UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY

Opracował: mgr in\. Joachim Rataj
UDZIELANIE PIERWSZEJ POMOCY
1. GAÓWNYMI CELAMI UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY S:
� ochrona ludzkiego \ycia
� ograniczanie skutków obra\eń lub choroby
� przygotowanie do dalszego postępowania lekarskiego
2. ETAPY UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY.
Ocena sytuacji i troska o zabezpieczenie miejsca wypadku
Najpierw i przede wszystkim pomyśl o swoim bezpieczeństwie, a potem o bezpieczeństwie
poszkodowanego i obecnych osób postronnych, tak, aby nie było więcej rannych.
O cena stanu p o szkodowanego i sprawdzanie czynności \yciowych
Następnie musisz sprawdzić stan ofiary (bądz ofiar). Sprawdz przede wszystkim przytomność i
podstawowe czynności \yciowe tj. oddech i tętno.
Wezwanie pomocy
Jeśli stan poszkodowanego jest powa\ny, musisz jak najszybciej zaalarmować odpowiednie słu\by
medyczne
Udzielenie pierwszej pomocy
W oczekiwaniu na przyjazd wyspecjalizowanej jednostki medycznej, musisz udzielać dalej
odpowiedniej pomocy.
2.1. ZASADY UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY
Udzielając pierwszej pomocy zawsze nale\y pamiętać o własnym bezpieczeństwie. Musimy
mieć świadomość istnienia zagro\enia i odpowiednio postępować. Nale\y nakładać jednorazowe
rękawiczki, pozwoli to na unikniecie bezpośredniego kontaktu z krwią, śliną i innymi wydzielinami
osoby poszkodowanej.
" wszystkie wykonywane czynności są jednakowo wa\ne. zaopatrywanie ran, złamań, zwichnięć
lub innych urazów mo\e wydawać się mniej grozne ni\ np. utoniecie czy zawał serca, jednak
odstąpienie od podstawowych czynności mo\e doprowadzić do cię\kich powikłań, np. wstrząsu, a w
konsekwencji do śmierci osoby poszkodowanej.
" ka\dy ruch to utrata energii, dlatego nale\y ograniczyć zbędne ruchy u osoby poszkodowanej.
jeśli nie jest to konieczne, nie przenosimy poszkodowanego w inne miejsce. osoba le\ąca lub siedząca
w bezruchu traci du\o szybciej ciepło, dlatego nale\y ją okryć kocem, ubraniem lub specjalną folia
termiczna.
" nale\y rozmawiać z poszkodowanym i spróbować go uspokoić. podczas udzielania pomocy
(np. zakładania opatrunku) informujemy o tym co robimy i dlaczego.
" nigdy nie pozostawiamy osoby poszkodowanej bez opieki, nawet jeśli jest ona przytomna. stan
ten mo\e
nieoczekiwanie ulec zmianie. je\eli jesteśmy świadkiem zdarzenia, w którym kilka osób jest
poszkodowanych, nale\y zaanga\ować innych świadków wypadku do pomocy.
" nie podajemy osobie poszkodowanej nic do picia, ani jedzenia mo\e to spowolnić dalsze
czynności
ratownicze np. znieczulenie do operacji.
Opracował: mgr in\. Joachim Rataj
3. MELDUNEK O WYPADKU - powinien zawierać następujące dane (dotyczy wszystkich numerów
ratunkowych):
CO? rodzaj wypadku (np. zderzenie samochodów, upadek z drabiny, utonięcie, itp.),
GDZIE? miejsce wypadku,
ILE? liczba poszkodowanych,
JAK? stan poszkodowanych,
CO ROBISZ? informacje o udzielonej dotychczas pomocy,
KIM JESTEŚ? dane personalne osoby wzywającej pomoc (numer telefonu, z którego dzwonisz).
Gdy istnieje dodatkowe niebezpieczeństwo (np. cysterna) poinformuj o tym.
Nigdy pierwszy nie odkładaj słuchawki!!! Dyspozytor mo\e ponadto zadać dodatkowe pytania.
Pogotowie Ratunkowe 999
Stra\ po\arna 998
Policja 999
z telefonu komórkowego (na całym świecie) 112
4. OCENA STANU POSZKODOWANEGO
Aby dokonać oceny podstawowych funkcji \yciowych pacjenta, nale\y sprawdzić czy poszkodowany:
4.1 . JEST PRZYTOMNY ?
Próbujemy nawiązać kontakt, oraz sprawdzamy reakcje na bodzce zewnętrzne. Pamiętajmy, \e jeśli
podejrzewamy uszkodzenie kręgosłupa lub mamy do czynienia z urazami szyi i głowy lepiej pacjenta
nie ruszać, nieprawidłowe poruszenie mo\e spowodować uszkodzenie rdzenia kręgowego i tym
samym parali\. Poruszamy wtedy, gdy jest to niezbędne !!!
4.2 . ODDYCHA ?
