wyklad1 wstep ost


Polityka społeczna:
podstawowe pojęcia i zakres
Dr Barbara Więckowska
Katedra Ubezpieczenia Społecznego
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
LITERATURA
A. Kurzynowski (2001), Polityka społeczna 
podstawowe pojęcia i zakres [w:] Polityka
społeczna, A. Kurzynowski (red.), SGH,
Warszawa: 9-21.
T. Szumlicz (2005), Ubezpieczenia społeczne.
Teoria dla praktyki, Branta, Bydgoszcz: 84-
88.
2
Barbara Więckowska
Tło historyczne
chrześcijańska dobroczynność na rzecz ubogich i
bezdomnych
szkoły niedzielne
wpływ urbanizacji na zdrowie
 stary i  nowy liberalizm (bezpieczeństwo
ekonomiczne)
1883-1889 ubezpieczenia obowiązkowe w Niemczech
1908-1911 ubezpieczenia obowiązkowe w Wielkiej
Brytanii
II wojna światowa
yródło: N. Barr (1993), Ekonomika polityki społecznej, Weidenfeld and Nicolson,
Londyn: 27-43.
3
Barbara Więckowska
yródła polityki społecznej
Kwestia społeczna =
negatywne zjawisko, którego skala utrudnia normalne
funkcjonowanie społeczeństwa lub wręcz mu zagraża
Rozwój (społeczny)=
dotyczy danego systemu i oznacza proces zmian
prowadzących do zróżnicowania i skomplikowania
elementów składowych systemu i/lub zachodzących
między nimi stosunków.
Przeświadczenie o możliwości kształtowania
rozwoju społecznego (zmian w strukturze
społecznej)
yródło: za: T. Szumlicz (2005), Polityka społeczna, konspekt wykładu, materiały
niepublikowane.
4
Barbara Więckowska
Rozwój (1)
"Jeżeli rozwój jest uważany za proces spontaniczny,
możemy się ograniczyć do ustalenia jego wyników,
to jest zmian zaszłych w danym czasie (a także
czynników, które wpłynęły na taki lub inny kierunek
zmian)
(Jan Danecki)
"jeżeli rozwój jest uważany za proces kierowany
przez politykę i planowanie; trzeba wówczas
wprowadzić kategorię celów rozwoju
(Jan Drewnowski)
5
Barbara Więckowska
Rozwój (2)
regres
postęp - rozwój, który oznacza doskonalenie, zmianę
na lepsze, czyli zbliżanie się do określonego ideału.
Kryteria, według których orzeka się o postępie są
funkcją stosowanego systemu wartości, a zatem
bywają zrelatywizowane.
Zrelatywizowanie:
w stosunku do epoki i dominujących w niej
wyobrażeń,
w stosunku do dążeń różnych sił społecznych.
yródło: za: T. Szumlicz (2005), Polityka społeczna, konspekt wykładu, materiały
niepublikowane.
6
Barbara Więckowska
Rozwój (3)
Można mówić o horyzontach historycznych:
punkt widzenia ówczesnych środowisk oraz
horyzontach socjologicznych: punkt widzenia
odmiennych środowisk rozpatrywania rozwoju
(postępu i regresu) społecznego.
(Stanisław Ossowski)
7
Barbara Więckowska
Polityka społeczna
złożenie dwuwyrazowe:
"  polityka
"  społeczny(a)(e)
aspekt przedmiotowy
aspekt polityczny
polityka dotycząca - czego?
polityka prowadzona przez  kogo?
8
Barbara Więckowska
Polityka społeczna (1)
Celowa działalność państwa i innych instytucji
publicznych w dziedzinie kształtowania
optymalnych warunków życia i pracy ludności
oraz stosunków międzyludzkich; także nauka
o celowym oddziaływaniu na układ stosunków
społecznych i przekształcaniu warunków życia
ludności
yródło: Mała Encyklopedia PWN (1995), PWN, Warszawa: 668-669.
