Córeczka. Instrukcja obsÅ‚ugi dla rodziców Autor: Theresa Foy DiGeronimo TÅ‚umaczenie: Joanna Sugiero ISBN: 978-83-246-2078-4 TytuÅ‚ oryginaÅ‚u: Baby Girls: An Owner's Manual Format: 122x194, stron: 240 Rpioszki w kolorze różowym! " Przygotowanie Twojego Swiata na przyjÄ™cie córeczki " Wybór odpowiedniego jedzenia, zabawek i ubranek " Rutynowa opieka zdrowotna " WÅ‚aSciwe nawyki Twoje i Twojego dziecka " ZacieSnianie wiÄ™zi " Rozwój spoÅ‚eczny, poznawczy i emocjonalny maÅ‚ej dziewczynki MaÅ‚a Księżniczka w Twoim domu Od dawien dawna ludzkoSć szuka odpowiedzi na pytanie: Jak zrozumieć kobietÄ™? . A jeSli w dodatku tÄ… kobietÄ… jest sÅ‚odki osesek, najdroższy Twojemu sercu& Jak zyskać pewnoSć, że wiesz wszystko na temat wychowywania takiego maleÅ„stwa? Jak poznać jÄ™zyk znaków Twojej córki? Gdzie szukać rady odnoSnie jej pielÄ™gnacji, bezpieczeÅ„stwa i zdrowego trybu życia? Twoja córeczka to naprawdÄ™ wyjÄ…tkowa istota. Czasem niewinna i wesoÅ‚a, a chwilÄ™ póxniej grymaSna i zmienna niczym jesienna pogoda. Musisz wiele nauczyć siÄ™ na jej temat i to jak najszybciej, zanim stanie siÄ™ ona nastolatkÄ…. Skorzystaj z najlepszego wsparcia nieocenionego xródÅ‚a wiedzy i porad przeznaczonych specjalnie dla rodziców maÅ‚ych dziewczynek (od chwili urodzenia do ukoÅ„czenia osiemnastu miesiÄ™cy). Praktyczne porady, bezcenne wskazówki i dawka zdrowego rozsÄ…dku: " wybieranie imienia dla córki; " odpowiedni lekarz dla Twojego dziecka; " higiena i najczÄ™stsze pytania zwiÄ…zane ze zdrowiem; " karmienie piersiÄ… oraz butelkÄ…; " sen, pÅ‚acz i inne codzienne wyzwania; " najlepsze zabawki oraz inne metody nauki; " bezpieczeÅ„stwo Twojej pociechy w Waszym domu; " dyscyplina i wyznaczanie granic; " wzmacnianie poczucia wÅ‚asnego ja dziecka i dbanie o jego relacje z otoczeniem. Spis treÅ›ci SÅ‚owo wstÄ™pne 9 WstÄ™p 13 RozdziaÅ‚ 1 To dziewczynka! 15 Wybieranie imienia dla córki 16 Szybka lista, która pomoże Ci wybrać imiÄ™ dla Twojej córki 18 Wybieranie lekarza dla córki 19 Jakie masz opcje 19 / Popytaj wokoÅ‚o 21 / Czas na rozmowÄ™ 22 Wyprawka dla dziewczynki 23 Pieluszki 24 / DzieciÄ™ce ubranka 24 / PrzyrzÄ…dy higieniczne 25 / Elektroniczna niania 26 / Wanienka 27 Po pierwsze: bezpieczeÅ„stwo 28 Przewijak 28 / Aóżeczko 28 Wskazówki dekoratora wnÄ™trz tylko dla dziewczynek 33 Zabawki dla maÅ‚ej dziewczynki 35 Domowa huÅ›tawka 35 Dziewczynka w podróży 37 Torba na pieluchy 37 / NosideÅ‚ko sportowe 37 / Spacerówki 38 / Fotelik samochodowy 40 / NosideÅ‚ko z rÄ…czkÄ… 42 Koniec oczekiwania 44 4 Córeczka. Instrukcja obsÅ‚ugi dla rodziców RozdziaÅ‚ 2 Twoja maÅ‚a córeczka Od narodzin do trzeciego miesiÄ…ca 45 Witamy na Å›wiecie, nasza dziewczynko! 46 Pierwszy egzamin dziecka 47 Test Apgar 47 / Rutynowa opieka nad noworodkiem 48 / Badania przesiewowe noworodków 49 Pora karmienia: pierÅ› czy butelka? 50 Karmienie butelkÄ… 51 / Karmienie piersiÄ… 53 / Wskazówki dotyczÄ…ce karmienia i odbijania siÄ™ po jedzeniu 58 Usypianie córeczki 60 Schemat snu niemowlÄ™cia 60 / Wspólne spanie w małżeÅ„skim łóżku 62 Gdy dziecko pÅ‚acze 63 Techniki uspokajania pÅ‚aczÄ…cego dziecka 64 Zaburzenia poporodowe 67 Baby blues , czyli tzw. depresja dnia trzeciego 67 / Depresja poporodowa 67 / Psychoza poporodowa 68 / Leczenie objawów poporodowych zaburzeÅ„ nastrojów 68 Opieka nad dzieckiem w pierwszych tygodniach 70 Dbanie o kikut pÄ™powinowy 70 / ZÅ‚ote zasady przewijania 71 / KÄ…panie 75 Opieka medyczna 77 Rutynowa opieka w domu 77 / Rutynowe badania kontrolne 78 / Telefony do lekarza 83 / NajczÄ™stsze problemy zdrowotne niemowlÄ…t 84 / Kolka 85 / Zespół nagÅ‚ej Å›mierci niemowlÄ…t 88 Rozwój fizyczny 90 Wykres rozwoju dziecka 90 WyksztaÅ‚cenie zmysłów 91 Spis treÅ›ci 5 Rozwój emocjonalny 91 Budowanie wiÄ™zi z córeczkÄ… 92 / Córeczka tatusia 94 Rozwój poznawczy 95 Zabawy, które uwielbiajÄ… maÅ‚e dziewczynki 95 / Pierwsza nauka jÄ™zyka 97 / Etapy nauki jÄ™zyka u niemowlÄ™cia 98 Rozwój spoÅ‚eczny 99 Pierwsze rozstania 99 / SpoÅ‚eczna stymulacja 101 Oddanie dziecka pod opiekÄ™ 102 Wybranie formy opieki 103 / Kryteria wyboru formy opieki 104 OsiÄ…gniÄ™cie wieku dziewczÄ™cego 106 RozdziaÅ‚ 3 Patrz, jak roÅ›nie Okres miÄ™dzy czwartym a siódmym miesiÄ…cem życia Twojej córeczki 107 Karmienie maÅ‚ego żarÅ‚oka 108 Pierwsze posiÅ‚ki 109 / Jedzenie dla dzieci kupować w sklepie czy przygotowywać samemu? 110 / Jak karmić córeczkÄ™ 113 / Jakiego jedzenia unikać 113 / Uwaga na temat porzÄ…dku 115 Moda dla maÅ‚ych dziewczynek 115 Dziadkowie, lalki i różowe sukienki 116 SÅ‚odkich snów 120 Jak pomóc córce zasnąć 121 Zabezpieczenie domu przed dzieckiem 123 Jak farba to tylko bezoÅ‚owiowa 126 Opieka medyczna 127 Rutynowa opieka zdrowotna w domu 127 / Rutynowe badania kontrolne 130 / Kiedy dzwonić po lekarza 133 / NajczÄ™stsze obawy zwiÄ…zane ze zdrowiem 134 6 Córeczka. Instrukcja obsÅ‚ugi dla rodziców Rozwój fizyczny 136 Dziewczynki-wczeÅ›niaki 136 / Rozwój umiejÄ™tnoÅ›ci motorycznych 137 Rozwój emocjonalny 137 Poznawanie samej siebie 137 / Radzenie sobie ze strachem i frustracjÄ… 138 Rozwój poznawczy 139 O czym wie Twoje dziecko 139 / Rozwój zdolnoÅ›ci jÄ™zykowych: mama! 141 / Przyjemność dobrej książki 142 / DzieciÄ™ce zabawy 143 Rozwój spoÅ‚eczny 144 Przygotuj siÄ™ do drogi! 145 RozdziaÅ‚ 4 W drodze Okres miÄ™dzy ósmym a dwunastym miesiÄ…cem życia Twojej córeczki 147 Zasady dotyczÄ…ce żywienia 148 Odstawienie od piersi lub butelki 148 / Dieta skÅ‚adajÄ…ca siÄ™ wyÅ‚Ä…cznie ze staÅ‚ych pokarmów 149 / Picie z kubka 150 Karanie dziecka z miÅ‚oÅ›ciÄ… 151 Dobranoc, kochanie 153 Opieka medyczna 154 Rutynowa opieka w domu 155 / Rutynowe badania kontrolne 157 / NajczÄ™stsze obawy zwiÄ…zane ze zdrowiem 159 Rozwój fizyczny 163 Prawa rÄ™ka czy lewa? 164 / CzoÅ‚ganie siÄ™, raczkowanie i chodzenie 164 Rozwój emocjonalny 166 LÄ™k separacyjny 167 / LÄ™k przed obcymi 168 Rozwój poznawczy 169 Przewaga dziewczynek: duże zdolnoÅ›ci jÄ™zykowe 170 / Czas zabawy i nauki 171 / Teraz widzisz, a teraz nie 172 / Kolejny powód, żeby wyÅ‚Ä…czyć telewizor 173 Spis treÅ›ci 7 Rozwój spoÅ‚eczny 174 Nie wszystkie dziewczynki sÄ… takie same 174 / Dzieci Å‚atwe , trudne i wolno rozgrzewajÄ…ce siÄ™ 176 CaÅ‚a naprzód 178 RozdziaÅ‚ 