ROSJA - ROZWÓJ OSOBOWOśCI 5 EUROPEJSKICH MIAST
KOSZTY WOJNY A SKUTECZNOść INWESTOWANIA NA WEEKEND
NUMER 1 (52) STYCZEÅ„-LUTY 2015
WWW.GAZETATREND.PL
Temat numeru:
Główni aktorzy A.D. 2015
to ropa i banki centralne
Inwestycje Inwestycje
Finanse osobiste
Jak zarządzać Jeśli Ben Graham
Gorsze czasy
pozycjÄ… przynoszÄ…cÄ… ma racjÄ™, to mamy
dla frankowych
stratÄ™? tanie akcje
kredytobiorców
ISSN: 1899-4202
wersja internetowa - wydanie specjalne.
Od redakcji
Wydawca:
Trend Edukacja Finansowa sp. z o.o.
ul. Dobra 54/41
00-312 Warszawa
Więcej pytań [e-mail]
Adres korespondencyjny redakcji
Trend - miesięcznik o sztuce inwestowania
niż odpowiedzi
ul. Nowy Åšwiat 41A
00-042 Warszawa
oczÄ…tek 2015 roku na rynkach finansowych jest nie-
Tel. [phone]
zwykle ciekawy. Notowania ropy naftowej zeszły na [e-mail]
Pnajniższe poziomy od niemal 6 lat. W Europie zostało
Redaktor naczelny
wprowadzone QE, a wybory parlamentarne w Grecji wygra-
Dorota Sierakowska
ła radykalna partia, od której zależą teraz losy greckiego dłu- [e-mail]
gu. Szwajcarski bank centralny zatrząsł wartością franka, co
Zastępcy red. naczelnego
odczuł cały globalny rynek finansowy. Chińska gospodarka
Anna Grodecka
wciąż tkwi w zadyszce, a terminy zacieśniania polityki mone-
[e-mail]
Jakub Domagalski
tarnej w USA pozostają niepewne. Deflacja stała się realnym
[e-mail]
problemem w wielu krajach. Gospodarka rosyjska jest coraz
bardziej odcinana od Zachodu sankcjami wywołanymi zaangażowaniem Rosji na Ukrainie,
Koordynator w Krakowie,
a na Bliskim Wschodzie poważnym i niebezpiecznym graczem stało się Państwo Islamskie. Dystrybucja prasy
Anna Sierakowska
[e-mail]
To gospodarczo-polityczne zamieszanie na rynkach finansowych wywołuje więcej pytań niż
daje odpowiedzi. Scenariuszy rozwoju sytuacji w strefie euro jest wiele  postępowanie unijnych Autorzy artykułów
Dawid Augustyn
instytucji względem Grecji może okazać się precedensem, który wyznaczy drogę pozostałym
Anna Boniecka
zadłużonym krajom południa Europy. Jak przekonuje w wywiadzie Marek Rogalski, ważnym
Anna Grodecka
rozgrywającym na globalnych rynkach finansowych będą banki centralne. Co ciekawe, na tym Tomasz Hałaj
Maciej Pyka
całym zamieszaniu skorzystać może polski złoty. Czy tak będzie? To się okaże.
Albert Rokicki
Dorota Sierakowska
W bieżącym wydaniu Trendu przedstawiamy kwestie, które obecnie rządzą wyobraz
niÄ… in- Damian Strzelczyk
Artur Szczepkowski
westorów i które mogą być kluczowe w kolejnych miesiącach. Mam nadzieję, że lektura naszego
magazynu pozwoli Wam, Drodzy Czytelnicy, lepiej zrozumieć zawiłości obecnej sytuacji na
Korekta
rynkach finansowych. Bo to będzie ciekawy rok. Anna Grodecka
Katarzyna Dawidziuk
Zapraszam do lektury!
Reklama
Dorota Sierakowska
[e-mail]
Skład i grafika
INSIDE PUBLISHING
www.insidepublishing.pl
Reklama
Redakcja miesięcznika Trend zastrzega sobie
prawo do przeredagowania i skracania nie-
zamówionych tekstów. Niezamówiony tekst
może nie zostać opublikowany na łamach
Trendu. Redakcja nie ponosi odpowiedzialno-
ści za treść zamieszczonych reklam i ogłoszeń.
Wersja elektroniczna dostępna również na
www.gazetatrend.pl
PRENUMERATA
Dystrybucja
Najlepsze uczelnie ekonomiczne w Polsce,
instytucje finansowe, renomowane kawiar-
nie, restauracje i hotele. Szczegóły na stronie
internetowej miesięcznika.
Prenumerata
Zamów papierowe
Oferujemy prenumeratę dla firm. Zgłoszenia
przyjmujemy pod adresem prenumarata@
gazetatrend.pl
wydanie do domu
Wszystkie materiały chronione
lub do firmy sÄ… prawem autorskim.
Przedruk lub rozpowszechnianie
w jakiejkolwiek formie i jakimkolwiek języku
bez pisemnej zgody wydawcy jest zabronione
Więcej infrormacji na:
www.gazetatrend.pl/prenumerata
3
SPIS TREÅšCI WYDARZENIA
STYCZEÅ„-LUTY 2015 STYCZEÅ„-LUTY 2015
WYDARZENIA
Gorsze czasy dla frankowych
Już wkrótce III edycja
5 Już wkrótce III edycja Outsourcing
kredytobiorców
Market Leaders Academy!
Outsourcing Market Leaders Academy!
5 Akademia Private Equity
5 Cytaty - wybór cytatów:
Sektor outsourcingu/offshoringu rozwija się takich jak: Accenture, BNP Paribas Securities Finał III edycji odbędzie się już 5 marca
Dorota Sierakowska
niezwykle dynamicznie, a mimo to dla dużej Services, Citi Service Center, Avon EMEA Fi- w centralnej części głównego budynku Szkoły
5 Liczby miesiÄ…ca
liczby studentów wciąż pozostaje on wielką nie- nance Service Center, UBS, Schneider Electric, Głównej Handlowej. W celu uzyskania szcze-
Dorota Sierakowska
wiadomą. Właśnie z tego powodu powstał pro- UCMS Group, CBRE Corporate Outsourcing gółowych informacji zapraszamy do kontaktu
jekt Outsourcing Market Leaders Academy. SÄ… to oraz Page Personnel. Ponadto, patronat nad tar- mailowego z koordynatorem: michal.moskwa@
3 NAJ
targi kariery oraz warsztaty czołowych firm sek- gami objęło Ministerstwo Gospodarki. Akade- omla.pl. <
6 3 najbardziej zyskowne spółki z indeksu WIG20
tora, organizowane przez Erasmus Student Ne- mia cieszyła się ogromną popularnością wśród
w 2014 r. twork Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. studentów  wzięło w niej udział 1500 osób,
Tomasz Hałaj a fanpage projektu na portalu Facebook zdobył
Zeszłoroczna edycja targów była okazją do ponad 1100 polubień.
WYWIAD
promocji dla czołowych firm sektora BPO/SSC,
8 Marek Rogalski: Główni aktorzy A.D. 2015
to ropa i banki centralne
Dorota Sierakowska
dotyczące współpracy funduszy z innymi przed-
siębiorstwami, kryteriów wybierania spółek
FINANSE OSOBISTE
portfelowych, czy wychodzenia przez fundusze
10 Gorsze czasy dla frankowych kredytobiorców
z inwestycji. Drugi blok stanowi tematyka z za-
Artur Szczepkowski
kresu Venture Capital, mająca za zadanie ukazać
strategie dokonywania inwestycji we wczes-
GOSPODARKA
nych stadiach rozwoju przedsiębiorstwa, czy
12 Rosja: koszty wojny
wyznaczania trendów rynkowych. Studia przy-
Maciej Pyka
padku przeprowadzane przez profesjonalistów
10
z instytucji finansowych stwarzają możliwość
14 Jean Tirole,  jeden z najbardziej wpływowych
wykazania się swoimi umiejętnościami pracy
ekonomistów naszych czasów" zdobywcą
Sukces ubiegłorocznej odsłony Akademii tego projektu wiąże się z tym, że tematyka w grupie oraz szeroką wiedzą z zakresu branży
Nagrody Nobla z ekonomii
Private Equity, której oznaką było 290 nade- private equity jest stosunkowo rzadko poru- finansowej. Akademia Private Equity daje wiele
Anna Grodecka
Jak zarządzać
słanych aplikacji, stał się mocnym argumen- szana na polskich uczelniach ekonomicznych. korzyści firmom biorącym w niej udział. Prze-
pozycjÄ… przyno- INWESTYCJE tem na rzecz kontynuacji projektu. Tym razem Klub Inwestora stwarza uczestnikom Akademii de wszystkim jest to niepowtarzalna okazja do
inicjatorem jest SKN Klub Inwestora ze Szkoły możliwość wzięcia udziału w cyklu warsztatów umocnienia marki wśród środowiska akademi-
16 Jak zarządzać pozycją przynoszącą stratę?
szÄ…cÄ… stratÄ™?
Głównej Handlowej, który na VI już edycję za- przeprowadzanych przez fundusze inwestycyjne ckiego oraz możliwość zaprezentowania swojej
Dawid Augustyn
Inwestowanie na rynku waluto-
prasza w dniach 11-13 marca 2015 roku. Aka- oraz firmy konsultingowe. Zajęcia będą miały na firmy. Rekrutacja do Akademii potrwa od 16
18 Jak zwiększyć skuteczność inwestowania
wym Forex to ciągłe poddawa-
demia Private Equity jest projektem powstałym celu przekazanie konkretnej wiedzy, która jest do 28 lutego i będzie opierać się na wypełnieniu
poprzez rozwój osobowości?
nie siÄ™ sytuacjom stresogennym.
w wyniku rosnącego zainteresowania rynkami niezbędna do praktycznego zastosowania. Aby formularza aplikacyjnego wraz z załączeniem
Anna Boniecka
Problemem, który ma duża gru-
kapitałowymi wśród studentów. Inicjatywa wy- w jak najlepszy sposób sprostać oczekiwaniom CV. Aplikować można na jedną lub dwie ścież-
pa inwestorów, nie jest otwiera-
20 Jeśli Ben Graham ma rację, to mamy tanie akcje chodzi naprzeciw osobom zgłaszającym zapo- studentów, warsztaty podzielone zostały na dwie ki. Szczegóły oraz wszelkie bieżące informacje
nie pozycji, ale jej prawidłowe
Albert Rokicki trzebowanie na praktyczną wiedzę z zakresu in- ścieżki tematyczne. Pierwszą z nich jest ścieżka o projekcie można znalez
ć na fanpage u APE na
prowadzenie. O ile zarzÄ…dzanie
westowania w spółki niepubliczne. Unikalność Private Equity, będąca odpowiedzią na pytania portalu Facebook. <
pozycjami zyskownymi może WłASNA FIRMA
przychodzić nam z łatwością,
22 Czyje imperium budujesz?
o tyle strata sparaliżowała już
Damian Strzelczyk
niejednego tradera.
LICZBY MIESIÄ…CA CYTATY
16
INWESTOR PO GODZINACH DOROTA SIERAKOWSKA WYBÓR CYTATÓW: DOROTA SIERAKOWSKA
24 Pięć miast, pięć weekendowych możliwości
Dorota Sierakowska
Jeśli Ben Gra-
RECENZJE
12,4 "Nasz kryzys się skończy. Zobaczycie, jeśli będzie porozumienie, kapitał szybko
ham ma rację, to tyle milionów ropy naftowej dziennie
27 O skutecznej sprzedaży
przybędzie."
produkowały w 2014 r. Stany Zjedno-
Dorota Sierakowska
mamy tanie akcje
czone, osiągając tym samym pozycję Janis Warufakis, minister finansów Grecji
27 101 praktycznych przykładów
Wielu uczestników rynku,
największego producenta ropy na świe-
Dorota Sierakowska
szczególnie tych nieznających
cie.
siÄ™ na analizie fundamen-
27 Oryginalna kulinarna podróż
"Niedawna nieoczekiwana deprecjacja złotego do franka szwajcarskiego nie sta-
talnej, zadaje sobie pewnie
Dorota Sierakowska
320
nowi zagrożenia dla stabilności polskiego systemu finansowego."
pytanie, czy polskie akcje sÄ…
tyle miliardów EUR wynosi obecnie za-
KRZYżÓWKA
obecnie wyceniane relatywnie
dłużenie Grecji. cytat z "Raportu o stabilności systemu finansowego" NBP
tanio. Spróbujmy zapytać o to
28 Krzyżówka
guru i największego analityka
19,5
fundamentalnego w historii,
tyle procent pracujących Polaków mie- "Dz
wignia to twój wróg. Jeden duży ruch może cię zabić."
czyli Bena Grahama - nauczy-
sięcznie zarabia netto 3550 zł lub wię-
Drew Niv, założyciel FXCM Inc
ciela i mentora samego
cej.
20
Warrena Buffetta.
4 5
3 NAJ 3 NAJ
STYCZEÅ„-LUTY 2015 STYCZEÅ„-LUTY 2015
Tauron Polska Energia
3 najbardziej zyskowne spółki
2
z indeksu WIG20 w 2014 r.
