Zmienność opadów atmosferycznych w Polsce
Wiadomości ogólne:
Opady atmosferyczne obserwujemy w pewnych podstawowych formach. Są nimi:
- deszcz
- opady gradowe
- śnieg
- krupy
- mżawka
Deszcz i śnieg są formami opadu najbardziej typowymi, a ich specyfika zamyka się w całości
w aktualnie występujących warunkach termicznych. W związku z tym w strefie klimatycznej
w jakiej leży Polska, deszcz przeważa, choć oczywiście opady śniegu występują w ilości
pokaz
nej. Najbardziej niestabilnym i nieprzewidywalnym opadem jest grad.
Mżawka jest natomiast opadem bardzo drobnym  na tyle, że krótkotrwała jest w badaniach
długoterminowych opadów niemal niezauważalna. Nie ma dużego wpływu na roczne sumy
opadów.
Niektórzy meteorologowie wyróżniają osady atmosferyczne [np. szron, szadz
, rosa] jako
formę opadów. W tym wypadku nie będą one jednak brane pod uwagę.
Idąc za analizą przeprowadzoną przez prof. Wosia prześledzić należy naniesione na tabele
oraz mapy rozkłady opadów zarówno ujęte czasowo jak i ilościowo. Okresem badań na jakich
się oprzemy objęte są lata 1951 - 1980 Prawdopodobieństwo tych wyników waha się w
każdym przypadku w granicach 90% - co stwierdził prof. Woś.
1. Roczne sumy opadów  na przeważającej części obszaru naszego kraju notuje się je
w granicach między 500  700 mm. Natomiast należy stwierdzić, że opady są
zjawiskiem na tyle zmiennym, że poszczególne lata mogą czasem mocno odbiegać od
tendencji wyznaczanej przez średnie wielkości wieloletnie. Jako przykład można
podać tak skrajne różnice jak pomiędzy rokiem 1953 [roczny opad we Wrocławiu
wyniósł 318 mm], a rokiem 1913 [Zakopane  1564 mm]. Na wahania te ma wpływ
również rzecz jasna położenie miejsca w którym dokonuje się pomiaru  widać to na
mapie wieloletnich rozkładów średnich opadów. I tak:
- najniższe opady pojawiają się na nizinie Wielkopolskiej i Mazowieckiej [opady w
granicach 500  550 mm]
- dużo wyższe opady występują na obszarach na północ i południe od wymienionych
nizin, wielkości te spadają natomiast w terenach nadmorskich
- bardzo duże opady rejestruje się na pojezierzach: Pomorskim i Mazurskim
[przekraczają lokalnie nawet 700 mm], na tych terenach też występują znaczne
odchylenia od średnich liczonych dla całego kraju
- Wyżyna Krakowsko  Częstochowska oraz Góry Świętokrzyskie reprezentują dość
wysokie opady [750  950 mm], co tłumaczy się wpływem orografii na opady. Stoki
tych wypiętrzeń terenu są bowiem nastawione prostopadle do napływających
deszczowych mas powietrza polarno  morskiego
- Karpaty i Sudety maja najwyższe roczne sumy opadów, widoczna jest tu zależność
opadów od rzez
by terenu. Przede wszystkim na uwagę zasługują zachodnie i północno
 zachodnie stoki Karpat. W Sudetach zaś widać różnicę jaką czyni wysokość terenu
nad poziomem morza: na Śnieżce opady roczne sięgają 1370 mm, a w pobliskiej
Kotlinie Kłodzkiej tylko 617 mm. Ukoronowaniem tej tendencji są opady w Tatrach 
średni opad roczny sięga tam 1781 mm
2. Rozkłady miesięczne opadów  generalnie opady w Polsce występują w ciągu całego
roku. Jest to wynikiem ożywionych ruchów cyklonalnych na terenie Europy. W porze
letniej wielość opadów przypisuje się tworzeniu się zachmurzenia konwekcyjnego.
Chmury powstałe w ten sposób są z reguły bardzo wodniste i mają dużą miąższość.
