MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Marian Cymerys
Ocenianie jakości odlewów
722[01].O1.05
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
Mgr inż. Ewa Pogorzelska
Dr inż. Rafał Suwart
Opracowanie redakcyjne:
Mgr inż. Marian Cymerys
Konsultacja:
Dr inż. Jacek Przepiórka
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 722[01].O1.05
Ocenianie jakości odlewów, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
modelarz odlewniczy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 12
5.1. Jakość odlewu i jego wpływ na koszty wykonania 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Klasyfikacja wad odlewniczych i analiza przyczyn ich powstawania 15
5.2.1. Ćwiczenia 15
5.3. Metody wykrywania i naprawy wad 17
5.3.1. Ćwiczenia 17
5.4. Kontrola wstępna, międzyoperacyjna i ostateczna. Braki odlewnicze i ich wpływ
na koszty wykonania 19
5.4.1. Ćwiczenia 19
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 21
7. Literatura 35
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik dla nauczyciela powinien być pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych,
w procesie nauczania w systemie modułowym w szkole kształcącej w zawodzie modelarz
odlewniczy 722[01].
W poradniku zamieszczono:
- wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z tym poradnikiem,
- propozycje ćwiczeń,
- odpowiedzi do testu zamieszczonego w poradniku dla ucznia,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- wykaz literatury.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami
aktywizującymi ze szczególnym, uwzględnieniem:
- metody pokazu z objaśnieniem,
- metody ćwiczeń,
- metody projektów,
- metody tekstu przewodniego.
Ponadto poradnik przystosowany jest do samodzielnego zdobywania wiedzy i umiejętności
(samokształcenia kierowanego), wspomaganego instruktażami i pokazami.
Forma organizacyjna pracy uczniów może również być zróżnicowana- począwszy od
pracy samodzielnej do zespolonej.
Pomocne w prowadzeniu zajęć mogą okazać się zestawy pytań zamieszczonych
w Poradniku dla ucznia, w podrozdziałach pt.  Pytania", z których uczeń może wykorzystać
w dwojaki sposób, a mianowicie może:
- zapoznać się z pytaniami przed przystąpieniem do pracy z podrozdziałem Materiał
nauczania  poznając w ten sposób wymagania, wynikające z potrzeb zawodu, a po
opanowaniu wykazanych treści odpowiedzieć na zadane pytanie, by sprawdzić stan
swojej gotowości do wykonywana ćwiczeń,
- zapoznać się z pytaniami i odpowiedziami na nie po pracy z podrozdziałem Materiał
nauczania  sprawdzając w ten sposób stan swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń.
W Poradniku dla ucznia podano propozycje ćwiczeń do każdej jednostki metodycznej.
Nauczyciel może wybrać wykonanie tych ćwiczeń:
- zgodnie z podanymi wskazówkami,
- dostosowując ćwiczenie do możliwości pracowni.
Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń uczeń ma możliwość sprawdzenia poziomu
swoich postępów, odpowiadając na pytania podane w podrozdziale Sprawdzian postępów.
Poznanie przez ucznia określonej wiedzy i nabycie, umiejętności będzie stanowiło dla
nauczyciela podstawę poprowadzenia sprawdzianu poziomu przyswojonych wiadomości
i ukształtowanych umiejętności. W tym celu nauczyciel może posłużyć się zamieszczonym
w rozdziale 6 testem wyboru oraz zadaniami typu próba pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Miejsce jednostki modułowej  Ocenianie jakości odlewów w strukturze modułu 722[01].O1
jest wyeksponowane na schemacie zamieszczonym poniżej.
722[01].O1
Podstawy odlewnictwa
722[01].O1.01
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
722[01].O1.02
Stosowanie zasad eksploatacji maszyn i urządzeń
722[01].O1.03
Charakteryzowanie procesu wykonania odlewu
722[01].O1.04
Porównywanie metod wykonania odlewów
722[01].O1.05
Ocenianie jakości odlewów
722[01].O1.06
Organizowanie produkcji odlewów
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przed przystąpieniem do realizacji programu jednostki modułowej  Ocenianie jakości
odlewów uczeń powinien umieć:
- zastosować terminologię techniczną związaną z eksploatacją maszyn odlewniczych,
- rozpoznawać podstawowe elementy maszyn i urządzeń eksploatowanych w
odlewnictwie,
- dokonać oceny stanu technicznego użytkowanych maszyn i urządzeń,
- stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska i ochrony
przeciwpożarowej,
- charakteryzować sposoby formowania i metody odlewania,
- porównywać różne technologie odlewania,
- charakteryzować przebieg procesu tworzenia się odlewu w formie odlewniczej,
- charakteryzować zjawiska fizyczne i chemiczne zachodzące podczas odlewania,
- interpretować zasady prawidłowej konstrukcji odlewu, układu wlewowego i nadlewu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- zastosować terminologię techniczną,
- określić pojęcie jakości,
- rozróżniać wady odlewów i określić przyczyny ich powstawania,
- scharakteryzować metody wykrywania oraz naprawy wad odlewów,
- określić zadania kontroli wstępnej, międzyoperacyjnej i ostatecznej,
- wyjaśnić związek między jakością odlewu a kosztami produkcji,
- wyjaśnić wpływ cech modelu na jakość odlewu,
- określić sposoby naprawy braków odlewniczych,
- określić warunki odbioru technicznego odlewów,
- posługiwać się obowiązującymi normami związanymi z określeniem jakości odlewów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca.............................................................................