TOMASZ HAÅ‚AJ przez szwajcarski bank centralny, zapowiedz
spółek akcyjnych (WIG20) na GPW spadł
przez Europejski Bank Centralny programu w 2014 r. o 4,72%, z czego 15 z nich znalazło
Koniec ubiegłego roku i początek bieżą- skupu obligacji skarbowych z rynku wtór- się  pod kreską , a 9 odnotowało dwucyfrową
cego zdecydowanie przykuły uwagę inwe- nego, czy wybory parlamentarne w Grecji. stratę (biorąc pod uwagę wykres cen akcji).
storów na światowych rynkach finansowych. Tak w dużym uproszczeniu można opisać Do liderów dolnej części tabeli tego zestawie-
Zakończenie programu luzowania ilościowe- wspomniany okres. Skupiając się jednak na nia należy zaliczyć JSW S.A., Lotos S.A. oraz
go w USA, znaczące obniżenie się ceny ropy polskim rynku kapitałowym, trzeba powie- Kernel S.A. Podium najbardziej zyskownych
naftowej, silna deprecjacja rubla, zniesie- dzieć szczerze, iż nie zachwycił. Główny in- spółek prezentuje się poniżej.
nie sztywnego kursu franka względem euro deks giełdowy skupiający 20 największych
Drugie miejsce wśród najbardziej zy- były niższe w ujęciu r/r. Pomimo tego również inne wskaz
niki, takie jak EBIT-
Polska Grupa Energetyczna skownych spółek indeksu WIG20 zajmuje zarząd spółki ocenia wyniki jako dobre, DA  wzrost o 9,1% r/r - czy zysk opera-
Tauron Polska Energia, która odnotowała usprawiedliwiając je zewnętrznymi czyn- cyjny  wzrost 12,6% r/r. W III kwartale
1
wzrost cen akcji w ubiegłym roku na po- nikami, które mają ogólnie negatywny zysk netto grupy Tauron okazał się niższy
ziomie 14,25%. Na początku roku 2014 wpływ na firmy sektora energetycznego. o 13,2% r/r, natomiast zdecydowanie lep-
za jedną akcję spółki Tauron trzeba było W pierwszych trzech miesiącach 2014 szy od oczekiwań analityków. Z kolei zysk
zapłacić 4,42 zł, natomiast na ostatniej r. do istotnych wydarzeń trzeba zaliczyć operacyjny największego dystrybutora
sesji tego samego roku spółka notowana podpisanie umowy z konsorcjum Rafako- energii elektrycznej w kraju co prawda
była po cenie 5,05 zł. Swoje minima, po- -Mostostal Warszawa odnośnie budowy okazał się o 11,3% niższy r/r, ale o 13,9%
dobnie zresztą jak wyżej opisana spółka bloku węglowego w Elektrowni Jaworz- wyższy od rynkowych prognoz. Grupa
PGE, wicelider w tym zestawieniu odno- no III oraz porozumienie z Polskimi In- Tauron to zdecydowanie spółka perspek-
tował końcem stycznia. Wtedy to bowiem westycjami Rozwojowymi, dotyczącymi tywiczna, prowadząca szeroki program
cena akcji wyniosła 4,04 zł. Z kolei naj- finansowania prac budowlanych bloku inwestycyjny. Plan wydatków spółki na
wyższy kurs spółki można było dostrzec parowo-gazowego w Elektrowni A
agisza. ten cel w 2014 r. szacowany jest na 3,7 mld
w czerwcu (5,69 zł). Do podstaw działal- Drugi kwartał ubiegłego roku okazał się zł, a do największego projektu Grupy za-
ności Grupy Tauron zalicza się wydobycie być bardziej optymistyczny. Zysk net- liczyć można wspomnianą wcześniej
węgla, a także wytwarzanie, dystrybucję to drugiego co do wielkości producenta budowę bloku węglowego w Elektrowni
oraz sprzedaż energii elektrycznej i cie- energii elektrycznej w Polsce osiągnął Jaworzno III. Na tę inicjatywę spółka pla-
pła. 1Q 2014 r. nie zadowolił inwestorów. 334,4 mln zł i okazał się wyższy od konsen- nuje przeznaczyć ok. 6,2 mld zł, a datę
Zarówno przychody ze sprzedaży, wynik susu rynkowego (276,1 mln zł), a w ujęciu ukończenia inwestycji szacuje na 2019 r.
na poziomie EBITDA, czy zysk netto, r/r wzrósł o 15,44%. Pozytywnie wypadły
Polski Koncern Naftowy ORLEN
3
Podium najbardziej rosnących spółek odnotowany został na poziomie 64 mln zł, marży downstream (rafineria, petroche-
W 2014 r. najbardziej zyskowną spółką nie należał jednak do udanych. Zysk netto wykres cen akcji w okresie maj-czerwiec z indeksu WIG20 zamyka grupa PKN Or- w porównaniu do 149 mln zł w 2013 r. Zysk mia i energetyka), spółka w III kwartale
w indeksie WIG20, spoglądając na wy- w ujęciu rok do roku (r/r) był niższy o 28% 2014 r. Wyniki spółki za 2Q ubiegłego roku len ze wzrostem na poziomie 13,37%. Pa- operacyjny również spadł w ujęciu r/r. Na ubiegłego roku odnotowała 615 mln zysku
kres cen akcji, okazała się Polska Grupa i wyniósł 789 mln zł. Wyniki te potwier- były już bardziej zadowalające. Zysk netto trząc na wykres cen akcji można zauważyć uwagę w tym okresie zasługiwał jednak netto oraz 2,1 mld zł zysku operacyjnego.
Energetyczna. Cena akcji największego dziły obawy zarządu PGE, że ubiegły już spółki w tym okresie wyniósł 1,71 mld zł, wyraz
ny trend wzrostowy od paz
dziernika rekordowy wynik EBITDA odnotowany W tym okresie spółka zmniejszyła swoje
(patrząc na generowany zysk i przychody) rok będzie trudniejszy niż 2013. W maju co oznacza, że był wyższy o 33% r/r. Przy- ubiegłego roku, kiedy to spółka zanotowała w segmencie detalicznym na poziomie zadłużenie o 0,4 mld zł. IV kwartał ubie-
przedsiębiorstwa z sektora elektroener- 2014 r. zatwierdzona została odświeżona chody ze sprzedaży firmy za 2Q 2014 r. najniższą cenę 36,16 zł, po to, aby w grud- 234 mln zł, co oznacza jednocześnie wzrost głego roku pokazał wyraz
nie gorsze wyniki
getycznego w Polsce, wzrosła w 2014 r. strategia spółki na lata 2014-2020, która spadły delikatnie, bo o 0,1% r/r, ale i tak niu osiągnąć szczyt na poziomie 49,73 zł. o 111 mln zł w porównaniu do analogiczne- niż przed rokiem  stratę netto na poziomie
o 17,04%. Na początku ubiegłego roku szacuje wydatki inwestycyjne w tym okre- były wyższe od oczekiwań (6,72 mld zł). Początek roku siedmiokrotnego lidera go okresu 2013 r. W II kwartale 2014 r. PKN 1,2 mld zł oraz 24,9 mld zł przychodów.
za jedną akcję spółki trzeba było zapłacić sie w okolicach 50 mld zł, z czego koszty Jeżeli chodzi o 3Q 2014 r., wyniki na pozio- w Rankingu Najdroższych Polskich Ma- Orlen dokonał odpisów aktualizacyjnych W tym okresie spółka utworzyła odpisy
16,14 zł, natomiast ostatnią sesję PGE za- związane z budową bloków konwencjo- mie EBITDA oraz EBIT okazały się zgod- rek publikowanego przez Dziennik Rzecz- dotyczących litewskiej grupy Orlen Lie- aktualizujące wartość aktywów trwałych na
kończyła w cenie 18,89 zł. Szczyty cenowe nalnych w Opolu oraz Turowie wyniosą ne z konsensusem rynkowym. Nie można pospolita nie należał jednak do udanych. tuva w wys. 5 mld zł. Zysk netto spółki za poziomie 331 mln zł, a spadek na rynku cen
spółka odnotowała w czerwcu, kiedy to 15,2 mld zł, a wydatki na budowę elektro- tego powiedzieć o zysku netto, który był W skonsolidowanym raporcie finansowym II kwartał wyniósł 134 mln zł, nie uwzględ- ropy naftowej przełożył się na wynik seg-
cena jednej akcji sięgnęła 22,85 zł. Kil- wni jądrowej w Polsce do 2020 r. szacowa- niższy od oczekiwań analityków o ok. 356 spółki sytuacja ta jest usprawiedliwiana niając wcześniej wspomnianych odpisów mentu wydobycia w ramach działalności
kukrotnie te okolice cenowe były póz
niej ne są na ok. 700 mln zł. Od 2015 r. spółka mln zł oraz w ujęciu r/r niższy o 65%. Na trudnym rynkowym otoczeniem, a kon- wartości aktywów spółki, gdzie konsensus grupy PKN Orlen w Kanadzie. Warto jed-
testowane w sierpniu, wrześniu oraz paz
- będzie przeznaczać min. 1,5% zysku netto podsumowanie roku i wyniki za ostatni kretnie niskim poziomem marży rafine- rynkowy zakładał 314 mln zł. Podane infor- nak podkreślić, że spółka w 2015 r. planuje
dzierniku, jednak bezskutecznie. Najniż- na obszar badań i rozwoju. Zmiany, jakie kwartał trzeba jeszcze poczekać. Tak w du- ryjnej. W pierwszych trzech miesiącach macje spowodowały spadek cen akcji spółki wypłacić dywidendę na poziomie 1,5 zł na
szą cenę (15,60 zł) można było dostrzec opublikował zarząd PGE, zostały pozytyw- żym streszczeniu można opisać rok lidera 2014 r. skonsolidowany zysk netto przypisa- w lipcu 2014 r. o blisko 10%. W wyniku po- akcję, czyli o 0,06 zł więcej niż wypłaconą
pod koniec stycznia. I kwartał (1Q) 2014 r. nie przyjęte przez rynek, co odzwierciedlał WIG20, pod względem wzrostu ceny akcji. ny akcjonariuszom jednostki dominującej prawy otoczenia rynkowego oraz wzrostu za 2013 r.
6 7
WYWIAD
STYCZEÅ„-LUTY 2015 STYCZEÅ„-LUTY 2015
Główni aktorzy A.D.
FED nie jest
2015 to ropa i banki
 zobowiÄ…zany
centralne
Wywiad z Markiem Rogalskim, głównym analitykiem walutowym
Domu Maklerskiego Banku Ochrony Åšrodowiska S.A.
do pośpiechu.
DOROTA SIERAKOWSKA MR: Rzeczywiście, ten rozdz
więk może DS: Wróćmy teraz do tego, co mówił
Zwłaszcza, że
nieco zastanawiać. Świadczy on o tym, Pan wcześniej. Inne banki centralne ro-
Dorota Sierakowska: W nowy rok że  gołębie czują się mniej pewnie  być bią FED przysługę?
wkroczyliśmy z mocnym dolarem, tanie- może mają świadomość, że proces za- MR: Tak, wystarczy zerknąć na to, co
jącą ropą i niejasnymi perspektywami cieśniania polityki monetarnej jest nieco stało się w ostatnich tygodniach. W grud-
przysługę robią
politycznymi dla Ukrainy. W tle jest też opóz
niony względem cyklu gospodarcze- niu miała miejsce nieoczekiwana obniżka
strefa euro ze swoimi problemami defla- go. Idąc tym tropem, ostatnie spadki cen stóp o 25 p.b. w Norwegii, a w styczniu
cyjnymi i powracający problem Grecji& ropy, które wpłynęły na poziom inflacji, w Kanadzie. Luty zaczął się od obniż-
Marek Rogalski: Istotnie czynników można potraktować jako  nadzwyczajną ki stóp w Australii i rynek nie wyklucza
jest wiele& Mocny dolar oczywiście jest przysługę . Tylko, że daje ona też pewien dalszych ruchów ze strony RBA. Poten- mu inne banki
tu najbardziej widoczny. Styczeń przy- komfort czasowy. FED nie jest  zobowią- cjalnego poluzowania nie wykluczył zu-
niósł kontynuację trendu zany do pośpiechu. pełnie Bank Nowej Zelandii, co mocno
rozpoczętego w ostatnie Zwłaszcza, że przy- zaskoczyło inwestorów. Wspólnym mia-
wakacje, a należy wręcz sługę robią mu inne nownikiem jest tutaj sytuacja na rynku su- centralne.
dodać, że trend apre- banki centralne, a do- rowców, a konkretnie ropy naftowej. Skala
cjacyjny USD wyraz
nie lar jest, jak już wspo- przeceny czarnego złota zaskoczyła wielu
Prawdziwych
przyspieszył. Miesięczna mniałem, rekordowo ekonomistów i nie jest zaskoczeniem, że
dynamika zmiany na ko- mocny. Silna aprecja- dotknęła głównie gospodarki surowcowe.
szyku US Dollar Index cja waluty może być Sprawiła też, że zbyt niska inflacja stała się
powodów
wyniosła ponad 5 proc. uznana jako pewna globalnym problemem. Spójrzmy na to, co
Ostatnio taki wynik od- forma zacieśnienia robią Szwedzi  stopy są zerowe, a Riks-
notowaliśmy we wrześniu polityki monetarnej. bank jeszcze w grudniu wspominał o nie-
decyzji SNB
2011 r., czyli w okolicach standardowych działaniach. Szwedzkie QE
minimów amerykańskiej DS: Czyli kluczo- byłoby też odpowiedzią na to, co zrobił
waluty w ostatnich la- we będzie posiedze- Europejski Bank Centralny. Program QE
długo nie
tach. To z jednej strony nie FED zaplanowa- w wysokości 1,1 bln EUR to wytoczenie europejskiego QE, które ciągnie się lata- DS: A jak ta cała globalna sytuacja
pokazuje siłę trendu na ne na 19 marca? dużych dział przez Mario Draghiego& mi. Każda interwencja banku centralnego może odbić się na polskim złotym?
dolarze  bo w styczniu MR: Ja zwrócił- z reguły ma krótkotrwały charakter  teraz MR: Od kilku tygodni widzimy, że Eu-
poznamy.
zostały naruszone waż- bym uwagę jeszcze DS: I jednocześnie spore problemy mogłoby się okazać, że rezerwy walutowe ropejski Bank Centralny zrobił naszemu
ne opory na wspomnia- na zapiski ze stycz- dla gospodarek spoza strefy euro. Dość SNB rosłyby w kolejnych latach w postę- złotemu przysługę. Ale swoje dołożyła też
nym koszyku (szczyty niowego posiedzenia, boleśnie odczuli to ostatnio Szwajcarzy. pie geometrycznym. Dodatkowo nie ma Rada Polityki Pieniężnej, która zdaje się
z 2005 r.)  a z drugiej które poznamy 19 lu- MR: Przeciętny obywatel Szwajcarii, też żadnej gwarancji, że przyjęcie euro jest chwytać różnych argumentów, aby tylko
strony może sugerować tego. W komunikacie a zwłaszcza ten, który mieszka w regio- procesem nieodwracalnym. Grecka Syriza nie obniżyć stóp procentowych. W efekcie
zbliżającą się korektę. Zwłaszcza, że dane mieliśmy też sformułowanie, że na termin nach przygranicznych, jest obecnie za- pokazuje, że będzie twardo negocjować można nawet zażartować, że dołączamy do
z amerykańskiej gospodarki, jakie poja- pierwszej podwyżki stóp będzie miał też dowolony z tego, co zrobił 15 stycznia i chce zmiany  fundamentalnych zasad grupy high-yielding currencies, co może
wiały się od początku tego roku, były jed- wpływ rozwój sytuacji na świecie. Ja pod Narodowy Bank Szwajcarii. Tamtejszy panujących w Eurostrefie. Uległość insty- sugerować wyraz
niejszÄ… aprecjacjÄ™ naszej
nak nieco słabsze. tym rozumiem sytuację na rynku ropy, py- biznes już znacznie mniej. Zbyt mocny tucji europejskich stworzy tylko preteksty waluty w tym roku. Wiele rozstrzygnie się
tania o Grecję, ale zwłaszcza aspekt dość frank  a to ma teraz miejsce  może pro- dla innych. Bo problemy mają też Portu- jednak w ciągu najbliższych 3 miesięcy 
DS: Ale FED w ostatnim komunikacie mocnego dolara. Być może zapiski ustawią wadzić do recesji, a także koszmaru defla- galczycy, a za kilka miesięcy rynki zaczną zobaczymy jak idą negocjacje z Grecją,
podniósł swoje oceny dla gospodarki, rynek przed marcem, bo kwestia usunię- cji. Dla SNB nie była to łatwa decyzja. Jej się też przejmować sytuacją polityczną a także czy FED zacznie odwlekać w czasie
co zdaniem części ekonomistów może cia sformułowania o byciu  cierpliwym prawdziwych powodów długo nie pozna- w Hiszpanii i Włoszech. Złotego środka na proces zacieśnienia polityki monetarnej.