Zatrzymanie oddechu mo\emy stwierdzić, gdy przy dokładnej obserwacji brak jest widocznych
ruchów klatki piersiowej oraz gdy niesłyszalny i niewyczuwalny jest strumień powietrza wydychanego
przez pacjenta. Oddech chrapliwy i bulgoczący mo\e świadczyć o częściowej niedro\ności dróg
oddechowych.
4.3 . MA ZACHOWANE KRśENIE ?
Natychmiastowym objawem nagłego zatrzymania krą\enia jest: brak tętna na tętnicy szyjnej. Tętno
mo\emy tak\e sprawdzić na tętnicy udowej.
Po 10-20 sekundach zatrzymania krą\enia następuje utrata przytomności.
Po 15-30 sekundach zatrzymania krą\enia zatrzymanie oddechu lub odruch chwytania powietrza .
Po 60-90 sekundach zatrzymania krą\enia zrenice staja się szerokie, bez reakcji na światło.
Szerokie zrenice oraz zasinienie skóry nie
stanowiła jednak ostatecznych objawów
zatrzymania krą\enia, objawy te mogą
towarzyszyć tak\e innym stanom chorobowym.
U osoby poszkodowanej le\ącej, z która nie
nawiązaliśmy kontaktu słownego, sprawdzamy
tętno na tętnicy szyjnej po jednej i po drugiej
stronie ale nigdy jednocześnie. Równocześnie
powinniśmy ocenić czy pacjent oddycha
obserwując ruchy klatki piersiowej. Kontrola
parametrów \yciowych powinna przebiegach
Badanie tętna na tętnicy szyjnej.
mo\liwie szybko i sprawnie. Dzięki temu
jesteśmy w stanie w ciągu kilku sekund określić
utratę przytomności, zatrzymanie krą\enia i
oddechu.
Opracował: mgr in\. Joachim Rataj
4.4. BADANIE OBRAśEC I URAZÓW CAAEGO CIAAA
W celu wykrycia ewentualnych urazów, np.: złamana, krwotoków zewnętrznych przeprowadzamy
szczegółowe
badanie. W zale\ności od uło\enia poszkodowanego prowadzimy je według następującego schematu:
" odcinek szyjny kręgosłupa i czaszka z obu stron palce rak wsuwamy pod kark poszkodowanego,
nale\y uwa\ać, aby nie poruszać głowy. przesuwamy palce po kręgosłupie z dołu w stronę głowy.
następnie delikatnie dotykając głowy badamy kości czaszki. w trakcie badania zwracamy uwagę na
zgrubienia, zapadnięcia, obrzęki, oraz na ciągłość kręgosłupa.
" obojczyk jednym ruchem, palcami jednej reki.
" stawy ramienne badamy jednocześnie, wykonując koliste ruchy.
" klatka piersiowa obejmujemy oburącz z boków pod pachami, lekko ściskając, zwracamy uwagę na
trzeszczenie złamanych \eber. czynność te powtarzamy kierując ręce w stronę brzucha.
" odcinek lędzwiowo-krzy\owy przesuwanie palcami jednej reki ciągłym ruchem w dół po
kręgosłupie.
" brzuch jedna rękę kładziemy na brzuch lekko uciskając. twardy i deskowaty brzuch mo\e
świadczyć
o krwotoku wewnętrznym.
" miednica ręce uło\one na kościach biodrowych lekko kołyszą miednicą.
" kończyny zaczynamy od badania kończyn po stronie, której się znajdujemy.
BADANIE NIE POWINNO TRWAĆ DAUśEJ NIś JEDN MINUT.
JEśELI PRZEKROCZYMY TEN CZAS NALEśY SPRAWDZIĆ ODDECH I TTNO !!!
5. POSTEPOWANIE RESUSCYTACYJNE (tzw. A. B. C.)
5.1. Obecnie postępowanie resuscytacyjne dzielimy na 3 etapy:
utrzymanie podstawowych czynności \yciowych
metody zaawansowane, utrzymania podstawowych czynności \yciowych
postępowanie poresuscytacyjne
5.2. Pamiętajmy, \e pierwsza pomoc dotyczy jedynie podstawowych czynności, do których zaliczamy:
A. (Airway) zapewnienie dro\ności dróg oddechowych,
B. (Breathing) prowadzenie wentylacji mechanicznej płuc,
C. (Circulation) prowadzenie pośredniego masa\u serca,
5.3. RESUSCYTACJA KRśENIOWO-ODDECHOWA - to wszystkie czynności ratunkowe (tj.
masa\ serca, sztuczny oddech, elektroterapia, a tak\e farmakoterapia), mające na celu utrzymanie lub
przywrócenie transportu tlenu do tkanek. W wyniku tych czynności powraca spontaniczna
(samoczynna) czynność serca oraz spontaniczna (samoczynna) lub wspomagana czynność oddechowa.
5.4. RESUSCYTACJA KRśENIOWO-ODDECHOWO-MÓZGOWA ( tzw. reanimacja) - to
wszystkie czynności ratunkowe (tj. masa\ serca, sztuczny oddech, elektroterapia oraz farmakoterapia)
mające na celu utrzymanie lub przywrócenie transportu tlenu do tkanek. W wyniku tych czynności
powraca spontaniczna (samoczynna) czynność serca, spontaniczna (samoczynna) lub wspomagana
czynność oddechowa oraz czynność ośrodkowego układu nerwowego (mózgu) czego efektem jest
powrót świadomości.