5 Czas na spacer Okres miÄ™dzy dwunastym a osiemnastym miesiÄ…cem życia Twojej córeczki& i pózniej 181 Spokojne dziewczynki 182 Czas na nocnik 183 Nauka podcierania 186 Nauczyć maÅ‚Ä… dziewczynkÄ™ zachowania 187 Odwracaj uwagÄ™ i zwyciężaj 187 / Wyznaczaj granice 187 / Rozwód a dyscyplina 188 / PochwaÅ‚y i kary 189 / Opanowanie napadu zÅ‚oÅ›ci 190 BezpieczeÅ„stwo w wodzie 191 Strzeż siÄ™ lekcji pÅ‚ywania 192 / Zadbaj o bezpieczeÅ„stwo 193 / Zabawy w wodzie 194 Opieka medyczna 195 Rutynowa opieka w domu 195 / Rutynowe badania kontrolne 198 / NajczÄ™stsze obawy zwiÄ…zane ze zdrowiem 199 Rozwój fizyczny 202 Intensywny rozwój umiejÄ™tnoÅ›ci ruchowych 202 / Zabawki dla aktywnych dziewczynek 203 Rozwój emocjonalny 203 Rozwój poznawczy 205 Dar mowy 205 / We wÅ‚asnym tempie 208 / Wyrównywanie różnic 208 / Nauka udawania 209 / W koszu z zabawkami 211 Rozwój spoÅ‚eczny 211 Pierwsze przyjaznie 212 / WymyÅ›leni przyjaciele 214 8 Córeczka. Instrukcja obsÅ‚ugi dla rodziców Zachowywać siÄ™ jak dziewczynka 215 Dlaczego dziewczynki zachowujÄ… siÄ™ jak dziewczynki? 217 / Uczenie dziewczynek zależnoÅ›ci 221 / Walka ze stereotypami 222 Dzidzia szybko roÅ›nie 223 Epilog 225 PodziÄ™kowania 227 ZaÅ‚Ä…cznik A 229 Skorowidz 231 RozdziaÅ‚ 2 Twoja maÅ‚a córeczka Od narodzin do trzeciego miesiÄ…ca woja maÅ‚a córeczka to prawdziwy skarb! WeszÅ‚a do Twojego Å›wiata niczym maÅ‚a księżniczka, którÄ… trzeba T podziwiać i otoczyć troskliwÄ… opiekÄ…. JeÅ›li zbyt dÅ‚ugo bÄ™dziesz wpatrywać siÄ™ w jej niewinne oczka, zawÅ‚adnie Twoim sercem i zrobi z Ciebie swojÄ… wiernÄ… sÅ‚użącÄ…. BÄ™dziesz z rado- Å›ciÄ… speÅ‚niać wszystkie jej żądania i reagować na każdy jej pÅ‚acz z wdziÄ™cznoÅ›ciÄ… i oddaniem. Ta sÅ‚odka istota przejęła już rzÄ…dy w Twoim domu, czasami przybierajÄ…c pozÄ™ wrzeszczÄ…cego tyrana, a czasami zamieniajÄ…c siÄ™ w uroczego cherubinka. W trakcie pierwszych trzech miesiÄ™cy życia Twojej córeczki bÄ™dziesz poznawać jej osobowość, upodobania, nastroje, potrzeby i pragnienia. Może to być dla Ciebie bardzo trudny okres. Jednak jej pierwszy uÅ›miech, urocze gaworzenie i peÅ‚ne miÅ‚oÅ›ci spojrze- nie bÄ™dÄ… warte każdego poÅ›wiÄ™cenia. Ty i Twoja córeczka jesteÅ›cie w tej chwili nierozÅ‚Ä…czne. Pierwsze trzy miesiÄ…ce jej życia to czas umacniania siÄ™ Waszej miÅ‚oÅ›ci i caÅ‚kowitego oddania siÄ™ sobie nawzajem. 46 Córeczka. Instrukcja obsÅ‚ugi dla rodziców Witamy na Å›wiecie, nasza dziewczynko! Moja córka Colleen jest moim trzecim dzieckiem i pierwszÄ… dziew- czynkÄ…. Gdy jÄ… zobaczyÅ‚am tuż po narodzinach, jej uroda zaparÅ‚a mi dech w piersiach. ByÅ‚a odpowiedziÄ… na moje modlitwy anioÅ‚em zesÅ‚anym przez Boga. Mimo to gdy braÅ‚am jÄ… na rÄ™ce, czuÅ‚am siÄ™ niepewnie. ByÅ‚a taka delikatna i jakby nieukoÅ„czona . Twoja córeczka też prawdopodobnie nie bÄ™dzie wyglÄ…daÅ‚a tak, jak sobie wymarzyÅ‚aÅ›. PomyÅ›l sama: noworodek to niemowlÄ™, które opuÅ›ciÅ‚o mokre Å›rodo- wisko w brzuchu matki i zostaÅ‚o przepchniÄ™te przez dość niewielki otwór pochwowy. Nie bÄ…dz zdziwiona ani zaÅ‚amana, gdy Twoje dziec- ko bÄ™dzie miaÅ‚o któreÅ› z tych maÅ‚o atrakcyjnych cech, ponieważ wszystkie majÄ… charakter przejÅ›ciowy: Substancja o konsystencji mazi (jej fachowa nazwa to vernix caseosa), która pokrywa skórÄ™ dziecka i chroni jÄ… przed pÅ‚ynem owodniowym, może wciąż znajdować siÄ™ na ciele Twojej córki. JeÅ›li dziecko urodzi siÄ™ drogÄ… naturalnÄ…, jego gÅ‚owa może wy- dawać siÄ™ wydÅ‚użona, niemal stożkowata. Jest to skutek przeci- Å›niÄ™cia jej przez kanaÅ‚ rodny. Główka zaokrÄ…gli siÄ™ w ciÄ…gu dwóch tygodni. Ramiona Twojej córeczki, a także plecy, czoÅ‚o i skronie może pokrywać delikatny meszek (jego nazwa to lanugo), który zniknie w ciÄ…gu pierwszego tygodnia. WÅ‚oski te utrzymujÄ… siÄ™ dÅ‚użej u wczeÅ›niaków. Bardzo czÄ™sto dziewczynki majÄ… spuchniÄ™te genitalia. Twoje żeÅ„skie hormony mogÄ… spowodować również powiÄ™kszenie siÄ™ piersi Twojej córeczki. Ta zmiana bÄ™dzie siÄ™ utrzymywać od tygodnia do dziesiÄ™ciu dni. OpuchniÄ™te oczy sÄ… zazwyczaj reakcjÄ… na krople, które podaje siÄ™ noworodkom, żeby zapobiec infekcji. Twoja maÅ‚a córeczka 47 Mimo tych niezbyt atrakcyjnych cech, Twoje dziecko bÄ™dzie naj- piÄ™kniejsze na Å›wiecie dla Ciebie i dla Twojego partnera. Po ogromnym wysiÅ‚ku, jaki wÅ‚ożysz w sprowadzenie nowego czÅ‚owieka na Å›wiat, bÄ™dziesz wreszcie mogÅ‚a na wÅ‚asne oczy zobaczyć, jak cudowna jest ta maÅ‚a istotka. Pierwszy egzamin dziecka JeÅ›li Twoja córka urodzi siÄ™ w szpitalu, bÄ™dzie musiaÅ‚a przejść pewne rutynowe procedury, które pozwolÄ… lekarzom upewnić siÄ™, że jest bezpieczna i zdrowa. Proces ten może wyglÄ…dać nieco inaczej w po- szczególnych szpitalach, ale ogólne zasady sÄ… takie same. TEST APGAR MinutÄ™ po narodzinach Twoja córka przejdzie swój pierwszy test, który nosi nazwÄ™ testu Apgar. Jego nazwa pochodzi od nazwiska jego autorki, dr Virginii Apgar. Jest to system, który umożliwia ocenÄ™ stanu zdrowia dziecka tuż po jego przyjÅ›ciu na Å›wiat. Nazwisko dr Apgar jest używane jako akronim słów oznaczajÄ…cych pięć obszarów oceny: A jak appearance (wyglÄ…d głównie chodzi tu o kolor skóry dziecka), P jak pulse rate (tÄ™tno, czyli liczba uderzeÅ„ serca na minutÄ™), G jak grimace (grymasy, czyli reakcja dziecka na irytujÄ…ce sytuacje, takie jak poklepywanie czy delikatne prztyczki), A jak activity (aktywność napiÄ™cie mięśni jest testowane w dro- dze obserwacji, a także poprzez sprawdzanie siÅ‚y oporu podczas zginania rÄ…czek i nóżek), R jak respiration (oddychanie czy dziecko może samodzielnie oddychać i pÅ‚akać). 