świadczyć o utrzymującym się praw- z marcowego komunikatu, która była- my. Niemniej zwróciłbym uwagę na dwa rozwiązanie problemów strefy euro jednak
dopodobieństwie zacieśnienia polityki by wyraz
ną zapowiedzią podwyżki stóp aspekty: strukturę właścicielską SNB, która nie ma. DS: Dziękuję za rozmowę. <
w wakacje? w wakacje, nadal pozostaje dyskusyjna.  komplikuje problem strat , a także wizję
8 9
WYWIAD
FINANSE OSOBISTE FINANSE OSOBISTE
STYCZEÅ„-LUTY 2015 STYCZEÅ„-LUTY 2015
Warto również pilnować tego w kolejnych redytobiorcy z przejściowymi W Internecie można już znalez
ć grupy
miesiącach, ponieważ banki nieraz poka- problemami finansowymi mogą osób rozważające składanie pozwów zbio-
zały, że potrafią ukradkiem zmieniać zda- Kzgłosić się również bezpośrednio rowych. Niektórzy chcą nawet unieważ-
nie. do banków. Te są bowiem obecnie skore nienia samych umów. Prawnicy i ekono-
do pomocy jak nigdy wcześniej. Dekla- miści studzą jednak emocje, twierdząc, że
redytobiorcy sporo mogÄ… za- rujÄ… znacznie przyjaz
niejsze podejście do ewentualne sprawy będą ciągnąć się latami,
oszczędzić, spłacając raty bezpo- choćby  wakacji kredytowych . Z tym, że a szansa na wygraną jest minimalna. Może
Kśrednio w walucie obcej. I choć rozwiązanie to proponowane jest głównie się zatem okazać, że zyskają na tym jedynie
wielu już tak robi, to ciągle pozostaje spore osobom w bardzo trudnej sytuacji. Dziś kancelarie i prawnicy, którzy będą mieli
grono osób, które z przyzwyczajenia płacą niespłacone raty trzeba będzie bowiem pracę. Samej sytuacji kredytobiorców to
raty w złotym, przy okazji narażając się na oddać w przyszłości. Innym rozwiązaniem zaś w chwili obecnej nie poprawi.
wysokie koszty dodatkowe wynikające ze jest wydłużenie okresu kredytowania.
spreadu walutowego. Niepotrzebnie. Za- Rata faktycznie spadnie, ale podobnie jak ile frankowicze raczej nie majÄ…
zwyczaj wystarczy bowiem podpisać krótki w przypadku  wakacji kredytowych , cał- szansy na realną pomoc poli-
aneks do umowy kredytowej, aby móc wy- kowity koszt kredytu wzrośnie. Można też Otyków w spłacie rat, to mimo
mieniać walutę na rynku. Z pomocą przyj- poprosić o rozwiązanie pośrednie, czyli wszystko warto, aby monitorowali ewen-
dą platformy internetowe (tzw. e-kantory) tymczasowo wydłużyć okres kredytowania, tualne zmiany w otoczeniu prawnym.
lub nawet& konkurencyjne banki, które a w chwili, gdy sytuacja finansowa się po- Pomysłów jest bowiem sporo i zapewne
coraz częściej wprowadzają dedykowane prawi, skrócić go, nadpłacając kredyt. część z nich, tych mniej spektakularnych,
usługi kantorów walutowych, choćby Alior zostanie zrealizowana. Warte śledzenia są
Bank. Ile można zaoszczędzić? Nawet 10% ame banki także zaczynają wychodzić choćby pomysły Ministerstwa Gospodar-
wartości każdej raty. Zasada jest prosta: z bardzo ciekawymi propozycjami do ki z końca stycznia. Są one o tyle ciekawe,
im bardziej zachłanny jest kredytodawca, Skredytobiorców. Jedno z ciekawszych że częściowo uzgodnione z rynkiem, także
czyli im większy spread oferuje, tym więcej rozwiązań przedstawił mBank, chyba naj- z dużą szansą na realizację. Mowa o ogra-
można zyskać. bardziej znienawidzony bank przez franko- niczaniu ryzyka kursowego, odstąpieniu od
wiczów. Umożliwia on zmianę mieszkania żądań przedstawiania dodatkowych zabez-
rzy sprzedaży kredytów hipotecz- bez konieczności spłaty kredytu. Pomysł pieczeń kredytu, umożliwieniu wcześniej-
nych banki stosują często tzw. banalnie prosty, a niezwykle przyjazny dla szej spłaty kredytu po średnim kursie NBP
Psprzedaż wiązaną. Tym samym klientów. Ci są bowiem obecnie, z uwagi (czyli bez konieczności płacenia spreadu),
prócz kredytu klienci w pakiecie otrzymują na kwotę do spłaty nierzadko przewyższa- czy też długich, nawet 3-letnich, wakacjach
również konto, kartę debetową i kredyto- jącą wartość nieruchomości, przywiązani kredytowych.
wÄ…, ubezpieczenie, a czasem nawet kredyt i do mieszkania i do kredytu. Nie mogÄ… nic
gotówkowy lub odnawialny. Te wszystkie zrobić. Bank proponuje  znajdz
cie inne ez względu na obecną wartość fran-
produkty kosztują, nawet jeśli się z nich nie podobne mieszkanie, obecne sprzedajcie, ka, kredytobiorcy powinni pamię-
korzysta. Warto zatem sprawdzić, czy nie a my się zabezpieczymy na nowym. Ideal- Btać, że kredyt zaciągali na kilkana-
można byłoby z nich zrezygnować. Często ne rozwiązanie dla osób, które np. zmieniły ście lub kilkadziesiąt lat. Stąd wskazane
bowiem nie jest to zabronione i nie wiąże pracę. Klienci ci będą mogli przeprowadzić jest wstrzymanie się z szybkimi decyzjami,
się z żadnymi konsekwencjami. Dopiero się do mieszkania w pobliżu nowego pra- choćby o przewalutowaniu, których nie bę-
Gorsze czasy dla frankowych
w ostatnich latach banki zaczęły stosować codawcy. Zaoszczędzą na dojazdach czas dzie można póz
niej cofnąć. Takie decyzje
w umowach rygorystyczne zapisy i rezyg- i pieniądze. trzeba podejmować po spokojnym prze-
nacja z produktów dodatkowych wiąże się analizowaniu wszystkich wad i zalet. War-
z bolesnym podwyższeniem marży. Wielu statnim, choć najmniej poleca- to zaś skorzystać z innych możliwości na
kredytobiorców
 frankowiczów szczęśliwie takie zapisy nym przez analityków, rozwią- obniżenie wysokości bieżącej raty, których,
nie dotyczą. Ozaniem jest próba podważenia jak się okazuje, jest sporo. Dzięki nim drogi
Decyzja Banku Narodowego Szwajcarii o zniesieniu sztywnego kursu franka błyskawicznie mogą być bowiem uśredniane (np. z okre-
zapisów umowy kredytowej przed sądem. frank nie będzie tak straszny. <
przełożyła się na wzrost jego wartości. Obecnie sytuacja ustabilizowała się, niemniej frank su 3 miesięcy), co oznacza, że pełen efekt
jest droższy o ok. 20% niż przed 15 stycznia 2015 r. Mocno odczuwają to kredytobiorcy. Sporo ujemnego LIBOR-u będzie widoczny za
jednak mogą zrobić, aby drogi frank aż tak bardzo nie bolał. kilka miesięcy.
ARTUR SZCZEPKOWSKI o pierwsze, kredytobiorcy powin- a ujemny LIBOR należy jednak
Reklama
ni mieć świadomość tego, że rata uważać. Niektóre banki już kilka
redyty mieszkaniowe we franku Pkredytu hipotecznego nie powinna Nmiesięcy temu zdały sobie sprawę
szwajcarskim spłacane są znacz- wzrosnąć aż tak mocno, jak umocniła się z tego, że prawdopodobieństwo ujemnych
Knie lepiej od kredytów zaciąganych szwajcarska waluta. Jednocześnie bowiem stóp procentowych w Szwajcarii jest duże
w polskim złotym. Stąd też kredytobiorcy bank centralny Szwajcarii obniżył sto- i zaczęły się przed tym zabezpieczać. Tak
z przymrużeniem oka powinni podcho- py procentowe do -0,75%. Niższe stopy zrobił choćby Credit Agricole w paz
dzier-
dzić do pomysłów polityków dotyczących oznaczają zaś niższy LIBOR. O ile jesz- niku ubiegłego roku, zmieniając klientom
chociażby zmian w umowach. Aktualnie cze w grudniu LIBOR wynosił ok. 0%, to jednostronnie wzorce umowne i wprowa-
nie ma bowiem takiej konieczności. Mamy pod koniec stycznia zaczął przekraczać dzając zapis, że ujemny LIBOR będzie trak-
zaś rok wyborczy, więc wszelkiego rodzaju -1%, oczekiwane są bowiem kolejne ob- towany jako wartość zero. Podobnie BNP
obietnice są naturalne. Problem w tym, że niżki stóp procentowych. Ponieważ opro- Paribas, z tym, że tutaj zmiana została wpi-
na obietnicach się skończy, a kredyt trzeba centowanie kredytów składa się z marży sana do regulaminu. Banki te (oraz niemal
będzie spłacać. Warto zatem przyjrzeć się i stawki LIBOR, może się okazać, że banki wszystkie pozostałe) obecnie zapewniają
możliwościom obniżenia miesięcznej raty. przestaną naliczać odsetki (w przypadku, (po naciskach ze strony Komisji Nadzoru
A tych jest wbrew pozorom sporo. gdy marża wynosi ok. 1%) lub będą one Finansowego), że będą respektować ujemy
niewielkie. Kiedy to nastąpi? To już zale- LIBOR. Jednak sprawdzenie, czy faktycz-
ży od umowy kredytowej, stawki LIBOR nie tak jest, to zadanie dla kredytobiorców.
10 11
GOSPODARKA GOSPODARKA
STYCZEÅ„-LUTY 2015 STYCZEÅ„-LUTY 2015
oczątkowe sankcje były raczej na Ukrainie ucieczka kapitału z rosyjskiego ceny baryłki Brent. O stan rosyjskiej gospo-
ostrzeżeniem i nawet sam prezy- rynku finansowego, która w 2014 wyniosła darki można oskarżać również tzw. choro-
Pdent Putin żartował, że nie ma konta około 151,5 miliarda USD, co w połączeniu bę holenderską, czyli zjawisko wysysania
Rosja: koszty wojny
w zachodnim banku, które można by za- ze spadkiem cen ropy i gazu doprowadzi- przez dochodowy sektor surowcowy kapi-
mrozić. Kolejne fale sankcji, które nastąpiły ło do deprecjacji rosyjskiej waluty o ponad tału i pracy z innych gałęzi gospodarki. Jak
MACIEJ PYKA
po nasileniu działań wojskowych w Don- 30% na przestrzeni zaledwie kilku miesię- pokazują ostatnie wydarzenia, istotnym
basie i zestrzeleniu przez separatystów ma- cy. Osłabienie rubla przyczyniło się z kolei zagrożeniem płynącym z tego procesu jest
16 stycznia tego roku agencja ratingowa Moody s obniżyła wiarygodność kredytową Rosji do poziomu Baa3 - czyli tylko jeden poziom powyżej
lezyjskiego samolotu pasażerskiego miały do inflacji, której wartość rok do roku za zwiększone ryzyko wstrząsów gospodar-
 śmieciowego  sugerując jednocześnie, że w przyszłości może dojść do kolejnej degradacji. Tym samym nasi wschodni sąsiedzi są już oficjalnie na
już większy oddz
więk. Szczególnie bolesne listopad wyniosła ponad 9%, zaś za cały czych będących następstwem małej dywer-
drodze do gospodarczej zapaści stanowiącej w znacznej mierze koszty prowadzonej na wschodzie Ukrainy wojny. Patrząc wstecz na rok 2014, widać,
było m.in. odcięcie rosyjskich banków od 2014 prawie 7,5%. Chociaż cały miniony syfikacji gospodarczej  prawdopodobień-
że retorsyjna polityka przyjęta przez Unię Europejską i Stany Zjednoczone wobec Rosji okazała się dużo sprytniejsza i dotkliwsza niż można było
zewnętrznego finansowania, jako że sektor rok był kiepski dla rosyjskiej gospodarki, stwo spadku ceny dwóch skorelowanych ze
przypuszczać.
energetyczny tego kraju w znacznej mierze to dopiero czwarty kwartał przyniósł więk- sobą surowców jest dużo większe niż nagłej
polega na finansowaniu długiem. Z ko- szość z opisanych powyżej katastrof. Był to recesji we wszystkich sektorach wysoko
lei embargo, którym odpowiedział Kreml, również okres, w którym uwydatniła się rozwiniętej, zróżnicowanej gospodarki. Co
okazało się zgubne przede wszystkim dla bezbronność Moskwy wobec sytuacji na gorsza, Rosjanie nie są nawet szczególnie
przeciętnego Rosjanina  zakaz przywo- światowym rynku  warto chociażby wspo- sprawni w wydobywaniu wspomnianych
zu zachodnich produktów spożywczych mnieć o nieudanej próbie ratowania ceny bogactw naturalnych. Technologia uży-
znacznie podwyższył koszty żywności na rubla w połowie grudnia, kiedy to mimo wana przez firmy pochodzące z tego kraju
rosyjskim rynku. Największym ciosem był podwyżki stóp procentowych do 17% (po- pozwala na wydobycie znacznie mniejszego
jednak spadek cen ropy naftowej, a w kon- ziomu ostatni raz widzianego w 1989, kiedy procentu złoża niż ma to miejsce w wypad-
sekwencji i gazu ziemnego (którego cena kraj zbankrutował) nie udało się powstrzy- ku ich zachodnich konkurentów. Ostatecz-
z przyczyn historycznych zachowuje się mać jego dalszej przeceny. Podsumowując, nie warto wspomnieć, że wzrost gospodar-
podobnie do cen ropy), który rozpoczął się wszystkie te problemy składają się na bar- czy wcale nie został stłumiony przez wojnę
w ostatnich miesiącach minionego roku. dzo ponurą perspektywę roku 2015, czego na Ukrainie  rosyjska gospodarka zaczęła
Spadający międzynarodowy popyt oraz sta- w pełni świadome są władze tego kraju  hamować już w 2012 roku. Analogicznie,
bilne, lepsze niż oczekiwano, dostawy z po- w połowie stycznia rosyjski minister finan- chociaż prezydent Putin stara się obecnie
grążonych w niepokojach społecznych Libii sów Anton Siluanow przyznał, że PKB jego nakłonić miliarderów do powrotu do Rosji,
i Iraku z pewnością przyczyniły się do po- ojczyzny prawdopodobnie spadnie w tym znajdowałby się dzisiaj w lepszej sytuacji,
tanienia baryłki, ale uwagę zwraca przede roku o 4%. Co więcej, mówiąc, że sytuacja gdyby w czasach pokoju nie dawał im tylu
wszystkim działalność USA. Kraj ten przy- ustabilizuje się w przeciągu dwóch lat przy powodów, żeby opuścić rządzony przez nie-
zwyczaił światowe rynki do niewykorzy- założeniu powrotu cen ropy do 70 USD za go kraj.