DO RESUSCYTACJI PRZYSTPUJEMY JEDYNIE WTEDY,
GDY STWIERDZIMY BRAK TTNA I ODDECHU.
Opracował: mgr in\. Joachim Rataj
5.5. RESUSCYTACJA U OSOBY DOROSAEJ
Przed przystąpieniem do czynności resuscytacyjnych, osobę poszkodowana układamy na twardym i
płaskim podło\u.
1. Po wcześniejszym
oczyszczeniu jamy ustnej
udra\niamy drogi oddecho-
we poprzez odgięcie głowy
poszkodowanego w tył i
wysunięciu \uchwy.
2. Sztuczny oddech ( pamiętając o utrzymaniu
dro\ności dróg oddechowych )
a) metoda usta usta - po ruchach klatki
piersiowej mo\na ocenić skuteczność sztucznego
oddychania. Powietrze wdmuchujemy powoli ok.
1,5 2 sek. przy szczelnie zaciśniętym nosie.
b) metoda usta nos - ręka przytrzymująca
\uchwę szczelnie zamyka usta poszkodowanego,
obejmując swoimi ustami nos poszkodowanego
wdmuchujemy powoli powietrze, obserwując
klatkę piersiowa
Częstotliwość sztucznego oddechu u dorosłego powinna wynosić 10-12 oddechów na minutę. W
płuca pacjenta wdychamy objętość wydychanego przez nas powietrza. Unoszenie i opadanie klatki
piersiowej świadczy o dobrze wykonywanym sztucznym oddechu.
3. Zewnętrzny masa\ serca:
Punkt nacisku masa\u serca
znajdujemy na dolnej trzeciej
części mostka, 2-3 palce
powy\ej wyrostka
mieczykowatego.
Umieszczając tam nasadę jednej reki, drugi nadgarstek umieszczamy na pierwszym splatając palce
obu dłoni, aby uniknąć ucisku na \ebra. Ucisk wykonujemy prostopadle do klatki piersiowej, przy
wyprostowanych łokciach, cię\arem tułowia, tak, aby mostek obni\ył się od 3-5 cm . Przy uciskach
pamiętajmy o tym \eby ręce nie odrywały się od klatki piersiowej.
Częstotliwość ucisków powinna wynosić 80 -100 razy na minutę.
Opracował: mgr in\. Joachim Rataj
PROPORCJA MASAśU I SZTUCZNEGO ODDYCHANIA WYNOSI 15:2 - czyli na ka\de 15
ucisków przypadają 2 wdechy. Zarówno przy jednym, jak i przy dwóch ratownikach. Oddech i tętno
nale\y kontrolować po ka\dych 4 cyklach
Skuteczność resuscytacji wskazuje:
- zaró\owienie powłok skórnych,
- powrót akcji serca,
- powrót oddechu,
- zwę\enie rozszerzonych zrenic.
6. OBJAWY NAJCZSTRZYCH WYPADKÓW I POSTPOWANIE PRZY PIERWSZWJ
POMOCY
6.1.ZABURZENIA PRACY UKAADU KRśENIA
6.1.2. ZAWAA SERCA
Zawał serca mo\na określić mianem martwicy, która powstaje na skutek niedo\ywienia i
niedotlenienia mięśnia sercowego. Jest wynikiem całkowitej niedro\ności, np. przez skrzep, jednej lub
kilku tętnic wieńcowych. Objawia się nagłym bólem tak\e bez wcześniejszego wysiłku fizycznego,
albo prze\yć emocjonalnych. Ból jest bardzo silny często promieniuje do lewego barku i lewej reki.
Dodatkowymi charakterystycznymi objawami są:
- silna bladość powłok skórnych
- występujące zimne poty
- mogą wystąpić trudności w oddychaniu i zaburzenia rytmu serca
- czasem pojawiają się nudności i wymioty
PIERWSZA POMOC
W większości przypadków pacjent ma przy sobie odpowiednie leki (przepisane przez lekarza) np.
nitroglicerynę, wtedy mo\emy pomóc w przyjęciu jednej tabletki podjęzykowo. Je\eli ból nie minie, a
objawy nasilają się natychmiastowa pomocą jest wezwanie POGOTOWIA RATUNKOWEGO.
W oczekiwaniu na przyjazd lekarza zapewniamy pacjentowi
- wygodna półsiedząca pozycje,
- zapewniamy stały dostęp świe\ego powietrza.
- po upewnieniu się, \e pacjent nie jest uczulony na Aspirynę (Polopirynę) nale\y podać mu dwie
tabletki. (Aspiryna ma właściwości przeciwzakrzepowe podanie jej polepsza pózniejsze rokowanie)
- kontrolujemy parametry \yciowe
PAMITAJ! Wiele zgonów przy zawale spowodowane jest bagatelizowaniem objawów
chorobowych. Nawet, jeśli masz wątpliwości wezwij Pogotowie.
