MAKIETA Polska Makieta Modułowa Fot. J. Kozłowski Fot. J. Kozłowski Fot. J. Kozłowski Fot. J. Kozłowski Fot. J. Kozłowski Nazwa ta jest związana z budowaną od kilku lat w różnych częściach naszego kraju makietą modułową w wielkości H0, na podstawie opracowanych unormowań, prezentowanych między innymi na łamach Świata kolei. Ale Polska Makieta Modułowa to nie tylko segmenty makiety. To także sposób zabawy w miniaturę prawdziwej, polskiej kolei. Celem budowniczych Polskiej Makiety Modu- wykresu ruchu pociągów (dla dyspozytora stanowiska pracy na poszczególnych poste- łowej jest nie tylko wykonanie segmentów ma- i dyżurnych ruchu) oraz w formie tabelarycznej runkach. Z reguły funkcję dyspozytora pełni kiety, będących realistycznym odzwierciedleniem (dla maszynistów). Bardzo ważny jest rozdział dyżurny obsługujący stację techniczną, nazywaną rzeczywistego, polskiego krajobrazu, urządzeń funkcji podczas zabawy. Na makiecie ruchem w żargonie szufladą , na której są zestawiane kolejowych i układów torowych. Realizm to oczy- pociągów kierują dyżurni ruchu, mający swe składy pociągów wyruszających na makietę. wiście główny, ale nie jedyny wyróżnik tej ma- kiety. PMM powstała i nadal powstaje po to, aby stanowić kanwę do zabawy w prawdziwą kolej. Kilka razy w roku są organizowane spotkania (coraz częściej zamknięte , czyli bez udziału publiczności), podczas których poszczególne moduły są łączone ze sobą, by utworzyć kilku- dziesięciometrowy fragment kolei w miniaturze. Układ modułów nigdy nie jest przypadkowy lub wynikający li tylko z rozmiarów sali. Obowiązu- je zasada projektowania układu makiet w ten sposób, aby stacje były oddzielone szlakami, a posterunki odstępowe lub odgałęzne znajdo- wały się w lokalizacjach umożliwiających pro- wadzenie ruchu pociągów zgodnie z zasadami obowiązującymi na polskiej kolei. Właśnie prowadzenie ruchu pociągów w oparciu o rozkład jazdy jest kwintesencją każ- dego spotkania pod szyldem PMM. Przed każdą imprezą dla zaprojektowanego układu makiet zostaje sporządzony rozkład jazdy w formie Polski pociąg pasażerski (z lokomotywą serii SP45 na czole) w typowo polskim krajobrazie. Fot. M. Turko 54 Świat kolei 7/2009 54 Świat kolei 7/2009 MAKIETA Dyżurni ruchu są wyposażeni w łączność tele- foniczną. Prowadzenie ruchu pociągów odby- wa się na zasadzie telefonicznego zapowiada- nia podobnie jak na wielu odcinkach praw- dziwych linii kolejowych. Każdy dyżurny ruchu odpowiada na swym posterunku i przyległych szlakach za bezpieczeństwo. Układa drogi prze- biegu pociągów, nastawia zwrotnice rozjazdów, podaje sygnały na semaforach. Oczywiście obo- wiązuje żelazna zasada stosowana na prawdzi- wej kolei, że na jednym szlaku (odstępie) może znajdować się tylko jeden pociąg. Maszyniści są wyposażeni w manipulato- ry umożliwiające sterowanie pojazdami trak- cyjnymi w systemie DCC. Maszynista prowa- dząc pociąg ma obowiązek iść wzdłuż makie- ty, obserwując wskazania semaforów, wskaz- niki, ewentualne przeszkody na szlaku itp. Dzięki zastosowaniu cyfrowego systemu ste- rowania modeli pojazdów kolejowych jeden ma- szynista prowadzi w danej chwili tylko jeden pociąg, reguluje jego prędkość oraz zatrzymuje go i rusza zgodnie z rozkładem jazdy i polece- Rozkłady