ZABURZENIA NERWICOWE, ZWIZANE ZE STRESEM I POD POSTACI SOMATYCZN LÄ™k wzrasta, gdy jednostka nie ma dostatecznej wiedzy na temat sytuacji i sposobów unikniÄ™cia niebezpieczeÅ„stwa, a także gdy wÅ‚asne kompetencje ocenia jako niewystarczajÄ…ce do poradzenia sobie z problemem może stanowić trwaÅ‚Ä… cechÄ™ osobowoÅ›ci, przejawiajÄ…cÄ… siÄ™ staÅ‚Ä… podwyższonÄ… gotowoÅ›ciÄ… do reagowania w ten sposób LÄ™k stan emocjonalny pojawiajÄ…cy siÄ™ jako reakcja na zagrożenie, którego zródÅ‚o nie jest dokÅ‚adnie znane lub gdy jednostka nie może zagrożeniu przeciwdziaÅ‚ać im wiÄ™ksza możliwość zapobiegania zagrożeniu lub usuwania skutków tym lÄ™k jest mniejszy LÄ™k reakcja psychiczna na stres spowodowany czynnikami wewnÄ™trznymi lub zewnÄ™trznymi niektóre rodzaje lÄ™ku sÄ… prawdopodobnie niezależne od czynników stresowych stanowi objaw wielu chorób psychicznych i somatycznych LÄ™k LÄ™k jest oczekiwaniem tego, co ma siÄ™ stać Platon LÄ™k 10-15% pacjentów leczonych z różnych przyczyn doÅ›wiadcza silnego lÄ™ku 25% osób zdrowych przeżywa lÄ™k w jakimÅ› okresie życia u 7,5% populacji można rozpoznać zaburzenia lÄ™kowe w dowolnym okresie badania Zaburzenia lÄ™kowe w praktyce ogólnolekarskiej zaburzenia lÄ™kowe pod postaciÄ… somatycznÄ… sÄ… przyczynÄ…, co najmniej, 10% wizyt u lekarzy u ponad jednej trzeciej pacjentów zaburzenia te pozostajÄ… nierozpoznane osoby te siedmiokrotnie częściej korzystajÄ… z usÅ‚ug medycznych, głównie diagnostycznych, w porównaniu z populacjÄ… ogólnÄ… Zaburzenia lÄ™kowe fobie napady paniki zaburzenia lÄ™kowe uogólnione zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne reakcje na stres i zaburzenia adaptacyjne zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) zaburzenia wystÄ™pujÄ…ce po postaciÄ… somatycznÄ… neurastenia Fobie najczÄ™stsze zaburzenia lÄ™kowe 3 5% populacji kobiety chorujÄ… dwukrotnie częściej niż mężczyzni charakteryzujÄ… siÄ™ natrÄ™tnym, uporczywym lÄ™kiem tylko przed okreÅ›lonymi sytuacjami, zjawiskami lub przedmiotami, które nie sÄ… obiektywnie niebezpieczne w wyniku takiego lÄ™ku, osoba w charakterystyczny sposób unika tych sytuacji lub z przerażeniem przeżywa ich pojawienie siÄ™ Agorafobia lÄ™k przed otwartÄ… przestrzeniÄ… oraz przed innymi sytuacjami, które uniemożliwiajÄ… natychmiastowÄ… ucieczkÄ™ do bezpiecznego miejsca termin agorafobia odnosi siÄ™ do grupy powiÄ…zanych ze sobÄ… i czÄ™sto nakÅ‚adajÄ…cych siÄ™ fobii, obejmujÄ…cych strach przed wyjÅ›ciem z domu, wejÅ›ciem do sklepu, w tÅ‚um, w miejsca publiczne, czy przed podróżowaniem samotnie pociÄ…giem, autobusem czy samolotem Fobia spoÅ‚eczna obawa przed ocenÄ… innych ludzi prowadzÄ…ca do unikania sytuacji spoÅ‚ecznych może mieć okreÅ›lony charakter ograniczony do jedzenia w miejscach publicznych, wystÄ…pieÅ„ publicznych, spotkaÅ„ z osobami pÅ‚ci przeciwnej może mieć charakter rozlany , obejmujÄ…cy niemal wszystkie sytuacje spoÅ‚eczne poza krÄ™giem wÅ‚asnej rodziny Fobia spoÅ‚eczna Osoby cierpiÄ…ce na fobiÄ™ spoÅ‚ecznÄ… unikajÄ… wystÄ…pieÅ„ publicznych, odpytywania przed tablicÄ… unikajÄ… jedzenia i picia w miejscach publicznych nie odzywajÄ… siÄ™ w towarzystwie innych nie umawiajÄ… siÄ™ na randki unikajÄ… rozmów, zwÅ‚aszcza z osobami, które sÄ… dla nich autorytetem nie mogÄ… pracować, gdy ktoÅ› na nie patrzy prowadzÄ… najczęściej samotniczy tryb życia Fobie specyficzne (proste) sÄ… ograniczone jedynie do konkretnych sytuacji i zjawisk najczęściej lÄ™k dotyczy bliskoÅ›ci szczególnych zwierzÄ…t, wysokoÅ›ci, piorunów, ciemnoÅ›ci, latania samolotem, zamkniÄ™tych przestrzeni, korzystania z publicznych toalet, jedzenia pewnych pokarmów, wizyt u dentysty, widoku krwi i ran, obawy przez narażeniem na okreÅ›lone choroby kontakt z takÄ… sytuacjÄ… może wywoÅ‚ać napad paniki LÄ™k napadowy (napady paniki) napady silnego lÄ™ku trwajÄ…cego do godziny, które nie sÄ… ograniczone do jakiejkolwiek szczególnej sytuacji czy okolicznoÅ›ci nie można przewidzieć napadu silna obawa przed kolejnymi atakami tzw. lÄ™k przed lÄ™kiem lÄ™k i objawy autonomiczne, powodujÄ… pospiesznÄ… ucieczkÄ™ z sytuacji, w której siÄ™ dana osoba znajduje obawa przed powtarzajÄ…cymi siÄ™ atakami lÄ™ku powoduje zmianÄ™ zachowania i sposobu życia Najczęściej stwierdzane objawy w napadzie paniki koÅ‚atanie serca derealizacja (poczucie ból lub ucisk w okolicy serca nierealnoÅ›ci) pocenie siÄ™ depersonalizacja (wrażenie drżenie lub trzÄ™sienie siÄ™ odÅ‚Ä…czenia siÄ™ od wÅ‚asnej ciaÅ‚a osoby) dusznoÅ›ci lÄ™k przed Å›mierciÄ… uczucie dÅ‚awienia w gardle lÄ™k przed utratÄ… kontroli, nudnoÅ›ci, bóle brzucha zwariowaniem zawroty gÅ‚owy, poczucie zbliżajÄ…cego siÄ™ zasÅ‚abniÄ™cia parastezje (cierpniÄ™cie, mrowienia) dreszcze lub uderzenia gorÄ…ca Zaburzenie lÄ™kowe uogólnione (GAD) lÄ™k wystÄ™puje niezależnie od jakichkolwiek szczególnych okolicznoÅ›ci zewnÄ™trznych nie nasila siÄ™ pod wpÅ‚ywem czynników zewnÄ™trznych (tzn. jest wolno pÅ‚ynÄ…cy) utrzymuje siÄ™ przez wiÄ™kszÄ… część dnia najczęściej zgÅ‚aszane skargi to staÅ‚e uczucie zdenerwowania, drżenie, napiÄ™cie mięśniowe, pocenie siÄ™, zawroty gÅ‚owy, przyspieszone bicie serca i poczucie niepokoju w nadbrzuszu martwienie siÄ™ dotyczÄ…ce codziennych wydarzeÅ„ i trudnoÅ›ci Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natrÄ™ctw) natrÄ™tne myÅ›li i czynnoÅ›ci wypÅ‚ywajÄ… z umysÅ‚u pacjenta, ale sÄ… traktowane jako coÅ› obcego i absurdalnego majÄ… charakter powtarzajÄ…cy siÄ™ i nieprzyjemny pacjent próbuje siÄ™ im przeciwstawić Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne ostra reakcja na stres zaburzenie stresowe pourazowe zaburzenia adaptacyjne Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) amnezja fuga osÅ‚upienie trans i opÄ™tanie zaburzenia czucia lub ruchowe drgawki Zaburzenia konwersyjne Zaburzenia ruchowe utrata zdolnoÅ›ci wykonywania ruchów (wÅ‚Ä…cznie z wypowiadaniem siÄ™) brak koordynacji lub ataksja niezdolność do utrzymania postawy stojÄ…cej bez pomocy Zaburzenia czucia utrata prawidÅ‚owego czucia skórnego (dotyk, ukÅ‚ucie, wibracja, ciepÅ‚o, zimno) utrata wzroku, sÅ‚uchu lub wÄ™chu Drgawki Zaburzenia wystÄ™pujÄ…ce pod postaciÄ… somatycznÄ… przewlekÅ‚e skargi na różne objawy somatyczne liczne badania i konsultacje odrzucanie zapewnieÅ„ lekarzy o braku przyczyny Zaburzenia somatyzacyjne (z somatyzacjÄ…) co najmniej 2 lata skarg na wielorakie i zmienne objawy somatyczne (bez uchwytnej przyczyny) kolejne (>3) konsultacje i badania lekarskie, samodzielne przyjmowanie leków, wizyty u znachorów odrzucanie zapewnieÅ„ lekarzy o braku fizycznej przyczyny dolegliwoÅ›ci (lub krótkotrwaÅ‚a aprobata) Zaburzenia hipochondryczne utrwalone (>6 mies.) przekonanie o wystÄ™powaniu maks. dwóch chorób somatycznych upoÅ›ledzenie codziennego funkcjonowania, czÄ™ste konsultacje i badania odrzucanie zapewnieÅ„ lekarzy o braku fizycznej przyczyny dolegliwoÅ›ci (lub krótkotrwaÅ‚a aprobata) Zaburzenia autonomiczne ukÅ‚ad krążenia (nerwica serca, zespół Da Costy) przewód pokarmowy (czkawka, nerwica żoÅ‚Ä…dka, zespół jelita drażliwego, biegunka psychogenna ukÅ‚ad oddechowy (hiperwentylacja) ukÅ‚ad moczowo-pÅ‚ciowy (psychogenny czÄ™stomocz i dyzuria) Uporczywe bóle psychogenne ciężki i sprawiajÄ…cy cierpienie ból (trwajÄ…cy przez co najmniej 6 miesiÄ™cy i przez wiÄ™kszość dnia w sposób ciÄ…gÅ‚y) jakiejkolwiek części ciaÅ‚a, którego przyczyn nie wyjaÅ›niajÄ… schorzenia organiczne ból stale skupia uwagÄ™ pacjenta Neurastenia skargi na uczucie wyczerpania po maÅ‚ym wysiÅ‚ku fizycznym pobolewanie mięśni niezdolność do odprężenia siÄ™ odpoczynek i relaks nie przynoszÄ… ulgi Z badaÅ„ WHO u 59% chorych zaburzenia lÄ™kowe poprzedzajÄ… zaburzenia afektywne u 26% epizod lÄ™kowy i afektywny pojawiajÄ… siÄ™ w tym samym roku u 15% zaburzenia afektywne poprzedzajÄ… zaburzenia lÄ™kowe czÄ™stość współwystÄ™powania zaburzeÅ„ lÄ™kowych i afektywnych jest wyższa niż wystÄ™powanie tych zaburzeÅ„ osobno Praktyka kliniczna zaburzenia depresyjne i lÄ™kowe niepokój mÄ™czliwość zaburzenia koncentracji uwagi drażliwość poczucie bezradnoÅ›ci zaburzenia snu objawy somatyczne LÄ™k w depresji lÄ™k wolnopÅ‚ynÄ…cy (niepokój, napiÄ™cie, bezradność, trwożliwe oczekiwanie) lÄ™k z somatyzacjÄ… napady paniki fobie lÄ™k psychotyczny Dane epidemiologiczne 65 70% pacjentów z depresjÄ… endogennÄ… cierpi również z powodu lÄ™ku u poÅ‚owy pacjentów z dystymiÄ… wystÄ™puje lÄ™k uogólniony u 70-80% pacjentów z zespoÅ‚em lÄ™ku uogólnionego stwierdza siÄ™ objawy depresji zarówno zaburzenia depresyjne jak i zaburzenia lÄ™kowe uogólnione wystÄ™pujÄ… dwukrotnie częściej u kobiet mieszane zaburzenia lÄ™kowo-depresyjne sÄ… najczÄ™stszym problemem zdrowotnym Zaburzenia lÄ™kowe a depresja (w okresie życia) 50-65% pacjentów z lÄ™kiem napadowym 67% pacjentów z OCD 70-80% pacjentów z GAD 34-70% pacjentów z fobiÄ… spoÅ‚ecznÄ… 48% pacjentów z PTSD NakÅ‚adanie siÄ™ objawów zespoÅ‚u leku uogólnionego (GAD) i depresji DEPRESJA GAD Brak zainteresowaÅ„ MÄ™czliwość LÄ™k wolnopÅ‚ynÄ…cy Apatia NapiÄ™cie psychiczne Objawy somatyczne Spowolnienie Drażliwość Poczucie beznadziejnoÅ›ci NapiÄ™cie mięśni Zaburzenia snu OkoÅ‚odobowe wahania nastroju Niepokój Zaburzenia PrzygnÄ™bienie apetytu Bóle mięśniowe Natt i wsp., 1998 (zmodyfikowane) Dystymia utrwalone zaburzenie nastroju wykazujÄ…ce zmienny przebieg zwykle nie osiÄ…ga nasilenia uprawniajÄ…cego do rozpoznania epizodu depresyjnego przygnÄ™bienie, zmÄ™czenie, zmuszanie siÄ™ do wysiÅ‚ku, brak zadowolenia, lÄ™k, zaburzenia snu pacjenci zwykle sÄ… w stanie podoÅ‚ać codziennym obowiÄ…zkom objawy utrzymujÄ… siÄ™ przez wiele lat, niekiedy przez wiÄ™kszÄ… część życia, sÄ… przyczynÄ… ogólnej niesprawnoÅ›ci okresy (dni, tygodnie) zupeÅ‚nie dobrego samopoczucia Depresja czy nerwica? DEPRESJA NERWICA dominujÄ…cym objawem dominujÄ…cym objawem