6.1.3. WSTRZS
Jest wynikiem zaburzeń ogólnoustrojowych powstałych z niedotlenienia tkanek na skutek ostrej
niewydolności krą\enia.( niewystarczający przepływ krwi przez naczynia). Organizm broniąc się
reaguje przyspieszeniem oddechu i zwiększona praca serca.
Najczęstszymi przyczynami wstrząsu są:
zmniejszenie objętości krwi krą\ącej np. przy masywnych krwotokach
zmniejszenie wydolności serca np. przy zawale mięśnia sercowego
ostra reakcja uczuleniowa
oparzenie
silne zatrucie
Objawy wstrząsu
" bladość lub sinica powłok skórnych ( wargi i płytki paznokci przybierają kolor bladosiny)
" bardzo wyraznym objawem jest NIEPOKÓJ chorego i dr\enie mięsni
" oddech staje Sie płytki i szybki
" silne pocenie się, pot jest lepki i zimny
" ciśnienie krwi tętniczej znacznie i szybko się obni\a
" często dochodzi do utraty przytomności
Opracował: mgr in\. Joachim Rataj
PIERWSZA POMOC
- wezwanie Pogotowia Ratunkowego
W OCZEKIWANIU NA PRZYJAZD LEKARZA
- usunąć przyczynę wstrząsu, ( je\eli przyczyna jest krwotok tamowanie krwotoku)
- rannego układamy w pozycji przeciwwstrząsowej na płasko z nogami uniesionymi 30-40cm
(przy urazach kręgosłupa nie nale\y stosować tej pozycji)
- w miarę mo\liwości zapewniamy komfort termiczny i psychiczny
- kontrolujemy parametry \yciowe
6.2. RANY I KRWOTOKI
6.2.1. RANY - to przerwanie ciągłości tkanki skórnej lub błony śluzowych. Jej rozległość zale\y od
rodzaju urazu, głębokości, a tak\e miejsca.
PIERWSZA POMOC
- zatamowanie krwotoku w zale\ności od krwawienia zakładamy opatrunek uciskowy bezpośrednio
na ranę jałowa gazę, następnie watę, która mocno przybanda\owujemy najlepiej banda\em
elastycznym. Ucisk nie mo\e być jednak zbyt silny, by nie wywołać zasinienia. Dobrze zało\ony
opatrunek uciskowy powinien zatrzymać ka\de krwawienie. Jeśli jednak krwotok nie ustępuje
konieczne jest dalszy ucisk ręczny.
- unieruchomienie, jeśli zranienie jest du\e i dotyczy kończyny
- bezpośrednio na ranę nie kładziemy waty, ligniny, chusteczek higienicznych
- rany nie dotykamy palcami
- nie usuwamy ciał obcych tkwiących w ranie
- rannego układamy w pozycji przeciwwstrząsowej, aby zapobiec rozwijaniu się wstrząsu
pourazowego
- kontrolowanie czynności \yciowych
- dodatkowe kontrolowanie tętna w miejscu zało\enia opatrunku
- przesiąkniętego opatrunku nie zdejmujemy, nakładamy na niego kolejna warstwę materiału
chłonącego, przymocowując go banda\em
6.2.2. KRWOTOK WEWNTRZNY I ZEWNTRZNY - jest to przerwanie ciągłości naczyń
krwionośnych i utrata krwi. W przypadku krwotoku wewnętrznego utrata krwi następuje do wewnątrz
organizmu, przy krwotoku zewnętrznym utrata krwi następuje na zewnątrz organizmu.
Ogólnymi objawami krwotoku są:
- bladość powłok skórnych
- przyspieszenie tętna
- spadek ciśnienia
- zimny pot
- niepokój
- często występuje szum w uszach oraz mroczki przed oczami.
UTRATA 1,5 DO 2 LITRÓW KRWI STANOWI BEZPOŚREDNIE ZAGROśENIE śYCIA
POSZKODOWANEGO
PIERWSZA POMOC PRZY KRWOTOKU ZEWNTRZYM
- poszkodowanego układamy w pozycji przeciwwstrząsowej ( w przypadkach du\ych krwotoków)
- je\eli krwawienie dotyczy koniczyn układamy kończynę powy\ej linii serca
- ucisk dorazny na ranę lub tętnice, która doprowadza krew do rany
- zakładamy jałowy opatrunek uciskowy
- kontrolujemy tętno na zranionej kończynie
- obserwujemy czynności \yciowe i parametry rannego
- zapewniamy komfort termiczny, a tak\e psychiczny
- w razie potrzeby nale\y wezwać pogotowie ratunkowe
Opracował: mgr in\. Joachim Rataj
PIERWSZA POMOC PRZY KRWOTOKACH WEWNTRZYCH
Krwawienia wewnętrznego nie jesteśmy w stanie zatamować. Przy podejrzeniu krwotoku nale\y
wezwać jak
Najszybciej pogotowie. W oczekiwaniu na przyjazd lekarza obserwujemy poszkodowanego,
kontrolując parametry \yciowe.
