograniczenia wynikające z zasad wspólnego systemu podatku od warto
dodanej określonego dosyć sztywno w Dyrektywach UE. Należy jednak bezsprzecznie podjąć próbę wykorzysta
stymulującej funkcji finansów publicznych (w tym podatków) celem wsparcia produkcji audiowizualnej krajowej o
przyciągnięcia do Polski inwestycji zagranicznych w tym zakresie. Doświadczenia innych państw pokazują, iż można te
dokonać zasadniczo w zgodzie także z regulacjami dotyczącymi pomocy publicznej oraz wspólnego systemu podatku
wartości dodanej.
Materiały na konferencję "Aspekty ekonomiczno-prawne funkcjonowania przemysłu filmowego w Polsce", Warszawa, 2007
organizatorzy: PISF i SFP