smutek i zahamowanie lÄ™k obniżenie nastroju staÅ‚e, nastrój zmienny, czÄ™sto maÅ‚o zależne od zależny od aktualnych zewnÄ™trznych wydarzeÅ„ wydarzeÅ„ sen pÅ‚ytki, wczesne utrudnione zasypianie budzenie siÄ™, hipersomnia lÄ™k uogólniony, wolno lÄ™k napadowy, pÅ‚ynÄ…cy uogólniony, fobiczny, z somatyzacjÄ… Depresja czy nerwica? DEPRESJA NERWICA objawy somatyczne: objawy somatyczne: bóle gÅ‚owy, zaparcia, nietypowe suchość w ustach, chudniÄ™cie objawy psychotyczne objawy psychotyczne nie wystÄ™pujÄ… (omamy, urojenia) przebieg okresowy, przebieg przewlekÅ‚y, wyrazny poczÄ…tek i falujÄ…cy koniec fazy Leczenie zaburzeÅ„ lÄ™kowych (nerwicowych) Farmakologiczne metody leczenia SSRI : citalopram, escitalopram, fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna, sertralina SNRI : wenlafaksyna, milnacipran SARI: trazodon IMAO: moklobemid TLPD (imipramina, klomipramina, opipramol, doksepina) neuroleptyki (chlorprotixen, olanazapina) blokery receptora ß-adrenergicznego (propranolol, atenolol) Buspiron pochodne benzodiazepiny - doraznie Leczenie depresji z lÄ™kiem (mieszanych zaburzeÅ„ lÄ™kowo-depresyjnych) SSRI TLPD (imipramina, klomipramina, amitryptylina) mianseryna tianeptyna SNRI SARI neuroleptyki (olanzapina, chlorprotiksen, pernazyna) pochodne benzodiazepiny Leczenie zaburzeÅ„ lÄ™kowych Niefarmakologiczne metody leczenia wsparcie psychoedukacja techniki relaksacyjne psychoterapia!!!!!!!!!!!!!!!!! Optymalizacja leczenia psychoterapia!!!!!! wybór leku zaplanowanie wizyt podwyższenie dawki leku zmiana leku doÅ‚Ä…czenie drugiego leku LÄ™k LÄ™k, który nie ma przyczyny jest dla otoczenia czymÅ› sztucznym i teatralnym W psychiatrii wÅ‚asne doÅ›wiadczenie najlepiej uwrażliwia czÅ‚owieka na cudze cierpienie Antoni KÄ™piÅ„ski PODSUMOWANIE pacjenci z zaburzeniami lÄ™kowymi pod postaciÄ… somatycznÄ… przede wszystkim zgÅ‚aszajÄ… siÄ™ do lekarzy POZ 65 70% pacjentów z depresjÄ… endogennÄ… cierpi również z powodu lÄ™ku zarówno zaburzenia depresyjne jak i zaburzenia lÄ™kowe wystÄ™pujÄ… częściej u kobiet mieszane zaburzenia lÄ™kowo-depresyjne sÄ… najczÄ™stszym problemem zdrowotnym w leczeniu zaburzeÅ„ lÄ™kowych oraz lÄ™kowo-depresyjnych stosuje siÄ™ leki przeciwdepresyjne lekami pierwszego rzutu sÄ… SSRI Zaburzenia afektywne Depresja znaczenie terminu żð w jÄ™zyku codziennym okreÅ›la siÄ™ nim zÅ‚e samopoczucie, obniżony nastrój, przygnÄ™bienie, niezależnie od przyczyn tego stanu żð w psychiatrii dotyczy szczególnego rodzaju zaburzeÅ„ nastroju i emocji, takich, które uznać można za zjawisko chorobowe, a wiÄ™c wymagajÄ…cych pomocy lekarskiej żð granica pomiÄ™dzy normalnym przygnÄ™bieniem a depresjÄ… jako stanem chorobowym nie jest ostra, co nie oznacza zupeÅ‚nej bezradnoÅ›ci diagnostycznej Normalne przygnÄ™bienie a depresja Do kryteriów przydatnych w odróżnianiu stanów przygnÄ™bienia, których wielokrotnie doÅ›wiadcza w życiu czÅ‚owiek zdrowy, od prawdziwych stanów depresyjnych należy szereg szczególnych cech depresji jako zjawiska chorobowego; należą do nich: lð obraz kliniczny, zwÅ‚aszcza nasilenie zaburzeÅ„ lð dÅ‚ugość utrzymywania siÄ™ lð wpÅ‚yw na funkcjonowanie w życiu codziennym, w pracy lð potrzeba i skuteczność terapii Depresja zgÅ‚aszane skargi lð poczucie staÅ‚ego zmÄ™czenia, ociężaÅ‚oÅ›ci lð niechęć do pracy i wykonywania codziennych czynnoÅ›ci lð nic mnie nie cieszy , nic mnie nie interesuje lð brak satysfakcji z życia, niechęć do życia lð gorsza pamięć, trudnoÅ›ci ze skupieniem uwagi lð ciÄ…gÅ‚e martwienie siÄ™ (o dzieÅ„ dzisiejszy, o jutro) lð poczucie wewnÄ™trznego napiÄ™cia, niepokoju lð unikanie kontaktów ze znajomymi, kolegami lð trudnoÅ›ci w codziennych obowiÄ…zkach i w pracy lð pÅ‚ytki sen, wczesne budzenie siÄ™ lð zÅ‚e samopoczucie rano lð brak apetytu, chudniÄ™cie lð zaparcie, wysychanie w ustach lð bóle (gÅ‚owy, mięśni) Depresja wyglÄ…d chorego lð mimika uboga, wyraz twarzy smutny lub napiÄ™ty lð gÅ‚os monotonny (bez modulacji), tempo wypowiedzi spowolnione lð ruchy spowolniaÅ‚e, ociężaÅ‚e lð niepokój ruchowy (czÄ™sta zmiana pozycji ciaÅ‚a w czasie siedzenia, manipulowanie palcami rÄ…k) Cechy i objawy zespoÅ‚u depresyjnego typu endogennego Podstawowe=Osiowe lð Obniżenie nastroju: depresja (smutek, przygnÄ™bienie, ogólnie przykre przeżywanie ogółu wydarzeÅ„), anhedonia, zobojÄ™tnienie depresyjne lð Obniżenie napÄ™du psychoruchowego: spowolnienie myÅ›lenia, tempa wypowiedzi, poczucie gorszej sprawnoÅ›ci pamiÄ™ci, intelektu, abulia, spowolnienie, zahamowanie ruchowe, utrata energii, siÅ‚y, poczucie ciÄ…gÅ‚ego zmÄ™czenia fizycznego lð Zaburzenia rytmu okoÅ‚odobowego i objawy somatyczne: hiposomnia (wczesne budzenie siÄ™, sen pÅ‚ytki, przerywany), hipersomnia (z sennoÅ›ciÄ… w ciÄ…gu dnia), zaburzenia rytmu okoÅ‚odobowego ( rano gorzej, wieczorem lepiej ), bóle gÅ‚owy, wysychanie jamy ustnej, zaparcia, zmniejszenie masy ciaÅ‚a lð LÄ™k: poczucie