6.2.3. KRWOTOK DO JAMY CZASZKI
Najczęstsza przyczyna są ostry lub tępe urazy głowy. Pierwszymi objawami są:
- silne bóle głowy
- zaburzenia świadomości
- nierówność zrenic
- mdłości i wymioty
- mogę wystąpić utrata przytomności
PIERWSZA POMOC
- jeśli poszkodowany jest przytomny układamy go w pozycji półsiedzącej
- nieprzytomnego z zachowanymi parametrami \yciowymi - w pozycji bezpiecznej
- stosujemy zimne okłady na igłowe
- kontrolujemy parametry
- zapewniamy komfort termiczny
6.2.4. KRWOTOK Z NOSA
Przegroda nosowa jest miejscem licznie znajdujących się powierzchownych naczyń krwionośnych,
które mogą pękać bez powa\nych urazów.
PIERWSZA POMOC
- osobę poszkodowana sadzamy z głowa pochylona do przodu
- po oczyszczeniu nosa przykładamy zimne kompresy na nasadę nosa, a tak\e na czoło i kark
- je\eli krwawienie jest du\e uciskamy nasadę nosa
- przy krwawieniu trwającym dłu\ej ni\ 30 min nale\y skontaktować się z lekarzem
PAMITAJ! Nie nale\y tamować wypływu krwi u osób, które leczą się na nadciśnienie tętnicze!!!!
6.3. AMPUTACJA URAZOWA
Następuje na skutek odcięcia części ciała człowieka w wyniku wypadku.
PIERWSZA POMOC
- w zale\ności od krwawienia poszkodowanego układamy w pozycji półsiedzącej lub w przeciw
wstrząsowej.
- zraniona kończynę unosimy powy\ej poziomu serca
- kikut zabezpieczamy jałowym opatrunkiem
- w zale\ności od krwawienie oraz wielkości rany zakładamy szeroki opatrunek uciskowy
- unieruchomienie
- kontrolujemy parametry \yciowe poszkodowanego
Zabezpieczenie amputowanej części
- amputowana część zaopatrujemy jałowym opatrunkiem,
- wkładamy do torebki foliowej
- torebkę umieszczamy w wodzie z lodem
6.4. URAZY GAOWY
6.4.1. WSTRZASNIENIE MÓZGU
Głównym objawem jest utrata przytomności zaistniała po mocnym tępym urazie głowy.
Dodatkowymi objawami są
- bóle i zawroty głowy
- mdłości i wymioty
- często występuje luka w pamięci, obejmująca zdarzenia, jakie miały miejsce przed samym
wypadkiem
Opracował: mgr in\. Joachim Rataj
PIERWSZA POMOC
- kontrolowanie parametrów śyciowych
- obserwacja poszkodowanego
- zapewnienie spokoju
6.4.2. OTWARTE ZRANIENIA CZASZKOWO-MÓZGOWE
Do otwartych zranień dochodzi najczęściej w chwili, gdy siła uderzenia koncentruje się na dość małej
powierzchni. Uraz mo\e spowodować uszkodzenie skóry, kości czaszki, a nawet mózgu. Takie
uszkodzenie często powoduje obrzęk mózgu, a tak\e utratę przytomności.
PIERWSZA POMOC
- w przypadku wystąpienia bezdechu nale\y natychmiast przystąpić do sztucznego oddychania
- ranę głowy przykrywa się jałowym opatrunkiem nigdy nie uciskamy rany!
- ciała obce pozostawiamy, uwa\ając, aby ich nie naruszyć przy nakładaniu opatrunku
- w przypadku wydostania się przez ranę części mózgu pamiętaj, aby nigdy go nie dotykać, a tym
bardziej nigdy nie wpychać do wnętrza czaszki.
- wzywamy pogotowie
- kontrolujemy parametry \yciowe poszkodowanego
6.4.3. ZAAMANIA PODSTAWY CZASZKI
Najczęstszym mechanizmem tego urazu jest czołowy wypadek samochodowy w czasie, którego nie
przypięta pasami osoba uderza głowa w przednia szybę samochodu.
Często pierwszymi objawami są
- wyciek krwi z nosa, uszu, ust.
- około 2 godziny po wypadku pojawiają się krwiaki oczodołów ( zasinienie wokół oczu)
- mo\e, ale nie musi dojść do utraty przytomności
PIERWSZA POMOC
- niezwłocznie wzywamy pogotowie ratunkowe
- kontrola parametrów \yciowych jest najistotniejsza sprawa
- jeśli poszkodowany oddycha i jest nieprzytomny układamy w pozycji bezpiecznej na boku
- jeśli stwierdzamy brak parametrów przystępujemy do czynności resuscytacyjnych
Przed przyjazdem pogotowia nie obmywamy sączącej się krwi, często jest ona jedynym dowodem
świadczącym o złamaniu kości podstawy czaszki.