Modułowy program nauczania: Modelarz odlewów722[01]
Moduł: Podstawy odlewnictwa 722[01].O1
Jednostka modułowa: Ocenianie jakości odlewów 722[01].O1.05
Temat: Zależność pomiędzy jakością odlewu i technologią jego wykonania.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności doboru technologii wykonania odlewu dla
żądanej jakości.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- określić czynniki charakteryzujące jakość odlewu,
- odczytać z rysunku odlewu wymiary i wymagania dotyczące dokładności tych
wymiarów,
- odczytać z rysunku odlewu wymagania dotyczące jakości powierzchni,
- ocenić jakość powierzchni odlewu przez kontrolę wzrokową,
- określić sposób wykonania odlewu dla żądanej jakości odlewu i wielkości serii
produkcyjnej,
- zaprezentować wyniki wykonanego ćwiczenia.
Metody nauczania:
- problemowa,
- pokazu z objaśnieniem.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- grupowa.
Czas: 120 minut
Środki dydaktyczne:
- rysunek odlewu i odlew zgodny z rysunkiem,
- tabela 1 i tabela 2 (materiał nauczania rozdział 4.1.1),
- rysunek nr.1 (materiał nauczania rozdział 4.1.1),
- przybory kreślarskie.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Postawienie problemu: dla odlewu przedstawionego na rysunku należy dobrać sposób
jego wykonania uzasadniony technicznie i ekonomicznie.
4. Realizacja tematu:
- uczniowie dobierają grupy 5-cio osobowe,
- każda grupa organizuje stanowisko pracy i pobiera od nauczyciela potrzebne
materiały: odlew i jego rysunek, papier formatu A4 z wydrukiem tabeli 1 i 2 oraz
rysunku nr. 1 (materiał nauczania rozdział 4.1.1),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
- nauczyciel objaśnia rysunek odlewu z uwzględnieniem tolerancji wymiarów i jakości
powierzchni,
- nauczyciel poleca każdej z grup pracować nad wcześniej postawionym problemem
oraz uzasadnić czy zmiana wielkości serii produkowanych odlewów wpłynie na dobór
sposobu wykonania tego odlewu,
- uczniowie na podstawie uzyskanych materiałów rozwiązują problem,
- nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i pomaga w rozwiązywaniu problemów.
5. Po zakończeniu pracy przedstawiciel każdej grupy prezentuje wyniki ich pracy.
6. Klasa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac poszczególnych grup.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: ocena jakości powierzchni odlewu. Na
podstawie zgromadzonych informacji określ w jaki sposób można ocenić, czy jakość
powierzchni odlewu spełnia wymagania postawione na rysunku odlewu.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca...............................................................................
Modułowy program nauczania: Modelarz odlewniczy 722[01]
Moduł: Podstawy odlewnictwa 722[01].O1
Jednostka modułowa: Ocenianie jakości odlewów 722[01].O1.05
Temat: Wady kształtów odlewów.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozpoznawania wad kształtu oraz określania
przyczyn ich powstawania i sposobów zapobiegania.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- wyjaśnić co to jest wada odlewnicza,
- zinterpretować klasyfikację i normalizację wad kształtu,
- wyjaśnić co to jest wada kształtu,
- ocenić czy odlew posiada wady kształtu,
- ocenić przyczyny powstawania wad kształtu,
- określić sposoby zapobiegania powstawaniu wad kształtu,
- zorganizować stanowisko do oceniania wad odlewów,
- stosować zasady bhp przy wykrywaniu wad kształtu.
Metody nauczania:
- pogadanka,
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- indywidualna.
Czas: 130min.
Środki dydaktyczne:
- dokumentacja przygotowana przez nauczyciela do ćwiczenia,
- plansze oraz foliogramy związane z tematem zajęć,
- rzutnik pisma,
- różne odlewy posiadające wady kształtu (liczba przygotowanych odlewów równa liczbie
uczniów),
- norma PN-85/H-83105 klasyfikująca i charakteryzująca wady kształtu,
- regulamin pracy w pracowni szkolnej.
Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Przedmiotem zajęć jest nabycie umiejętności rozpoznawania, określania przyczyn i sposobów
zapobiegania powstawaniu wad odlewniczych.
FAZA WST
PNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu zajęć, celów, zaznajomienie uczniów
z pracą metodą przewodniego tekstu.