napiÄ™cia, zagrożenia, trwożliwe oczekiwanie, niepokój (manipulacyjny), podniecenie ruchowe Cechy i objawy zespoÅ‚u depresyjnego typu endogennego wtórne lð Depresyjne zaburzenia myÅ›lenia: poczucie winy (urojenia grzesznoÅ›ci, winy, kary), depresyjna ocena wÅ‚asnej osobowoÅ›ci, zdrowia, szans wyleczenia (urojenia hipochondryczne, nihilistyczne), depresyjna ocena wÅ‚asnej sytuacji, przyszÅ‚oÅ›ci, przeszÅ‚oÅ›ci (urojenia, klÄ™ski, katastrofy), zniechÄ™cenie do życia, myÅ›li i tendencje samobójcze lð Zaburzenia aktywnoÅ›ci zÅ‚ożonej: zmniejszenie liczby i zakresu zainteresowaÅ„, pogorszenie zdolnoÅ›ci do pracy, osÅ‚abienie kontaktów z otoczeniem, izolowanie siÄ™, samozaniedbanie OBJAWY PREDYKCYJNE W DEPRESJI (Gerber i wsp. 1992) Zaburzenia snu (PPV 61%) MÄ™czliwość (PPV 60%) ZgÅ‚aszanie trzech lub wiÄ™cej dolegliwoÅ›ci (PPV 56%) Niespecyficzne dolegliwoÅ›ci mięśniowo-szkieletowe (PPV 43%) Bóle pleców (PPV 39%) Krótki oddech (PPV 39%) Wszystkie skargi zgÅ‚aszane intensywnie (PPV 39%) Skargi trudne do okreÅ›lenia (PPV 37%) * PPV pozytywna wartość predykcyjna Skargi i objawy somatyczne wystÄ™pujÄ…ce w zespoÅ‚ach depresyjnych lð zaburzenia snu (typowo bezsenność, niekiedy hipersomnia) lð bóle gÅ‚owy (potyliczne, opasujÄ…ce kask ) lð bóle typu neuralgicznego lð utrata apetytu, niekiedy jadÅ‚owstrÄ™t lð zaparcia (niekiedy biegunka) lð dyskomfort, rozlane bóle w jamie brzusznej lð zmniejszenie masy ciaÅ‚a (niekiedy zwiÄ™kszenie) lð niepokój w okolicy serca, doÅ‚ku podsercowym lð zaciskanie klatki piersiowej, poczucie dusznoÅ›ci i pÅ‚ytkiego oddechu lð skargi przypominajÄ…ce dÅ‚awicÄ™ piersiowÄ… lð umiarkowana tachykardia lub bradykardia lð suchość jamy ustnej lð palenie, pieczenie skóry, bÅ‚on Å›luzowych lð wzmożona potliwość lð poczucie oziÄ™bienia stóp, rÄ…k Czynniki ryzyka samobójstwa w depresjach lð Cechy zespoÅ‚u depresyjnego: depresja o dużym nasileniu, poczucie winy, poczucie beznadziejnoÅ›ci, niska samoocena, lÄ™k, niepokój, bezsenność, ujawniane myÅ›li lub zamiary samobójcze lð Cechy demograficzne: wiek >45. rż., pÅ‚eć: mężczyzna, owdowiaÅ‚a(y), rozwiedziona(y) lð Sytuacja socjalna: samotność, niemożność liczenia na pomoc innych, zÅ‚a sytuacja materialna, utrata pracy, zródeÅ‚ utrzymania lð Dane z wywiadu: próby samobójcze w przeszÅ‚oÅ›ci, samobójstwa osób bliskich (krewnych, osób znaczÄ…cych dla pacjenta) lð Inne cechy: nadużywanie alkoholu, zaburzenia osobowoÅ›ci, przewlekÅ‚e choroby somatyczne, przewlekÅ‚e dolegliwoÅ›ci bólowe Depresje poronne maskowane (tzw. maski depresji) Maski psychopatologiczne zaburzenia lÄ™kowe (lÄ™k przewlekÅ‚y, napadowy) natrÄ™ctwa jadÅ‚owstrÄ™t Zaburzenia rytmów biologicznych bezsenność nadmierna senność (hipersomnia) Maski behawioralne okresowe nadużywanie alkoholu okresowe nadużywanie leków Depresje poronne maskowane (tzw. maski depresji) Maski wegetatywne i psychosomatyczne dÅ‚awica piersiowa zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego stany spastyczne dróg żółciowych zespół niespokojnych nóg Å›wiÄ…d skóry Maski bólowe bóle gÅ‚owy neuralgia (np. nerwu trójdzielnego) Depresje przyczyny, klasyfikacja lðstany depresyjne wystÄ™pujÄ…ce w przebiegu nawracajÄ…cych zaburzeÅ„ afektywnych (choroby afektywne, dawna nazwa psychoza maniakalno-depresyjna ), przyczyny nie sÄ… dostatecznie poznane, hipotetycznie wiÄ…zane z podÅ‚ożem endogennym lðdepresje jako skutek różnorodnych chorób somatycznych, nazywane też depresjami objawowymi , depresjami somatogennymi , depresjami organicznymi lðdepresje psychogenne duża i niejednorodna grupa stanów depresyjnych zwiÄ…zanych z różnymi wydarzeniami życiowymi, urazami psychicznymi, zawodowymi, emocjonalnymi Przyczyny depresji (klasyfikacja nozologiczna) Przyczyny endogenne zaburzenia afektywne nawracajÄ…ce (choroby afektywne) psychoza schizoafektywna Przyczyny psychologiczne (zawody emocjonalne, straty) depresje reaktywne depresje w reakcji żaÅ‚oby depresje w przebiegu zaburzeÅ„ nerwicowych depresje w przebiegu reakcji adaptacyjnych Przyczyny depresji (klasyfikacja nozologiczna) Przyczyny somatyczne, organiczne depresje w schorzeniach somatycznych depresje zwiÄ…zane ze stosowaniem leków i innych substancji, w przebiegu zatruć, uzależnieÅ„ depresje w chorobach organicznych mózgu Depresja i choroby somatyczne lð Depresja wpÅ‚ywa na obraz kliniczny i przebieg niektórych chorób somatycznych lð Okres depresji wiąże siÄ™ wyraznie z czÄ™stszym wystÄ™powaniem chorób somatycznych PowiÄ…zania pomiÄ™dzy depresjÄ… i chorobami somatycznymi 1. brak motywacji do leczenia 2. opóznienie procesu diagnostycznego 3. nasilenie lub maskowanie niektórych objawów przedmiotowych i podmiotowych 4. interakcje leków 5. zwiÄ™kszona zapadalność na niektóre schorzenia somatyczne CHOROBA gorsze rokowanie DEPRESJA SOMATYCZNA 1. zaburzenia czynnoÅ›ci OUN i neuroprzekaznictwa 2. pojawienie siÄ™ psychologicznych czynników stresowych 