48 Córeczka. Instrukcja obsÅ‚ugi dla rodziców Każdy z tych czynników jest oceniany w skali od 0 do 2, gdzie 2 oznacza stan bardzo dobry. StÄ…d idealny wynik dla noworodka to 10 punktów. JeÅ›li niemowlÄ™ otrzyma od 7 do 10 punktów, oznacza to, że jego stan jest dobry. Wynik poniżej 7 punktów wskazuje na to, że dziecko jest w niebezpieczeÅ„stwie i wymaga uważnej obserwacji albo opieki lekarskiej. Test Apgar jest powtarzany po piÄ™ciu minutach. SÅ‚aby wynik nie jest powodem do paniki wiÄ™kszość dzieci, które przy narodzinach otrzymaÅ‚y niskÄ… punktacjÄ™, jest zdrowa i rozwija siÄ™ prawidÅ‚owo. RUTYNOWA OPIEKA NAD NOWORODKIEM MiÄ™dzy pierwszÄ… a drugÄ… ocenÄ… Apgar Twoje dziecko zostanie poddane rutynowym czynnoÅ›ciom. Lekarz albo pielÄ™gniarka pobierze krew z pÄ™powiny Å‚ożyskowej, aby okreÅ›lić grupÄ™ krwi dziecka i jej czynnik Rh, a jeÅ›li wyrazisz takÄ… chęć, może również pobrać próbkÄ™ do banku komórek macierzystych1. W tym czasie pracownicy personelu szpitala albo poÅ‚ożna wykonajÄ… nastÄ™pujÄ…ce czynnoÅ›ci: OczyszczÄ… kanaÅ‚y nosowe dziecka gruszkÄ… do nosa, tak, aby mogÅ‚o ono swobodnie oddychać. Zważą je, zmierzÄ… jego dÅ‚ugość oraz obwód gÅ‚owy, zmierzÄ… mu temperaturÄ™ i okreÅ›lÄ… jego wiek ciążowy. ZaaplikujÄ… mu maść z antybiotykiem albo krople do oczu, żeby zapobiec infekcji. DadzÄ… jej oraz jej rodzicom bransoletki z danymi, zaklejane wokół nadgarstków lub kostek u nóg. PielÄ™gniarka bÄ™dzie spraw- dzać te dane za każdym razem, gdy bÄ™dzie przynosić Ci córkÄ™ z innego pomieszczenia. 1 Niestety, ta przyjemność sporo kosztuje: cena samego pobrania komórek to 2400 zÅ‚, a do tego jeszcze dochodzi opÅ‚ata roczna w wysokoÅ›ci ok. 400 zÅ‚ (na podstawie cennika Polskiego Banku Komórek Macierzystych z wrzeÅ›nia 2008 roku) przyp. tÅ‚um. Twoja maÅ‚a córeczka 49 OsuszÄ… je, owinÄ… w kocyk, wÅ‚ożą mu na główkÄ™ malutkÄ… cza- peczkÄ™, a potem wÅ‚ożą do łóżeczka (lub podadzÄ… matce), żeby zapobiec utracie ciepÅ‚a. (Noworodki nie potrafiÄ… regulować temperatury ciaÅ‚a tak, jak doroÅ›li). Kolejność wykonywania poszczególnych czynnoÅ›ci może być różna. JeÅ›li poród odbÄ™dzie siÄ™ w szpitalu, poÅ‚ożna przeprowadzi te rutynowe czynnoÅ›ci na sali porodowej albo na sali dla noworodków. Tak czy inaczej, prawdopodobnie bÄ™dziesz miaÅ‚a jeszcze jednÄ… szansÄ™ potrzy- mać córeczkÄ™, zanim zostaniesz przeniesiona na salÄ™ pooperacyjnÄ…, a ona doÅ‚Ä…czy do pozostaÅ‚ych noworodków w szpitalu. Ciesz siÄ™ i de- lektuj tÄ… chwilÄ…. BÄ™dziesz chciaÅ‚a zapamiÄ™tać jÄ… na zawsze. BADANIA PRZESIEWOWE NOWORODKÓW MajÄ…c za sobÄ… test Apgar, Twoja córka bÄ™dzie mogÅ‚a odpocząć i za- poznać siÄ™ z nowym otoczeniem, zanim zostanie poddana kolejnym badaniom. W ciÄ…gu pierwszych 24 48 godzin życia przejdzie ona badania przesiewowe noworodków. MajÄ… one na celu wczesne wykry- cie niektórych wad rozwojowych noworodka, takich jak fenyloketonu- ria czy wrodzona niedoczynność tarczycy, inaczej hipotyreoza (dotyka ona dziewczynki dwa razy częściej niż chÅ‚opców), których wczesne leczenie może zapobiec Å›mierci dziecka i uratować je przed ciężkim upoÅ›ledzeniem umysÅ‚owym lub kalectwem. Test polega na nakÅ‚uciu piÄ™ty noworodka i pobraniu kilku kropli krwi na specjalnÄ… bibuÅ‚Ä™, którÄ… pozostawia siÄ™ do wyschniÄ™cia, a nastÄ™pnie wysyÅ‚a do laborato- rium przeprowadzajÄ…cego badania przesiewowe noworodków (w Polsce dziaÅ‚a 8 takich wyspecjalizowanych laboratoriów). Badania te obejmujÄ… wszystkie noworodki. Mimo, że umożliwiajÄ… one wykrycie ponad pięćdziesiÄ™ciu schorzeÅ„, w Polsce przeprowadza siÄ™ tylko testy na dwie wyżej wymienione choroby (w 1999 roku w czte- rech województwach pilotażowo wprowadzono badania przesiewowe w kierunku mukowiscydozy oraz innych wad metabolicznych, ale jak dotÄ…d program ten nie objÄ…Å‚ caÅ‚ego kraju). 50 Córeczka. Instrukcja obsÅ‚ugi dla rodziców Pora karmienia: pierÅ› czy butelka? CaÅ‚a trójka moich dzieci byÅ‚a karmiona piersiÄ…, jednak u każdego z nich przebiegaÅ‚o to inaczej. Decyzja o tym, czy karmić dziecko mlekiem z piersi, czy z butelki, zależy od tak wielu czynników, że musisz podjąć jÄ… sama, nie kierujÄ…c siÄ™ życzliwymi radami rodziny i znajomych. MÅ‚ode matki chÄ™tnie dzielÄ… siÄ™ swoimi doÅ›wiadczeniami i oferujÄ… różne wskazówki, ale pamiÄ™taj, że jedynÄ… osobÄ…, która wie, co jest naj- lepsze dla Ciebie i dla Twojej córeczki, jesteÅ› Ty sama. Karmienie piersiÄ… jest bardzo popularyzowane głównie ze wzglÄ™du na korzyÅ›ci lecznicze, jakie przynosi dziecku. Mleko matki wzmacnia jego system immunologiczny i chroni je przed alergiami oraz astmÄ…, a także zmniejsza ryzyko wystÄ…pienia zespoÅ‚u nagÅ‚ej Å›mierci. Oprócz tego, mleko matki zawiera substancje, które pomagajÄ… chronić dziecko przed infekcjami w czasie, gdy jego wÅ‚asny system odpornoÅ›ciowy nie jest jeszcze do koÅ„ca wyksztaÅ‚cony. PrawdÄ… jest, że dzieci rzadziej majÄ… alergiÄ™ na mleko z piersi matki niż na mleko krowie. Nie da siÄ™ również ukryć, że mleko matki jest Å‚atwiej dostÄ™pne i mniej kosztowne niż mleko modyfikowane. Jednak wiele matek wybiera karmienie mlekiem z butelki z po- wodów, które sÄ… równie ważne jak te, wymienione przed chwilÄ…. Cza- sami zdarza siÄ™, że muszÄ… one przyjmować leki, które mogÅ‚yby prze- dostać siÄ™ do mleka i wywoÅ‚ać negatywne skutki u dziecka. Mamy, które chodzÄ… do pracy, nie majÄ… wyjÅ›cia muszÄ… korzystać z butelek. Niektóre kobiety cierpiÄ… na przewlekÅ‚e infekcje oraz choroby, takie jak HIV, którymi mogÅ‚yby zarazić dziecko, gdyby karmiÅ‚y piersiÄ…. Problemem mogÄ… być również wczeÅ›niej przebyte operacje piersi, które nieraz utrudniajÄ… karmienie dziecka w naturalny sposób. Do tych grup kobiet należy jeszcze dodać matki, które podajÄ… najprostszy ze wszyst- kich powodów: po prostu nie chcÄ… karmić dziecka w ten sposób. Zarówno dzieci karmione piersiÄ…, jak i te, które pijÄ… mleko z butelki, wyrastajÄ… na zdrowych, szczęśliwych ludzi. Nie czuj siÄ™ lepsza ani gorsza z powodu metody, którÄ… wybraÅ‚aÅ›. Zrób to, co jest, Twoim Twoja maÅ‚a córeczka 51 zdaniem, najlepsze i ciesz siÄ™ każdÄ… chwilÄ…, gdy trzymasz dziecko na rÄ™kach i dostarczasz mu pożywienie, jednoczeÅ›nie zacieÅ›niajÄ…c z nim emocjonalnÄ… wiÄ™z. KARMIENIE BUTELK Korzystanie z butelki daje możliwość nakarmienia Twojego maluszka wszystkim czÅ‚onkom rodziny partnerowi, starszym dzieciom, Twoim rodzicom i teÅ›ciom. Każdy może wziąć TwojÄ… córkÄ™ na rÄ™ce i doznać wspaniaÅ‚ego uczucia bliskoÅ›ci, jakie towarzyszy karmieniu niemowlÄ™- cia. Twoje dziecko raczej nie bÄ™dzie miaÅ‚o problemu ze ssaniem smocz- ka: zdecydowanie Å‚atwiej jest go uchwycić niż pierÅ› matki. JeÅ›li jednak zobaczysz, że Twoja córeczka nie jest zainteresowana jedzeniem, nie zmuszaj jej na siÅ‚Ä™. W ciÄ…gu pierwszych dni po narodzinach bÄ™dzie odzyskiwaÅ‚a siÅ‚y po porodzie i dostosowywaÅ‚a siÄ™ do nowego oto- czenia, dlatego może nie być zbyt gÅ‚odna. Nie obawiaj siÄ™, jej apetyt szybko wzroÅ›nie. Jeżeli zdecydowaÅ‚aÅ› siÄ™ na karmienie dziecka butelkÄ…, bÄ™dziesz musiaÅ‚a wybrać mleko, które chcesz stosować (mleko prosto od krowy sprzedawane w sklepach nie zawiera skÅ‚adników odżywczych, których potrzebuje dziecko w pierwszym roku życia). Pediatrzy zalecajÄ… mleko modyfikowane oparte na krowim, a w przypadku wystÄ…pienia jakichÅ› problemów mleko sojowe. To drugie jest szczególnie zalecane dla niemowlÄ…t, w których rodzinie wystÄ™pujÄ… przypadki alergii na mleko. Wybór miÄ™dzy mlekiem krowim a sojowym to tylko pierwsza z wielu decyzji, które bÄ™dziesz musiaÅ‚a wkrótce podjąć. Mleko dla niemowlÄ™cia może mieć trzy różne postacie: gotowego do użycia, pÅ‚ynnego koncentratu lub proszku. Ta pierwsza opcja oczywiÅ›cie jest najwygodniejsza, ale jednoczeÅ›nie najdroższa. JeÅ›li zdecydujesz siÄ™ na koncentrat lub proszek, pamiÄ™taj, żeby postÄ™pować zgodnie z in- strukcjami producenta dotyczÄ…cymi mieszania i przechowywania pro- duktu. Zbyt duże lub zbyt maÅ‚e rozcieÅ„czenie koncentratu może zaszkodzić Twojej córeczce. Pojemniki z koncentratem mleka muszÄ… 52 Córeczka. Instrukcja obsÅ‚ugi dla rodziców być przechowywane w lodówce. Gdy wybierasz siÄ™ w podróż, włóż je do torby termoizolacyjnej, żeby utrzymać je w chÅ‚odnej temperaturze. Po otwarciu pojemnika zużyj jego zawartość w ciÄ…gu 48 godzin. Mleko modyfikowane powinno być podawane w temperaturze pokojowej nie może być ciepÅ‚e, a już z pewnoÅ›ciÄ… nie gorÄ…ce. Pod- grzanie mleka do temperatury pokojowej jest swoistÄ… sztukÄ… i znaczÄ…co różni siÄ™ od tego, jak Twoja mama kiedyÅ› podgrzewaÅ‚a Twój pokarm. Nie wkÅ‚adaj butelki do wrzÄ…cej wody, nie kÅ‚adz jej na pÅ‚ycie kuchenki i nie podgrzewaj mleka w mikrofalówce te metody powodujÄ…, że mleko osiÄ…ga zbyt wysokÄ… temperaturÄ™ i traci swoje walory odżywcze. Szczególnie niebezpieczna jest kuchenka mikrofalowa, ponieważ pod- grzewa produkty od Å›rodka do zewnÄ…trz. Może zdarzyć siÄ™ tak, że część pÅ‚ynu osiÄ…gnie bardzo wysokÄ… temperaturÄ™, a Ty nie bÄ™dziesz o tym wiedziaÅ‚a, dopóki Twoje dziecko nie poparzy siÄ™ przy karmieniu. Uwaga: wstrzÄ…Å›niÄ™cie butelkÄ… nie eliminuje tego niebezpieczeÅ„stwa. Oto jak należy podgrzewać mleko (w tym również zamrożony pokarm z piersi): włóż butelkÄ™ pod kran z ciepÅ‚Ä… wodÄ… i poczekaj, aż osiÄ…gnie temperaturÄ™ pokojowÄ…. Możesz również skorzystać ze specjalnego urzÄ…dzenia podgrzewacza butelek. WiÄ™kszość pediatrów zaleca sterylizowanie wszystkich butelek dla dziecka, dopóki nie ukoÅ„czy ono trzech miesiÄ™cy. Możesz w tym celu skorzystać ze sterylizatora do butelek, który dostaniesz w każdym sklepie z artykuÅ‚ami dzieciÄ™cymi albo po prostu użyć zmywarki do naczyÅ„. PamiÄ™taj jednak, żeby wszystkie plastikowe elementy umieÅ›cić na górnej półce zmywarki, a maÅ‚e (takie jak smoczki i obrÄ™cze) wÅ‚ożyć do osobnego pojemnika, żeby nie przedostaÅ‚y siÄ™ do silnika. Jeszcze innÄ… metodÄ… jest wyparzanie butelek przez pięć minut w dużym garnku z wrzÄ…cÄ… wodÄ…. Po przeprowadzeniu sterylizacji włóż butelki do lodówki, żeby nie dostaÅ‚y siÄ™ do nich bakterie. Gdy masz już caÅ‚y potrzebny sprzÄ™t, możesz nakarmić córkÄ™. Bez wzglÄ™du na to, co podpowiadajÄ… Ci życzliwi krewni, podawaj dziecku mleko zawsze wtedy, gdy jest gÅ‚odne. Prawdopodobnie nie bÄ™dziesz musiaÅ‚a karmić go tak czÄ™sto, jak w przypadku dzieci karmionych pier- siÄ…, ponieważ mleko modyfikowane jest bardziej sycÄ…ce. Twoja córeczka Twoja maÅ‚a córeczka 53 z pewnoÅ›ciÄ… da Ci znać, gdy bÄ™dzie gÅ‚odna, a Ty powinnaÅ› na to za- reagować, podajÄ…c jej butelkÄ™. Zacznij od dawki 100 g i sprawdz, czy to wystarcza maÅ‚ej, czy nie. Nie próbuj namawiać jej, żeby dokoÅ„czyÅ‚a posiÅ‚ek, gdy widzisz, że jest już najedzona. Jeżeli w butelce zostanie trochÄ™ mleka, wylej je, bo od momentu, gdy miaÅ‚o bezpoÅ›redni kon- takt z Twoim dzieckiem, staÅ‚o siÄ™ siedliskiem bakterii. KARMIENIE PIERSI Karmienie piersiÄ… to najbardziej naturalna rzecz na Å›wiecie, jednak wcale nie przychodzi tak naturalnie. Wiele mÅ‚odych matek ma problemy ze skÅ‚onieniem swojego nowonarodzonego dziecka do ssania mleka z piersi. JeÅ›li wybraÅ‚aÅ› tÄ™ metodÄ™, nie denerwuj siÄ™ i nie poddawaj siÄ™ zbyt szybko. Ty i Twoje dziecko potrzebujecie czasu, żeby lepiej siÄ™ poznać i znalezć system, który dziaÅ‚a u Was najlepiej. Oto kilka wska- zówek, które pomogÄ… Ci wybrać wÅ‚aÅ›ciwy kierunek: RozpoczÄ™cie. Jeżeli karmisz piersiÄ… po raz pierwszy, być może czu- jesz siÄ™ niepewnie, bo nie wiesz jeszcze, jak należy to robić. Twoje za- kÅ‚opotanie jest tym wiÄ™ksze, że Twoja córeczka również nie ma pojÄ™cia, jak powinna siÄ™ zachować. Niektóre niemowlÄ™ta chwytajÄ… sutek jak starzy zawodowcy, a inne nie majÄ… tego odruchu i nieporadnie szu- kajÄ… jedzenia. JeÅ›li Twoja córka ma problemy ze znalezieniem zródÅ‚a pokarmu, pomóż jej. Możesz jej podpowiedzieć, co ma robić, muska- jÄ…c jej policzek palcem lub sutkiem. To sprawi, że Twoje dziecko obróci siÄ™ w kierunku piersi. Teraz musisz skÅ‚onić córkÄ™, żeby przyssaÅ‚a siÄ™ do sutka, a to nie zawsze jest proste. Aby uÅ‚atwić jej to zadanie, dopilnuj, żeby jej usta objęły caÅ‚y obszar sutka (nosi on nazwÄ™ aureoli), a nie tylko sam sutek w przeciwnym razie obie poczujecie dyskomfort. Sutki zacznÄ… CiÄ™ boleć (czasem nawet mogÄ… pÄ™kać), a Twoja córka nie dostanie tyle mleka, ile potrzebuje. Umieść sutek w jego buzi dziecka tak, aby jego usteczka objęły caÅ‚Ä… aureolÄ™. Upewnij siÄ™, że Twoja pierÅ› nie przykrywa noska dziecka i nie przeszkadza mu w oddychaniu. 