FAZA WA
AŚCIWA
INFORMACJE
Zapoznaj się z zadaniem, które masz wykonać, dokonaj przeglądu materiałów z
ródłowych,
podobnych rozwiązań zadania. Postaraj się odpowiedzieć na następujące pytania.
1. Co to są wady odlewnicze?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
2. Jaka klasyfikacja i charakterystyka wad odlewniczych przyjęta jest w normach?
3. Co to są wady kształtu?
4. W jaki sposób można rozpoznać wady kształtu?
5. Jakie znasz sposoby zapobiegania analizowanym wadom?
6. Jakie są zasady organizacji stanowisk do rozpoznawania wad kształtu?
7. Jak powinien być przygotowany odlew do rozpoznawania wad kształtu?
Uczniowie wykorzystują plansze, foliogramy i normy.
PLANOWANIE
1. Ustal jakie wady należą do wad kształtu według klasyfikacji znormalizowanej.
2. Przeprowadz
dokładne oględziny odlewu otrzymanego do ćwiczenia.
3. Ustal czy do określenia wady kształtu odlewu wystarczą jego oględziny, czy użyjesz
narzędzi pomiarowych (jeśli tak to jakich?).
4. Opracuj szczegółowy plan operacyjny wykonania zadania.
- Określ nazwę wady kształtu na analizowanym odlewie.
- Wykonaj opis charakteryzujący tą wadę.
- Określ przyczyny jej powstania.
- Określ sposoby zapobiegania powstawaniu analizowanej wady.
5. Ustal wyposażenie stanowiska kontrolnego.
6. Określ wymagania bhp jakie powinieneś spełnić przy wykonywaniu ćwiczenia.
UZGODNIENIE
1. Omów z nauczycielem wszystkie ustalenia do punktów z fazy planowania.
2. Jeżeli były uwagi nauczyciela to przemyśl je i jeżeli uznasz za potrzebne nanieś poprawki
do własnego opracowania.
WYKONANIE
1. Wykonaj zaprojektowane zadanie zwracając szczególną uwagę na następujące
zagadnienia:
- Zakres normalizacji wad kształtu odlewu.
- Kształty, chropowatość i wymiary analizowanego odlewu.
- Sposoby kontroli wad kształtu.
- Właściwe określenie wad kształtu.
- Rozpoznanie na analizowanym odlewie szukanej wady.
- Określenie sposobów zapobiegania wykrytej wadzie.
- Właściwą organizację stanowiska pracy.
2. Przygotuj się do prezentacji swojej pracy.
SPRAWDZANIE
1. Napisz protokół z wykonanego zadania w szczególności uwzględniając:
- nazwę i wielkości charakteryzujące analizowany odlew,
- plan działania związany z oceną wad kształtu,
- charakterystykę wykrytej wady kształtu,
- ocenę przyczyny powstania wykrytej wady,
- określenie sposobu zapobiegania powstawania analizowanej wady,
- wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia.
2. Dokonaj oceny swojej pracy, uzgodnij ją z nauczycielem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
ANALIZA
1. Odpowiedz na następujące pytania:
- Co sprawiło Ci największą trudność w fazie planowanie i w fazie wykonywania
ćwiczenia?
- Jak poradziłeś sobie z problemami, które wystąpiły w trakcie wykonywania
ćwiczenia?
- Jaką umiejętność zdobyłeś przy wykonywaniu ćwiczenia?
- Czy zaplanowany sposób przebiegu ćwiczenia jest według Ciebie najlepszy?
- Czy chciałbyś wprowadzić zmiany gdybyś mógł powtórzyć ćwiczenie?
- Jakich elementów, etapów ćwiczenia dotyczyłyby zmiany?
FAZA KOC
COWA
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Uzasadnij jakie czynniki decydują o powstaniu każdej z sześciu znormalizowanych grup
wad kształtu odlewów. Odpowiedz
zapisz w punktach w zeszycie.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności,
- wywiad.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Jakość materiału i jego wpływ na koszty wykonania
5.1.1 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie rysunku 1 i tabeli 2 (materiał nauczania pkt.4.1.1.) zaproponuj
ekonomicznie i technicznie uzasadnioną metodę odlewania dla serii średnio
skomplikowanych odlewów (1000szt) dla których żądana jakość powierzchni określona jest
znakiem: Rz = 20 (dopuszczalna wysokość nierówności powierzchni określona
w mikrometrach zgodnie z PN).
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze szczegółowym opisem, rysunkami i tabelami (materiał nauczania
pkt.4.1.1.),
2) przeprowadzić analizę danych w zadaniu,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) dobrać optymalną technologię odlewania dla postawionych warunków,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenie praktyczne,
- praca z tekstem z
ródłowym.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,
- rysunek nr 1 i tabela nr 2 materiału nauczania,
- długopis,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Podaj trzy składniki całkowitego kosztu odlewu, oraz zaproponuj sposób obniżenia
każdego z nich.