3. ograniczenia przy wyborze i dawkowaniu leków przeciwdepresyjnych 4. zmieniona wrażliwość na leki przeciwdepresyjne zmniejszona mniejsza skuteczność zwiÄ™kszona zÅ‚a tolerancja, powikÅ‚ania Rozpowszechnienie depresji w populacji osób chorych somatycznie Rodzaj chorób somatycznych Rozpowszechnienie depresji choroby nerek do 20% choroba Parkinsona do 50% choroby tarczycy 20 30% choroby wÄ…troby do 15% cukrzyca do 10% nowotwory 20 40% padaczka 20 30% udar mózgu 25 35% zawaÅ‚ serca 15 25% zespoÅ‚y bólowe do 50% Choroby somatyczne i stany, w których depresja wystÄ™puje jako powikÅ‚anie (1) lð Choroby ukÅ‚adu krążenia: nadciÅ›nienie tÄ™tnicze, choroba niedokrwienna serca, zaburzenia rytmu serca, niewydolność krążenia mózgowego, stany poudarowe lð Zaburzenia hormonalne i inne choroby przemiany materii: nadczynność i niedoczynność tarczycy, nadczynność i niedoczynność przytarczyc, choroba (zespół) Cushinga, choroba Addisona, hiperprolaktynemia, niewydolność przedniego pÅ‚ata przysadki, cukrzyca, porfiria, okres przekwitania, okres okoÅ‚oporodowy, okres przedmiesiÄ…czkowy, nastÄ™pstwa przerwania ciąży lð Nowotwory: nowotwory zÅ‚oÅ›liwe, nowotwór gÅ‚owy trzustki, guz chromochÅ‚onny Choroby somatyczne i stany, w których depresja wystÄ™puje jako powikÅ‚anie (2) lð Zabiegi chirurgiczne: przeszczepy narzÄ…dów i tkanek, zabiegi na otwartym sercu, inne zabiegi lð Choroby narzÄ…dów miąższowych: uszkodzenie wÄ…troby (z niewydolnoÅ›ciÄ…), uszkodzenie nerek (z niewydolnoÅ›ciÄ…) lð Choroby przewlekÅ‚e nieuleczalne lð Choroby ukÅ‚adowe: reumatoidalne zapalenie stawów, toczeÅ„ rumieniowaty ukÅ‚adowy, Å‚uszczyca lð Infekcje przewlekÅ‚e: gruzlica, kiÅ‚a, malaria, mononukleoza lð Infekcje wirusowe: AIDS, grypa, wirusowe zapalenie wÄ…troby lð Niedobory witamin: B12, B1, kwas foliowy lð Zatrucia przewlekÅ‚e: tal, ołów Choroby OUN jako przyczyna depresji lð Procesy zwyrodnieniowo-zanikowe mózgu: choroba Alzheimera, plÄ…sawica Huntingtona, zwyrodnienie wÄ…trobowo-soczewkowe (choroba Wilsona), choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane lð Guzy mózgu, zwÅ‚aszcza: pÅ‚ata czoÅ‚owego lð Choroby naczyniowe mózgu: miażdżyca naczyÅ„ mózgowych, niewydolność krążenia mózgowego, stany poudarowe, krwiak nadoponowy, podtwardówkowy lð Padaczka, zwÅ‚aszcza: ognisko w pÅ‚acie skroniowym lð Stany pourazowe, zwÅ‚aszcza: uszkodzenie pÅ‚ata skroniowego i pÅ‚atów czoÅ‚owych lð Inne: wodogÅ‚owie, defekty genetyczne Leki i inne substancje chemiczne, które mogÄ… wywoÅ‚ać depresjÄ™ (1) lðLeki hipotensyjne: rezerpina, alfa-metylodopa, klonidyna, leki beta-adrenolityczne, guanetydyna, hydralazyna lðNeuroleptyki: butyrofenony, chlorpromazyna, flufenazyna i inne lðÅšrodki o dziaÅ‚aniu cholinolitycznym: fizostygmina, prekursory acetylocholiny (cholina, dimetyloaminoetanol), zwiÄ…zki fosforoorganiczne (pestycydy) lðSteroidy nadnerczowe, ACTH lðHormonalne Å›rodki antykoncepcyjne: progesteron, estrogeny lðAntagoniÅ›ci kanaÅ‚u wapniowego: werapamil, nifedypina lðLeki o dziaÅ‚aniu dopaminergicznym: L-dopa, amantadyna, bromokryptyna, piribedil Leki i inne substancje chemiczne, które mogÄ… wywoÅ‚ać depresjÄ™ (2) lðLeki o dziaÅ‚aniu przeciwserotoninowym: metysergid lðÅšrodki hamujÄ…ce syntezÄ™ amin katecholowych: disulfiram lðLeki o wpÅ‚ywie GABA-ergicznym: kwas walproinowy, pochodne benzodiazepiny lðLeki przeciwhistaminowe: cimetydyna lðÅšrodki o dziaÅ‚aniu noradrenergicznym: amfetamina i zwiÄ…zki o dziaÅ‚aniu amfetaminopodobnym lðLeki wpÅ‚ywajÄ…ce na receptor opioidowy: naltrekson, buprenorfina lðLeki przeciwgruzlicze: cykloseryna, etionamid, izoniazyd lðLeki przeciwnowotworowe: winkrystyna, winblastyna Depresja w przebiegu uzależnienia od alkoholu lð stany depresyjne pojawiajÄ…ce siÄ™ w przebiegu przewlekÅ‚ego nadużywania alkoholu o przyczynach sytuacyjnych lð depresje bÄ™dÄ…ce przejawem zespoÅ‚u abstynencyjnego, wystÄ™pujÄ…cego bezpoÅ›rednio po przerwaniu ciÄ…gu picia bÄ…dz po dÅ‚uższym okresie abstynencji lð nadużywanie alkoholu w przebiegu depresji typu endogennego (nierzadko jako jej maska) lð uzależnienie od alkoholu jako powikÅ‚anie nawracajÄ…cych zaburzeÅ„ afektywnych, niekiedy ich zejÅ›cie Depresja epidemiologia Wyrazny wzrost wskazników rozpowszechnienia depresji i zaburzeÅ„ afektywnych (w porównaniu z dawnymi danymi) jest wynikiem: lð zmiany kryteriów diagnostycznych (głównie ich poszerzenia) lð zwiÄ™kszonego zainteresowania zaburzeniami depresyjnymi wÅ›ród spoÅ‚eczeÅ„stwa i ogółu lekarzy lð wiÄ™kszej wykrywalnoÅ›ci stanów depresyjnych, m.in. zwiÄ…zanej z wiÄ™kszÄ… dostÄ™pnoÅ›ciÄ… lecznictwa psychiatrycznego lð skutek rzeczywistego zwiÄ™kszenia liczby zachorowaÅ„ Przyczyny wzrostu zachorowaÅ„ na depresje lð wydÅ‚użenie Å›redniej dÅ‚ugoÅ›ci życia (w krajach rozwiniÄ™tych o 10 20 lat, w krajach rozwijajÄ…cych siÄ™ o 15 30 lat) lð rozpowszechnienie kompleksu Å›rodowiskowych czynników