stywania znacznej części swoich zasobów baryłkę, przyznał otwarcie, że przyszłość
naturalnych, zaś w zeszłym roku zwiększył rosyjskiej gospodarki jest uzależniona od omentatorzy spekulują, że jeżeli
wydobycie czarnego złota, jednocześnie cen czarnego złota. Przy obecnej cenie, któ- sytuacja gospodarcza, a w konse-
zmniejszając import. Kraje OPEC mogłyby ra utrzymuje się poniżej 50 USD, realizacja Kkwencji standardy życia będą się
co prawda zmniejszyć własną produkcję, tego planu oznacza konieczność wzrostu wciąż pogarszały, w końcu odbije się to na
przywracając tym samym ceny do wcześ- o prawie 50%. popularności prezydenta Putina i za rok
niejszych poziomów, jednak w uproszcze- czy dwa może kosztować go nawet utratę
niu oznaczałoby to poświęcenie ich docho- roblemy gospodarcze, jakim musi władzy. Mimo że ten scenariusz wydaje się
dów dla dobra nienależącej do tej grupy stawić czoła Rosja są co prawda na- prawdopodobny, ciężko go uznać za pożą-
Rosji, która we wspomnianej organizacji Pstępstwem prowadzonej na Ukrainie dany nawet przez kraje niechętne Moskwie.
nie ma wielu sojuszników. Dodatkowo, wojny, jednak ciężko nie zauważyć, że jest Po pierwsze, nikt nie gwarantuje, że pre-
Arabia Saudyjska, będąca odpowiedzial- to w znacznej mierze zapaść na własne ży- zydent Putin spokojnie zrzeknie się stano-
na za ponad 25% produkcji OPEC, posia- czenie. Aneksja Krymu i wspieranie sepa- wiska  być może nie zachowa się jak jego
da gigantyczne rezerwy finansowe, więc ratystów było oczywiście świadomą decyzją syryjski sojusznik Baszszar al-Asad, jednak
może spokojnie przeczekać obecny okres. Kremla, ale jednocześnie można odnieść potencjalna walka rządu z opozycją praw-
W efekcie wielkimi przegranymi okazali wrażenie, że Rosja wybrała model gospo- dopodobnie nie obędzie się bez ofiar. Po
się Iran i Rosja, czyli dwa państwa, z który- darczy, który czyni ją niebywale zależną od drugie, wyborcy, których sytuacja życiowa
mi USA nie miało ostatnimi czasy najlep- zewnętrznych czynników. Tragedia gospo- zepchnęła na granicę przeżywalności, nie
szych relacji i ciężko uznać za przypadek, darki tego kraju polega na tym, że mimo dokonują zwykle racjonalnych wyborów.
że Amerykanie postanowili zmienić swoją wielkiego kapitału społecznego i ekono- Władimir Putin również zdobył władzę na
wieloletnią politykę energetyczną akurat micznego skoncentrowana jest na sekto- fali zapaści gospodarczej, a poprzedzający
wtedy, gdy prezydent Putin zaczął destabi- rze energetycznym. Licząca około 144 mi- go Borys Jelcyn był  jak pokazuje historia
lizować wschodnią Europę. lionów populacja, dobre uczelnie wyższe,  dużo bardziej pokojowym i ugodowym
względny porządek, jaki po upadku ZSRR przywódcą. Ostatecznie Rosja jest istotną
odatki ze sprzedaży ropy naftowej zapewniły rządy Władimira Putina oraz częścią światowej gospodarki i ewentual-
i gazu ziemnego stanowią połowę przyjęcie  co prawda nieco kulawego  ka- na recesja, czy co gorsza niewypłacalność
Pbudżetu naszych wschodnich sąsia- pitalizmu, są w znacznej mierze ignorowane odbije się negatywnie na wszystkich jej
dów, który w 2014 r. zaplanowany był przy przez gospodarczą politykę rządu, uparcie partnerach handlowych, z polskimi ekspor-
założeniu, że ropa będzie warta 100 USD za skoncentrowaną na ropie i gazie. W minio- terami jabłek włącznie. Innymi słowy, nie-
baryłkę, co było stanem, jaki zaobserwować nych latach pojawiały się co prawda głosy, zależnie od polsko-rosyjskich relacji i woj-
można było w ostatnich pięciu latach. Spa- że inne przedsiębiorstwa zaczęły wspierać ny na Ukrainie, warto pamiętać, że posępne
dek ceny czarnego złota do 50 USD za ba- sektor energetyczny w jego roli funda- prognozy, z jakimi Rosja powitała 2015 rok
ryłkę oznaczał więc tragiczny wynik finan- mentu rosyjskiej gospodarki, jednak 2014 mogą być równie złowrogie dla reszty świa-
sowy za zeszły rok. Kolejnym problemem pokazał, że sytuacja ekonomiczna naszego ta. Koszty tej wojny możemy być zmuszeni
okazała się zapoczątkowana przez konflikt wschodniego sąsiada wciąż jest pochodną pokryć wspólnie. <
12 13
GOSPODARKA GOSPODARKA
STYCZEÅ„-LUTY 2015 STYCZEÅ„-LUTY 2015
Jean
Tirole,
 jeden
z najbardziej
wpływowych
ekonomistów Jean Tirole podczas wręczenia
nagrody nobla z dziedziny
nauk ekonomicznych
naszych czasów"1
w sztokholmskiej filharmonii.
zdobywcÄ…
© Nobla Media AB,
Photographer: Alexander
Nagrody Nobla
Mahmoud
z ekonomii
W latach 80., kiedy Tirole zaczynał swo- proponowali rozwiązanie problemu asyme- się rekapitalizacji ze strony rządu w przypad-
ANNA GRODECKA ją ekonomiczną karierę naukową, większość trii informacji pomiędzy przedsiębiorstwa- ku zagrożenia bankructwem. Spektrum jego
badaczy zajmujących się regulacją rynków mi i regulatorami, opierając się na zasadach badań znacząco wykracza poza dziedzinę re-
Tegoroczna Nagroda Banku Szwecji im. skupiała się na analizowaniu dwóch przeciw- mechanism design (jedna z dziedzin teorii gulacji, za którą została mu przyznana nagro-
Alfreda Nobla w dziedzinie nauk ekono- ległych biegunów  monopolu i konkurencji gier). Badacze pokazali, że zamiast oferować da Banku Szwecji. Ostatnio uczony zajmuje
micznych została przyznana Francuzowi doskonałej. Oferowane rozwiązania często jeden typ umowy wszystkim firmom, po- się rynkami platformowymi (dwustronnymi,
Jeanowi Tirole owi, profesorowi na jednym projektowano bez wzięcia pod uwagę specy- winno się stworzyć zestaw kontraktów, spo- ang. two-sided market), których struktura
z najlepszych europejskich uniwersytetów fiki konkretnego rynku, i były one przez to śród których przedsiębiorstwa same wybiorą służy obu stronom transakcji. Przykładem ta-
ekonomicznych w Tuluzie. Jest on trzecim często nieoptymalne z praktycznego punk- najkorzystniejszy dla nich. Napisali również kich rynków może być konsola Xbox lub też
Francuzem, którego wyróżniono tą nagrodą. tu widzenia. Tymczasem lata 80. to w wielu serię artykułów o optymalnym projektowa- firma Uber, będąca alternatywą dla taksówek.
W 1983 roku za wkład w dziedzinę równowa- państwach okres deregulacji rynku i prywa- niu regulacji w obliczu krótko- i długoter- Również wyszukiwarka Google czy system
gi ogólnej odznaczony zostaÅ‚ Gérard Debreu, tyzacji, który stworzyÅ‚ zapotrzebowanie na minowych kontraktów. Ponadto, w swoich operacyjny używany przez produkty Apple
zaś w 1988 roku Maurice Allais za badania badania biorące pod uwagę nowe tendencje. badaniach wzięli pod uwagę fakt, iż regulator znajdują się w dziedzinie zainteresowań nob-
nad teorią rynków i efektywnego wykorzysta- Działalność Tirole a w porównaniu do jego i regulowane przedsiębiorstwo mogą zmó- listy, co pokazuje jak wielowymiarowe są jego
nia zasobów. W przypadku Jeana Tirole a klu- poprzedników odznaczała się dużym forma- wić się przeciwko rządowi, który jest stroną badania i dowodzi, że uczony idzie z duchem
czowe dla sukcesu okazały się jego badania lizmem i rygorem metodologicznym. Jego kontraktu posiadającą najmniejszy dostęp do czasu. Nagroda przyznana Tirole owi z pew-
nad monopolami i regulacjami rynku. specjalnością stały się rynki oligopolistyczne, informacji. nością wzmocni pozycję Toulouse School
formujące się pomiędzy monopolem a kon- of Economics w światowych rankingach, ale
Brak konkurencji prowadzi w przypadku kurencją doskonałą. W 1986 roku Jean Jac- Tirole napisał również szereg artykułów warto zaznaczyć, że już wcześniej Tuluza była
niektórych branż do powstania oligopoli lub ques Laffont i Tirole opublikowali w Journal naukowych o regulacji systemu bankowego, jednym z najlepszych europejskich ośrodków
monopoli  firm o znaczącej przewadze ryn- of Political Economy artykuł pt. Using Cost biorąc pod uwagę problem hazardu moralne- akademickich kształcących w dziedzinie eko-
kowej. Również fuzje i przejęcia mogą przy- Observation to Regulate Firms, w którym go po stronie bankowców spodziewających nomii. <
© Nobla Media AB, Photographer: Alexander Mahmoud
czynić się do znacznej koncentracji rynku,
nierzadko w formie karteli. Jeśli skutkuje to
Jean Tirole rozwiązaniem niekorzystnym dla społeczeń-
nagrody za najlepszy doktorat w dziedzinie ekonomii na Harvar-
Jean-Jacques Marcel Laffont
stwa, do gry może wkroczyć rząd, nakładając
Jean Tirole urodził się w 1953 roku we francuskim mieście Troyes, jest więc stosunkowo
dzie w 1975 roku. W latach 1997-1999 służył jako doradca eko-
Urodzony w Tuluzie w 1947 roku francuski ekonomista swoje
odpowiednie regulacje na przedsiębiorstwa.
młodym laureatem Nagrody Nobla. Studiował inżynierię i metody ilościowe w Paryżu
nomiczny premiera Francji. W roku 1998 był również prezesem
akademickie szlify zdobył na uniwersytecie w Tuluzie, na EN-
Warto przy tym zauważyć, że nierzadko
(w 1978 roku uzyskał tytuł doktora na Uniwersytecie Paris-Dauphine). W 1981 roku
Związku Ekonomistów Europejskich. Został również odznaczony
SAE w Paryżu oraz na Harvardzie. W 1991 roku założył Institut
urzędy regulujące muszą sprostać problemo-
skończył doktorat w dziedzinie ekonomii na MIT, pod opieką Erica Maskina, laureata
Narodowym Orderem Legii Honorowej, najwyższym odznacze-
d'Économie Industrielle w Tuluzie (IDEI), dzisiaj jeden z silniej-
wi asymetrii informacji, posiadajÄ…c jedynie
Nagrody Nobla z 2007 roku. ByÅ‚ profesorem na École Polytechnique, MIT, zaÅ› potem
niem nadawanym przez państwo francuskie za zasługi na polu
szych ośrodków akademickich, kształcących w dziedzinie eko-
ograniczonÄ… wiedzÄ™ o kosztach produkcji
zaangażował się w tworzenie Toulouse School of Economics, wspólnie z Jeanem-
wojskowym i cywilnym. W ostatnich latach życia był związany
nomii w Europie. Instytut udało się zbudować dzięki funduszom
poszczególnych firm, a także o jakości ich
-Jacques em Laffontem, zmarłym w 2004 roku. Wiele osób uważa, że gdyby nie przed-
z Uniwersytetem of Southern California. Zmarł na raka w 2004
prywatnych firm, takich jak Microsoft lub Visa. O prywatne finan-
produktów. Tirole studiował optymalne for-
wczesna śmierć Laffonta, naukowcy cieszyliby się ze wspólnej Nagrody Banku Szwecji.
roku. Zeszłoroczna konferencja Związku Ekonomistów Europej-
my regulacji, biorąc pod uwagę specyfikę po- sowanie postarał się sam Laffont, wiedząc, że uniwersytetu nie
Tirole przewodził Związkowi Ekonometrii w 1998 roku, zaś w 2001 roku pełnił funkcję
skich została zorganizowana w Tuluzie, w rocznicę 10. śmierci
szczególnych branż, od telekomunikacji do stać na stworzenie nowego instytutu z funduszy publicznych.
prezesa Związku Ekonomistów Europejskich (European Economic Association). Jest
Laffonta. Jednym z punktów programu była sesja poświęcona
bankowości. Pokazał, że nie istnieje uniwer-
Był autorem 17 książek i ponad 200 artykułów naukowych.
autorem kilku książek. W 1998 roku opublikował wspólnie z Laffontem pozycję pt.
salna recepta na idealną regulację; że w wielu Laffontowi, podczas której jego przyjaciele podkreślali zasługi
Zajmował się mikroekonomią, a w szczególności interesowa-
 A Theory of Incentives in Regulation and Procurement . W 2005 roku opublikował
przypadkach odpowiedz
na postawione pyta-
naukowca w promocji Tuluzy jako ośrodka akademickiego i jego
ły go zagadnienia  free-riding , zjawiska występującego, kiedy
książkę  The Theory of Corporate Finance , z której do dzisiaj wielu studentów uczy się
nie to często słyszane z ust ekonomistów  to
niezwykłą osobowość. Jednym z prezentujących na konferencji
niektórzy uczestnicy rynku żerują na publicznie dostępnych
mikroekonomii przedsiębiorstw.
zależy .
był również Jean Tirole, wówczas jeszcze jeden z wielu zwyczaj-
zasobach, bez chęci płacenia za nie. Został odznaczony wie-
nych profesorów w Tuluzie. To Laffontowi Tirole poświęcił swój
loma nagrodami dla wybitnych ekonomistów, poczynając od
1 Cytat z komunikatu prasowego o przyznaniu
wykład wygłoszony z okazji przyznania mu Nagrody Nobla.
nagrody Tirole owi.