Składniki całkowitego kosztu odlewu Propozycje obniżenia wielkości kosztu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować materiał nauczania (pkt.4.1.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeanalizować wykresy i wzór określający koszt odlewu,
4) wypełnić tabelę,
5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne,
- praca z tekstem z
ródłowym.
Środki dydaktyczne:
- kartka papieru formatu A4 z tabelą zadania i zapisanym poleceniem do zadania,
- długopis,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Zapisz w tabelce czynniki określające jakość odlewu.
Czynniki charakteryzujące niską Czynniki charakteryzujące wysoką
jakość odlewania jakość odlewania
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować materiał nauczania (pkt.4.1.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeanalizować różne technologie odlewania na podstawie tabel i rysunków,
4) wypełnić tabelę,
5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne,
- teksty z
ródłowe.
Środki dydaktyczne:
- kartka papieru formatu A4 z tabelą i zapisanym poleceniem do zadania,
- długopis,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.2 Klasyfikacja wad odlewniczych i analiza przyczyn ich
powstawania
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Podaj po jednej nazwie wady odlewniczej dla każdej z pięciu znormalizowanych grup
wad oraz krótko scharakteryzuj przyczynę powstania tej wady.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z materiałem nauczania,
3) podać w punktach po jednej nazwie wady odlewniczej z każdej z pięciu grup,
4) dla każdej wybranej wady określić możliwe przyczyny jej powstania,
5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- praca z tekstem z
ródłowym.
Środki dydaktyczne :
- papier formatu A4 i zapisanym poleceniem do zadania,
- długopis,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Dla podanych operacji wytwarzania odlewu podaj po jednej nazwie wady, która mogła
powstać na tym etapie oraz prawdopodobną przyczynę jej powstania.
Operacja procesu
Nazwa wady Przyczyna powstania wady
technologicznego odlewu
Wykonanie modelu
Wykonanie formy
piaskowej
Wykonanie kokili
Przygotowanie ciekłego
metalu do zalania
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przeanalizować treść zadania i załączonej tabeli,
3) zapoznać się z materiałem nauczania,
4) zapisać w tabeli nazwy wybranych wad,
5) określić prawdopodobne przyczyny powstania wskazanych wad,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne,
- teksty z
ródłowe.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4 z tabelką i zapisanym poleceniem do zadania,
- długopis,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Nazwij wady odlewnicze możliwe do wykrycia gołym okiem. Naszkicuj odlew tulei
w ten sposób aby widoczna była na nim jedna z wcześniej nazwanych wad oraz uzasadnij
przyczynę jej powstawania.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przeanalizować treść zadania,
3) zapoznać się z materiałem nauczania,
4) wypisać żądane nazwy wad odlewniczych,
5) naszkicować odlew tulei z wyraz
nie uwidocznioną wadą odlewniczą,
6) zaznaczyć i nazwać odnośnikiem tę wadę,
7) uzasadnić przyczynę powstawania tej wady,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać oceny ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
- pogadanka,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,,
- długopis,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.3. Metody wykrywania i naprawy wad
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Naszkicuj odlew płyty z dwoma otworami. Uzasadnij kiedy do kontroli rozstawienia
otworów użyjemy przyrządów pomiarowych a kiedy sprawdzianów. Naszkicuj sprawdzian,
który można zastosować do oceny jakości rozstawu analizowanych otworów.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z materiałem nauczania,
3) przeanalizować treść zadania,
4) naszkicować odlew płyty z dwoma otworami,
5) uzasadnić w jakiej produkcji takiej płyty do sprawdzania rozstawu otworów użyjemy
uniwersalnych przyrządów pomiarowych, a kiedy sprawdzianów,
6) naszkicować sprawdzian możliwy do zastosowania w zadaniu,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
- pogadanka,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,
- długopis,
- ołówek,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Naszkicuj odlew wałka trzystopniowego. Jakie wady tego odlewu można określić za
pomocą przymiaru kreskowego i macek zewnętrznych, a jakie poprzez oględziny zewnętrzne?