patogennych: duże migracje ludnoÅ›ci, izolacja, osamotnienie, brak poczucia bezpieczeÅ„stwa dużych grup spoÅ‚ecznych, przemiany spoÅ‚eczno- polityczne, bezrobocie lð rozpowszechnienie zwiÄ…zków chemicznych depresjogennych (w tym niektórych leków) Depresja nastÄ™pstwa spoÅ‚eczne Depresja wpÅ‚ywa na funkcjonowanie jednostki w Å›rodowisku rodzinnym, zawodowym, grupie spoÅ‚ecznej lð wysoki wskaznik osób niezawierajÄ…cych zwiÄ…zku małżeÅ„skiego lð wysoki wskaznik rozwodów, rozbitych małżeÅ„stw lð duża czÄ™stość przerw w pracy zawodowej, czÄ™ste zmiany pracy lð mniejsze aspiracje, gorsze osiÄ…gniÄ™cia zawodowe lð wysoki wskaznik osób korzystajÄ…cych z zasiÅ‚ków dla bezrobotnych, zasiÅ‚ków chorobowych, rent lð niższy status materialny i spoÅ‚eczny lð wysoki wskaznik alkoholizmu i uzależnieÅ„ Z DANYCH WHO depresja stanowi czwarty najpoważniejszy problem zdrowotny na Å›wiecie w roku 2020 bÄ™dzie drugim najpoważniejszym problemem zdrowotnym Å›wiata DEPRESJA CaÅ‚kowity koszt leczenia depresji w USA siÄ™ga od 44 do 60 miliardów dolarów rocznie; choroby serca - 43 miliardy dolarów, AIDS 66 miliardów ź tej kwoty to koszty bezpoÅ›rednie (pobyt w szpitalu, badania lekarskie, leczenie w poradniach, leki) ¾ tej kwoty to koszty poÅ›rednie (absencja w pracy, bezrobocie, opieka socjalna, koszty samobójstw) Mania Objawy osiowe Zaburzenia nastroju- nastrój maniakalny- staÅ‚y stan zadowolenia, radoÅ›ci szczęścia. Zaburzenia napÄ™du psychoruchowego podniecenie manikalne. Zaburzenia procesów fizjologicznych, metabolicznych, rytmów biologicznych. Zaburzenia emocji - dysforie Objawy współwystÄ™pujÄ…ce Nastawienia urojeniowe Urojenia wielkoÅ›ciowe, ksobne, przeÅ›ladowcze UWAGA brak ciÄ…gÅ‚oÅ›ci i usystematyzowania zwiÄ…zane z sytuacjÄ… zewnÄ™trznÄ…. Rozkojarzeniae zaburzenia Å›wiadomoÅ›ci i orientacji wynikajÄ… ze skrajnego pobudzenia psychoruchowego Brak krytycyzmu Obrazy kliniczne manii nastrój pogodny, nastrój radosny, euforia i egzaltacja poczucie szczęścia, radoÅ›ci, peÅ‚ni życia mania typowa czÄ™sto oczekiwana przez chorych z CHAD zachowania dysforyczne, gniewliwe, kłótliwe, agresywne mania gniewliwa podniecenie ruchowe szaÅ‚ maniakalny hipomania Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne Nie każda psychoza (nie każde zaburzenie psychotyczne) jest schizofreniÄ…, ale każda schizofrenia jest psychozÄ… !!!!!!. Schizofrenia termin wprowadzony w 1911 r. przez E. Beleuler ZostaÅ‚a Zespół zaburzeÅ„ typu schizofrenii zostaÅ‚ opisany po raz pierwszy w 1852 roku przez belgijskiego psychiatrÄ™ Benedicta Morela. Tradycyjnie używanej nazwy dementia praecox (otÄ™pienie wczesne) po raz pierwszy użyÅ‚ w roku 1896 Emil Kraepelin kÅ‚adÄ…c nacisk na charakterystyczny przebieg zaburzenia o wczesnym poczÄ…tku, prowadzÄ…cego do stanu przypominajÄ…cego otÄ™pienie.. DosÅ‚ownie termin schizofrenia oznacza rozszczepienie umysÅ‚u schizo rozszczepienie, fren umysÅ‚ Rozszczepienie jednoczesne typowe dla schizofrenii, rozszczepienie naprzemienne typowe dla osobowoÅ›ci mnogiej. Ryzyko zachorowania na caÅ‚ym Å›wiecie ocenia siÄ™ na ok. 1 %. Tak samo czÄ™sto chorujÄ… mężczyzni i kobiety. Pierwszy epizod u mężczyzn wystÄ™puje pomiÄ™dzy 15-25 rokiem życia. Pierwszy epizod u kobiet odpowiednio 25-35 rokiem życia. Etilogia zachorowania 1. Czynniki endogenne 2. Czynniki egzogenne (wirusy, toksyny, urazy) 3. czynniki psychogenne Czynniki przyczynowe w schizofrenii majÄ… naturÄ™ biologicznÄ…, natomiast oddziaÅ‚ywania psychologiczne i spoÅ‚eczne peÅ‚niÄ… gÅ‚ownie rolÄ™ katalizoatora (spustowÄ…) ujawniajÄ…cÄ… chorobÄ™.. Genetyka Brak typowych teorii dziedziczenia psychoz schizofrenicznych RodzeÅ„stwo (z wyjÄ…tkiem blizniÄ…t) 8% Dzieci, gdy jedno z rodziców choruje12% BlizniÄ™ta dwujajowe 12% Dzieci, gdy oboje rodzice chorujÄ… 40% BlizniÄ™ta jednojajowe 47% Teoria neurorozwojowa: " Podczas rozwoju OUN dochodzi do zaburzenia tworzenia prawidÅ‚owych poÅ‚Ä…czeÅ„ nerwowych w hipokampie, pÅ‚atach skroniowych i czoÅ‚owych, wzgórzu i móżdżku " U osób chorych stwierdza siÄ™ zmniejszonÄ… masÄ™ mózgu, a szczególnie hipokampa i wzgórza oraz poszerzenie komór Koncepcje immunologiczne CzÄ™stsze wystÄ™powanie w schizofrenii niż w populacji ogólnej niektórych schorzeÅ„ immunologicznych (zapalenia tarczycy, twardzina, RZS, Å‚uszczyca, cukrzyca) NieprawidÅ‚owe stężenia cytokin zapalnych w pÅ‚ynie mózgowo- rdzeniowym u osób chorych na schizofreniÄ™. Teorie wirusowe Wirusy neurotropowe Dzieci kobiet, które w okresie ciąży chorowaÅ‚y na grypÄ™, majÄ… wiÄ™ksze ryzyko zachorowania na schizofreniÄ™. Dzieci, które rodzÄ… siÄ™ w okresie zimowym (wiÄ™cej infekcji wirusowych), częściej zapadajÄ… na schizofreniÄ™. Katalizatory procesu schizofrenicznego Sytuacje stresowe zmiana warunków życia codziennego nowa praca, sÅ‚użba wojskowa, emigracja zarobkowa, Å›mierć bliskiej osoby. Substancje psychoaktywne halucynogeny, ale również inne o