6.5. ZWICHNIECIE, SKRECENIE, ZAAMANIE
ZWICHNIECIE jest to przemieszczenie się jednej z powierzchni stawowej względem drugiej.
OBJAWY
- silny ból
- obrzęk
- zasinienie
- ograniczenie lub niemo\ność ruchowa w danym stawie
SKRCENIE to naderwanie lub naciągniecie aparatu więzadłowo torebkowego stawu. Skręcenie
jest mniej grozne od zwichnięcia, poniewa\ nie zostaje uszkodzona torebka stawowa. Anatomiczna
budowę stawów przywracają elastyczne wiązadła.
ZAAMANIE jest to przerwanie ciągłości tkanki kostnej.
Złamania mo\emy podzielić na
a) złamanie zamknięte gdy skóra wokół złamanej kości jest nienaruszona.
b) otwarte złamanie, gdy ciągłość skóry wokół złamanej kości zostaje zerwana. dodatkowym
problemem w takiej sytuacji staje się nara\enie na mo\liwość wystąpienia zaka\enia.
Złamania niosą za sobą dodatkowe niebezpieczeństwa tj.
wstrząs
dodatkowe zranienia
mogące powstać zaka\enia zwłaszcza przy złamaniu otwartym
Opracował: mgr in\. Joachim Rataj
W przypadku cię\kich złamań lepiej nie podejmować prób unieruchomiania, lecz jak najszybciej
wezwać pogotowie. O TYM ZAWSZE NALEśY PAMITAĆ!!!
OBJAWY
- występuje obrzęk oraz silny ból przy próbie poruszenia kończyny
- w miejscu złamania występuje nieprawidłowa ruchomość, podczas gdy w anatomicznym układzie
ruchomość ta nie występuje
- uszkodzona kończyna ulega widocznemu zdeformowaniu
- w przypadku złamana otwartych w miejscu rany widoczne są odłamy kostne
PIERWSZA POMOC
- najwa\niejsze jest ustalenie, z jakim złamaniem mamy do czynienia z otwartym czy z zamkniętym
- je\eli podejrzewamy otwarte złamanie kończyny rozcinamy materiał przylegający do uszkodzonej
kończyny.
- bezpośrednio na ranę przykładamy jałowy opatrunek, pamiętając, aby nie uciskać uszkodzonego
miejsca.
- ewentualny krwotok tamujemy
- unieruchamiamy kończynę w obrębie dwóch sąsiadujących stawów powy\ej i poni\ej złamania
- w przypadku unieruchomienia kończyn dolnych pamiętamy o wypełnieniu przestrzeni miedzy nimi
- kontrolujemy tętno i obserwujemy kończynę poni\ej miejsca złamania
- w przypadku braku mo\liwości dostarczenia poszkodowanego do najbli\szego szpitala, wzywamy
pogotowie ratunkowe
- nie nastawiamy i nie poruszamy złamanej kończyny te czynności nale\ą do lekarza.
PAMITAJ !!! Przy złamaniach kończyn mo\e dojść do uszkodzenia większych naczyń
krwionośnych, je\eli w ciągu 6 godzin nie zostanie udzielona pomoc lekarska amputacja kończyny
będzie nieunikniona warto więc o tym pamiętać i śpieszyć się!!!
6.5.1. ZAAMANIE śUCHWY
OBJAWY
- silny ból oraz obrzęk, który uniemo\liwia połykanie śliny
- trudności mowy
- mogą wystąpić trudności w oddychaniu, a nawet całkowita niemo\ność oddychania
PIERWSZA POMOC
- poszkodowanego sadzamy w pozycji siedzącej, co pozwoli na swobodne wypływanie śliny i krwi
- w przypadku niemo\ności oddychania podstawowa czynnością będzie udro\nienie dróg
oddechowych
6.5.2. ZAAMANIE śEBER
OBJAWY
- silny ból, który powoduje utrudnienia w oddychaniu
- po uszkodzonej stronie występuje widoczne ograniczenie ruchomości klatki piersiowej przy wdechu.
Urazy \eber mogą stanowić powa\ne zagro\enia dla \ycia poszkodowanego np. krwotok z tętnicy
między\ebrowej, uszkodzenie płuca odmę
PIERWSZA POMOC
- w zale\ności od stanu poszkodowanego układamy go w pozycji siedzącej lub w pozycji le\ącej
(bezpiecznej) na chorym boku.
6.5.3. ZAAMANIA KOSCI MIEDNICY
OBJAWY
- bóle w obrębie miednicy, a tak\e przy ruchach kończyn dolnych
- złamanie to często związane jest z urazem narządów wewnętrznych jamy brzusznej
PIERWSZA POMOC
- miednice wraz z kończynami dolnymi unieruchamiamy
- lekkie zgięcie nóg w kolanach zmniejsza ból spowodowany tym urazem
- kontrola parametrów \yciowych
Opracował: mgr in\. Joachim Rataj
6.6. URAZ KRGOSAUPA
Najczęściej występuje w wyniku wypadku samochodowego lub upadku z wysokości. Odłamki kostne
mogą spowodować uszkodzenie rdzenia kręgowego prowadząc do pora\eń kończyn, parali\u, a nawet
śmierci.