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z materiałem nauczania,
3) przeanalizować tabelę narzędzi pomiarowych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
4) określić nazwy wad odlewu możliwych do sprawdzenia narzędziami podanymi w zadaniu
oraz możliwe do wykrycia przez oględziny zewnętrzne,
5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
- pokaz,
- pogadanka,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne :
- papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,
- długopis,
- ołówek,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Nazwij kolejne czynności jakie należy wykonać w celu przygotowania odlewu żeliwnego
do naprawy, tak jak pokazuje rysunek 4.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) przeanalizować technologię naprawy odlewów żeliwnych,
3) przeanalizować rysunek nr 4 (przygotowanie odlewu żeliwnego do spawania),
4) wypisać kolejne czynności przygotowania odlewu do spawania,
5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
- pogadanka,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne :
- papier formatu A4 z rysunkiem odlewu przygotowanego do spawania i zapisanym
poleceniem do zadania,
- długopis,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.4. Kontrola wstępna, międzyoperacyjna i ostateczna. Braki
odlewnicze i ich wpływ na koszty wykonania
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Nazwij operacje kontrolne jakie wchodzą w zakres kontroli ciekłego metalu przed
zalaniem formy odlewniczej.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wypisać kolejne operacje kontroli ciekłego metalu,
4) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
- pogadanka,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,
- długopis,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Określ znormalizowaną tolerancje grubości ścian odlewu żeliwnego o grubości ściany
równej 20 mm. Odlew wykonano w II klasie dokładności, a jego największy wymiar
gabarytowy wynosi 450mm. Podaj również definicję tolerancji wymiaru.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeprowadzić analizę tabeli podającej szukaną tolerancję,
4) zapisać odczytaną z tabel tolerancję grubości ściany,
5) zapisać definicję tolerancji wymiaru,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
- pokaz,
- pogadanka,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4 z tabelą nr 6 (materiał nauczania) i zapisanym poleceniem do zadania,
- długopis,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Określ dopuszczalną górną odchyłkę masy odlewu żeliwnego wykonanego w III klasie
dokładności i posiadającego masę nominalną równą 20kg. Wykonaj przeliczenie dobranej
odchyłki procentowej na odchyłkę masową (ilość kg masy odlewu).
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeprowadzić analizę tabeli podającej dopuszczalną odchyłkę masy odlewu,
4) zapisać odczytaną wartość odchyłki dla danych z zadania,
5) wykonać obliczenia dopuszczalnej górnej odchyłki masy odlewu wyrażonej w kg,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
- pogadanka,
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- papier formatu A4, z tabelą nr 7 (materiał nauczania) i zapisanym poleceniem do zadania,
- długopis.
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST l
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Ocenianie jakości odlewów .
Test składa się z 23 zadań, z których:
- zadania l -17 są z poziomu podstawowego,
- zadania 18-23 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje l punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań - uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający - za rozwiązanie co najmniej 7 zadań,
- dostateczny - za rozwiązanie co najmniej 12 zadań,
- dobry - za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry - za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. c, 3. a, 4. b, 5. c, 6. a, 7. b, 8. c, 9. c, 10. c, 11. c, 12. b, 13. a,
14. c, 15. a, 16. c, 17. d, 18. a, 19. a, 20. c, 21. b, 22. b, 23. b.
Plan testu
Sprawdzane umiejętności/ ucznia uczeń potrafi
1. Określić dokładność pomiaru. C P d
2. Określić sposoby rozpoznawania wad odlewniczych. C P c
3. Określić zależność pomiędzy kosztami produkcji a ilością C P a
braków.
4. Określić wpływ temperatury ciekłego metalu na rodzaj C P b
powstających wad.
5. Rozróżniać wady odlewnicze. B P c
6. Zinterpretować normalizację tolerancji wymiarów. B P a
7. Ocenić składowe koszty wytwarzania odlewu. C P b
8. Określić zakres protokołu odbioru technicznego odlewu. C P c
9. Określić sposoby badania wad odlewniczych. C P c
10. Określić przyczyny powstawania wad odlewniczych. C P c
11. Zinterpretować cechy charakterystyczne urządzeń do B P c
wykrywania wad odlewniczych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
celu
Poziom
wymagań
Kategoria
Poprawna
Nr zadania
odpowiedz

12. Wyjaśnić cel klasyfikacji wad odlewniczych. B P b
13. Wyjaśnić zależność pomiędzy jakością odlewu i sposobem jego B P a
wytworzenia.
14. Określić ekonomicznie uzasadnione warunki produkcyjne. C P c
15. Porównać metody odlewania pod względem kosztów C P a
oprzyrządowania.
16. Wyjaśnić pojęcie jakości odlewu. B P c
17. Określić przyczynę powstawania wady odlewniczej. C PP d
18. Określić przyczynę powstawania wady odlewniczej. C PP a
19. Określić przyczynę powstawania wady odlewniczej. C PP a
20 Określić przyczynę powstawania wady odlewniczej. C PP c
21. Określić sposób przygotowania do kontroli jakości. C PP b
22. Określić sposób naprawy odlewu. C PP b
23. Określić zakres kontroli jakości. C PP b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na zadania wielokrotnego wyboru.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na
udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. 10 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych - niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 23 pytania o różnym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego wyboru.
Dla każdego pytania są podane 4 odpowiedzi a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz
jest
poprawna.
5. Za każdą poprawną odpowiedz
możesz uzyskać l punkt. Za błędną odpowiedz
lub jej brak
otrzymujesz 0 punktów.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
7. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego,
natomiast w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć
Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe.
8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
10. Po rozwiązaniu testu sprawdz
czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
11. Na rozwiązanie testu masz 60 min.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
I część
1. Średnicę otworu w odlewie najdokładniej można zmierzyć używając
a) przymiar kreskowy.
b) suwmiarkę uniwersalną z dokładnością do 0,1.
c) macki i przymiar kreskowy.
d) suwmiarkę uniwersalną z dokładnością do 0,05.