54 Córeczka. Instrukcja obsÅ‚ugi dla rodziców Gdy bÄ™dziesz karmić po raz pierwszy, zacznij powoli. Wiele nowo- rodków przez pierwsze dni życia ma niewielki apetyt; a z drugiej stro- ny Twoje piersi powinny stopniowo wdrażać siÄ™ w nowy proces. Naj- pierw podaj córce każdÄ… pierÅ› na okoÅ‚o 5 minut. Po kilku dniach, zależnie od apetytu dziecka, możesz zwiÄ™kszyć ten czas do dziesiÄ™ciu, a potem do piÄ™tnastu minut na każdÄ… pierÅ›. PamiÄ™taj, żeby kolejne karmienia rozpoczynać od innej piersi dziÄ™ki temu obie bÄ™dÄ… pro- dukować tyle samo mleka. Aby zmienić pierÅ› lub zakoÅ„czyć proces ssania, włóż palec do buzi dziecka, pomiÄ™dzy sutek a jego usta. Zawsze przed zmianÄ… piersi i po zakoÅ„czeniu karmienia przekÅ‚adaj dziecko przez ramiÄ™, żeby mu siÄ™ odbiÅ‚o (na stronie 58 znajdziesz kilka wska- zówek na ten temat). Przez pierwszych kilka dni Twoja córeczka nie bÄ™dzie dostawaÅ‚a prawdziwego mleka. Na poczÄ…tku Twoje piersi bÄ™dÄ… produkować żół- tawy pÅ‚yn nazywany siarÄ…, który jest bogaty w przeciwciaÅ‚a i komórki ochronne pochodzÄ…ce z Twojego krwiobiegu. Substancje te pomagajÄ… noworodkowi zwalczać infekcje, zanim w peÅ‚ni uksztaÅ‚tuje siÄ™ jego wÅ‚asny system immunologiczny. Po okoÅ‚o piÄ™ciu dniach siara zniknie, a w jej miejsce pojawi siÄ™ mleko. Jak czÄ™sto należy karmić piersiÄ…? Twoja córeczka najlepiej wie, jak czÄ™sto powinna być karmiona. Na pewno da Ci znać, gdy bÄ™dzie gÅ‚odna gÅ‚oÅ›no i wyraznie. Niektóre dzieci sÄ… bardzo żarÅ‚oczne, a innym wystarczajÄ… niewielkie iloÅ›ci mleka. Ogólnie rzecz biorÄ…c, dzieci karmione piersiÄ… jedzÄ… wiÄ™cej niż te, które sÄ… karmione mlekiem z butelki. Wynika to z tego, że pokarm matki jest mniej sycÄ…cy niż mle- ko modyfikowane. Twoja córka sama wyznaczy swoje pory karmienia i da Ci znać, gdy bÄ™dzie gÅ‚odna grymaszeniem, dzwiÄ™kami przypomi- najÄ…cymi ssanie, no i oczywiÅ›cie donoÅ›nym pÅ‚aczem. Mniej wiÄ™cej przez pierwszy tydzieÅ„ życia Twojej córeczki bÄ™dziesz musiaÅ‚a karmić jÄ… bardzo czÄ™sto, ponieważ jej żoÅ‚Ä…dek nie bÄ™dzie w stanie pomieÅ›cić wystarczajÄ…co dużo pokarmu, żeby nasycić jÄ… na dÅ‚uższy okres. Może to być nawet co godzinÄ™. A ponieważ karmienie trwa od dziesiÄ™ciu do trzydziestu minut, gÅ‚odne niemowlÄ™ zajmie wiÄ™kszość Twojego czasu. Twoja maÅ‚a córeczka 55 Po kilku dniach, gdy Twoja córka zacznie mieć wiÄ™kszy apetyt, bÄ™dzie miaÅ‚a już wyrobiony odruch ssania mleka z piersi. Regularne ruchy ssania widoczne na jej twarzy i dzwiÄ™ki przeÅ‚ykania bÄ™dÄ… Å›wiad- czyć o prawidÅ‚owym pobieraniu pokarmu. Nie jesteÅ› w stanie dokÅ‚ad- nie zmierzyć, ile mleka dziennie pije Twoje dziecko, ale na szczęście natura skonstruowaÅ‚a CiÄ™ tak, że bÄ™dziesz produkować tyle mleka, ile potrzebuje Twoje maleÅ„stwo. JeÅ›li Twoja córka jest wyjÄ…tkowym gÅ‚odomorem, czÄ™ste ssanie piersi uruchomi zwiÄ™kszenie produkcji mleka w Twoim organizmie. DziÄ™ki temu ilość Twojego mleka zawsze bÄ™dzie zsynchronizowana z potrzebami dziecka. Upewnij siÄ™, że Twoja córka otrzymuje odpowiedniÄ… ilość sub- stancji odżywczych. Åšwiadczy o tym moczenie pieluchy od piÄ™ciu do oÅ›miu razy dziennie w pierwszych kilku dniach i od oÅ›miu do dwuna- stu razy w okresie pózniejszym. Ponadto Twoje dziecko powinno przy- bierać na wadze w tempie, które zadowoli jego lekarza. JeÅ›li oba warunki zostanÄ… speÅ‚nione, oznacza to, że dostaje ono w pokarmie wszystko to, czego potrzebuje. OdciÄ…ganie mleka. WiÄ™kszość matek karmiÄ…cych w pewnym momen- cie musi zacząć odciÄ…gać mleko z piersi. Ja sama przekonaÅ‚am siÄ™, że gdy moje piersi miaÅ‚y za dużo mleka, odciÄ…ganie pokarmu Å‚agodziÅ‚o ból. Czasami również odciÄ…gaÅ‚am mleko do butelek tak, aby mój mąż lub opiekunka mogli nakarmić dziecko, gdy zajdzie taka potrzeba. To wcale nie jest trudne zadanie. Zawsze przed odciÄ…gniÄ™ciem pokarmu umyj rÄ™ce. Potem włóż czy- sty pojemnik pod pierÅ› i połóż na niej jednÄ… rÄ™kÄ™, kciukiem do góry. Aagodnie Å›ciskaj pierÅ› rytmicznymi ruchami, pociÄ…gajÄ…c kciukiem w kierunku aureoli. NajÅ‚atwiej jest opanować tÄ™ technikÄ™ wtedy, gdy piersi sÄ… peÅ‚ne mleka. Możesz również zastosować rÄ™czny lub elektryczny odciÄ…gacz po- karmu. Jest on bardzo przydatny w sytuacjach, gdy musisz regularnie odciÄ…gać mleko z piersi do butelek. PostÄ™puj zgodnie z instrukcjÄ… pro- ducenta, a jeÅ›li masz takÄ… możliwość, poproÅ› o pomoc doÅ›wiadczonÄ… koleżankÄ™. Po zakoÅ„czeniu odciÄ…gania pokarmu umyj i wysterylizuj urzÄ…dzenie najszybciej, jak to możliwe. 56 Córeczka. Instrukcja obsÅ‚ugi dla rodziców Przechowywanie mleka z piersi. Zasady dotyczÄ…ce przechowywania mleka z piersi sÄ… bardzo Å›cisÅ‚e. Od razu po odciÄ…gniÄ™ciu pokarmu do butelki należy wÅ‚ożyć jÄ… do lodówki lub zamrażarki (jeÅ›li znajdujesz siÄ™ poza domem, użyj torby termoizolacyjnej). Mleko powinno zostać zużyte w ciÄ…gu 24 godzin od wÅ‚ożenia do lodówki lub trzech miesiÄ™cy od zamrożenia. JeÅ›li zamierzasz je przechowywać przez dÅ‚uższy czas, naklej na nim informacjÄ™ z datÄ… odciÄ…gniÄ™cia danej partii. W przy- padku zamrażania nie stosuj szklanych butelek ani nie wypeÅ‚niaj pojemników do samego koÅ„ca, ponieważ zamrożone mleko zwiÄ™ksza swojÄ… objÄ™tość. SchÅ‚odzone lub zamrożone mleko z piersi może zmie- nić swój wyglÄ…d jest to skutek oddzielenia siÄ™ tÅ‚uszczu od pÅ‚ynu. Wydzielenie siÄ™ dwóch warstw nie Å›wiadczy o zepsuciu mleka. Po wyjÄ™ciu butelki z lodówki czy też zamrażarki wstaw jÄ… pod kran albo włóż do miski z gorÄ…cÄ… wodÄ…. Nie zostawiaj mleka do rozmrożenia w temperaturze pokojowej. Nie podgrzewaj go również w mikrofa- lówce ani na pÅ‚ycie kuchenki. Mleko z piersi traci swoje wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci ochronne przy nadmiernym ogrzaniu, a nierówne podgrzanie w mi- krofalówce grozi poparzeniem dziecka. Nigdy nie zamrażaj ponownie tego samego mleka. Mleko z piersi i mleko z butelki. Czasami zdarza siÄ™, że nie masz czasu albo chÄ™ci, żeby odciÄ…gnąć pokarm w takich sytuacjach mo- żesz użyć mleka w proszku. Wiele matek podaje swoim dzieciom zarówno pokarm z piersi, jak i mleko modyfikowane. JeÅ›li zdecydu- jesz siÄ™ na to rozwiÄ…zanie, pamiÄ™taj, żeby nie karmić córeczki mlekiem z butelki częściej niż z piersi. Ssanie ze smoczka butelki jest dużo Å‚a- twiejsze niż ssanie z piersi, co może spowodować, że Twoja córka wybierze pierwszÄ… metodÄ™ i odrzuci pierÅ›. Poza tym, jeÅ›li zbyt czÄ™sto bÄ™dziesz jej podawać mleko z butelki, Twój organizm zacznie produ- kować mniej pokarmu. Aagodzenie bólu. Mimo najszczerszych chÄ™ci i troskliwej ochrony, karmienie piersiÄ… może czasem wywoÅ‚ywać dyskomfort, a nawet ból. Typowym problemem sÄ… obrzÄ™ki, które potrafiÄ… być bardzo bolesne. Twoja maÅ‚a córeczka 57 WystÄ™pujÄ… one wówczas, gdy piersi nie sÄ… caÅ‚kowicie opróżniane pod- czas