- opady jesienne przeważają nad opadami wiosennymi, w szczególności zauważane jest
to w częściach kraju objętych klimatem bardziej podobnym do oceanicznego
[północny wschód i południowy zachód]
- w półroczu letnim najniższe opady notowane są w okolicach Warszawy, Poznania i
Szczecina [340 mm]
- z map przedstawiających terytorialny rozkład opadów wynika, iż największe
zróżnicowanie opadowe różnych terenów występuje latem i zimą. Ponadto, na
rozciągłości całego roku najwyższe opady notowane są w górach [co było
wspomniane już powyżej]
- w okresie wiosennym najniższe opady notowane są na Kujawach i w dolnym odcinku
Wisły. Opady sięgają tu ledwie 60 mm
- latem najniższe wskaz
niki opadów rejestrowane są w pasie nizin nadmorskich 
Świnoujście, Gdańsk, Kaszuby. Nie przekraczają tam wówczas 120 mm, podczas gdy
w tatrach osiągane są wyniki rzędu 400 mm
- w porze jesiennej najniższe sumy opadów notuje się w środkowej części Niziny
Wielkopolskiej. Kontrastuje to z wielkościami spotykanymi lokalnie np. na Pojezierzu
Mazurskim  120 mm
- w zimie na obszarze całego kraju notuje się raczej niskie opady
- co ważne dla rolnictwa  pomiary w okresie wegetacyjnym [kwiecień  wrzesień]
sumy opadów utrzymują się na poziomie 300 mm
- opady w różnych miesiącach i porach roku nie zawsze są identyczne, gdyż zależą od
określonej sytuacji synoptycznej. I tak: napływ mas powietrza znad Atlantyku
powoduje największe opady w okresie zimowym. Przesunięcie ruchów cyklonalnych
powoduje skutki w postaci wahań opadów miedzy rejonami nadmorskimi a górskimi.
Tak samo odbywa się to latem, gdy ruchy cyklonalne północno  zachodnie powodują
duże sumy opadowe nad morzem, a cyrkulacja na północnym wschodzie powoduje
występowanie obfitych opadów w górach
3. Dni z opadem  co łatwo wywnioskować z powyższych rozważań  najwięcej dni
opadowych rejestruje się w górach. Najmniej zaś w środkowej części kraju. Na
większości obszarów jednak liczba dni opadowych nie odbiega od średniej krajowej
wieloletniej.
- liczba dni z opadem równym lub większym 0,1 mm waha się bardzo mocno: w
Nizinie Wielkopolskiej rejestruje się np. 143, a na Śnieżce już 240 takich dni w roku
- na północ i południe od pasa nizin środkowej Polski notuje się około 160 dni o
powyższej wysokości opadu
- najliczniejsze dni opadowe występują w Tatrach i Karkonoszach
- opad większy lub równy 10 mm nie przekracza 15 dni w roku na większości obszarów
- czasem zdarzają się sytuacje gdy miesięczne wielkości opadów wzrosną na danym
obszarze znacząco ze względu na pojedynczy, długotrwały i ulewny opad. Takie
sytuacje zachodzą najczęściej w górach
4. Okresy bezopadowe  występują przejściowo na terenie całego kraju. Jeśli są
długotrwałe  szkodzą rolnictwu. Powodem ich powstawania jest rozbudowywanie się
stacjonarnego wyżu barycznego. Może mieć on swoje centrum nad samą Polską, ale
sięgający do naszego kraju z obszarów całej wschodniej Europy wywołuje taki sam
efekt.
- na szczęście ponad 20  dniowe okresy bezopadowe w okresie wegetacyjnym
występują rzadko. Zdarza się to [jeśli w ogóle się zdarza] w Nizinie Wielkopolskiej i
na nizinach nadmorskich
- częściej notowane są krótsze okresy bezopadowe [15 dni]. Takowe występują średnio
raz w roku na Kujawach i Nizinie Mazowieckiej
- krótsze okresy bezopadowe [6  10 dni] są znacznie liczniejsze
5. Opady śniegu  opady o szczególnym znaczeniu, ze względu na rolę w kształtowaniu
stosunków termicznych w glebie i powietrzu przygruntowym. Dzieje się to ze
względu na tworzoną przez śnieg dość trwałą pokrywę, która w sprzyjających
warunkach może twardnieć i zmieniać się w zalegający wiele dni lód. Specyfiką
opadów śniegu jest ich występowanie niemal wyłącznie w okresie zimowym [co ma
oczywisty związek z temperaturami].
6. Opady gradowe  niezwykle nieciągłe i mało przewidywalne zjawisko  tak czasowo
jak i przestrzennie. Prof. Woś podaje na temat gradu i jego nieprzewidywalności
interesującą ciekawostkę: w latach 1961  1975 w Mosinie [Niż. Wielkopolska] grad
padał 10 razy. W pobliskim Śremie [20 km odległości] opad ten w tym samym okresie
wystąpił aż 47 razy.
Opady gradowe często towarzyszom burzom wiosenno  letnim, a ma to związek z
napływem zwrotnikowo  morskiego powietrza. Najczęstsze gradobicia występują
wiosną  50% wszystkich rocznych opadów gradu. Latem rejestruje się 30% ogółu
tych opadów, zimą nie występuje on natomiast wcale.