Promotor 7-8/06
Zbrojarz-betoniarz
" Ocena ryzyka zawodowego
" Instrukcja stanowiskowa
Ryszard Bryła
OPIS STANOWISKA odcinki czasowe 8-godzinnego dnia pracy. Ponieważ
Zbrojarz-betoniarz oczyszcza pręty i konstrukcje w hali produkcyjnej są inne tego typu stanowiska
stalowe z rdzy oraz zanieczyszczeń przy pomocy (np. zgrzewarek wielopunktowych), gdzie hałas
szczotek lub czyni to mechanicznie. Przeprowadza pojawia się w różnym czasie, obciążenie hałasem
prostowanie, cięcie oraz gięcie drutu zbrojenio- się przedłuża. Podczas pracy wibratorów powstaje
wego  ręcznie i mechanicznie. Obsługuje pro- znaczne narażenie na działanie wibracji, zwłaszcza
ściarki, giętarki, nożyce do cięcia stali, wciągarki na rękojeści wibratora. Podobny efekt występuje
oraz elektronarzędzia. Przenosi stal zbrojeniową podczas pracy szlifierek i przecinarek ręcznych.
i elementy zbrojenia. Wykonuje deskowanie oraz W czasie pracy zagrożenie może stanowić także
wiązanie i ustawianie zbrojenia w deskowaniu. sama masa betonowa, powodując działanie żrące
Prowadzi też proces zgrzewania przy pomocy i uczulające. Szkodliwe efekty wywołują również
zgrzewarek. Obsługuje i konserwuje betoniarki dodatki do cementu, m.in. olej techniczny, który
oraz inny sprzęt stosowany przy robotach beto- ma działanie uczuleniowo-toksyczne. Substancje
nowych. Składa masę betonową w elementach chemiczne stosowane jako domieszki do betonu
zbrojonych konstrukcji. Obsługuje agregaty formu- mają działanie uplastyczniające i upłynniające
jąco-zagęszczające, przeznaczone do formowania mieszankę betonową, ułatwiające równe odry-
prefabrykatów. wanie betonu od formy, napowietrzające beton,
przyspieszające wiązanie i twardnienie betonu,
OPIS WARUNKÓW PRACY przeciwmrozowe i inne.
Praca prowadzona jest w hali, pod wiatą lub na wol-
nym powietrzu. Podczas robót betonowych zapylenie METODYKA OCENY RYZYKA
może przekroczyć wartości NDS, zwłaszcza w chwili WG PN-N 18002/2000
dozowania cementu. Przy prefabrykacji, w okresie Oceny ryzyka dokonamy tutaj w sposób zgodny
formowania betonów, włączone są wibratory różnego z Polską Normą PN-N 18002/2000, w skali
typu, powodujące obciążenie nadmiernym hałasem. trójstopniowej oraz według metody RISK SCORE.
Praca stołu wibracyjnego może powodować hałas Opis tych metod przedstawiliśmy w poprzednich
przekraczający 100 dB (A). Hałas ten obejmuje krótkie numerach naszego czasopisma.
22 www.elamed.com.pl/promotor
Promotor 7-8/06
KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA ZBROJARZA-BETONIARZA
WG POLSKIEJ NORMY PN-N 18002/2000
Przed oceną Po realizacji zadań
Uwagi
Możliwe skutki
Lp. Zagrożenie Możliwe z
ródła zagrożeń Środki profilaktyczne o realizacji
zagrożenia
zadań
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Potłuczenia, Stosowanie przez pracownika właściwego
Śliskie i nierówne powierzchnie
Upadek na tym złamania kończyn, obuwia. Utrzymywanie porządku na stanowisku
1. w miejscu wykonywania prac. S S S S M M
samym poziomie. zwichnięcia, urazy pracy i w jego otoczeniu. Zachowanie
Zatarasowane przejścia.
wewnętrzne. szczególnej ostrożności.
Stosowanie sprzętu przewidzianego do prac
Montaż zbrojenia na zewnętrz-
na wysokości. Przestrzeganie wymagań
Upadek na niższy nych krawędziach budynku.