każdego karmienia. Gdy urodziÅ‚am córeczkÄ™, moje piersi szybko staÅ‚y siÄ™ obrzmiaÅ‚e. BaÅ‚am siÄ™, że popeÅ‚niÅ‚am bÅ‚Ä…d, decydujÄ…c siÄ™ na karmienie piersiÄ…. Na szczęście pewna wyrozumiaÅ‚a pielÄ™gniarka na- uczyÅ‚a mnie dwóch metod, które pomagajÄ… zmniejszyć ból obrzÄ™ków: pierwsza polega na odciÄ…ganiu pokarmu miÄ™dzy karmieniami, co zmniejsza napiÄ™cie w piersiach, a druga na stosowaniu ciepÅ‚ych kom- presów tuż przed karmieniem, dziÄ™ki czemu mleko swobodniej wy- pÅ‚ywa z otworów sutkowych. Co za ulga! Innym sposobem na Å‚ago- dzenie bólu sÄ… okÅ‚ady z zimnych, utÅ‚uczonych liÅ›ci kapusty. Karmienie może powodować ból, a nawet pÄ™kanie sutków, dopóki te nie stwardniejÄ…. Aby ulżyć sobie w bólu, wystawiaj piersi na powie- trze tak czÄ™sto, jak to możliwe. Smaruj je oczyszczonÄ… lanolinÄ… (sprawdz, czy ma odpowiednie atesty!), Bepanthenem lub witaminÄ… E wyci- skanÄ… z kapsuÅ‚ek. Myj sutki tylko zwykÅ‚Ä… wodÄ…. Nie używaj mydÅ‚a ani nawilżanych chusteczek. Po każdym karmieniu wyciÅ›nij trochÄ™ mleka z piersi i wmasuj je w sutki. Zmieniaj pozycje karmienia tak, aby za każdym razem uciskowi podlegaÅ‚a inna część sutka. OdciÄ…gnij trochÄ™ mleka przed rozpoczÄ™ciem karmienia, żeby uÅ‚atwić córce zÅ‚apanie sutka. Ból powinien minąć po tygodniu. Jeżeli tak siÄ™ nie stanie, skonsultuj siÄ™ z lekarzem. ProÅ›ba o pomoc. JeÅ›li masz problemy, pytania albo obawy zwiÄ…zane z karmieniem piersiÄ…, nie bój siÄ™ poprosić o pomoc lekarza albo osobÄ™ specjalizujÄ…cÄ… siÄ™ w tym temacie: konsultanta od laktacji w Twoim szpitalu, w Centrum Zdrowia Matki Polki albo przedstawiciela La Leche League2 (www.lalecheleague.org niestety, tylko w wersjach ob- cojÄ™zycznych). 2 Jest to niedochodowa organizacja, która sÅ‚uży wsparciem i informacjami wszystkim kobietom karmiÄ…cym piersiÄ…. Oprócz spotkaÅ„ w grupach matek La Leche League organizuje również na caÅ‚ym Å›wiecie sympozja i konferencje dotyczÄ…ce karmienia piersiÄ… oraz zagadnieÅ„ pokrewnych przyp. tÅ‚um. (za: poradnia-dla-matek.republika.pl). 58 Córeczka. Instrukcja obsÅ‚ugi dla rodziców WSKAZÓWKI DOTYCZCE KARMIENIA I ODBIJANIA SI PO JEDZENIU Oto kilka wskazówek, które pomogÄ… Ci opanować sztukÄ™ karmienia i powodowania odbicia siÄ™ u dziecka. Odbijanie. Dla Ciebie i dla mnie odbijanie jest czymÅ› naturalnym ale nie dla Twojej córeczki. Jej ukÅ‚ad trawienny nie jest jeszcze go- towy na samodzielne wykonywanie tej czynnoÅ›ci, dlatego potrzebna jest Twoja pomoc. Po każdym karmieniu poÅ›więć chwilÄ™ na delikatne poklepywanie córki w plecy, aby wywoÅ‚ać jedno lub dwa bekniÄ™cia. Możesz wybrać jednÄ… z kilku pozycji. Najlepiej wypróbuj wszystkie i wybierz tÄ™, która jest dla Ciebie najwygodniejsza (zawsze jednak pa- miÄ™taj o tym, żeby wÅ‚ożyć pod buziÄ™ dziecka rÄ™cznik lub tetrowÄ… pielu- chÄ™, aby mleko, które czÄ™sto wydostaje siÄ™ z żoÅ‚Ä…dka razem z bekniÄ™- ciem, mogÅ‚o w nie wsiÄ…knąć): Ponieważ główka Twojej córeczki wciąż jest chwiejna, najÅ‚atwiej jest oprzeć jÄ… na ramieniu. JednÄ… rÄ™kÄ… obejmij dziecko pod poÅ›ladkami, a drugÄ… poklepuj je po plecach. Połóż córkÄ™ na kolanach, przytrzymujÄ…c jej klatkÄ™ piersiowÄ… i główkÄ™ w jednej rÄ™ce. Tak przechylonÄ… lekko do przodu po- klepuj drugÄ… rÄ™kÄ…. Połóż dziecko na brzuszku w poprzek kolan. Obniż lekko jego nóżki i przytrzymaj je tak, aby główka znajdowaÅ‚a siÄ™ wyżej niż klatka piersiowa. Delikatnie poklepuj plecki dziecka albo masuj je okrężnymi ruchami. Dzieci karmione piersiÄ… rzadziej wymagajÄ… odbijania niż te kar- mione butelkÄ…, ponieważ w trakcie ssania poÅ‚ykajÄ… mniej powietrza. Jednak każde niemowlÄ™ ma swojÄ… osobowość odbijania , którÄ… trzeba poznać. Niektóre dzieci majÄ… wiÄ™cej gazów w przewodzie po- karmowym niż inne, w zwiÄ…zku z czym bekajÄ… czÄ™sto i z wigorem; inne wydajÄ… tylko kilka cichych czknięć. Bez wzglÄ™du na to, do której Twoja maÅ‚a córeczka 59 grupy zalicza siÄ™ Twoja córka, powinnaÅ› regularnie powodować u niej odbijanie po skoÅ„czeniu karmienia każdÄ… piersiÄ… lub po każdych 50 80 g mleka z butelki. A potem, nawet gdy przyÅ›nie w trakcie karmienia, wywoÅ‚aj u niej odbicie, zanim poÅ‚ożysz jÄ… spać. Karmienie w nocy. W przeciwieÅ„stwie do reszty domowników, Twoje dzieciÄ…tko nie odróżnia nocy od dnia. Dla niego każda pora jest taka sama, wiÄ™c gdy jest gÅ‚odne, daje o tym znać. Dlatego dopóki żoÅ‚Ä…dek Twojej córki nie uroÅ›nie na tyle, żeby pomieÅ›cić wiÄ™cej mleka (aby tak siÄ™ staÅ‚o, dziecko musi osiÄ…gnąć wagÄ™ 5,5 kg), nie bÄ™dzie ona w stanie przespać caÅ‚ej nocy bez karmienia. Aby wyrobić w niej rutynÄ™ przesy- piania nocy, postaraj siÄ™, żeby nocne karmienia byÅ‚y krótkie i spokojne. ZmieÅ„ jej pieluchÄ™ przy przyciemnionym Å›wietle, a nastÄ™pnie nakarm, spowoduj odbicie i połóż z powrotem do łóżeczka. Å»adnych zabaw, jasnego Å›wiatÅ‚a ani gÅ‚oÅ›nych rozmów. Przerwy miÄ™dzy karmieniami powinny stopniowo siÄ™ wydÅ‚użać, aż w koÅ„cu dziecko zacznie przesy- piać caÅ‚Ä… noc (prawdopodobnie stanie siÄ™ to okoÅ‚o 12 16 tygodnia). CO MÓWI NAUKA Ponieważ opieka nad maÅ‚ymi dziewczynkami z reguÅ‚y jest Å‚atwiejsza niż nad chÅ‚opcami, mamy poÅ›wiÄ™cajÄ… mniej uwagi córkom niż synom istnienie takiej zasady wykazaÅ‚y klasyczne badania różnic miÄ™dzy pÅ‚ciami przeprowadzone przez Howarda Mossa z Narodowego Insty- tutu Zdrowia UmysÅ‚owego. PoddaÅ‚ on badaniu trzydzieÅ›ci kobiet, które po raz pierwszy zostaÅ‚y matkami, oraz ich dzieci w pierwszych miesiÄ…- cach życia. OkazaÅ‚o siÄ™, że w wieku trzech tygodni mali chÅ‚opcy częściej grymasili i pÅ‚akali i trudniej byÅ‚o ich uspokoić, natomiast ich rówie- Å›niczki byÅ‚y bardziej czujne, szybciej reagowaÅ‚y na próby uspokojenia i spaÅ‚y przeciÄ™tnie o godzinÄ™ dÅ‚użej w ciÄ…gu doby. CzÄ™stsze grymasy chÅ‚opców powodowaÅ‚y, że mamy wiÄ™cej ich przytulaÅ‚y, koÅ‚ysaÅ‚y i sty- mulowaÅ‚y ogólnie rzecz biorÄ…c, poÅ›wiÄ™caÅ‚y im wiÄ™cej uwagi. MaÅ‚e dziewczynki, które wydawaÅ‚y siÄ™ bardziej dojrzaÅ‚e i mniej wymagajÄ…ce, byÅ‚y rzadziej przytulane, koÅ‚ysane i stymulowane. 