OBJAWY
- brak lub osłabienie czucia
- promieniujący ból kręgosłupa
- niedowład kończyn
PIERWSZA POMOC
- najlepiej do przyjazdu pogotowia poszkodowanego zostawić w pozycji zastanej
- udra\niamy drogi oddechowe
- kontrolujemy parametry \yciowe poszkodowanego
Je\eli uraz kręgosłupa podejrzewamy u osoby z wypadku drogowego, a stwierdzimy \e nie ma
zagro\enia wybuchu samochodu, najlepiej osobę poszkodowana pozostawić w samochodzie. W innym
przypadku ewakuujemy rannych według schematu.
6.7. OPARZENIA
6.7.1. OPARZENIA TERMICZNE
Ka\de oparzenie jest cię\sze ni\ nam się wydaje i to powinno być Twoja główna zasada. Często
oparzenia, zwłaszcza te głębokie mogą doprowadzają do uszkodzeń zakończeń nerwowych, stając się
przez to bezbolesne. Dlatego nie nale\y ich bagatelizować. Dodatkowo powodują du\ą utratę wody,
przez co mogą wywołać wstrząs. Są te\ idealna droga przenikania bakterii wywołując zaka\enia.
Dlatego warto, aby ka\de oparzenie zobaczył lekarz, nie dotyczy to oparzeń zupełnie błahych. Przy
oparzeniach rozległych nale\y wezwać jak najszybciej pogotowie, lub dostarczyć osobę
poszkodowana do szpitala.
PIERWSZA POMOC
- oparzone części ciała nale\y odkryć, w przypadku, gdy ubranie przylega do ciała nie nale\y go
odrywać natomiast wokół miejsca rozcinamy ubranie no\yczkami.
- polewamy miejsca chłodna woda, do momentu zmniejszenia się bólu
- w przypadku oparzenia reki nale\y jak najszybciej zdjąć bi\uterie zapobiegnie to mo\liwości
martwicy przy powstającym obrzęku
- jest to jedyny wypadek, w którym poszkodowanemu mo\emy podać środki przeciwbólowe i
uspokajające
- w celu zmniejszenia powikłań mogącego wystąpić odwodnienia podajemy jak największą ilość
płynów np. herbatę, soki owocowe, mleko, wodę.
PAMITAJ !!! Pierwsza pomoc to uchronienie tkanek przed powiększaniem się martwicy. Nie
nale\y wiec stosować \adnych maści ani płynów, w \adnym wypadku nie nale\y przekłuwać
powstających pęcherzy takie czynności często są przyczyna występujących pózniej zaka\eń.
Leczenie nale\y pozostawić lekarzowi.
6.7.2. OPARZENIA CHEMICZNE
Są wynikiem kontaktu organizmu z kwasami, zasadami lub innymi związkami szkodliwymi.
PIERWSZA POMOC
W przypadku doustnego za\ycia :
- pamiętaj, nie nale\y prowokować wymiotów
- jedyna pomocą będzie podanie płynów obojętnych, co pozwoli na rozcieńczenie substancji \rącej.
WAśNE!!! Resztkę trucizny zabezpiecz dla lekarza, da to mo\liwość szybszego znalezienia czynnika
neutralizującego.
W przypadku skórnego kontaktu z trucizna:
Opracował: mgr in\. Joachim Rataj
- jak najszybciej spłukujemy woda resztę substancji pozostającej na skórze.
- w przypadku oparzenia wapnem niegaszonym nale\y usunąć wapno ze skóry poprzez ścieranie, a
następnie spłukujemy silnym strumieniem wody.
PAMIETAJ ABY PRZY UDZIELANIU POMOCY ZACHOWAC SZCZEGÓLNA
OSTROśNOŚĆ I SAMEMU NIE ULEC POPARZENIU.
6.8. ODMROśENIA
To miejscowe uszkodzenie tkanek powstające na skutek działania niskiej temperatury. Głównym
powikłaniem jest nieodwracalne obumarcie odmro\onych części ciała, a tak\e mo\liwość zaka\enia.
OBJAWY
- w początkowej fazie skóra często bywa zaczerwieniona, następnie koloryt skóry staje się siny,
niebieskoszary, na końcu biało blady
- najczęściej lekkie odmro\enie powoduje silny ból, natomiast silne pozostaje zupełnie niebolesne.
PIERWSZA POMOC
- mo\liwie jak najszybsze przywrócenie w części odmro\onej krą\enia krwi, po przez ogrzanie np.
ciepła kąpiel.
- po kąpieli miejsce odmro\one mo\emy lekko masować niewielka ilością 70% alkoholu etylowego.
- opatrunek powinien zawierać gruba warstwę waty, aby zapewnić utrzymanie ciepłoty ciała.
- je\eli wytworzyły się pęcherze w \adnym wypadku nie nale\y ich przekłuwać,
- błędne jest tak\e nacieranie odmro\onych powierzchni śniegiem daje to mo\liwość powstania
mikroskopijnych ran, przez które łatwo o wytworzenie zaka\enia.