2. Obserwacją odlewu nieuzbrojonym okiem nie można wykryć wady o nazwie
a) zalewka.
b) niedolew.
c) zażużlenie.
d) przestawienie.
3. Większa ilość braków w produkcji odlewni
a) zwiększa koszt pojedynczego odlewu.
b) zmniejsza koszt pojedynczego odlewu.
c) nie wpływa na koszt pojedynczego odlewu.
d) zmienia koszty odlewu w sposób przypadkowy.
4. Zbyt niska temperatura ciekłego metalu może spowodować powstanie wady o nazwie
a) nieszczelność.
b) niedolew.
c) zalewka.
d) zaprószenie.
5. Wada kształtu to
a) zażużlenie.
b) przypalenie.
c) wypchnięcie.
d) zaprószenie.
6. Nie podane na rysunku odlewu tolerancje wymiarów odczytujemy
a) z tematycznych norm.
b) z procesu technologicznego.
c) z rysunku wykonawczego.
d) z protokołu odbioru odlewu.
7. Największy udział w ogólny koszcie odlewu przedstawia
a) koszt wykonania modelu.
b) koszt metalu w odlewie.
c) koszt braków.
d) koszt formowania.
8. Protokół odbioru odlewu nie powinien zawierać określenia
a) składu chemicznego odlewu.
b) wymiarów odlewu i ich tolerancji.
c) określenia kosztów braków.
d) określenia dopuszczalnych wad odlewniczych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
9. Badanie odlewu pod ciśnieniem wody, lub powietrza prowadzone jest w celu wykrycia
a) zapiaszczenia.
b) zapruszenia.
c) nieszczelności.
d) zalewki.
10. Wadą odlewniczą powstającą na wskutek wadliwego położenia rdzenia w formie jest
a) niespaw.
b) bąbel.
c) przestawienie.
d) przypalenie.
11. Wspólną cechą aparatu rentgenowskiego i defektoskopu ultradz
więkowego jest to, że
mogą służyć do wykrywania
a) wad kształtu.
b) wad powierzchni odlewu.
c) wad wewnętrznych.
d) wad składu chemicznego.
12. Klasyfikacja wad odlewniczych ma na celu
a) wykonanie opisu wad.
b) ułatwienie kontroli jakości odlewu.
c) dyscyplinowanie pracy odlewnika.
d) opracowanie procesu odlewania.
13. Najniższa jakość powierzchni odlewu powstaje po odlaniu
a) w formach piaskowych.
b) w kokilach.
c) w formach skorupowych.
d) pod ciśnieniem.
14. Warunki produkcyjne ekonomicznie uzasadnione to
a) produkcja o największej wydajności.
b) produkcja o najmniejszej wydajności.
c) produkcja przy najmniejszych kosztach odlewu.
d) produkcja przy najmniejszych kosztach materiału.
15. Metoda odlewania gdzie koszt wykonania formy jest najniższy to
a) odlewanie do form piaskowych.
b) odlewanie w formach skorupowych.
c) odlewanie kokilowe.
d) odlewanie pod ciśnieniem.
16. Odlew o wysokiej jakości to
a) odlew bardzo drogi.
b) odlew bardzo duży.
c) odlew nie posiadający wad.
d) odlew o precyzyjnych wymiarach.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
17. Wada odlewu zwana guzem powstaje na wskutek
a) zbyt zimnej formy odlewniczej.
b) niewłaściwego składu chemicznego metalu.
c) zbyt dużej temperatury ciekłego metalu.
d) zmiany kształtu wnęki formy.
II część
18. Wada przerwy ciągłości  pęknięcia na gorąco może powstać na wskutek
a) niewłaściwej konstrukcji odlewu.
b) zbyt dużej temperatury ciekłego metalu.
c) błędnej konstrukcji rdzennicy.
d) niewłaściwego składu chemicznego metalu.
19. Przyczyną wady odlewniczej zwanej zalewka może być
a) niewłaściwe składanie formy.
b) niewłaściwe wyjmowanie odlewu z formy.
c) brak odpowietrzenia formy.
d) niewłaściwie wykonany rdzeń.
20. Wada odlewnicza powstająca na wskutek braku odpowietrzenia formy to
a) zaprószenie.
b) wgniecenie.
c) pęcherze.
d) zapiaszczenia.
21. Odlew musi być dokładnie oczyszczony i odtłuszczony do
a) oględzin powierzchni zewnętrznych.
b) badania magnetycznego.
c) badania własności mechanicznych.
d) badania szczelności.
22. Naprawa odlewu przez czopowanie polega na
a) czyszczeniu i spawaniu miejsca wadliwego.
b) wierceniu otworu i montowaniu czopa w miejscu wadliwym.
c) wykonaniu czopa z materiału wadliwego.
d) zastąpieniu wadliwego odlewu czopem.