60 Córeczka. Instrukcja obsÅ‚ugi dla rodziców Usypianie córeczki JednÄ… z najważniejszych potrzeb czÅ‚owieka jest regularne wysypianie siÄ™ w nocy. Być może zdziwi CiÄ™ to, że Twoja córka nie odziedziczyÅ‚a tej potrzeby. Ciemność i Å›wiatÅ‚o sÅ‚oneczne nic dla niej nie oznaczajÄ…. Åšpi i budzi siÄ™ wtedy, gdy ma na to ochotÄ™. CzÄ™sto bÄ™dziesz miaÅ‚a wrażenie, że jej pragnienia stanowiÄ… dokÅ‚adne przeciwieÅ„stwo Twoich. Gdy Ty bÄ™dziesz marzyć o nocnym Å›nie, Twoja córka bÄ™dzie szykować zupeÅ‚nie inne plany na tÄ™ porÄ™. SCHEMAT SNU NIEMOWLCIA Na poczÄ…tku noworodek przesypia wiÄ™kszość dnia (okoÅ‚o 16 z 24 godzin) i budzi siÄ™ co trzy lub cztery godziny na karmienie. Potem, mniej wiÄ™cej po tygodniu, zaczyna budzić siÄ™ częściej i spÄ™dzać wiÄ™cej czasu na karmieniu. W tym czasie za wczeÅ›nie jest jeszcze na ustalenie jakiegokolwiek schematu pór spania lub karmienia. Å»oÅ‚Ä…dek niemow- lÄ™cia jest zbyt maÅ‚y, żeby pomieÅ›cić pokarm wystarczajÄ…cy na dÅ‚użej niż kilka godzin. Po ukoÅ„czeniu pierwszego miesiÄ…ca niemowlÄ™ta zaczynajÄ… mniej spać w ciÄ…gu dnia i coraz bardziej interesować siÄ™ tym, co siÄ™ dzieje wokół nich. Jednak wiÄ™kszość dzieci w tym wieku nadal potrzebuje co najmniej dwóch 1 3-godzinnych drzemek dziennie jednej rano, a drugiej po poÅ‚udniu. JeÅ›li Twoja córka Å›pi dÅ‚użej niż 3 4 godziny w trakcie dnia, obudz jÄ…, żeby znów zrobiÅ‚a siÄ™ Å›piÄ…ca w porze wie- czornej. Dzieci w tym wieku zazwyczaj nie potrzebujÄ… być karmione w nocy tak czÄ™sto, jak dotychczas. JeÅ›li chcesz wydÅ‚użyć przerwy w nocnym karmieniu, pozwól córce popÅ‚akać i pogrymasić, zanim do niej podejdziesz. NiemowlÄ™ta nieraz budzÄ… siÄ™ w nocy (podobnie jak ludzie doroÅ›li) i po kilku minutach kapryszenia wracajÄ… do snu. Daj swojej córeczce czas, żeby sama nauczyÅ‚a siÄ™ uspokajać. To wspa- niaÅ‚a umiejÄ™tność, którÄ… z pewnoÅ›ciÄ… docenisz, gdy w ciÄ…gu nastÄ™pnego roku Twoje dziecko bÄ™dzie umiaÅ‚o samo powrócić do snu, bez żadnej pomocy z Twojej strony. Twoja maÅ‚a córeczka 61 Gdy Twoja córka ma miesiÄ…c lub dwa, możesz spróbować nauczyć jÄ… odróżniać dzieÅ„ od nocy: nie zapalaj Å›wiatÅ‚a w porze nocnej w trakcie karmienia i przewijania, a ponadto wykonuj te czynnoÅ›ci szybko i cicho. Nie rozmawiaj, nie baw siÄ™ z dzieckiem i nie wÅ‚Ä…czaj Å›wiatÅ‚a. Podczas dnia wpuść do pokoju Å›wiatÅ‚o sÅ‚oneczne, pozwól, żeby Twoja córka sÅ‚yszaÅ‚a haÅ‚asy i dzwiÄ™ki krzÄ…taniny, baw siÄ™ z niÄ… i rozmawiaj, gdy nie Å›pi. JeÅ›li nie jest szczególnie wrażliwa na haÅ‚as, nie staraj siÄ™ zachowy- wać w ciÄ…gu dnia ciszej niż zwykle nawet wtedy, gdy ucina sobie drzemkÄ™. DziÄ™ki temu Twoje dziecko przyzwyczai siÄ™ do spania w to- warzystwie dzwonków telefonu i zwykÅ‚ych rozmów. Po ukoÅ„czeniu szeÅ›ciu tygodni dzieci zaczynajÄ… spać najdÅ‚użej nocÄ… (okoÅ‚o 3 5 godzin), a ten trend umacnia siÄ™ w kolejnych miesiÄ…cach. JeÅ›li nakarmisz córkÄ™ o godzinie 22 albo 23, możesz przespać noc na- wet do Å›witu. W wieku okoÅ‚o trzech miesiÄ™cy wiÄ™kszość dzieci karmio- nych butelkÄ… nie wymaga karmienia w nocy, choć z pewnoÅ›ciÄ… nie pogardziÅ‚yby porcjÄ… mleka, gdyby zostaÅ‚a im zaoferowana. Dzieci karmione piersiÄ… osiÄ…gajÄ… ten etap nieco pózniej, w wieku 5 6 miesiÄ™cy. Gdy Twoja córeczka ukoÅ„czy trzy miesiÄ…ce, bÄ™dziesz mogÅ‚a wpro- wadzić u niej bardziej sztywny harmonogram spania. Zacznij od tego, żeby codziennie kÅ‚aść jÄ… spać o tych samych porach, zarówno na krótkÄ… drzemkÄ™, jak i na nocny sen. Nie usypiaj dziecka w trakcie karmienia. JeÅ›li przyzwyczaisz je do tego, bÄ™dziesz musiaÅ‚a powtarzać tÄ™ czynność za każdym razem, gdy obudzi siÄ™ w Å›rodku nocy. Gdy Twoja córka skojarzy karmienie ze spaniem, trudno bÄ™dzie Ci zerwać z tym nawykiem, ponieważ maÅ‚a nie bÄ™dzie chciaÅ‚a zasnąć bez ssania piersi lub smoczka. W koÅ„cu dojdzie do tego, że nie bÄ™dzie umiaÅ‚a z powrotem zasnąć, gdy przebudzi siÄ™ w nocy, jeÅ›li jej nie na- karmisz albo przynajmniej nie podasz jej smoczka. Ten nawyk jest szczególnie szkodliwy dla rozwijajÄ…cych siÄ™ zÄ™bów dziecka. W wieku czterech miesiÄ™cy zÄ…bki zaczynajÄ… siÄ™ wyrzynać, a karmienie w porze nocnej znacznie zwiÄ™ksza prawdopodobieÅ„stwo powstania ubytków, ponieważ w trakcie snu mleko gromadzi siÄ™ wokół zÄ™bów dziecka. Dlatego zawsze po karmieniu obudz córkÄ™, postaraj siÄ™, żeby jej siÄ™ odbiÅ‚o, a potem połóż jÄ… do łóżka, żeby nauczyÅ‚a siÄ™, że zasypianie nie Å‚Ä…czy siÄ™ z karmieniem. 62 Córeczka. Instrukcja obsÅ‚ugi dla rodziców WSPÓLNE SPANIE W MAAÅ»ECSKIM AÓŻKU Jest Å›rodek nocy, a Twoja córeczka pÅ‚acze, bo jest gÅ‚odna. Zastana- wiasz siÄ™: Czemu nie poÅ‚ożyć jej w moim łóżku, żebym nie musiaÅ‚a ciÄ…gle do niej wstawać? . Wielu rodziców popiera pomysÅ‚ spania w maÅ‚- żeÅ„skim łóżku razem z dzieckiem, twierdzÄ…c, że to rozwiÄ…zanie dobrze wpÅ‚ywa na rozwój emocjonalny ich maleÅ„stwa. Po drugiej stronie barykady stojÄ… ci, którzy uważajÄ…, że spanie razem z dzieckiem stanowi zakłócenie jego prywatnoÅ›ci i jest dla niego niebezpieczne. W moim przypadku byÅ‚o tak, że nie braÅ‚am córki do łóżka, bo leżaÅ‚ tam już mój trzyletni synek! Gdy byÅ‚ niemowlÄ™ciem, przyzwy- czaiÅ‚am go do spania w naszym łóżku, a gdy ukoÅ„czyÅ‚ trzy lata, nie zamierzaÅ‚ ustÄ…pić miejsca mÅ‚odszej siostrze. Nie muszÄ™ mówić, że w naszym rodzinnym łóżku szybko zrobiÅ‚o siÄ™ zbyt ciasno! Decyzja, czy spać wspólnie z córkÄ…, czy nie, należy wyÅ‚Ä…cznie do Ciebie. JeÅ›li postanowisz wziąć do łóżka wijÄ…ce siÄ™ niemowlÄ™ (nawet tylko do karmienia), pamiÄ™taj o kilku wskazówkach, które pomogÄ… Ci zadbać o bezpieczeÅ„stwo dziecka: UsuÅ„ wszystkie poduszki i koÅ‚dry. Twoja córeczka nie bÄ™dzie umiaÅ‚a ich odgarnąć, gdy zasÅ‚oniÄ… jej twarz. Nie zabieraj jej do siebie, jeÅ›li Å›pisz na łóżku wodnym albo zrobionym z pierza lub owczej weÅ‚ny. Tego rodzaju posÅ‚ania również mogÄ… być przyczynÄ… uduszenia. Nie Å›pij razem z dzieckiem, jeÅ›li jesteÅ› pod wpÅ‚ywem alkoholu albo leków. Nie usÅ‚yszysz pÅ‚aczu córki, gdy obracajÄ…c siÄ™, przy- gnieciesz jÄ… i udusisz (niestety, takie przypadki siÄ™ zdarzajÄ…). Dopilnuj, żeby dziecko spaÅ‚o na plecach, aby uniknąć wystÄ…- pienia zespoÅ‚u nagÅ‚ej Å›mierci niemowlÄ…t. Nie opatulaj córeczki zbyt mocno. PamiÄ™taj, że Twoje ciaÅ‚o również bÄ™dzie jÄ… ogrzewać. Podejrzewa siÄ™, że przegrzanie może być jednÄ… z przyczyn zespoÅ‚u nagÅ‚ej Å›mierci niemowlÄ…t. Twoja maÅ‚a córeczka 63 