14 15
INWESTYCJE INWESTYCJE
STYCZEÅ„-LUTY 2015 STYCZEÅ„-LUTY 2015
Nie zawsze powinieneś czekać do zlecenia do zasad publikowanych w niezliczonej pra- zlecenia zabezpieczające również z pośliz-
stop loss sie. Dokładny plan działania może pokazać, giem cenowym.
Obalmy pewien mit. Szkoleniowcy na że jest to nic innego jak sprytne wykorzysta- Jeżeli w taki sposób sformułujesz odpo-
rynku Forex nieustannie powtarzają, że jeżeli nie sytuacji makroekonomicznej. wiedzi na postawione pytania, każdy będzie
masz wystawione zlecenie zabezpieczające, to w stanie skorzystać z Twoich rad i w zasadzie
możesz spać spokojnie, bo ograniczyłeś stra- Dlaczego można było otwierać pozycję na każdy będzie w stanie poprowadzić Twoją
tę. Prawda jest taka, że powinieneś zarządzać EUR/CHF? pozycję zgodnie z Twoim systemem handlo-
pozycją, która fluktuuje pomiędzy breakeven EUR/CHF do 15 stycznia 2015 roku było wym. Tak właśnie powinieneś precyzować
a stop lossem ze wzmożoną czujnością. specyficzną parą walutową. Przez działania swoje myśli.
Otwierając transakcję sell na parze EUR/ Banku Centralnego Szwajcarii, który określił
USD, oczekujesz, że od momentu otwarcia kurs minimalnej wymiany na 1.2000 i prze- Lewarujesz emocje
pozycji cena zacznie spadać. W końcu tak strzegał go skrupulatnie aż do połowy stycz- Podjęcie decyzji o otwarciu pozycji musi
wynika z Twojej analizy. Nikt nie otwiera nia 2015 roku. W praktyce powstała bariera spełniać jeszcze jeden istotny wymóg - wy-
takiej pozycji z myślą, że z czasem powinna cenowa na poziomie 1.2000, która skrzętnie móg akceptowalnego ryzyka.
zarobić. Angażujesz swój kapitał, więc liczysz mogła być wykorzystywana przez kupu- Jeżeli pozwolisz sobie na dokonanie zbyt
na to, że kurs spadnie i zacznie spadać na- jących. SL ustawiony na poziomie 1.1995 dużej transakcji, to Twoje wyniki będą dzie-
tychmiast. Co robisz w momencie, gdy za- do momentu istnienia bariery nie został łem przypadku Twojej podświadomości.
czyna iść w górę? osiągnięty, a więc otwierając pozycję długą, Spójrz wstecz. Jeżeli nie jesteś tam, gdzie
W tym momencie powinieneś zadać so- istniało wysokie prawdopodobieństwo rea- chciałbyś być, to Twój instynkt samozacho-
bie pytanie, czy warunki, które postawiłeś, lizacji zysku. Dodatkowo, z racji niewiado- wawczy Ci nie pomaga. Musisz go wyelimi-
otwierając tę pozycję, są cały czas aktywne. mej, dotyczącej czasu zawarcia transakcji, nować, a przynajmniej na początku zmini-
Czyli np. czy oczekiwana publikacja makro- można było zastosować taktykę uśredniania. malizować jego wpływ.
ekonomiczna pojawiła się zgodnie z Twoimi Wszystko oczywiście z uwzględnieniem po-
oczekiwaniami, czy układ świec odpowiada dejmowanego ryzyka. Jak sprawdzić, czy otwierasz optymalne
rozrysowanemu scenariuszowi. pozycje?
Co może się stać, aby zamknąć pozycję Jeżeli chcesz być pewny, że otwarta po-
Dobra pozycja nie jest zależna od wyniku przed realizacją SL albo TP? zycja jest dopasowana do Twojego poziomu
Czy determinantą odróżnienia transakcji Przedwczesne wyjście z transakcji hipo- handlu, wystarczy sprawdzić, jak reagujesz
dobrej od złej jest jej wynik? Jeżeli tak, to nie tetycznie mogło mieć miejsce tylko i wyłącz- na zmieniający się kurs. Jeżeli 1 pips w górę
do końca rozumiesz, na czym polega profe- nie, gdy kurs minimalny zostałby zniesiony. bądz
w dół powoduje wzmożone bicie serca,
sjonalne inwestowanie. Transakcja dobra to Co nastąpiło 15 stycznia. z pewnością otworzyłeś zbyt dużą pozycję.
transakcja od początku do końca przeprowa- Problemem całej sytuacji z frankiem W handlu nie jest istotna ta jedna pozycja,
dzona zgodnie z założonym planem. Ważne szwajcarskim, po ogłoszeniu komunikatu ale statystyka systemu. Dlatego w scenariuszu
jest, aby plan powstał przed otwarciem po- o zniesieniu progu 1.2000, była ogromna idealnym powinno Ci być obojętne, czy ko-
zycji, czyli wtedy, gdy Twój umysł pracuje skokowość ceny. Wręcz ekstremalna sytuacja lejna transakcja zakończy się z zyskiem czy ze
w sposób mniej subiektywny niż w trakcie rynkowa, powstała 15 stycznia stanowi ideal- stratą. Liczy się statystyka.
transakcji. ne ostrzeżenie i potwierdzenie stwierdzenia, Bez względu jednak na statystykę, pozycja
że w każdym przypadku musimy być przy- stratna musi być trzymana w ryzach Twoje-
Jak zarządzać pozycją
Spoglądając na wykres 1 mógłbyś dojść do gotowani na czarny scenariusz realizujący go zarządzania kapitałem, ale jest to temat na
wniosku, że wszystko odbywa się przeciwnie osobny artykuł. <
przynoszÄ…cÄ… stratÄ™?
Wykres 1. Kontrowersyjna sytuacja historyczna na parze EUR/CHF, na której logiczne uzasadnienie miała taktyka uśredniania
DAWID AUGUSTYN swój cel, powinieneś również posiadać plan dwa pytania, na które odpowiesz przed klik-
z uwzględnieniem kursu minimalnego. Taktyka miała rację bytu do 15 stycznia, kiedy SNB1 niespodziewanie zniósł próg 1.2000.
CEO PORTALU WWW.CONSILIUMINVEST.PL działania. nięciem w buy lub sell.
Analiza techniczna nie miała uzasadnienia dlatego, że w przypadku tego instrumentu nie byliśmy w stanie mówić o mechanizmach
1. Dlaczego otwierasz tÄ™ pozycjÄ™?
wolnorynkowych.
Inwestowanie na rynku walutowym Forex Ważne, żebyś zaczął 2. Co może się stać, żebyś zamknął
to ciągłe poddawanie się sytuacjom streso- Nie od razu staniesz się wzorem do na- pozycję przed realizacją SL1 albo
gennym. Problemem, który ma duża grupa śladowania, ale możesz wykorzystać prawo TP2?
inwestorów, nie jest otwieranie pozycji, ale jej dwustronności. W skrócie, możesz rozwijać
prawidłowe prowadzenie. O ile zarządzanie każdą cnotę, zachowując się tak, jakbyś ją już Powodów, dla których otwierasz pozycje,
pozycjami zyskownymi może przychodzić miał, w każdej sytuacji, w której taka cnota może być mnóstwo. Możesz zdecydować się
nam z łatwością, o tyle strata sparaliżowała jest potrzebna. na kupno lub sprzedaż, korzystając z anali-
już niejednego tradera. zy technicznej, analizy fundamentalnej albo
Mając dwie otwarte pozycje, najpierw za- Czego potrzebujesz, zarządzając pozycją łącząc obie techniki. Ważne jest, żebyś do-
mykasz pozycję zyskowną i czekasz aż druga przynoszącą stratę? kładnie zapisał to, co zadecydowało o tym, że
zacznie przynosić oczekiwany wynik? Może Z pewnością musisz działać w sposób transakcja została zawarta. Będzie to kluczo-
gdy widzisz minus na otwartych pozycjach opanowany i przemyślany. Do tego potrzebu- we do sformułowania odpowiedzi na drugie
zamykasz platformę i liczysz na to, że gdy ko- jesz planu. Wpływ wahań portfela na odczu- z postawionych pytań.
lejnym razem jÄ… otworzysz, transakcje stratne wane emocje jest ogromny, dlatego istotne
1 SL  Stop Loss, zlecenie ucinajÄ…ce straty,
nagle zmienią się w rentowne? jest, abyś na początku miał wsparcie, nieko-
w którym inwestor określa kurs, po którym
Jeżeli chcesz być inwestorem skutecznym, niecznie drugiej osoby. W zupełności wystar-
pozycja zostaje zamknięta, jest to tzw. zlecenie
strata nie może powodować chaotycznego czy dobrze zbudowany scenariusz dla Twojej
zabezpieczajÄ…ce przed niekorzystnÄ… zmianÄ…
działania. Dlatego jako osoba, która do cze- transakcji. Na samym początku nie musi to ceny.
2 TP- Take Profit, zlecenie realizujÄ…ce zysk,
goś zmierza, bo musisz mieć w inwestowaniu być rozbudowany plan, wystarczą zaledwie
w którym inwestor określa kurs, po którym
1. Szwajcarski Bank Centralny
pozycja zostaje automatycznie zamknięta.
16 17
INWESTYCJE INWESTYCJE
STYCZEÅ„-LUTY 2015 STYCZEÅ„-LUTY 2015
" gry intelektualne, np. scrabble, szachy, musisz uzbroić się w cierpliwość. Niestety, i zrobić sobie przerwę w inwestowaniu. Naj-
brydż, go itp.; wielu inwestorów kieruje się chęcią szybkie- ważniejszym elementem SWO powinno być
" rozwiązywanie zagadek logicznych i in- go wzbogacenia się, która może sprawiać, że wzbudzanie w sobie pragnienia, które będzie
Jak zwiększyć skuteczność
nych zadań usprawniających umysł. zapomną lub zlekceważą kluczowe dla suk- mobilizowało do dalszej pracy. Pragnieniem
Warto również pamiętać, że zdrowy styl ży- cesu inwestycyjnego aspekty  efektywność z kolei może być chęć skuteczniejszego inwe-
cia, tzn. zbilansowana dieta, aktywność fi- osobistą, zarządzanie ryzykiem, analizę. stowania.
inwestowania poprzez
zyczna również mają wpływ na intelekt, który Wybierają drogę, która  w ich przekonaniu
jest jak mięsień: aby stał się silny, musi być w lepszy i szybszy sposób prowadzi do celu. Aby nawyk był jeszcze skuteczniejszy warto
regularnie trenowany. Takie zachowanie można porównać do kon- zastosować poniższe wskazówki:
cepcji  skąpca poznawczego1 , zgodnie z któ- " wprowadz
po jednym nawyku  pamiÄ™-
rozwój osobowości?
rą ludzki mózg nie lubi się przemęczać czy tając o tym, że masz tylko 30 dni, a zbyt
Czy potrafisz być konsekwentny,
przepracowywać. Wszystko w tym celu, by duża liczba nawyków naraz może być
zdeterminowany?
możliwości powinni akceptować i polubić
ANNA BONIECKA W jakim stopniu reagujesz emocjonalnie
zaoszczędzić energię. Tak powstają zachowa- trudna do realizacji,
Z analizy badań wynika, że inwestorzy,
samych siebie (stÄ…d niski wynik na odwrot-
na wydarzenia rynkowe: czy popadasz
nia irracjonalne, będące szczególnym zagro- " planuj zyskany czas,
w odróżnieniu od grupy kontrolnej (osoby
nej skali  nieakceptacji siebie). AkceptujÄ…c
miejętność dostrzegania okazji w histerię? A może zachowujesz spokój?
żeniem dla inwestorów. " wyobraz
sobie sukces  co zyskasz, gdy
nieinwestujÄ…ce, lub inwestujÄ…ce w aktywa
siebie, mamy większe szanse świadomego
na rynkach finansowych oraz ot- Inwestor, który potrafi zapanować nad włas-
nawyk pozwoli Ci osiągnąć to, o czym
o niewielkim stopniu ryzyka jak np. lokaty),
identyfikowania własnych ograniczeń (słabo-
nymi emocjami, zdystansować się w trud-
Uwierania i zamykania pozycji we
marzyłeś,
charakteryzują się wyższym poziomem aser-
ści, wad). Zyskujemy więc szansę na ich wy- arto wypracować sobie nawy-
nych sytuacjach, z pewnością osiągnie lep-
właściwym momencie przekłada się bezpo-
" zapisz swój nowy nawyk na papierze
tywności  rozumianej jako pewność siebie,
eliminowanie, co powinno przełożyć się na
ki, które będą drogowskazem
szy wynik niż osoba, która wpadła w panikę
średnio na wyniki uzyskiwane przez inwe-
i miej go przed oczami,
swoich decyzji oraz dominacjÄ™ w grupie. Wy-
osiąganie zadowalających wyników.
Wpostępowania w trudnych sytu-
i nie wie co dalej robić. Aby zwiększyć swoje
storów. Opanowanie tych umiejętności wy- " opowiedz o nim innym  deklaracja
mienione cechy sÄ… potrzebne inwestorom,
Przywołane motywy w inwestowaniu są waż-
acjach. Nawykiem dla inwestora może być
szanse na sukces, inwestor powinien popra-
maga nie tylko szerokiej wiedzy, ale także w dużej mierze motywuje do tego, aby
ponieważ pewność siebie pozwala kontynu-
ne, ponieważ wpływają nie tylko na nasz spo-
przykładowo inwestowanie o stałej porze
cować nad zmniejszeniem wewnętrznego
zrealizować to, co było powiedziane.
samodoskonalenia się, pokonywania swo- ować prace w obliczu pojawiających się nie-
sób myślenia, ale również na proces podej-
dnia, otwieranie i zamykanie pozycji zgod-
niepokoju (jest to lęk, który ma z
ródło w nas
ich słabości i przekraczania samego siebie. powodzeń, a chęć dominacji w grupie będzie
mowania decyzji. Inaczej będzie podejmował
nie z obranÄ… strategiÄ…, ustalanie zlecenia
samych, nie wynika z zewnętrznych czynni-
Wcielenie w życie nawyku stosowania takie-
motywować do bogacenia się. Z drugiej stro-
Zdolność do zmiany samego siebie wywrze
decyzje inwestor, który ma na utrzymaniu
ków). Im mniejszy odczuwalny wewnętrzny stop loss do każdej transakcji, 20-minuto-
go czy innego systemu to nie lada wyzwanie.
ny, każdy inwestor musi zdawać sobie spra-
znaczący wpływ na to, czy i kiedy zacznie-
rodzinę  może on odczuwać większą presję
niepokój, tym lepiej radzimy sobie z kontrolą wa sesja relaksacyjna przed otworzeniem
Zgodnie z koncepcjÄ… Steve a Pavlina, najlepiej
wę, że nadmierna pewność siebie nie zawsze
my osiągać satysfakcjonujące zyski. Tym
czasu, a tym samym kierować się chęcią szyb-
własnych emocji, jesteśmy bardziej odporni
platformy inwestycyjnej czy półgodzinny
wprowadzić 30 dniowy okres próby, w któ-
idzie w parze z dobrze przeanalizowanymi
zagadnieniem zajmuje się psychologiczna kiego i nie do końca przemyślanego zawiera-
na stres i odważni w podejmowaniu nowych
spacer po nieudanej transakcji.
rym będziemy próbować nasz nowy nawyk.
transakcjami.
koncepcja transgresji (Kozielecki, 1987). nia transakcji. Inaczej proces decyzyjny może
wyzwań.