23. Do kontroli oprzyrządowania należy kontrola
a) materiałów wsadowych.
b) modeli.
c) materiałów formierskich.
d) odlewów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko............................................................................
 Ocenianie jakości odlewów
Zakreśl prawidłową odpowiedz

Numer
Odpowiedz
Punktacja
pytania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
22. a b c d
23. a b c d
Razem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Ocenianie jakości odlewów .
Test składa się z 23 zadań, z których:
- zadania l -17 są z poziomu podstawowego,
- zadania 18-23 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje l punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań - uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający - za rozwiązanie co najmniej 7 zadań,
- dostateczny - za rozwiązanie co najmniej 12 zadań,
- dobry - za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry - za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. b, 4. a, 5. a, 6. b, 7. a, 8. b, 9. b, 10. c, 11. b, 12. d, 13. c,
14. a, 15. a, 16. a, 17. b, 18. a, 19. a, 20. b, 21. a, 22. b, 23. b.
Plan testu
Sprawdzane umiejętności/ ucznia uczeń potrafi:
1. Wyjaśnić cele kontroli jakości. B P c
2. Wyjaśnić związek pomiędzy jakością odlewu a technologią B P d
jego wykonania.
3. Określić przyczyny powstawania wad odlewów. C P b
4. Zdefiniować wadę odlewu. A P a
5. Zdefiniować wadę odlewu. A P a
6. Zdefiniować wadę odlewu. A P b
7. Porównać wady odlewnicze różnych tworzyw odlewniczych. C P a
8. Określić przeznaczenie narzędzi i urządzeń pomiarowych. C P b
9. Określić sposób wykrywania wad odlewniczych. C P b
10. Określić sposoby wykrywania wad odlewniczych. C P c
11. Znalez
ć zależność pomiędzy dokładnością oprzyrządowania C P b
odlewniczego a jakością odlewu.
12. Zanalizować zależność pomiędzy jakością formy odlewniczej D P d
a jakością odlewu.
13. Zinterpretować klasyfikację wad odlewniczych. B P c
14. Określić zależność jakości odlewu od przebiegu procesu C P a
wytworzenia odlewu.
15. Określić przyczyny powstawania wad odlewniczych. C P a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
celu
Poziom
wymagań
Kategoria
Poprawna
Nr zadania
odpowiedz

16. Określić przyczyny powstawania wad odlewniczych. C P a
17. Wyjaśnić zakres kontroli wstępnej odlewu. B P b
18. Określić sposoby wykrywania wad odlewniczych. C PP a
19. Określić przyczynę powstania wady odlewniczej. C PP a
20. Określić przyczynę powstania wady odlewniczej. C PP b
21. Przewidzieć sposób zapobiegania powstawaniu wady D PP a
odlewniczej.
22. Określić sposób wykrycia wady odlewniczej. C PP b
23. Określić sposób wykrycia wady odlewniczej. C PP b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na zadania wielokrotnego wyboru.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na
udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. 10 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
13. sprawiły uczniom największe trudności.
14. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
15. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych - niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 23 pytania o różnym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego wyboru.
Dla każdego pytania są podane 4 odpowiedzi a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz
jest
poprawna.
5. Za każdą poprawną odpowiedz
możesz uzyskać l punkt. Za błędną odpowiedz
lub jej brak
otrzymujesz 0 punktów.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
7. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego,
natomiast w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć
Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe.
8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
10. Po rozwiązaniu testu sprawdz
czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
11. Na rozwiązanie testu masz 60 min.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
I część
1. Głównym celem kontroli jakości w zakładzie produkcyjnym jest
a) zwiększenie wydajności produkcji.
b) kontrolowanie wydajności produkcji.
c) eliminacja z produkcji wyrobów wadliwych.
d) eliminacja maszyn wytwarzających wadliwe wyroby.
2. Najwyższą jakość i wydajność można otrzymać przy odlewaniu
a) form piaskowych.
b) w kokilach.
c) w formach skorupowych.
d) pod ciśnieniem.
3. Wada odlewnicza zwana uszkodzenie mechaniczne to wada powstała skutek
a) badań mechanicznych odlewu.
b) niewłaściwego oczyszczania odlewu.
c) za małej wytrzymałości odlewu.
d) niewłaściwej konstrukcji odlewu.
4. Wada odlewu zwana przypalenie jest to
a) warstewka spieczonej masy przywartej do odlewu.
b) przypalenie ciekłego metalu do ściany formy.
c) przypalenie ciekłego metalu do powierzchni odlewu.
d) przypalenie odlewu na wskutek przegrzania metalu.
5. Wada odlewu zwana nalotem jest to
a) skupisko tlenków metali.
b) ciemny kolor powierzchni odlewu na wskutek przypalenia.
c) zabrudzenie powierzchni odlewu.
d) korozja powierzchni odlewu na wskutek niewłaściwego magazynowania.