2. Śmierć. Kalectwo. D S D dotyczących rusztowań i barierek ochronnych. S M M
poziom. Niezabezpieczone otwory
Przestrzeganie wymaganych szkoleń i badań
konstrukcyjne budynku.
profilaktycznych.
Nieostrożne, nieumiejętne
Organizacja stanowiska pracy zgodna z wymo-
używanie pił tarczowych,
Uderzenie
gami instrukcji stanowiskowej. Przestrzeganie
młotków i siekier. Nieostrożny
przedmiotem.
transport elementów zbrojenia. przyjętych procedur. Przestrzeganie właściwego
Pochwycenie Obrażenia ciała.
3. Nieostrożność podczas obsługi D D D zamocowania osłon ruchomych elementów S M M
przez ruchome Śmierć.
urządzeń do prostowania i gięcia maszyn. Stosowanie odpowiednio dobranych
elementy maszyn.
drutu. Brak lub uszkodzone
ochron osobistych. Stosowanie sprawnych
Skaleczenia.
osłony ruchomych elementów
i właściwie dobranych narzędzi.
maszyn.
Przestrzeganie norm transportu indywidu-
Dolegliwości
Przeciążenie Przenoszenie zbyt dużych alnego. Tam, gdzie to możliwe, zastąpienie
bólowe. Uszkodze-
4. układu kostno- ciężarów lub ich przewożenie D S D transportu ręcznego transportem mechanicz- S M M
nia stawów lub
-stawowego. w transporcie ręcznym. nym. Stosowanie rotacji pracowników podczas
kręgosłupa.
transportu indywidualnego.
Stosowanie sprzętu spełniającego odpowiednie
Maszyny i urządzenia Uszczerbek słuchu. wymagania techniczne. Rotacja pracowników
stosowane na budowie, Uszkodzenia układu podczas wykonywania prac szkodliwych ze
5. Hałas i wibracje. D D D S M M
w tym wibratory różnego typu kostno-stawowego. względu na hałas i wibracje. Wyposażenie
oraz elektronarzędzia. Choroba wibracyjna. pracowników i stosowanie przez nich ochron-
ników słuchu.
Zachowanie szczególnej uwagi podczas
Uderzenie przez Przemieszczające się pojazdy wykonywania prac. Odpowiednie oznakowanie
6. Śmierć. Kalectwo. D D D S M M
ruchome obiekty. transportowe i budowlane. terenu budowy. Omawianie zagrożeń podczas
szkoleń i odpraw.
Stosowanie przez pracowników właściwie
Przeziębienie,
dobranego obuwia i ubrania roboczego oraz
Zmienne warunki Opady deszczu, przegrzanie orga-
7. S S S ochronnego. Prawidłowa organizacja stanowiska M M M
atmosferyczne. chłód, promieniowanie słoneczne. nizmu. Porażenie
pracy zgodna z wymaganiami instrukcji stano-
słoneczne.
wiskowej.
Przestrzeganie wymaganych procedur.
Stanowiska produkcji masy Choroby układu
Stosowanie środków ochrony układu oddecho-
cementowej. Stanowiska oddechowego,
8. Pyły. D D D wego. Stosowanie dozowników cementu. Stoso- S M M
czyszczenia prętów i konstrukcji w tym przewlekle
wanie wyciągów. Przestrzeganie wymaganych
stalowych. nieżyty oskrzeli.
badań profilaktycznych.
Stosowanie zabezpieczeń antyporażeniowych
i ich systematyczna kontrola. Bieżąca kontrola
Nieodpowiednia instalacja stanu izolacji przewodów doprowadzają-
Porażenie
9. elektryczna urządzeń Śmierć. D D D cych prąd oraz sprawdzanie stanu osprzętu M M M
prądem.
mechanicznych. elektrycznego. Stosowanie zasilania urządzeń
napięciem bezpiecznym w miejscach zagrożenia
porażeniem elektrycznym.