A
atwiej jest realizować jakieś działania, jeżeli
Aby przekraczać własne możliwości, inwestor
Przeprowadzone przeze mnie badania wy- przebiegać w przypadku inwestora, który
Jakie działania podjąć, aby zapanować nad
Aby wykształcić w sobie nawyk, należy po
z góry określone są ich ramy czasowe. W cią-
musi być również mocno skoncentrowany na
kazały, że nasza zdolność do transgresji, chce zwiększyć własne umiejętności, wiedzę
własnymi reakcjami emocjonalnymi?  Ko-
pierwsze obserwować własne reakcje na
gu 30 dni człowiek jest w stanie sprawdzić,
sobie, na swoich celach, a nie na innych, stÄ…d
do przekraczania samego siebie (będąca inwestycyjną, która potem będzie przynosi-
niecznie uświadom sobie własne uczucia (co
konkretne zdarzenia. Jeżeli inwestor będzie
czy dany nawyk przynosi wymierne rezultaty,
niski wynik na skali uprzejmość (wymiar
kluczem do poprawy wyników inwestycyj- ła wymierne wyniki. Jeszcze inaczej będzie
w danej chwili czujesz), nazwij te stany emo-
odczuwał narastającą złość, strach, czy nad- a jeżeli tak, to będzie istotny sygnał, że warto
ten opisuje nastawienie jednostki do innych
nych) jest skorelowana z takimi cechami w przypadku, gdy inwestor kieruje się chęcią
cjonalne (złość, gniew, irytacja, lęk, radość
mierną radość, to powinien odczuwane emo- kontynuować starania. W przeciwnym razie,
ludzi). Warto pamiętać, że rynki finansowe
jak: intelekt, wewnętrzny niepokój, uprzej- przeżycia silnych wrażeń związanych z za-
itp.). Następnie, wróć do tych sytuacji, gdy
cje traktować jako sygnał, że dzieje się coś
należy odpowiednio skorygować swoje dzia-
niejako promujÄ… koncentracjÄ™ na indywidu-
mość oraz akceptacja siebie. Jak możemy to wieraniem transakcji. A Ty?  Czy na pewno
minÄ… emocje (np. wieczorem czy kolejnego
niepokojącego. Reagowanie na takie sygnały
łania tak, aby skutecznie wdrożyć zmiany.
alnych wynikach; rywalizację zamiast współ-
wykorzystać w praktyce inwestycyjnej? skupiasz się wyłącznie na poprawie umiejęt-
dnia) i spróbuj wprowadzić jedną niewielką
pozwoli zapobiec złym transakcjom, two- Podsumowując, jeżeli chcesz osiągać lepsze
pracy.
ności i osiąganiu jak najlepszych wyników?
zmianę, która pozwoli inaczej pokierować
rzÄ…c zarazem system wczesnego ostrzegania
wyniki, musisz popracować nad zmniejsze-
Skoro wymienione wyżej cechy osobowości
emocjami lub je wyciszyć.
(SWO). Skuteczność takiego systemu musi
niem wewnętrznego niepokoju, zwiększe-
mogą wpływać na poprawę wyników inwe- Czy cechuje Cię ciekawość poznawcza, Czy potrafisz być cierpliwy?
Przykładowo, jeżeli masz kłopot z odwle-
być wprost proporcjonalna do jego prostoty.
niem intelektu oraz w pełni akceptować sie-
stycyjnych, to warto lepiej poznać samego Rozwój inwestora powinien obejmować nie
poszukiwanie nowych idei?
kaniem zamknięcia zyskownej transakcji,
Zadaniem SWO jest dać sygnał do podjęcia
bie. Możesz to osiągnąć chociażby poprzez
siebie. Musimy wiedzieć, jaki typ osobowo- tylko praktyczne elementy inwestowania.
Z przeprowadzonych badań wynika, że im
to poszukaj z
ródłowej przyczyny tego prob-
konkretnych działań zapobiegawczych. Ta- świadome wprowadzenie odpowiednich na-
ści w pełni odzwierciedla nasz sposób bycia, Przekraczanie samego siebie, swoich osiąg-
wyższy poziom intelektu, tym większe szanse
lemu. Być może próbujesz od razu odrobić
kie działania powinny być jasno zdefiniowa- wyków, które pomogą pokonać samego siebie
myślenia, postrzegania itp. Ta wiedza pozwoli nięć w większości przypadków wymaga rów-
na przekraczanie własnych możliwości. Za-
wcześniejsze straty poprzez jedną dużą trans-
ne, np. wstrzymać się z otwieraniem pozycji
w drodze do celu. <
dobrać optymalną strategię inwestycyjną do nież ciężkiej pracy, samodoskonalenia się,
tem inwestor, który chce osiągać ponadprze-
akcję i lekceważysz tym samym sygnały za-
konkretnego sposobu myślenia i cech oso- pokonywania ograniczeń czy własnych sła- 1 E. Aronson, Człowiek istota społeczna, PWN,
ciętne zyski, musi zwiększyć swój poziom
mknięcia pozycji, płynące z systemu? Albo
Warszawa 2005, s. 116-117, 454.
bowościowych. W tym celu trzeba wnikliwie bości. Aby dostrzec wyniki tej ciężkiej pracy,
intelektu (który określany jest jako ciekawość
chcesz jedną transakcją osiągnąć zakładany
obserwować własne zachowania, reakcje oraz
poznawcza, otwartość). Dlatego konieczne
poziom zysku w danym okresie?  Pamiętaj,
emocje, jakie towarzyszÄ… nam podczas zawie-
jest rozbudzanie w sobie ciekawości poznaw-
że  słonia je się po kawałku , a każda uda-
rania transakcji czy podejmowania innych
czej poprzez chociażby:
na transakcja przybliża Cię do zakładanego
ważnych decyzji. Możemy także zadawać
" czytanie literatury o tematyce inwesty-
celu, którym może być np. określony wynik
pytania, których celem jest ukierunkowanie
cyjnej oraz psychologicznej, dzięki któ-
finansowy w kwartale. Gdy następnym razem
się na przekraczanie własnych granic, które
rej inwestor może skuteczniej zarządzać
Twój system wygeneruje sygnał zamknięcia
wyznacza nasza obecna efektywność:
własną osobą;
pozycji, sprawdz
, jak bardzo przybliżasz się
" poznawanie nowych trendów, strategii,
do celu, zamykając pozycję TERAZ i zrób to.
technik inwestycyjnych, osobowościo-
Czy to, co robisz przynosi Ci satysfakcjÄ™,
Zmiana samego siebie nie musi polegać na
wych (artykuły, wywiady, audiobooki);
radość? stosowaniu wymyślnych technik psycholo-
" ćwiczenie umiejętności rozwiązywa-
Nie ma nic gorszego niż praca z obowiązku, gicznych, to raczej kwestia systematycznych
nia problemów przy różnych okazjach,
z przymusu,  bo trzeba za coś żyć . Osoby, działań, powtarzanych aż do znudzenia.
dzięki którym w przyszłości znajdziesz
które robią to, co lubią, są lepszymi pracow-
sposoby wyjścia z wielu trudnych sytu-
nikami, nie nudzÄ… siÄ™ podczas wykonywania
Jakimi motywami kierujesz siÄ™
acji: od dziś, zamiast mówić  to się nie
powierzonych zadań, są zdeterminowane
w inwestowaniu?
uda , skup się na zidentyfikowaniu moż-
i wytrwałe w swoich działaniach. Iluż to in-
Motywy w inwestowaniu mogą być różne,
liwych rozwiązań, aby następnie wybie-
westorów zbyt szybko się zniechęca z powo-
jak np. chęć zwiększenia budżetu domowego,
rać najlepszą opcję; w tym celu możesz
du strat finansowych, szukając przysłowio-
sława, uznanie, pomoc innym, zapobieganie
wykorzystać choćby technikę  burza
wego  kozła ofiarnego , aby zrzucić z siebie
dalszym stratom, przeżycie silnych emocji.
mózgów ;
ciężar odpowiedzialności za błędne decyzje.
Mogą to być również: poczucie bezsensu
" podróżowanie, które  zgodnie z powie-
Dlatego zastanów się: czy chcesz się w pełni
życia czy nieakceptacja siebie itp. Inwesto-
dzeniem   kształci ;
poświęcić inwestowaniu?
rzy, którzy dążą do przekraczania własnych
" oglądanie filmów dokumentalnych;
18 19
INWESTYCJE INWESTYCJE
STYCZEÅ„-LUTY 2015 STYCZEÅ„-LUTY 2015
następujące wyniki ich  wartości wewnętrz- g: spodziewana, długoterminowa (5 lat minimum) Jak sytuacja przedstawia się dla
nej GIV (ang: Graham Intrinsic Value): prognozowana średnioroczna stopa wzrostu zy- całego WIG20?
sków - we wzorze mnożymy tę wartość przez 2 Jeśli C/Z dla całego indeksu to w tej
Na podstawie Tabeli 1 możemy dojść  ponownie przyjąłem bardzo ostrożne 3% rocz- chwili 15 (według stooq.pl), to możemy
do wniosku, że wybrane przeze mnie pol- nie! przyjąć, że zysk tego indeksu to 153 punk-
skie akcje są bardzo niedowartościowane 4.4: średnia rentowność obligacji korporacyjnych ty. Wobec tego, jeśli ponownie przyjmiemy
- średnio o 32%! No dobrze, ale ktoś powie, AAA w 1962 roku, kiedy model został wprowa- zaledwie 3% rocznego wzrostu, to według
że ten wzór zupełnie nie uwzględnia inflacji dzony - odpowiada według Grahama minimalnej zwykłego wzoru Grahama otrzymujemy
oraz inwestycji alternatywnych, czy kosztów stopie zwrotu, pokrywającej inflację. wartość wewnętrzną WIG20 równą 2277
pozyskiwania kapitału przez inwestora. Każ- Y: obecna rentowność 20-letnich obligacji korpo- czyli mniejszą niż obecna jego wartość na
da wycena inwestycji musi mieć tzw. bench- racyjnych o najwyższym ratingu AAA - alterna- giełdzie (2305  stan na 22.01.2015). Na-
mark, czyli alternatywę, względem której tywa dla inwestycji, czyli można przyjąć że jest to tomiast według zrewidowanego wzoru,
oceniamy jej atrakcyjność. Dla każdego zwy- nasz benchmark. uwzględniającego inflację i alternatywny
kłego biznesu benchmarkiem, czy też innymi zysk wolny od ryzyka nasz WIG20, we-
słowy, stopą zwrotu wolną od ryzyka, powin- Czy uwzględnienie inflacji pogorszy wyniki dług założeń Grahama, jest wart w tej
no być oprocentowanie bezpiecznej, 2- let- wartości wewnętrznej naszych spółek? chwili aż 4491 punktów!
niej lokaty bankowej (w tej chwili ciężko zna- Okazuje się, że nie, a wręcz przeciwnie, Oczywiście do powyższych założeń nie
lez
ć wyższą niż 4% w skali roku), rentowność inflacja działa na korzyść akcji w długim ter- należy podchodzić zbyt serio, gdyż sam
obligacji korporacyjnych uznanych firm lub minie - wyniki okazały się oszałamiające. Za- Graham przyznawał, że jego uproszczone
przynajmniej rentowność 10-letnich obliga- nim jednak je przeanalizujemy, jestem winien do maksimum wzory są ułomne i podatne
cji (w tej chwili 2,23% rocznie). Należy rów- krótkiego wyjaśnienia przyjętych założeń. na wpływ wielu czynników, które mogą
nież koniecznie uwzględnić czynnik inflacji, Jak wyżej napisałem, drugi, zrewidowany zupełnie wywrócić wycenę do góry noga-
gdyż, jak wiadomo, w środowisku inflacyj- wzór Ben Graham opublikował w 1974 roku, mi! Do takich czynników należą zmiany
nym pieniądz traci na wartości w czasie. Po- bazując na ówczesnej inflacji, wobec czego stóp procentowych, zadłużenie spółek,
dobnie jest również z wartością wewnętrz- wydawać by się mogło, że 4,4% jest war- sztuczki księgowe oraz zdarzenia jedno-
ną naszych przedsiębiorstw. Innymi słowy tością nieco wyssaną z palca wobec dzisiej- razowe, zawyżające zysk na akcje itd.