dziaÅ‚aniu psychostymulujÄ…cym Deprywacja senna Schizofrenia to choroba biologiczna Przekaznictwo dopaminergiczne " AntagoniÅ›ci receptorów D2- neuroleptyki ziaÅ‚ajÄ… p/psychotycznie " Psychozy eksperymentalne psychozotwórcze wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci amfetaminy i jej pochodnych " Sterydoterapia poprzez stymulacjÄ™ ukÅ‚adu dopaminergicznego może wywoÅ‚ać psychozÄ™ tzw. egzogennÄ… ale podobnÄ… do schizofrenii. Przekaznictwo serotoninergiczne " AntagoniÅ›ci receptorów 5HT2A dziaÅ‚ajÄ… p/autystycznie i nasennie Objawy osiowe schizofrenii (Bleuer): autyzm- to jest odcinanie siÄ™ od otoczenia i zamykanie w Å›wiecie wÅ‚asnych potrzeb; postÄ™pujÄ…ca utrata kontaktu ze Å›wiatem i przewaga zainteresowania przeżyciami wewnÄ™trznymi. rozszczepienie - rozerwanie poszczególnych funkcji psychicznych; obniżenie uczuciowoÅ›ci wyższej i jej zobojÄ™tnienie (bladość afektu), co prowadzi do pustki uczuciowej i utraty zwiÄ…zków emocjonalnych z otoczeniem, Objawy osiowe schizofrenii (Bleuer): rozszczepienie osobowoÅ›ci: 1). dereizm (czÅ‚owiek nie wchodzi w interakcje z rzeczywistoÅ›ciÄ…), 2). paratymia (brak zgodnoÅ›ci treÅ›ci uczuć i myÅ›li) , 3). paramimia (nieadekwatne reakcje mimiczne), 4). ambiwalencja (dwuwartoÅ›ciowość) sÄ…dów , 5). ambisentencja, ambiwalencja uczuć, 6). ambiwalencja dążeÅ„ , 7). ambitendencja, zaburzenia toku i treÅ›ci myÅ›lenia, 8). równoczesne wystÄ™powanie przeciwstawnych zjawisk ujawnia siÄ™ też jako tzw. paratymia w postaci reakcji emocjonalnych Objawy osiowe schizofrenii (Bleuer): urojenia i halucynacje iluzje, natÅ‚ok myÅ›li, zaburzenia ruchowe, dziwaczność, manieryzm. Schizofrenia objawy Schizofrenia objawy pozytywne (wytwórcze) negatywne Autyzm " ZÅ‚udzenia (iluzje) i omamy Obniżenie uczuciowoÅ›ci " Urojenia wyższej " Symbolika myÅ›lenia Bladość afektywna " zmiana zachowania Rozpad (rozszczepienie) dziwaczność wynikajÄ…ca z struktury osobowoÅ›ci objawów psychotycznych. Schizofrenia poczÄ…tek " Paragnomen (wystÄ™puje u ok. 20% pacjentów) " Faza zwiastunowa lÄ™k, utrata zainteresowaÅ„, drażliwość, izolacja, porzucenie pracy, szkoÅ‚y, objawy depresyjne, zanik higieny osobistej, bezsenność " ROZPOZNANIE wg ICD 10 utrzymywanie siÄ™ przez min. 1 miesiÄ…c: ØðurojeÅ„ (oddziaÅ‚ywania, owÅ‚adniÄ™cia, ksobnych, odsÅ‚oniÄ™cia, dysmorfofobicznych), Øðomamów sÅ‚uchowych, Øðautomatyzmów, Øðrozkojarzenia Schizofrenia przebieg choroby Jest to przewlekÅ‚a choroba przebiegajÄ…ca z zaostrzeniami i remisjami Zaostrzenia to zwykle narastanie objawów wytwórczych, rzadziej objawów osiowych Ostry poczÄ…tek zwykle lepiej rokuje Powolny, podstÄ™pny poczÄ…tek powoduje wiÄ™kszÄ… degradacjÄ™ osobowoÅ›ci ZejÅ›cie choroby jest zróżnicowane - od braku objawów rezydualnych i dobrego przystosowania do nasilonych objawów deficytowych, zaburzeÅ„ myÅ›lenia i znacznego nieprzystosowania ANETA, LAT 23. Od zawsze byÅ‚a Å›wietnÄ… uczennicÄ…. Dlatego pewnym zaskoczeniem byÅ‚y sÅ‚abe wyniki na maturze. Ze Å›wiadectwem dojrzaÅ‚oÅ›ci poszÅ‚a do policealnego studium jÄ™zyków obcych. Po pierwszym semestrze niespodziewanie przestaÅ‚a chodzić do szkoÅ‚y. MyÅ›laÅ‚a o pracy, ale kolejne próby podjÄ™cia zatrudnienia koÅ„czyÅ‚y siÄ™ podobnie - bez wyraznego powodu rezygnowaÅ‚a z każdego kolejnego zajÄ™cia. ANETA, LAT 23. Z poczÄ…tkiem kolejnego roku w zachowaniu Anety zaczęły zachodzić niepokojÄ…ce przemiany. ZamkniÄ™ta w swoim pokoju, szczelnie zaciÄ…gaÅ‚a zasÅ‚ony w oknach. SÅ‚uchaÅ‚a gÅ‚oÅ›no muzyki - czÄ™sto na okrÄ…gÅ‚o tej samej pÅ‚yty. Prawie nie wychodziÅ‚a z domu. CiÄ…gnęło siÄ™ to caÅ‚ymi dniami. Skonsternowani rodzice nie mogli pojąć, co siÄ™ dzieje z córkÄ…. W rocznicÄ™ rzucenia szkoÅ‚y znalazÅ‚a siÄ™ w szpitalu psychiatrycznym. PrzyznaÅ‚a, że od kilku miesiÄ™cy sÅ‚yszy w gÅ‚owie Å›miechy, szepty. OdczuwaÅ‚a silne lÄ™ki, czÄ™sto pÅ‚akaÅ‚a. MiaÅ‚a wrażenie, że ludzie na ulicy przyglÄ…dajÄ… jej siÄ™ szyderczo, że wszystko o niej wiedzÄ…. PojawiÅ‚y siÄ™ myÅ›li samobójcze. Diagnoza: schizofrenia paranoidalna Kryteria diagnostyczne schizofrenii Przez wiÄ™kszość czasu trwania epizodu psychotycznego trwajÄ…cego minimum jeden miesiÄ…c obecny jest przynajmniej jeden objaw o wyraznym nasileniu z grupy 1 (a zwykle dwa lub wiÄ™cej mniej wyrazistych) lub co najmniej dwa z grupy 2. Grupa I zaburzeÅ„ schizofrenicznych SÅ‚yszenie echa swoich myÅ›li, nasyÅ‚anie, odciÄ…ganie, przesyÅ‚anie (nadawanie) myÅ›li na odlegÅ‚ość lub odsÅ‚oniÄ™cie myÅ›li. Urojenia owÅ‚adniÄ™cia, oddziaÅ‚ywania, lub wpÅ‚ywu wyraznie odnoszÄ…ce siÄ™ do ciaÅ‚a lub ruchów koÅ„czyn lub okreÅ›lonych myÅ›li, dziaÅ‚aÅ„ lub wrażeÅ„, spostrzeżenia urojeniowe. Omamy sÅ‚uchowe komentujÄ…ce bieżące zachowanie pacjenta, lub dyskutujÄ…ce o pacjencie miÄ™dzy sobÄ… w trzeciej osobie, lub inne typy omamów sÅ‚uchowych pochodzÄ…cych z jakiejÅ› części ciaÅ‚a. UtrzymujÄ…ce siÄ™ urojenia innego rodzaju nieuzasadnione