Słabe oświetlenie naturalne. y
le Urazy ciała Dostosowanie poziomu natężenia oświetle-
Nieprawidłowe dobrane punkty świetlne. Praca spowodowane wy- nia do rodzaju wykonywanej pracy, zgodnie
10. S S S M M M
oświetlenie. o zmroku przy niedostatecznym padkami przy pracy. z normami. Dbanie o czystość okien, naświetli
oświetleniu. Osłabienie wzroku. i świetlików.
Rany oparzeniowe Stosowanie właściwie dobranych środków
Czynniki Płynna masa betonowa i dodatki oraz uczuleniowe ochrony osobistej, w tym m.in.: butów gumo-
11. D S D M M M
chemiczne. do niej. Cement. Wapno. kończyn górnych, wych, rękawic, okularów ochronnych, przyłbic,
dolnych i twarzy. półmasek, masek.
Dostosowanie wymagań do możliwości psycho-
Zbyt duże wymagania
fizycznych pracownika. Przestrzeganie norm
w stosunku do możliwości pra- Choroby
dotyczących czasu pracy. Doskonalenie metod
cownika. Nerwowość i pośpiech ogólnoustrojowe.
12. Stres. S S S instruktażu i szkoleń. Ustalenie jasnych zasad M M M
przy wykonywaniu zadań. Praca Choroby układu
wynagradzania, premiowania i kar regulamino-
w godzinach nadliczbowych. nerwowego.
wych. Częste rozmowy kierownictwa zakładu
Konflikty. Mobbing.
z pracownikami.
www.elamed.com.pl/promotor 23
(C)
(C)
(R)
(R)
Ryzyko
Ryzyko
stwo (P)
stwo (P)
Ciężkość
Ciężkość
Prawdopodobień-
Prawdopodobień-
Promotor 7-8/06
KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA STANOWISKA ZBROJARZA-BETONIARZA
WEDA
UG METODY RISK SCORE
Przed oceną Po realizacji zadań
Uwagi
Możliwe skutki
Lp. Zagrożenie Możliwe z
ródła zagrożeń Środki profilaktyczne o realiza-
zagrożenia
cji zadań
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Potłuczenia, Stosowanie przez pracownika właściwego
Upadek na Śliskie i nierówne powierzchnie 108
złamania kończyn, obuwia. Utrzymywanie porządku na stano- 54
1. tym samym w miejscu wykonywania prac. 3 6 6 Śred- 3 6 3
zwichnięcia, urazy wisku pracy i w jego otoczeniu. Zachowanie Małe
poziomie. Zatarasowane przejścia. nie
wewnętrzne. szczególnej ostrożności.
Stosowanie sprzętu przewidzianego do prac
Montaż zbrojenia na zewnętrz-
540 na wysokości. Przestrzeganie wymagań do-
Upadek na nych krawędziach budynku. 54
2. Śmierć. Kalectwo. 15 6 6 B. tyczących rusztowań i barierek ochronnych. 3 6 3
niższy poziom. Niezabezpieczone otwory Małe
duze Przestrzeganie wymaganych szkoleń i badań
konstrukcyjne budynku.
profilaktycznych.
Nieostrożne, nieumiejętne uży-
Uderzenie Organizacja stanowiska pracy zgodna z wy-
wanie pił tarczowych, młotków
przedmiotem. mogami instrukcji stanowiskowej. Przestrze-
i siekier. Nieostrożny transport
Pochwycenie 540 ganie przyjętych procedur. Przestrzeganie
elementów zbrojenia. Nieostroż- Obrażenia ciała. 54
3. przez ruchome 15 6 6 B. właściwego zamocowania osłon ruchomych 3 6 3
ność podczas pracy urządzeń do Śmierć. Małe
elementy duże elementów maszyn. Stosowanie odpowiednio
prostowania i gięcia drutu. Brak
maszyn. dobranych ochron osobistych. Stosowanie
lub uszkodzone osłony rucho-
Skaleczenia. sprawnych i właściwie dobranych narzędzi.
mych elementów maszyn.