- pierwotny wzór Benjamina Grahama byłby szych realiów. Aczkolwiek, co zadziwiające, Wez
my choćby zwykłe stopy procento-
genialny i prawidłowy w swojej prostocie, mniej więcej tyle wynosi również średnia we, które, jeśli zostaną podniesione, w zna-
gdyby nie istniało zjawisko inflacji. W su- rentowność naszych polskich obligacji kor- czący sposób zmniejszą nam naszą wycenę
mie to obecnie mamy do czynienia z takim poracyjnych - na podstawie sześciu ostat- (rentowność obligacji wzrośnie, powodując
właśnie środowiskiem dezinflacyjno-defla- nich nowych emisji obligacji spółek (z
ródło: zwiększenie mianownika w naszym wzo-
cyjnym, zatem wzór można stosować w na- Stockwatch.pl), notowanych na głównym rze (wartość Y)). Jeśliby przyjąć inflację na
szej teraz
niejszej rzeczywistości. Zakładając parkiecie otrzymujemy wartość 4,3% - jak poziomie zaledwie 4% (a taka przecież nie
zatem, że przez kolejne 7 do 10 lat nie będzie z bicza strzelić :-) Czyżby 1974 rok w USA, byłaby niczym niezwykłym), to nasza wy-
w Polsce inflacji, to podane wyżej wartości kiedy Graham ujawnił swój wzór, równał się cena WIG20 spada automatycznie do 2504
są jak najbardziej prawidłowe. Niestety, nie 2014 w Polsce? :-) Druga sprawa to zmien- punktów. Jeśli przyjąć inflację na poziomie
można zakładać takiego scenariusza, gdyż na Y we wzorze, która powinna odpowiadać 5%, to wartość wewnętrzna naszych 20 naj-
jak pokazała historia, inflacja wcześniej lub średniej obecnej rentowności 20-letnich ob- większych spółek spada do 2003 punktów.
póz
niej się pojawia i może osiągać nawet abs- ligacji korporacyjnych o najwyższym ratingu Jeśli natomiast wstawimy do wzoru wartość
trakcyjnie wysokie poziomy. Ben Graham AAA. W Polsce mamy tylko jedną obligację 3,3% jako Y, to otrzymujemy... bieżącą war-
Jeśli Ben Graham ma rację, musiał w związku z tym zweryfikować swój BGK o tak odległej zapadalności i jej rentow- tość naszego indeksu czyli 2305. Metodą
wzór w 1974 roku, kiedy inflacja uderzyła ność to 5,99%, ale nie jest to przecież przed- dedukcji dochodzimy na koniec do klu-
Stany Zjednoczone, podczas kryzysu naf- siębiorstwo prywatne. Z innych obligacji czowego wniosku, że swoją obecną rynko-
towego. mamy mbank o zapadalności za 14 lat i ren- wą wyceną nasz indeks WIG20 dyskontuje
to mamy tanie akcje
towności 3,2% oraz obligacje miasta Siedlce (przewiduje) pojawienie się średniej inflacji
o rentowności 3,90% (z
ródło: Stockwatch. w wysokości dokładnie 3,3% w przeciągu
Wielu uczestników rynku, szczególnie tych nieznających się na analizie fundamentalnej, zadaje to spółka jest przez rynek niedowartościo- EPS x (8,5 +2g) x 4,4
V * = pl). Jako nasz benchmark proponuję przyjąć najbliższych 7 do 10 lat. Czyżby zatem nasza
sobie pewnie pytanie, czy polskie akcje są obecnie wyceniane relatywnie tanio. Spróbujmy wana, jeśli poniżej 1, oznacza to przewar-
Y rentowność 10-letnich obligacji skarbu Pań- RPP coś na ten temat wiedziała, tak opor-
zapytać o to guru i największego analityka fundamentalnego w historii, czyli Bena Grahama - tościowanie i nie należy jej kupić. Podstaw-
stwa, która obecnie wynosi 2,23% (stan na nie obniżając stopy procentowe? Ten koń-
nauczyciela i mentora samego Warrena Buffetta. my zatem do wzoru dane dla pięciu spółek V: jak wyżej
22.01.15). Zobaczmy, co nam z tego wyszło cowy wniosek daje nam wiele do myślenia
z mojego portfela dywidendowego prowa- EPS: jak wyżej
w Tabeli nr 2 zrewidowany Graham Intrin- - szczególnie to, jak ważne i nie do zlekce-
ALBERT ROKICKI 8.5 = wskaz
nik Cena/Zysk (C/Z) dla przedsiębior- dzonego na blogu Longterm.pl i otrzymamy 8.5: jak wyżej
sic Value dla 5 moich spółek. ważenia są stopy procentowe przy wycenie
AUTOR SERWISU LONGTERM.PL stwa niewzrostowego (dojrzałego jak np. KGHM/
spółek giełdowych i całych rynków finanso-
PKO)
Tabela 1 Różnice w wycenach są jeszcze większe wych. Mamy również odpowiedz
na zagad-
Benjamin Graham w 1962 roku (rok g = racjonalna, spodziewana, średnia stopa wzro- Tabela 2
i w przypadku KGHM teoretyczne niedo- kę tak znakomitego zachowania indeksów
opublikowania trzeciego wydania jego dzieła stu zysków w przeciągu 7 do 10 lat - we wzorze
wartościowanie wynosi prawie 100% w sto- krajów takich jak USA, Niemcy czy Japonia,
GIV Obecna cena Różnica
 Security Analysis ) wymyślił bardzo prosty mnożymy tę wartość przez 2. (Przyjąłem w moich
GIV zrew. Obecna cena Różnica
sunku do obecnej ceny giełdowej! Najmniej gdzie stopy procentowe są bliskie zera. Jeśli
KGHM 186,94 108,95 72%
wzór do obliczenia tzw.  wartości wewnętrz- założeniach bardzo bezpieczne 3%!).
KGHM 209,09 108,95 92% niedowartościowane są akcje GPW, ale i tu- zatem nasza RPP obniży jeszcze referencyj-
nej przedsiębiorstwa, który swoją prostotą PGE 30,05 19,35 55%
taj mamy do czynienia z prawie 50-procen- ną stopę NBP o kolejne 50 punktów bazo-
PGE 33,61 19,35 74%
może wręcz szokować. Wartość wewnętrzna (Intrinsic Value) to
PZU 542,85 486,75 12%
tową różnicą, czyli potencjalnym upsidem! wych, jak jest to prognozowane, to jeszcze
PZU 607,18 486,75 25%
nic innego jak oszacowanie wartości przed-
GPW 41,98 43,4 -3% Na uwagę zasługuje fakt, że ponownie bardziej uatrakcyjni to nasz rynek giełdowy.
V = EPS X (8,5 +2g) siębiorstwa na podstawie bieżących i przy-
GPW 46,98 43,4 8%
przyjąłem bardzo konserwatywne założe- Przy stopie procentowej na poziomie 1,5%
PKO 41,83 33,25 26%
V = wartość wewnętrzna Grahama szłych zysków. Na jej podstawie stworzono
PKO 46,99 33,25 41%
nie wobec zmiennej g, czyli spodziewanej rentowność obligacji spadłaby najpewniej
EPS = zysk na akcjÄ™ z ostatnich raportowanych nawet wskaz
nik AF o nazwie RGV (Relative średnio 32%
średniej stopy wzrostu zysków na pozio- do 2%, co spowodowałoby wzrost wyceny
średnio 48%
12 miesięcy Graham Value), stanowiący stosunek war-
y
ródło: Opracowanie własne na podstawie da- mie zaledwie 3% rocznie przez kolejne WIG20 do... uwaga... 5008 punktów. <
tości wewnętrznej do ceny rynkowej spółki y
ródło: opracowanie własne na podstawie da-
nych z dnia 22.01.2015 godz. 15:45. 7-10 lat!
(RGV = V/P). Jeśli RGV jest większe od 1, nych z dnia 29.12.2014 z godz. 10:30.
20 21
WÅ‚ASNA FIRMA WÅ‚ASNA FIRMA
STYCZEÅ„-LUTY 2015 STYCZEÅ„-LUTY 2015
zy pracując na etacie, będziesz marzenia . Wiele osób, które pracują w kor- optymalnym wykorzystaniu posiadanych
w stanie za 30 lat podarować swo- poracji, odczuwa zmęczenie i frustrację, nie zasobów. Pokazujemy, że decyzja o włas-
Cjemu dziecku coś, co jest warte kilka rezygnują jednak z pracy, ponieważ boją się nym biznesie powinna być podjęta tu i te-
milionów złotych i nie jest kupione na kre- wyjścia poza strefę komfortu, a dopiero tam raz, a wszystko, co nas powstrzymuje, to
dyt? dzieje siÄ™ magia. tylko pozorne ograniczenia. Na rynku jest
kilkadziesiąt funduszy, które są gotowe za-
ecyzja o otworzeniu własnej firmy odpowiednią wiedzą i narzędzia- inwestować w perspektywiczne startupy. Nie
Czyje
podjęta teraz rzutuje na przyszłość mi start własnego biznesu wcale nie robią tego, ponieważ brakuje dobrych po-
DTwoich dzieci i następnych poko- Zmusi być obciążony dużym ryzy- mysłów i osób z odpowiednią wiedzą, które
leń. Choć jest obarczona ogromnym ryzy- kiem. Jestem współzałożycielem programu są gotowe te pomysły realizować.
kiem, to jednak daje możliwości, których  Startup Academy , który pomaga spełniać
nigdy nie będziesz w stanie zrealizować pra- przedsiębiorcze marzenia wszystkim, którzy zy jesteś gotowy, by z pełną odpo-
imperium
cując na etacie. marzą o własnym biznesie. Esencją progra- wiedzialnością rozpocząć budowę
mu są intensywne, 20-godzinne warsztaty, Cswojego imperium? Być może Ci nie
ony Gaskins powiedział, że  jeśli nie w trakcie których uczestnicy otrzymują wie- wyjdzie, jednak praca na etacie jest jak pro-
zbudujesz swojego marzenia, ktoś dzę i narzędzia, które pozwalają na rynko- wadzenie firmy i posiadanie jednego klienta.
budujesz?
Tinny zatrudni Cię, byś zbudował jego wą weryfikację ich pomysłu na biznes, przy Niewiele firm ma jednego klienta. <
Nie każdy będzie przedsiębiorcą. Nie każdy nawet może i powinien być przedsiębiorcą. Jednak
jeśli dopuszczasz możliwość rozwijania własnego biznesu, zastanów się, czyje imperium
budujesz obecnie i czyje imperium budować będziesz w najbliższych latach, jeśli nie zmienisz
nic w swoim życiu.
DAMIAN STRZELCZYK olega Roberta, Wojtek, skończył
te same studia na tej samej uczel-
śród wielu osób, które wkraczają Kni. W trakcie studiów uczestniczył
na rynek pracy, panuje przeko- w programie praktyk letnich, w trakcie któ-
Wnanie, że z własnym biznesem rych zrozumiał, że, pracując dla kogoś, ni-
lepiej poczekać do momentu, aż zdobę- gdy nie będzie w stanie uwolnić pełni swo-
dziemy wiedzę i doświadczenie w między- jego potencjału. Gdy jego znajomi szukali
narodowej korporacji i wtedy jako rekiny pracy, on postanowił założyć własny biznes.
biznesu rozpoczniemy budowę własnych Choć początki nie były łatwe, to po kilku
przedsięwzięć. Jest to bzdura jakich mało, miesiącach jego biznes generował przycho-
ale życzę powodzenia. Im bardziej odkłada- dy większe niż dostałby na jakimkolwiek
my decyzję o otworzeniu własnego bizne- etacie. Po 10 latach rozwoju biznesu, jego
su, tym trudniej jest nam wyjść poza strefę firma generowała 100 tysięcy złotych przy-
komfortu i zrezygnować z pensji, służbowe- chodu miesięcznie. Wojtek jest właścicielem
go auta i karty multisportu. Bardzo prawdo- firmy. Może zatrudnić Roberta i wyjechać
podobne, że po drodze wez
miemy kredyt na wakacje.
hipoteczny na 40 lat.
00 tysięcy Roberta nigdy nie było jego,
oznajmy Roberta, który skończył bo nigdy nie budował swojego impe-
studia magisterskie na renomowa- 2rium, a 10 lat jego pracy przełożyło się
Pnej uczelni ekonomicznej. Roberta jedynie na doświadczenie, kontakty i pensję,
przez całe studia otaczały plakaty z hasła- która co miesiąc spływała na konto. Pracując
mi -  Przyjdz
do nas i spełnij swoje ma- na etacie, nie budujesz swojego imperium,
rzenia ,  Rozwijaj się w międzynarodowym nie tworzysz wartości, nie możesz czerpać
środowisku ,  Realizuj swoje pasje razem z tej wartości korzyści. Praca to krótkoter-
z nami . Chodził on na targi pracy i uczest- minowa strategia, dzięki której kupisz dom
niczył w szeregu imprez, w trakcie których na kredyt, auto, a nawet będziesz mógł za-
dowiedział się, jak fantastyczna jest praca gwarantować sobie życie na wysokim pozio-
w międzynarodowej, stabilnej organizacji. mie. Jednak gdy odejdziesz z pracy, zostajesz
Robert dostał się na program menedżerski, z niczym.
oddał korporacji wiele swojej energii, serca
oraz pasji. Po 10 latach pracy projekt, któ- o 30 latach rozwoju działalności, fir-
ry Robert budował od zera, generował dla ma Wojtka generuje miesięcznie 400
organizacji 200 tysięcy złotych przycho- Ptysięcy złotych przychodu, a jego syn
du miesięcznie. Robert postanowił odejść właśnie kończy studia i otrzymuje od ojca
z korporacji i gdy już nie był zatrudniony, najlepszy prezent świata - świetnie działają-
zadał sobie pytanie:  Gdzie jest moje 200 ty- cy biznes, który może rozwijać.
sięcy złotych przychodu? .
22 23
INWESTOR PO GODZINACH INWESTOR PO GODZINACH
STYCZEÅ„-LUTY 2015 STYCZEÅ„-LUTY 2015
Pięć miast, pięć
weekendowych
DOROTA SIERAKOWSKA
Czasem nie masz czasu lub pieniędzy na ZURYCH
dalekÄ… wyprawÄ™  lub po prostu nie wiesz,
możliwości
Spokojne miasto bankowców
kiedy dostaniesz urlop. W takich sytuacjach
spontaniczny weekendowy wypad do któregoś
Dla kogo?
z europejskich miast będzie ciekawym
Dla tych, którzy kochają porządek i spokój,
sposobem na oderwanie się od codzienności.
dla wielbicieli sztuki, dla fanów dobrej
czekolady, serów i białego wina.
Zwłaszcza, że w Europie jest w czym wybierać.
Poniżej przedstawiam 5 sprawdzonych miejsc
na weekendową podróż. Oczywiście to tylko Dwutygodniowe wczasy w Szwajcarii to Wiele godnych zwiedzania miejsc znajduje wielbiciele sztuki znajdą tu wiele atrakcji dla
wierzchołek góry lodowej, bo nasz kontynent spore obciążenie finansowe (zwłaszcza przy się jednak blisko siebie, więc decydując się na siebie.
daje nieprzebrane możliwości wyboru opcji na obecnym kursie franka), lecz weekend w Zu- nocleg blisko centrum, możemy zaoszczędzić
weekend. rychu jest już w zasięgu przeciętnego Pola- na miejskim transporcie. Lokalna kuchnia nie jest wysublimowana
ka. Do szwajcarskiego  miasta bankierów  dania bazują głównie na serze, ziemniakach
można dolecieć samolotem zaskakująco ta- Zurych to największe miasto Szwajcarii, i kiełbasach. Jednak dla tych, którzy prefe-
nio, a regularne linie lotnicze obsługują trasę jednak ma on spokojny i intymny charakter. rują coś lżejszego, jest alternatywa  Zurych
Warszawa-Zurych kilka razy dziennie. Centrum miasta to plÄ…tanina wÄ…skich uliczek, usiany jest nowoczesnymi knajpkami z jedze-
będących świadkami ciekawej  i bardzo ory- niem z całego świata. To także miejsce, gdzie
W samym Zurychu nie ma co jednak ma- ginalnej  historii tego miasta, nie tylko pod funkcjonuje Hiltl - najstarsza wegetariańska
FRANKFURT
rzyć o niskich cenach  ale trudno się temu kątem handlowym, lecz także politycznym restauracja na świecie, działająca nieprzerwa-
Europejski Nowy Jork dziwić, zważywszy na fakt, że jest to miasto (rządy kobiet). Zurych od setek lat przycią- nie od 1898 r. Nie zawiodą się tu wielbiciele
kojarzone z luksusem i dużymi pieniędzmi. ga także intelektualistów i artystów, dlatego dobrej czekolady i białego wina.