- nie nale\y podawać alkoholu, palić papierosów pogarsza to rokowanie
- w przypadku ochłodzenia całego ciała, nale\y pamiętać o bardzo powolnym ogrzewaniu całego ciała.
- skuteczna jest te\ profilaktyka przeciwtę\cowa.
6.9. OMDLENIE
To nagła krótkotrwała utrata przytomności. Przyczyna omdlenia mo\e być nagły spadek ciśnienia
krwi, zdenerwowanie, głód, nadmierne odchudzanie, silne emocje itp.
OBJAWY POPRZEDZAJACE OMDLENIE
- zawroty głowy
- bladość
- mroczki przed oczami
- zimne poty
PIERWSZA POMOC
- skontrolowanie czynności \yciowych i udro\nienie dróg oddechowych
- rozluznienie uciskających części ubrań
- uło\enie poszkodowanego w pozycji autoprzetoczeniowej
- je\eli przytomność nie powróci po ok. 2 min. układamy chorego w pozycji bocznej bezpiecznej i
wzywamy POGOTOWIE
- kontrolujemy parametry \yciowe
6.10. PORAśENIE PRDEM
Zdarzyć się mo\e wszędzie tam gdzie przypadkowo dotkniemy nieosłoniętych przewodów
elektrycznych. Od wysokości napięcia, i natę\enia prądu zale\ą pózniejsze uszkodzenia organizmu.
Do zaburzeń podstawowych czynności \yciowych dochodzi w ka\dym przypadku.
PIERWSZA POMOC
Przy niskim napięciu prądu do 1000V
- odłączamy prąd głównym wyłącznikiem
- przy stwierdzeniu braku czynności \yciowych podejmujemy akcje resuscytacyjna
- na oparzone miejsca zakładamy jałowy opatrunek
- wzywamy pomoc lekarska
przy napięciu powy\ej 1000 V ( np. linia energetyczna)
Opracował: mgr in\. Joachim Rataj
- pamiętaj nigdy nie nale\y podchodzić na odległość mniejsza ni\ 50 cm.
- najszybsze poinformowanie słu\b ratowniczych o uszkodzeniu linii z pora\eniem ludzi
PAMITAJ!!! Udzielając pierwszej pomocy musisz być w pełni świadomy zagro\enia. Pamiętaj, \e
doskonałym przewodnikiem prądu jest woda, mając mokre ręce lub stojąc na mokrej podłodze,
nara\asz się na pora\enie prądem.
6.11. ZATRUCIA
Powstaje na skutek wniknięcia do organizmu substancji w szkodliwej dla niego dawce. Przyczyny
mogą być bardzo ró\norodne pomyłka, lekkomyślność, nieświadomość, zamach samobójczy.
Najczęstszymi drogami przenikania trucizny do wewnątrz organizmu są :
- przewód pokarmowy leki, trucizny chemiczne, trujące grzyby itd.
- drogi oddechowe tlenek węgla
- bezpośrednio do krwioobiegu środki odurzające, narkotyki
- przez skórę ukąszenia
PIERWSZA POMOC
Mimo wielu czynników i sposobów zatruć ratowanie zatrutych nie polega tylko na podaniu
odpowiednich odtrutek, schemat pierwszej pomocy niezale\ny od rodzaju trucizny sprowadza się do:
- najwa\niejszym etapem jest przerwanie nara\enia organizmu na dalsze wnikanie trucizny np. w
przypadku zatrucia gazami natychmiast nale\y wynieść poszkodowanego z pomieszczenia, w którym
jest ska\enie atmosfery.
- wyrównanie lub przywrócenie podstawowych czynności \yciowych
- usunięcie niewchłoniętej trucizny
- przyspieszenie wydalania trucizny najszybszym sposobem usunięcia trucizny przyjętej droga
pokarmowa będzie wywołanie wymiotów, mimo \e sposób ten jest mniej skuteczny ni\ płukanie
\ołądka, jest godny polecenia ze względu na łatwość wykonania.
- stosowanie odtrutek
Je\eli brak jest jakichkolwiek przedmiotów wskazujących rodzaj trucizny zabezpieczamy wydzieliny
chorego dzięki niej lekarze będą mogli rozpoznać truciznę i wdro\yć odpowiednie leczenie
PAMITAJ!!! W przypadku ska\enia skóry lub ubrań, zabiegiem równie pilnym jak wywołanie
wymiotów przy zatruciu droga pokarmowa, jest przemycie ska\onej skóry czy zmiana ska\onego
ubrania. Przyspieszanie wydalania trucizny i stosowanie odtrutek nale\y do lekarzy. Pierwsza pomoc
polega głównie na przerwaniu nara\enia organizmu na truciznę i zachowania parametrów \yciowych.
BIBLIOGRAFIA:
1. Podręcznik pierwszej pomocy - P.W. Marcus-Graf ; EmerMed
2. Podręcznik kierowcy B. - Wyd. Grupa Image.
3. www.ratownictwo.win.pl

Wyszukiwarka