9
Barbara Więckowska
Polityka społeczna (2)
Celowe oddziaływanie państwa, związków
zawodowych i innych organizacji na istniejący
układ zmierzające do poprawy warunków
bytu i pracy szerokich warstw ludności,
usuwania nierówności społecznych oraz
podnoszenie kultury życia
yródło: Polityka społeczna (1979), A Rajkiewicz (red.), PWE, Warszawa: 30.
10
Barbara Więckowska
Polityka społeczna (3)
Działalność państwa, samorządów i organizacji
pozarządowych, której celem jest poprawa
położenia materialnego, asekuracja przed
ryzykami życiowymi i wyrównywanie szans
życiowych grup społeczeństwa ekonomicznie i
socjalnie najsłabszych
11
Barbara Więckowska
Cele polityki społecznej
(*) kształtowanie odpowiednich, tj. na miarę
możliwości gospodarczych, warunków pracy i
bytu ludności
(**) kształtowanie prorozwojowych struktur
społecznych
(***) kształtowanie sprawiedliwych stosunków
międzyludzkich opartych na zasadzie
sprawiedliwości społecznej i równych szans na
starcie życia zawodowego
12
Barbara Więckowska
Niestety przymiotnik "społeczny" - traktowany zbiorczo
staje się także swoistym wytrychem terminologicznym,
pasującym do wielu sytuacji, niekiedy wygodnym - bo
niewątpliwie wieloznacznym.
Wiadomo, że w języku propagandy i słownictwie
potocznym przymiotnika "społeczny - co zresztą można
łatwo wytłumaczyć - się nadużywa.
13
Barbara Więckowska
Polityki szczegółowe
polityka ludnościowa,
polityka rodzinna,
polityka zdrowotna,
polityka mieszkaniowa,
polityka kształcenia,
polityka kulturalna,
polityka zatrudnienia,
polityka kształtowania dochodów (płac),
polityka ochrony pracy,
polityka zabezpieczenia społecznego (obejmującą
pomoc społeczną),
polityka organizowania wypoczynku i czasu wolnego,
polityka kształtowania i ochrony środowiska,
polityka usuwania i ograniczania zjawisk patolog
społecznej
14
Barbara Więckowska
Sfery polityki społecznej
Cztery sfery polityki społecznej:
zdrowie
mieszkalnictwo
edukacja
zatrudnienie
+ system zabezpieczenia społecznego
15
Barbara Więckowska
zatrudnienie
edukacja
zdrowie
mieszkalnictwo
16
Barbara Więckowska
zdrowie
mieszkalnictwo
edukacja
zatrudnienie
17
Barbara Więckowska
mieszkalnictwo
zdrowie
zatrudnienie
edukacja
18
Barbara Więckowska
edukacja
zatrudnienie
mieszkalnictwo
zdrowie
19
Barbara Więckowska
zdrowie
mieszkalnictwo
edukacja zatrudnienie edukacja zatrudnienie
zdrowie
mieszkalnictwo
20
Barbara Więckowska
Teoretyczne i praktyczne rozważania nad
systemem zabezpieczenia społecznego.
Sześć aspektów tego zabezpieczenia:
" przedmiotowy
" podmiotowy
" instrumentalny
" redystrybucyjny
" kompensacyjny
" prawny
21
Barbara Więckowska
(1) aspekt przedmiotowy, czyli odpowiedz na pytanie: od jakich
ryzyk powinien "uwalniać" system?
(2) aspekt podmiotowy, czyli odpowiedz na pytanie: kogo ma
obejmować system?
(3) aspekt instrumentalny, czyli odpowiedz na pytanie: jakie
zasady, metody i techniki zabezpieczenia zastosować w
systemie?
(4) aspekt redystrybucyjny, czyli odpowiedz na pytanie: jakie
ustalić reguły partycypacji finansowej w systemie?