Przestrzeganie norm transportu indywidu-
Dolegliwości
Przeciążenie Przenoszenie zbyt dużych alnego. Tam, gdzie to możliwe, zastąpienie
bólowe. Uszkodze- 252 54
4. układu kostno- ciężarów lub ich przewożenie 7 6 6 transportu ręcznego transportem mecha- 3 6 3
nia stawów lub Duże Małe
-stawowego. w transporcie ręcznym. nicznym. Stosowanie rotacji pracowników
kręgosłupa.
podczas transportu indywidualnego.
Stosowanie sprzętu spełniającego odpo-
Uszczerbek słuchu. wiednie wymagania techniczne. Rotacja
Maszyny i urządzenia stosowane
Hałas Uszkodzenia układu 252 pracowników podczas wykonywania prac 54
5. na budowie, w tym wibratory róż- 7 6 6 3 6 3
i wibracje. kostno-stawowego. Duże szkodliwych ze względu na hałas i wibracje. Małe
nego typu oraz elektronarzędzia.
Choroba wibracyjna. Wyposażenie pracowników i stosowanie
przez nich ochronników słuchu.
Zachowanie szczególnej uwagi podczas
Uderzenie 540
Przemieszczające się pojazdy wykonywania prac. Odpowiednie oznako- 42
6. przez ruchome Śmierć. Kalectwo. 15 6 6 B. 7 6 1
transportowe i budowlane. wanie terenu budowy. Omawianie zagrożeń Małe
obiekty. duże
podczas szkoleń i odpraw.
Stosowanie przez pracowników właściwie
Przeziębienie lub
Zmienne 108 dobranego obuwia i ubrania roboczego oraz 18
Opady deszczu, chłód, przegrzanie orga-
7. warunki 3 6 6 Śred- ochronnego. Prawidłowa organizacja stano- 1 6 3 B.
promieniowanie słoneczne. nizmu. Porażenie
atmosferyczne. nie wiska pracy zgodna z wymaganiami instrukcji małe
słoneczne.
stanowiskowej.
Przestrzeganie wymaganych procedur.
Stanowiska produkcji masy Choroby układu
Stosowanie środków ochrony układu
cementowej. Stanowiska oddechowego, 252 54
8. Pyły. 7 6 6 oddechowego. Stosowanie dozowników ce- 3 6 3
czyszczenia prętów i konstrukcji w tym przewlekłe Duże Małe
mentu. Stosowanie wyciągów. Przestrzeganie
stalowych. choroby oskrzeli.
wymaganych badań profilaktycznych.
Stosowanie zabezpieczeń antyporażenio-
wych i ich systematyczna kontrola. Bieżąca
kontrola stanu izolacji przewodów dopro- 18
Porażenie Nieodpowiednia instalacja 270
9. Śmierć. 15 6 3 wadzających prąd oraz sprawdzanie stanu 3 6 1 B.
prądem. urządzeń mechanicznych. Duże
osprzętu elektrycznego. Stosowanie zasilania małe
urządzeń napięciem bezpiecznym w miej-
scach zagrożenia porażeniem elektrycznym.
Urazy ciała
Słabe oświetlenie naturalne. y
le Dostosowanie poziomu natężenia oświetle-
spowodowane 126 18
Nieprawidłowe dobrane punkty świetlne. Praca nia do rodzaju wykonywanej pracy, zgodnie
10. wypadkami przy 7 6 3 Śred- 3 6 1 B.
oświetlenie. o zmroku przy niedostatecznym z normami. Dbanie o czystość okien,
pracy. Osłabienie nie małe
oświetleniu. naświetli, świetlików.
wzroku.
Stosowanie właściwie dobranych środków
Rany oparzeniowe
Czynniki Płynna masa betonowa i dodatki oraz uczuleniowe 252 ochrony osobistej, w tym m.in.: butów 54
11. 7 6 6 3 6 3
chemiczne. do niej. Cement. Wapno. kończyn górnych, Duże gumowych, rękawic, okularów ochronnych, Małe
dolnych i twarzy.
przyłbic, półmasek, masek.