jazdy w postaci wykresów ruchu i zeszytów z tabelami wymagają omówienia przed rozpoczęciem zabawy. niami dyżurnych ruchu. Podczas wykonywania Fot. M. Turko pracy manewrowej dyżurni ruchu pełnią jed- nocześnie funkcję ustawiacza (manewrowego). Wszystko to odbywa się w czasie rzeczy- wistym. W różnych miejscach sali są rozwie- szone zegary, które wskazują jednakowy czas. Najczęściej rozkład jazdy jest układany na jedną lub dwie godziny zegarowe i po ich upływie cykl powtarza się. Staranne ułożenie rozkładu jazdy, zwłaszcza na linii jednotorowej, pozwala na prezentację całej finezji prowadzenia ruchu pociągów z tzw. krzyżowaniami i wyprzedza- niem na stacjach. Pociągi towarowe zdawcze, czyli obsłu- gujące ładownie i bocznice to kolejny, bar- dzo ciekawy element PMM. Poszczególne wagony zostają ustawione na stacji począt- kowej według zasad obsługi kolejnych punk- tów ładunkowych i bocznic. Bardzo ważnym elementem zabawy w ko- lej na PMM jest zgodność taboru. Zasadniczo elementy makiet są wykonywane w realiach III lub IV epoki modelarskiej. Podczas imprezy ustala się terminy, w których na makiecie znaj- duje się tabor przynależny do danej epoki. Transport ładunku ponadgabarytowego na wagonie typu Norca. Fot. M. Turko W określonym czasie może nastąpić wymiana epok. Najczęściej zabawę rozpoczyna się od epoki IIIa, następnie sukcesywnie zmienia ta- jest, aby lokomotywy posiadały bardzo dobre (żurawi, maszyn torowych, drezyn itp.). Wszyst- bor na IIIb i IIIc, a pózniej na IVa. Niekiedy na- cechy jezdne, były odpowiednio przygotowane ko to odbywa się również według zasad obo- stępuje dalsza wymiana taboru, aż do czasów do imprezy (wyczyszczone, nasmarowane), za- wiązujących na prawdziwej kolei. współczesnych. Zależy to wyłącznie od ustaleń opatrzone obustronnie w standardowe sprzę- Polska Makieta Modułowa to zatem nie i uczestników imprezy. gi. Nie ma mowy o przeskalowywaniu prędko- tylko realistyczne odtworzenie w miniaturze Niektóre spotkania są typowo purytańskie , ści. Sprawdzając model przyjmuje się zasadę, krajobrazu i elementów infrastruktury. To tak- z określoną tylko jedną epoką modelarską, a na- że pojazd trakcyjny jest tym lepszy, im wolniej że odzwierciedlenie zasad prowadzenia ru- wet typem kursującego taboru. Zasadą jednak potrafi poruszać się po makiecie. chu obowiązujących na PKP i jazda realistycz- jest zawsze to, że tabor musi być zasadniczo Wagony muszą również posiadać znorma- nymi pociągami w oparciu o rozkład jazdy w oznakowaniu PKP, odpowiednio zwaloryzowa- lizowane sprzęgi z obydwu stron. Nie dotyczy i wskazania urządzeń sygnalizacyjnych. ny, tak aby przypominał oryginał, a nie plasti- to jedynie zwartych składów pasażerskich. Wszystko to sprawia, że modelowanie ruchu kową zabawkę. Oczywiście w celu uatrakcyjnienia zabawy kolei na PMM ma co raz więcej zwolenników, Bardzo dużą uwagę przykłada się do stanu organizowane są jazdy nietypowych pociągów, a bawiąc jednocześnie uczy, jak napraw- technicznego i parametrów eksploatacyjnych wy- jak choćby transport ładunków z przekroczoną dę funkcjonuje kolej. korzystywanego taboru. Warunkiem koniecznym skrajnią, przemieszczanie pojazdów specjalnych Leszek Lewiński Świat kolei 7/2009 55 Świat kolei 7/2009 55