kulturowo i zupeÅ‚nie niemożliwe (np.: możność kontrolowania pogody, lub bycia w Å‚Ä…cznoÅ›ci z obcymi z innego Å›wiata). Grupa II zaburzeÅ„ schizofrenicznych UtrzymujÄ…ce siÄ™ omamy jakiegokolwiek typu, o ile towarzyszÄ… im urojenia (które mogÄ… być przelotne lub na wpół uksztaÅ‚towane) bez wyraznej treÅ›ci afektywnej lub gdy omamom towarzyszÄ… stale myÅ›li/idee nadwartoÅ›ciowe. MogÄ… być same halucynacje gdy wystÄ™pujÄ… codzienne od tygodni lub miesiÄ™cy. Neologizmy, przerwy lub wtrÄ…cenia w tok myÅ›lenia powodujÄ…ce niespójność i mówienie nie na temat. Zachowanie katatoniczne, takie jak podniecenie, zastyganie w bezruchu lub giÄ™tkość woskowa, negatywizm, mutyzm i stupor. Objawy negatywne takie jak wyrazna apatia, ubóstwo mowy i wybuchowość lub niedostosowane reakcje emocjonalne (nie może być to spowodowane depresjÄ… lub kuracjÄ… neuroleptycznÄ…). Schizofrenia paranoidalna Najczęściej rozpoznawany rodzaj schizofrenii, w obrazie klinicznym dominujÄ… urojenia paranoidalne i omamy najczęściej sÅ‚uchowe, bez wyraznych zaburzeÅ„ afektu, nastroju. Typowe urojenia - przeÅ›ladowcze, odnoszÄ…ce, wielkoÅ›ciowe, pochodzenia z wyższych sfer, posÅ‚annicze, zmiany w budowie ciaÅ‚a (dysmorfofobiczne), niewiernoÅ›ci małżeÅ„skiej, pochodzenia -"rodzice nie sÄ… moimi rodzicami, matka nie jest mojÄ… matkÄ… tyko osobÄ… podstawionÄ… objaw Capgrasa Halucynacje - gÅ‚osy komentujÄ…ce zachowanie pacjenta, dyskutujÄ…ce z pacjentem, grożące mu lub nakazujÄ…ce wydajÄ…ce polecenia. typu: grożące lub nakazujÄ…ce gÅ‚osy, omamy wÄ™chowe, smakowe, doznania typu seksualnego lub inne wrażenia cielesne. Schizofrenia hebefreniczna (zdezorganizowana) WystÄ™puje w okresie pokwitania 15 25 rż. Omamy i urojenia nie sÄ… nasilone i dominujÄ…ce DominujÄ… zachowania nieodpowiedzialne, nieprzewidywalne, manieryzmy. Nastrój niedostosowany, zachowania kpiÄ…ce, szydzÄ…ce, wyniosÅ‚e, grymasowanie, samozadowolenie, skargi hipochondryczne, mowa rozkojarzona, myÅ›lenie zdezorganizowane. Schizofrenia katatoniczna Wyróżnia siÄ™ dwie postacie: hipokinetyczna i hiperkinetyczna. OsÅ‚upienie może przebiegać z zachowana percepcjÄ… - efektoryczne lub ze zniesieniem percepcji osÅ‚upienie receptoryczne. Postać hipokinetyczna: czynnoÅ›ci chorego sÄ… bardzo powolne, stoi godzinami w bezruchu, na pytania odpowiada bardzo wolno (objaw otamowania myÅ›lenia), mówi cicho, niekiedy milczy (mutyzm), negatywizm czynny i bierny, katalepsja woskowa lub sztywna, echolalia i/lub echopraksja. Postać hiperkinetyczna: chorzy skaczÄ…, krzyczÄ…, Å›piewajÄ…, bywajÄ… bardzo agresywni, niszczÄ… wszystko dookoÅ‚a, drÄ… na sobie ubrania. Obserwuje siÄ™ u nich stereotypie, perseweracje, neologizmy. Może być podwyższenie temperatury ciaÅ‚a. Schizofrenia niezróżnicowana Ma miejsce jeżeli speÅ‚nione sÄ… kryteria ogólne schizofrenii a poza tym stwierdza siÄ™ objawy wiÄ™cej niż jednego z nastÄ™pujÄ…cych rodzajów schizofrenii: paranoidalnej, hebefrenicznej, katatonicznej lub ubytkowej (rezydualnej), przy czym objawy nie speÅ‚niajÄ… kryteriów żadnej z typowych postaci schozofrenii. Schizofrenia rezydualna (ubytkowa), Postać zejÅ›ciowa schizofrenii. SpeÅ‚nione sÄ… kryteria ogólne schizofrenii przez jakiÅ› czas w przeszÅ‚oÅ›ci, ale nie w obecnym czasie. Przynajmniej cztery z nastÄ™pujÄ…cych objawów ubytkowych musi być obecnych w ciÄ…gu poprzedzajÄ…cych dwunastu miesiÄ™cy, przy wykluczeniu zespoÅ‚u otÄ™piennego: · zwolnienie psychomotoryczne lub obniżenie aktywnoÅ›ci, · wyrazne stÄ™pienie afektu, · bierność i brak inicjatywy, · ubóstwo zarówno jakoÅ›ci jak i treÅ›ci mowy, · amimiczność, sÅ‚aby kontakt wzrokowy, brak modulacji gÅ‚osu lub postawÄ™, · sÅ‚abe speÅ‚nianie funkcji spoÅ‚ecznych, zaniedbanie. Schizofrenia prosta Znaczna i konsekwentnie utrzymujÄ…ca siÄ™ zmiana w zachowaniu jednostki, która ujawnia siÄ™ utratÄ… napÄ™du i zainteresowaÅ„, bezcelowoÅ›ciÄ…, bezmyÅ›lnoÅ›ciÄ…, zaabsorbowaniem wÅ‚asnÄ… osobÄ… i wycofaniem spoÅ‚ecznym. znaczny spadek funkcjonowania spoÅ‚ecznego, zawodowego i wyników w nauce. Objawy negatywne takie jak wyrazna apatia, ubóstwo mowy, zmniejszenie aktywnoÅ›ci, stÄ™pienie afektu, bierność i brak inicjatywy, uboga komunikacja pozawerbalna (mimika twarzy, kontakt wzrokowy, modulacja gÅ‚osu i postawa). Nie wystÄ™pujÄ… objawy z grupy 1 kryteriów ogólnych schizofrenii . Inne zaburzenia psychotyczne Zaburzenia typu schizofrenii schizotypowe. Uporczywe (utrwalone) zaburzenia urojeniowe. Ostre i przemijajÄ…ce zaburzenia psychotyczne. bez objawów schizofrenii z objawami schizofrenii podobne do schizofrenii inne ostre zaburzenia psychotyczne z przewagÄ… urojeÅ„ inne ostre i przemijajÄ…ce zaburzenia psychotyczne ostre i przemijajÄ…ce zaburzenia psychotyczne, nie okreÅ›lone (BNO) Zaburzenia schizoafektywne Zaburzenia w których objawy afektywne i schizofreniczne współwystÄ™pujÄ… jednoczeÅ›nie w czasie tego samego epizodu chorobowego.