Dostosowanie wymagań do możliwości
Zbyt duże wymagania
psychofizycznych pracownika. Przestrzeganie
w stosunku do możliwości pra- Choroby
108 norm dotyczących czasu pracy. Doskonalenie
cownika. Nerwowość i pośpiech ogólnoustrojowe. 54
12. Stres. 3 6 6 Śred- metod instruktażu i szkoleń. Ustalenie 3 6 3
przy wykonywaniu zadań. Praca Choroby układu Małe
nie jasnych zasad wynagradzania, premiowania
w godzinach nadliczbowych. nerwowego.
i kar regulaminowych. Częste rozmowy
Konflikty. Mobbing.
kierownictwa zakładu z pracownikami.
24 www.elamed.com.pl/promotor
(E)
(E)
(S)
(S)
Skutki
Skutki
stwo (P)
stwo (P)
Ryzyko (R)
Ryzyko (R)
Ekspozycja
Ekspozycja
Prawdopodobień-
Prawdopodobień-
Promotor 7-8/06
INSTRUKCJA STANOWISKOWA DLA STANOWISKA ZBROJARZA-BETONIARZA
I. PRZED PRZYST
PIENIEM DO PRACY 3 m nad ziemią można wykonywać z drabin, a przy większych
1. Podejmując pracę, musisz przejść wcześniej wymagane dla wysokościach tylko z pomostów rusztowań.
danego stanowiska badania lekarskie oraz instruktaż stano- 12. Przy montażu zbrojeń na zewnętrznych ścianach wykonywa-
wiskowy - udzielony przez bezpośredniego przełożonego. nych obiektów zbrojarze powinni być zabezpieczeni przed
2. Do pracy musisz przystąpić w kompletnym ubraniu ro- upadkiem z wysokości, przy pomocy szelek bezpieczeństwa.
boczym. Głowę należy chronić hełmem ochronnym, oczy Linki pasów należy umocować do stałych elementów kon-
i twarz - okularami lub przyłbicą, ręce - za pomocą rękawic strukcji.
ochronnych, a kończyny dolne - przy pomocy odpowiedniego 13. Montaż uzbrojenia słupów należy wykonywać z pomostu o sze-
obuwia (w przypadku robót betonowych powinny to być buty rokości co najmniej 1 m, zabezpieczonego przed upadkiem
gumowe). z wysokości. Do pomostu należy zapewnić dojście po drabinie.
3. Pobierz i sprawdz
potrzebne do pracy narzędzia. Pracuj tylko ze
sprzętem zalecanym przez twojego przełożonego. B. Roboty betonowe
4. Sprawdz
, czy instalacje elektryczne maszyn i urządzeń nie są 1. Sprzęt należy przemieszczać tylko po odłączeniu go od z
ródła
uszkodzone oraz czy niebezpieczne elementy zabezpieczone prądu.
są osłonami. 2. Przewody elektryczne trzeba zabezpieczyć przed uszkodze-
5. Nie zdejmuj osłon zabezpieczających ruchome części maszyn niem.
i urządzeń. 3. Do wykopów beton należy opuszczać rynnami wspartymi o od-
6. Sprawdz
funkcjonowanie maszyn i urządzeń bez obciążenia. powiednio wytrzymały ruszt.
7. Pamiętaj o bezpiecznych metodach załadowywania, transportu 4. Należy zabezpieczyć pojemniki na beton przed ich zsunięciem
oraz wyładowywania i składowania materiałów. się do wykopu.
5. Beton z zasobnika trzeba wypuszczać powoli, z zachowaniem
II. W TRAKCIE PRACY ostrożności, wlewając go z wysokości nie większej niż 1 m. Beton
A. Roboty zbrojarskie należy układać w deskowaniu równomiernie, zabezpieczając
1. Stoły warsztatowe i maszyny zbrojarskie powinny być in- deskowanie przed uszkodzeniem.
stalowane w pomieszczeniach zbrojarni lub pod wiatami. 6. Przy betonowaniu należy wykonać odpowiednie pomosty
Na otwartej przestrzeni można ustawiać stoły tylko do prac robocze.
krótkotrwałych. 7. Otwory w stropach budynku muszą być nakryte odpowiednio
2. Stoły warsztatowe do przygotowywania zbrojenia powinny być wytrzymałymi pokrywami lub zabezpieczone barierkami
przymocowane do podłoża. ochronnymi.