6. Wada odlewu zwana obcy metal jest to
a) przedmiot z innego metalu w pojemniku z odlewami.
b) nie stopiony kawałek składnika stopowego osadzony w odlewie.
c) przypadkowo wbity w odlew kawałek metalu.
d) metal którego jest za dużo w składzie chemicznym odlewu.
7. Wada odlewnicza zwana zabieleniem jest charakterystyczna dla odlewów
a) żeliwnych.
b) ze stopu aluminium.
c) ze stopu magnezu.
d) z brązu.
8. Pirometry optyczne i termopary służą do pomiaru
a) kształtu i wymiarów odlewu.
b) temperatury ciekłego metalu.
c) składu chemicznego ciekłego metalu.
d) struktury materiału odlewu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
9. Wada odlewnicza zwana wypaczenie wykrywana jest przez
a) pomiary składu chemicznego.
b) pomiary kształtu i wymiarów.
c) badanie szczelności.
d) badanie wytrzymałości.
10. Do sposobów oceniania wad odlewów nie należy
a) kontrola kształtu.
b) kontrola wymiarów.
c) ustalenie kosztów.
d) badanie materiału.
11. Błędy wykonania rdzennicy mogą być przyczyną
a) błędów wymiarów zewnętrznych odlewu.
b) błędów wymiarów wewnętrznych odlewu.
c) błędów wymiarów modelu.
d) błędów kształtu modelu.
12. Do błędów składania formy nie należą
a) niewłaściwe składanie rdzeni w zespół.
b) niewłaściwy montaż rdzeni w formie.
c) przestawianie połówek formy.
d) niewłaściwe wykonanie modelu.
13. Oględziny zewnętrzne odlewu nie umożliwiają wykrycia
a) wad powierzchni.
b) przerw ciągłości.
c) wad wewnętrznych.
d) wad kształtu.
14. Przyczyną niezgodności składu chemicznego odlewu z wymaganiami warunków odbioru
technicznego jest
a) nieprzestrzeganie parametrów procesu topienia.
b) niewłaściwe wykonanie rdzennicy.
c) niewłaściwe wykonanie modelu.
d) nieprzestrzeganie parametrów procesu formowania.
15. Przyczyną nieszczelności odlewu może być wada zwana
a) zażużleniem.
b) zalewką.
c) guzem.
d) strupem.
16. Niespaw to wada powstała na wskutek
a) niezupełnego połączenia się dwóch strumieni metalu.
b) braku wykonania połączenia spawanego w odlewie.
c) niewłaściwego procesu spawania odlewu.
d) zbyt wysokiej temperatury ciekłego metalu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
17. Usunięcie do braków odlewów z dużymi pęknięciami na gorąco jest zadaniem
a) kontroli ostatecznej odlewu.
b) kontroli wstępnej odlewu.
c) kontroli wyrobu gotowego.
d) kontroli własności odlewu.
II część
18. Badanie penetracyjne z użyciem nafty służy do wykrycia wady zwanej
a) nieszczelność.
b) zimne krople.
c) przestawienie.
d) wypaczenie.
19. Najczęstszą przyczyną wady odlewniczej zwanej niedolewem może być
a) zbyt cienka ścianka odlewu.
b) zbyt gruba ścianka odlewu.
c) zbyt duży skurcz odlewniczy.
d) zbyt duża temperatura ciekłego metalu.
20. Najczęstszą przyczyną powstania wady odlewniczej zwanej pęknięcia na gorąco jest
a) brak odpowietrzeń w formie.
b) brak swobody odkształceń przy kurczeniu się odlewu.
c) zbyt mała wytrzymałość materiału odlewu.
d) zbyt kruchy materiał odlewu.
21. W celu zapobiegania powstaniu jam skurczowych w węzłach cieplnych odlewu należy
a) zasilać węzeł cieplny ciekłym metalem przez nadlew.
b) stosować najwyższe temperatury ciekłego metalu.
c) stosować najniższe temperatury ciekłego metalu.
d) zasilać ciekłym metalem formy wcześniej podgrzane.
22. Wewnętrzne wady odlewnicze położone głębiej niż 8 mm można wykryć
a) badaniem magnetycznym.
b) badaniem radiologicznym.
c) badaniem wyglądu zewnętrznego.
d) badaniem szczelności odlewu.
23. Podczas badania radiologicznego wada zwana pęcherzem zostanie zarejestrowana na
błonie fotograficznej jako
a) jasna plama.
b) zaciemniona plama.
c) okrągła, jasna obwódka.
d) okrągła, ciemna obwódka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko............................................................................
 Ocenianie jakości odlewów
Zakreśl prawidłową odpowiedz

Numer
Odpowiedz
Punktacja
pytania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
22. a b c d
23. a b c d
Razem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
7. LITERATURA
1. Błaszkowski K.: Technologia i mechanizacja odlewnictwa. WSiP, Warszawa 1992
2. Murza-Mucha P.: Odlewnictwo. Skrypt Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1967
3. Piwoński T.: Odlewnictwo. PWSZ, Kraków 1969
4. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1995
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35