Dla kogo?
Dla ekonomistów i finansistów, dla tych,
którzy cenią nowoczesność i dynamikę; dla
wielbicieli samolotów.
Nie nazwałabym Frankfurtu nad Menem
szczególnie ładnym miastem  ale zdecydowa-
nie jest to miasto z charakterem. Jego wizytów-
kÄ… jest dzielnica finansowa, czyli tzw. Banken-
viertel. Jest ona usiana szklanymi wieżowcami,
które górują nad resztą relatywnie niskich za-
budowań.
Frankfurt spodoba siÄ™ przede wszystkim BUDAPESZT
finansistom. Prawdopodobnie każdy z nich ko-
Polskie ceny, południowy klimat
jarzy słynne rzez
by byka i niedz
wiedzia stojÄ…ce
przed budynkiem tamtejszej giełdy, z którymi
każdy turysta robi sobie zdjęcie. Jednak Frank-
Dla kogo?
furt w finansowym świecie słynie w szczególno-
Dla podróżujących z budżetem, dla
ści z innego budynku  siedziby Europejskiego
wielbicieli historii, a także dla miłośników
Banku Centralnego, przed którym znajduje się
basenów i saun.
wielki znak euro. EBC jest dostępny do zwie-
dzania, jednak miejsce trzeba zarezerwować so-
bie wcześniej. Według mnie warto  zobaczenie Architektura Budapesztu przypomina zachodnim brzegu Dunaju. Warto tam wy- w Europie: A
az
nia Széchenyi ego (Széchenyi
miejsc urzędowania członków ECB to ciekawe nieco tę z Wiednia, jednak z wyraz
nÄ… do- brać siÄ™ na malowniczo poÅ‚ożone Wzgórze FürdQ
). Bilet do Å‚az
ni obowiązuje cały dzień,
doświadczenie. mieszką stylu wschodniej Europy i południo- Zamkowe oraz na Górę Gellerta. W drugi więc można wybrać się tam rano i pozostać
wego słońca. Podobnie jak w przypadku po- dzień można z kolei wybrać się na prawy aż do wieczora.
Frankfurt to także miasto, w którym funk- zostałych wymienionych miast  dwa dni to brzeg Dunaju, a więc zwiedzić Peszt. W tej
cjonuje jedno z najbardziej ruchliwych lotnisk niewiele na gruntowne poznanie Budapesztu, części miasta znajduje się reprezentacyjna Niewątpliwym plusem Budapesztu jest to,
naszego kontynentu. Co ciekawe, można wy- ale w mojej opinii wystarczy, by poczuć kli- ulica Budapesztu  nafaszerowana zabytka- że o ile miasto to nie ustępuje pięknem po-
kupić sobie wycieczkÄ™ po lotnisku i zobaczyć mat miasta i zobaczyć najważniejsze zabytki. mi aleja Andrássyego. JeÅ›li jednak tradycyjne dobnym miejscom w Europie Zachodniej, to
z bliska, jak ono funkcjonuje. To interesujący zwiedzanie Was nie kręci, to możecie posta- ceny w nim są wschodnioeuropejskie. Week-
sposób na spędzenie czasu nie tylko dla miłoś- Pierwszy dzień można poświęcić na zwie- wić na leniwy relaks. W Budapeszcie znajdu- endowa wizyta w Budapeszcie nie zrujnuje
ników samolotów. dzanie Budy  części miasta ulokowanej na je się największy kompleks term i basenów więc budżetu polskiego turysty.
24 25
INWESTOR PO GODZINACH RECENZJE
STYCZEÅ„-LUTY 2015 STYCZEÅ„-LUTY 2015
O skutecznej sprzedaży
A. Bednarski  Mistrz sprzedaży , wydawnictwo Helion, Gliwice 2014
Istnieje powszechne przekonanie, że pra- nauczyć się być dobrym sprzedawcą, jeśli przyswoi się odpo-
ca sprzedawcy jest bardzo niewdzięczna. Coś wiednią wiedzę i jeśli popracuje się nad sobą.
w tym jest, ponieważ ludzie na ogół sprzedaw- W mojej opinii książka  Mistrz sprzedaży to świetny porad-
com nie ufają, z góry zakładając, że ci chcą im nik, którego przeczytanie polecam nie tylko zawodowym sprze-
coś wcisnąć. W rezultacie wielu sprzedawców dawcom. Autor krok po kroku prowadzi czytelnika przez proces
RZYM
nie osiąga w pracy pożądanych rezultatów sprzedaży, podkreślając najważniejsze elementy. W przejrzysty
i wciąż narzeka na swoje zarobki. Jednak ci, którzy są w tym fa- sposób wskazuje na czynności lub zachowania, które mogą wy-
Klasyka gatunku
chu dobrzy, zyskują wiele  nie tylko zarabiają oni dużo pienię- dawać się błahostkami, a w praktyce robią dużą różnicę. Bed-
dzy, lecz także tworzą interesującą sieć osobistych i biznesowych narski pokazuje, że praca sprzedawcy nie polega na wciskaniu
Dla kogo?
kontaktów. produktu na siłę  lecz jest to praca w dużej mierze bazująca
Dla wielbicieli starożytnej historii i włoskiej
Czym różnią się dobrzy sprzedawcy od tych słabych? Z pew- na psychologii oraz na świadomym odpowiadaniu na potrzeby
kultury; dla tych, którzy lubią wąskie uliczki,
nością duże znaczenie ma osobowość, lecz nie tylko. Można klienta. <
słońce i ogniste temperamenty.
Do wizyty w Rzymie chyba nikogo nie Oczywiście można nastawić się na zalicza- Oczywiście nie można zapominać o tym,
trzeba długo namawiać.  Wieczne Miasto to nie zabytków, ale nie ma szans, aby gruntow- że jadąc do Rzymu, możemy de facto zwiedzić
marka sama w sobie, która co rok przyciąga nie poznać Rzym w zaledwie dwa dni. Alter- dwa państwa. Enklawą na terytorium tego
miliony turystów. To miasto o bogatej histo- natywnym sposobem na spędzenie weekendu miasta jest Watykan  najmniejsze państwo
rii, w którym zabytki można znalez
ć niemal w tym mieście może być więc odpuszczenie świata, które samo w sobie jest materiałem na
na każdej ulicy. Liczne kościoły i bazyliki, sobie i po prostu spacer po klimatycznych osobną wycieczkę. Watykan to jedno wielkie
101 praktycznych przykładów
fontanny (w tym słynna Fontanna di Trevi), zaułkach. Rzym to miasto, w którym warto dzieło sztuki  na jego terytorium znajduje się
Na uliczkach Genewy.
Koloseum, Panteon, Schody Hiszpańskie, Za- pozwolić sobie na zgubienie się w wąskich m.in. Bazylika św. Piotra oraz Kaplica Syks-
A. Niemczyk, B.Sapała  Sprzedaż, zarządzanie i efektywność osobista w 101 praktycznych przykładach
, wydawnictwo
mek Świętego Anioła  to tylko niektóre wi- uliczkach  to dobry sposób na poznanie at- tyńska z freskami Michała Anioła.
Helion, Gliwice 2013
zytówki Rzymu. mosfery miasta i być może, na odkrycie w nim
ciekawych, mniej turystycznych miejsc.
Książka dwóch szkoleniowców, Andrzeja sytuacjach przydadzą się wnioski z danego rozdziału, póz
niej
Niemczyka i Bartłomieja Sapały, jest dokładnie zapewniają pewien teoretyczny wstęp, po czym opisują dokład-
tym, co sugeruje tytuł okładki. To uporządko- nie konkretny przykład z życia wzięty i prezentują wnioski, jakie
wany zbiór praktycznych porad dotyczących trzech dziedzin: można z niego wysnuć. Skupianie się przez autorów na konkret-
sprzedaży, zarządzania oraz efektywności osobistej. nej historii, nie zaś na ogólnej teorii, sprawia, że czytelnik może
Przejrzysty podział na trzy wymienione wyżej części pozwa- dany przykład w większym stopniu odnieść do własnego życia,
la czytelnikowi skupić się na przykładach, które w największym poszukać analogii do własnych działań  i tym samym, wykorzy-
stopniu go interesują. Książki nie trzeba czytać według określo- stać wnioski z książki w praktyce.
nej kolejności, każdy rozdział jest osobną historią, z której moż- Książka ta jest ciekawą propozycją zwłaszcza dla tych, którzy
na wysnuć jakieś wnioski. są relatywnie zabiegani. Mogą oni każdego dnia poświęcić zale-
Książka zawiera właśnie 101 przykładów, które mają za za- dwie parę minut na to, aby zapoznać się z jedną historią i wracać
danie zilustrować pewne zagadnienie w jak najbardziej przej- do książki w dogodnych dla siebie momentach. <
rzysty i praktyczny sposób. Autorzy piszą na początku w jakich
LONDYN
Miasto, które się nie nudzi
Dla kogo?
Oryginalna kulinarna podróż
Dla wielbicieli angielskiego akcentu,
różnorodności i kosmopolitycznej atmosfery.
A. Bourdain  Åšwiat od kuchni , wydawnictwo Carta Blanca, Warszawa 2011.
Anathony Bourdain to znana postać w ku- słynny szef kuchni sobie wyznacza. Gdziekolwiek jedzie, opisuje
Odkąd Polacy zaczęli masowo emigrować Budynki sprzed kilkuset lat, takie jak The To- Chociaż pogoda i architektura przypomi-
linarnym świecie  to słynny nowojorski szef nie tylko klasykę kuchni danego kraju, lecz także odkrywa miej-
na Wyspy, liczba połączeń lotniczych pomię- wer of London czy Westminster Abbey, przy- nają nam ciągle o  brytyjskości tego miejsca,
kuchni i podróżnik, znany z autorskiego tele- sca i smaki, które nie mają nic wspólnego z mainstreamem.
dzy różnymi miastami Polski a Londynem pominają o barwnej historii tego miasta. Spa- to dla mnie Londyn jest przede wszystkim
wizyjnego programu kulinarno-podróżniczego Hiszpania, Meksyk, Wietnam i Rosja to tylko niektóre kraje
znacząco się zwiększyła, a ich ceny zmalały. cer uliczkami Londynu z widokiem na jego jednym z najbardziej kosmopolitycznych
 Bez rezerwacji . Oglądałam ten program nieraz i to właśnie ten opisane przez Bourdaina w  Świecie od kuchni . Co ważne, autor
To daje ogromne możliwości w zakresie pla- symbole (Big Ben, Tower Bridge czy Pałac miast Europy. Jego ulicami przemykają ludzie
fakt sprawił, że sięgnęłam po książkę Bourdaina. nie skupia się tylko na kulinariach  dla niego jedzenie jest tylko
nowania krótkiego, nawet jednodniowego Buckingham) nigdy się nie nudzi, podobnie o różnych kolorach skóry, mówiący językami
Jego styl nie każdemu się podoba. Bourdain jest prostolinijny, pretekstem, aby opisać codzienne życie w danym rejonie świata.
wypadu do stolicy Wielkiej Brytanii. jak przechadzanie się po klimatycznych Brick całego świata  i nie są to tylko turyści. Lon-
szczery, a czasem wulgarny  nie boi się prezentować negatyw- Dzięki temu jego książka stanowi ciekawą lekturę dla wszystkich
Lane, Camden Town czy Notting Hill. dyn przyciąga zwłaszcza zdolnych finansistów
nych opinii i ma specyficzne poczucie humoru. Mi jednak ten podróżników  nie tylko tych, którzy interesują się kuchniami
Ogromna jest także liczba ciekawych z całej Europy  to przecież jedno z najważ-
styl bardzo dobrze współgra z podróżniczymi celami, jakie ten świata. <
miejsc, które w Londynie warto zobaczyć. niejszych centrów finansowych na świecie.
26 27
DOROTA SIERAKOWSKA
DOROTA SIERAKOWSKA
DOROTA SIERAKOWSKA
KRZYżÓWKA
Promocja dla czytelników
STYCZEÅ„-LUTY 2015
miesięcznika Trend
Zapraszamy do rozwiązania krzyżówki,
bazujÄ…cej na informacjach zawartych
Lista zwycięzców zostanie ogłoszona na stronie
w aktualnym numerze Trendu.
internetowej: www.gazetatrend.pl/konkurs
do dnia 12.03.2015 r.
Na zwycięzców czekają atrakcyjne nagrody!
Regulamin konkursu na stronie:
Prosimy o przesłanie hasła i jego krótkiego wyjaśnie-
nia (jedno zdanie) do dnia 20 marca 2014 r. www.gazetatrend.pl/konkurs
na adres: [e-mail]
1 Przekraczanie granic, pojęcie stosowane
1.
w psychologii, ale również naukach
ścisłych.
2.
2 Referencyjna stopa oprocentowania
kredytów, istotna dla kredytobiorców
3.
zadłużających się we frankach
szwajcarskich.
4.
3 Francuskie miasto, w którym wykłada
tegoroczny laureat Nagrody Banku
5.
Szwecji im. Alfreda Nobla.
6.
4 Prezes Europejskiego Banku Centralnego.
5 Siedziba Europejskiego Banku
Centralnego.
6 Agencja ratingowa, która 16 stycznia 2015
roku obniżyła rating Rosji do Baa3.
1
3 książki:
"Zawód: inwestor giełdowy"
"Obligacje i ich portfele"
"Podstawy rachunkowości - zbiór zadań"
3-miesięczny abonament do serwisu
stockwatch.pl o wartości 159 zł
2
2 książki:
"Inwestycje giełdowe - jak grać i wygrywać"
«ð «ð
25% rabatu
"Podstawy zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa"
2-miesięczny abonament do serwisu
stockwatch.pl o wartości 109 zł
Przeczytaj o tym, jak dochodzi siÄ™ do wielkiego bogactwa!
Książka  Wielcy inwestorzy to opowieści o ludziach, którzy dzięki udanym inwestycjom zdobyli
fortunę i przeszli do historii finansów i biznesu.
3
książka:
"Emerytura nie jest ci potrzebna"
 Wielcy inwestorzy to książka o założycielach bankowości inwestycyjnej, największych spekulantach
miesięczny abonament do serwisu
i inwestorach giełdowych oraz o najsłynniejszych przedsiębiorcach.
stockwatch.pl o wartości 59 zł
Przeczytaj o życiu tych niezwykłych ludzi!
Sponsorami nagród w konkursie są:
Więcej informacji na:
www.gazetatrend.pl/promocja-wielcy-inwestorzy
Patroni medialni:
28
MIEJSCE
MIEJSCE
MIEJSCE
45 zł
33,75 zł