3. Poszczególne rodzaje elementów zbrojenia powinny być składo- 8. Należy przygotować drogi do przewozu betonu taczkami. Drogi
wane oddzielnie na wyrównanym i odwodnionym podłożu albo te powinny być na bieżąco oczyszczane z betonu i innych ma-
na podkładach. teriałów.
4. Chodzenie po ułożonych elementach zbrojenia jest zabronione. 9. Przy przenoszeniu ręcznym lub transporcie taczkami materiałów
5. Ręcznie można prostować stal zbrojeniową o średnicy do należy przestrzegać dozwolonych norm.
20 mm tylko na przymocowanej do stołu zbrojarskiego płycie 10. Pomosty robocze mogą być obciążane tylko w granicach ich
z osadzonymi na niej sworzniami i z wyposażeniem w kom- dopuszczalnego obciążenia.
11. Przy betonowaniu elementów konstrukcyjnych nie należy stoso-
plet kluczy.
6. Podczas prostowania drutu stalowego w kręgach za pomocą wać dłuższych przerw.
12. Unikać chodzenia po zbrojeniu w trakcie pracy.
wciągarki należy pamiętać o uprzednim ogrodzeniu strefy
niebezpiecznej. Na ogrodzonym terenie zabronione jest prze- 13. Zagęszczania betonu w ściankach i belkach należy dokonywać
bywanie pracowników w czasie prostowania stali. z pomostów roboczych.
7. Przy przecinaniu ręcznym ręce należy trzymać w odległości 14. Podczas prac niebezpiecznych na wysokości należy używać
co najmniej 15 cm od noży. Przy przecinaniu mechanicznym szelek bezpieczeństwa.
chwytanie ręką ciętych prętów dozwolone jest w odległości co
najmniej 50 cm. III. PO ZAKOC
CZENIU PRACY
8. Gięcie prętów stalowych odbywa się przy pomocy giętarki elek- 1. Odłącz sprzęt i urządzenia elektryczne od z
ródła prądu.
trycznej. Podczas gięcia krótkich odcinków prętów pracownik 2. Uporządkuj miejsce pracy. Zabezpiecz materiały, sprzęt, narzę-
obsługujący giętarkę powinien przebywać w miejscu, w którym dzia i ochrony osobiste.
nie będzie narażony na uderzenie prętem. Bezwzględnie należy 3. Nie pozostawiaj materiałów i wyrobów na pomostach rusz-
przestrzegać kolejności wykonywania poszczególnych faz gięcia towań.
prętów.
9. A
ączenie zbrojenia można dokonywać za pomocą zgrzewania, IV. POST
POWANIE W SYTUACJI AWARYJNEJ
spawania i przy pomocy wiązania miękkim wyżarzonym drutem. 1. Każde zdarzenie wypadkowe zgłoś swemu przełożonemu. Zabez-
Do wiązania siatek i szkieletów należy stosować sprzęt pomoc- piecz miejsce wypadku. Udziel pomocy poszkodowanemu.
niczy, np. kozły, co znacznie zmniejsza wysiłek fizyczny, gdyż 2. W razie wątpliwości co do warunków bezpieczeństwa przy
pozwala uniknąć ciągłego schylania się. wykonywaniu pracy masz prawo przerwać pracę, zabez-
pieczając stanowisko, i zwrócić się do przełożonego w celu
10. Stanowiska pracy zbrojarzy, jeżeli są rozmieszczone po obu
stronach stołu, należy oddzielić siatką o wysokości co najmniej wyjaśnienia zaistniałej sytuacji.
1 m, przy oczkach do 20 mm. 3. O wadach lub uszkodzeniach eksploatowanych maszyn
11. Montaż i scalanie uprzednio przygotowanych elementów zbroje- powiadom natychmiast swego przełożonego, uprzednio je
nia wykonuje się już w deskowaniach. Prace takie do wysokości wyłączając.
www.elamed.com.pl/promotor 25