GDY JESTEÅš NAPRAWD NIEWYSPANA Å»arty na bok przewlekÅ‚y niedobór snu może być bardzo irytujÄ…cy dla rodziców i opiekunów dziecka. Co wiÄ™cej, jest on niebezpieczny i może prowadzić do wypadków w domu i w samochodzie, spięć miÄ™dzy małżonkami, a nawet ostrych zachowaÅ„ wobec dziecka, któ- rego pÅ‚acz nie daje spać umÄ™czonym rodzicom. Skutki pozbawienia odpowiedniej dawki snu zwykle kumulujÄ… siÄ™ i zaczynajÄ… być widoczne dopiero po kilku miesiÄ…cach. Nie lekceważ tego problemu. Szczególnie w pierwszych tygodniach przestrzegaj zÅ‚otej zasady zdrowego rodzica: Å›pij wtedy, gdy Å›pi Twoje dziecko. A jeÅ›li nie możesz zasnąć, przy- najmniej połóż siÄ™ i odpocznij. Połóż dziecko na Å›rodku łóżka, żeby nie mogÅ‚o z niego spaść (nawet noworodek jest w stanie przedostać siÄ™ na drugÄ… stronÄ™ łóżka, gdy Ty bÄ™dziesz zmieniać pozycje w trakcie snu). Gdy dziecko pÅ‚acze Jakkolwiek urocza i piÄ™kna jest Twoja córeczka, ma ona również po- tężne pÅ‚uca, które mogÄ… bez ostrzeżenia zakłócić spokój w domu bez wzglÄ™du na porÄ™ dnia lub nocy. Pierwszy pÅ‚acz po narodzinach wypeÅ‚- nia pÅ‚uca noworodka powietrzem i powoduje wydalenie zalegajÄ…cych w nich pÅ‚ynów. Po ukoÅ„czeniu dwóch trzech tygodni dziecko zaczy- na wydawać charakterystyczny, kapryÅ›ny pÅ‚acz. WiÄ™kszość niemowlÄ…t jest szczególnie grymaÅ›na miÄ™dzy godzinÄ… 18 a 22 (czyli dokÅ‚adnie wtedy, kiedy Ty padasz z nóg). Czasami ten stan pogarsza siÄ™ wraz z nadejÅ›ciem nocy. Poza tÄ… porÄ… dzieci pÅ‚aczÄ… z niezliczonych powo- dów: ponieważ sÄ… zmÄ™czone, gÅ‚odne, znudzone, przemoczone, jest im niewygodnie albo tak po prostu . Twój instynkt podpowiada Ci, żeby podejść do pÅ‚aczÄ…cego dziecka w ten sposób upewniasz maleÅ„stwo, że je kochasz i troszczysz siÄ™ o nie. Dlatego nie sÅ‚uchaj dobrych rad rodziny i przyjaciół, którzy 64 Córeczka. Instrukcja obsÅ‚ugi dla rodziców straszÄ… CiÄ™, że w ten sposób rozpuÅ›cisz swojÄ… córeczkÄ™. Dr Charles Schaefer, psycholog dzieciÄ™cy i autor dziesiÄ…tek książek na temat dzieci, zapewnia, że jeÅ›li rodzic szybko reaguje na pÅ‚acz dziecka w pierwszych tygodniach jego życia, maleÅ„stwo czuje, że jest pod troskliwÄ… opiekÄ…. Jak mówi: W ciÄ…gu pierwszych szeÅ›ciu miesiÄ™cy zachodzi maÅ‚e praw- dopodobieÅ„stwo, że zepsujesz swoje dziecko, jeÅ›li bÄ™dziesz szybko reagować na każdy jego pÅ‚acz albo poddawać siÄ™ impulsowi przytulania i gÅ‚askania. Twoja troska i opieka pomagajÄ… mu przystosować siÄ™ do nowej rzeczywistoÅ›ci po dziewiÄ™ciu miesiÄ…cach spÄ™dzonych w Å‚onie mat- ki. Poza tym noworodki nie potrafiÄ… nawiÄ…zywać umysÅ‚owej wiÄ™zi i nie rozumujÄ… jeszcze tak, jak starsze dzieci: JeÅ›li bÄ™dÄ™ pÅ‚akać, to dostanÄ™ to, czego chcÄ™«. Na pÅ‚acz niemowlÄ™cia można, a nawet trzeba reagować . TECHNIKI USPOKAJANIA PAACZCEGO DZIECKA Oto kilka technik, które dr Schaefer poleca przy uspokajaniu pÅ‚aczÄ…- cego dziecka. Kontakt fizyczny. Bierz córkÄ™ na rÄ™ce i przytulaj jÄ… tak czÄ™sto, jak tylko chcesz. PamiÄ™taj, że przez pierwszych sześć miesiÄ™cy jej życia nie zepsu- jesz jej, okazujÄ…c jej zbyt dużo uwagi. WrÄ™cz przeciwnie: dzieci, których rodzice szybko reagowali na ich pÅ‚acz w pierwszych trzech miesiÄ…cach życia, w pózniejszych miesiÄ…cach pÅ‚aczÄ… dużo mniej niż te, których pÅ‚acz byÅ‚ czÄ™sto ignorowany. Jeżeli Twoje dziecko uspokaja siÄ™, gdy nosisz je na rÄ™kach, a Ty nie jesteÅ› w stanie robić tego bez przerwy, użyj nosideÅ‚ka albo chusty, żeby trzymać je blisko swojego ciaÅ‚a, w trakcie gdy Ty bÄ™dziesz zajmować siÄ™ innymi sprawami. Rytmiczne ruchy. Wiele dzieci przestaje pÅ‚akać, gdy sÄ… wprowadzone w ruch. Siadanie z niemowlÄ™ciem w fotelu bujanym, sadzanie go na huÅ›tawce, wożenie w wózku i podróżowanie samochodem to formy ruchu, które dziaÅ‚ajÄ… uspakajajÄ…co na wiele pÅ‚aczÄ…cych dzieci. Zawijanie w powijaki. Owijanie dziecka lekkim kocykiem czÄ™sto przy- wraca mu poczucie komfortu i bliskoÅ›ci. Dlatego wÅ‚aÅ›nie pielÄ™gniarki Twoja maÅ‚a córeczka 65 w szpitalach tak czÄ™sto owijajÄ… noworodki. Aby zrobić to w domu, wez jeden róg kocyka dla niemowlÄ™cia i zegnij go na dÅ‚ugoÅ›ci 15 cm. Połóż dziecko na kocyku tak, aby jego główka znajdowaÅ‚a siÄ™ nad zgiÄ™- ciem. Potem wez do rÄ™ki kolejny róg kocyka i owiÅ„ nim dziecko. Dolny róg zawiÅ„ nad nóżkami dziecka, a ostatni owiÅ„ wokół dziecka. Tak zawiniÄ™te maleÅ„stwo połóż na brzuchu. Jeżeli Twoja córka bÄ™dzie pÅ‚a- kaÅ‚a jeszcze bardziej niż przedtem, rozwiÅ„ jÄ…. Niektóre dzieci nie czujÄ… siÄ™ komfortowo w powijakach, ponieważ ograniczajÄ… one ich ruchy. HaÅ‚as. WÅ‚Ä…cz odkurzacz w pobliżu dziecka tak, aby sÅ‚yszaÅ‚o ono mo- notonny, buczÄ…cy dzwiÄ™k urzÄ…dzenia (nie czuj siÄ™ zobowiÄ…zana, żeby przy tej okazji zacząć sprzÄ…tać mieszkanie!). Inne dzwiÄ™ki, które, zda- niem wielu rodziców, pomagajÄ… uspokoić grymaÅ›ne dziecko, to radio nienastawione na żadnÄ… stacjÄ™, buczenie pralki lub suszarki do wÅ‚o- sów, nagranie z dzwiÄ™kami wodospadu lub z biciem serca, a także wÅ‚Ä…czony prysznic. Przyjemne ssanie. Niektóre dzieci majÄ… ogromnÄ… potrzebÄ™ ssania, która nie jest zwiÄ…zana ze spożywaniem pokarmu. Aby opanować ich pÅ‚acz, wystarczy dać im palec, pięść lub smoczek do possania (wiÄ™kszość dzieci przestaje odczuwać potrzebÄ™ dodatkowego ssania w wieku okoÅ‚o roku). JeÅ›li chcesz podawać swojej córce smoczek, powinnaÅ› to zrobić w okresie pierwszych 6 8 tygodni (jeÅ›li karmisz piersiÄ…, poczekaj do 4. 8. tygodnia, żeby uniknąć problemów z rozróżnieniem przez dziecko sutka od smoczka). Smoczek powinien być wykonany z jedne- go kawaÅ‚ka gumy, w przeciwnym razie może pÄ™knąć. Gdy Twoja córka wybierze sobie ulubiony rodzaj smoczka, kup kilka dodatkowych sztuk, żebyÅ› mogÅ‚a ich użyć, gdy smoczek wylÄ…duje na podÅ‚odze albo w pysku psa. Nie kupuj smoczków zawierajÄ…cych sÅ‚odziki. MogÄ… one być przyczynÄ… pierwszych dziur w zÄ™bach Twojego maluszka. Nigdy nie przywiÄ…zuj smoczka do sznurka i nie zawieszaj go na szyi dziecka w ten sposób mogÅ‚abyÅ› doprowadzić do uduszenia. Zabieraj go córce przed drzemkÄ… lub zaÅ›niÄ™ciem, żeby nie uzależniÅ‚a siÄ™ od zasypiania ze smoczkiem w ustach. PowinnaÅ› zacząć stopniowo odzwyczajać dziecko od smoczka, gdy bÄ™dzie miaÅ‚o 6 12 miesiÄ™cy.