(5) aspekt kompensacyjny, czyli odpowiedz na pytanie: w jakim
zakresie powstałe straty ma pokrywać system?
(6) aspekt prawny, czyli odpowiedz na pytanie: jak w praktyce
stanowić i stosować dotyczące zabezpieczenia rozwiązania
systemowe?
22
Barbara Więckowska
Aspekt przedmiotowy
Zakres przedmiotowy systemu
zabezpieczenia społecznego
wyznacza katalog ryzyk
społecznych
23
Barbara Więckowska
Recommendation No. 67 (1944)  Income Security
Convention No. 102 (1952)  Minimum Standards of
Social Security
International Labour Organisation, Convention and
Recommendation 1919-1966, ILO Geneva 1966.
24
Barbara Więckowska
Ryzyko społeczne
= zagrożenie zdarzeniem, którego
wystąpienie spowoduje stratę w
zasobach gospodarstwa domowego
25
Barbara Więckowska
Katalog ryzyk społecznych
klasyczny:
" choroba
" macierzyństwo
" inwalidztwo (niezdolność do pracy)
" śmierćżywiciela
" wypadek przy pracy
" bezrobocie
" starość
" nagły wydatek
26
Barbara Więckowska
W katalogu ryzyk społecznych należy uwzględnić:
ryzyko niedołęstwa starczego, jako istotnego skutku
wydłużania się życia po osiągnięciu umownego wieku
starości (wieku emerytalnego).
ryzyko nagłego braku, naruszenie zasobów materialnych
ryzyko niedostatku, wynikającego z sytuacji rodzinnej i
kumulacji skutków zaistnienia innych ryzyk
27
Barbara Więckowska
Aspekt podmiotowy
System zabezpieczenia społecznego obejmuje:
" obywateli (rezydentów)
" pracujących (w tym na własny rachunek)
" pracujących i ich rodziny
" rodziny
" gospodarstwa domowe
" rodzinne gospodarstwa domowe
28
Barbara Więckowska
Ubezpieczenie w zabezpieczeniu (1)
Aspekt instrumentalny systemu
zabezpieczenia społecznego
W konstruowaniu systemu zabezpieczenia społecznego
trzeba odróżniać modelowe zasady (metody i techniki)
zabezpieczenia:
" zaopatrzeniowe
" ubezpieczeniowe
" opiekuńcze
29
Barbara Więckowska
Ubezpieczenie w zabezpieczeniu (2)
Najważniejsze kryteria odróżniające:
Najważniejsze kryteria odróżniające:
" zródło finansowania
" zródło finansowania
" charakter (tytuł) uprawnienia
" charakter (tytuł) uprawnienia
30
Barbara Więckowska
Ubezpieczenie w zabezpieczeniu (3)
zródło finansowania
zródło finansowania
zasady:
" opiekuńcza: darowizna  fundusze charytatywne
" zaopatrzeniowa: podatek  fundusze budżetowe
" ubezpieczeniowa: składka  fundusze ubezpieczeniowe
31
Barbara Więckowska
Ubezpieczenie w zabezpieczeniu (4)
charakter (tytuł) uprawnienia
charakter (tytuł) uprawnienia
zasady:
" opiekuńcza: oczekiwanie wsparcia
" zaopatrzeniowa: prawo obywatelskie (rezydenta)
" ubezpieczeniowa: członkostwo we wspólnocie ryzyka
32
Barbara Więckowska
Aspekt redystrybucyjny
" redystrybucja horyzontalna
" redystrybucja wertykalna
33
Barbara Więckowska
Aspekt kompensacyjny
miarkowanie kompensaty straty:
" zakres pokrycia straty
" zróżnicowanie pokrycia straty
34
Barbara Więckowska
Aspekt prawny
problem jak:
" stanowić prawo
" stosować prawo
35
Barbara Więckowska


Wyszukiwarka