Podręczny poradnik elektronika
p
e
Alfanumeryczne
wyświetlacze LCD
część I
Inteligentne wyświetlacze alfanumeryczne LCD są elementem coraz częściej spotyka-
nym w sprzęcie powszechnego użytku: od urządzeń gospodarstwa domowego, poprzez
systemy alarmowe, na medycznym sprzęcie profesjonalnym skończywszy. Dla wielu elektroników
amatorów, chcących wykorzystać te efektowne elementy we własnych konstrukcjach są one
często tylko marzeniem. W wielu przypadkach powodem takiego stanu rzeczy nie jest bynajmniej
ich cena, lecz brak wiedzy o praktycznych sposobach na zmuszenie tego elementu do wyświetla-
nia  tego co akurat w danej chwili chcemy...
W niniejszym artykule autor w przystępny sposób stara się zapoznać Czytelników z tymi elemen-
tami budzącymi często podziw i westchnienie niejednego początkującego konstruktora.
Chyba każdy z Was zgodzi się, że bez- wyświetlaczy LCD. Producenci prześci- Wyświetlacze LCD mają też swoje
powrotnie minęły czasy, kiedy to zdoby- gają się w parametrach technicznych, wady. Zakres temperatur użytkowania
cie popularnego układu ICL7106 wraz oraz wersjach, wyposażając wyświetla- jest znacznie węższy, niż w przypadku
z niezbędnym 3,5-cyfrowym wyświetla- cze w dodatkowe elementy podwyższa- wyświetlaczy LED. Bez odpowiedniego
czem LCD graniczyło z cudem. Sam pa- jące ich funkcjonalność: np. elektrolumi- podświetlenia, informacja na nich w złych
miętam czasy, kiedy to postanowiłem sa- nescencyjne podświetlanie. warunkach oświetleniowych jest prak-
modzielnie zbudować swój pierwszy Nie wpadając jednak w zbytni zachwyt tycznie nieczytelna. Wreszcie, ze wzglę-
multimetr, po pierwsze dlatego że moja nad możliwościami współczesnej tech- du na dość  kruchą swoją budowę, wy-
stara UM-ka znudziła mi się, drugim po- nologii warto przypomnieć sobie kilka świetlacze LCD są mało odporne na
wodem była ogromna chęć posiadania podstawowych, nadal obowiązujących wstrząsy i ewentualne uszkodzenia spo-
przyrządu, może nie o wysokich paramet- prawd: wodowane np. upadkiem z wysokości.
rach technicznych, lecz o nowoczesnym  po pierwsze: wyświetlacze LCD są naj- Nie umniejsza to jednak ich funkcjo-
prawdziwie  cyfrowym wyglądzie. bardziej ekonomicznymi, pod wzglę- nalności, bowiem w wielu zastosowa-
Z łezką w oku wspominam te chwile, kie- dem zużycia energii, elementami niach są one często niezastąpione.
dy po zdobyciu na giełdzie upragnionego wskaz
nikowymi, ma to szczególne od-
wyświetlacza, zresztą w wersji bez koń- zwierciedlenie w przenośnych przyrzą- Charakterystyka ogólna
cówek lutowniczych, rozebrałem na dach zasilanych bateryjnie, gdzie są Od pewnego czasu coraz częściej spo-
części pierwsze swój poczciwy kalkula- bezkonkurencyjne; tyka się w handlu i na różnych wyprzeda-
tor, aby pozyskać tzw.  przewodzące  po drugie: często nie zajmują więcej żach inteligentne wyświetlacze LCD po-
gumki , niezbędne do prawidłowego miejsca niż tradycyjne wyświetlacze trafiące oprócz pokazywania podstawo-
podłączenia elementu do płytki drukowa- siedmiosegmentowe LED wych cyfr z zakresu 0...9, wyświetlać pe-
nej. Jednak mój trud i długie kazanie ro-  po trzecie: koszt zakupu wielopozycyj- łen zestaw liter alfabetu łacińskiego, cyfr
dziców (na temat zdezelowanego kalkula- nego wyświetlacza LCD jest kilkukrot- oraz dodatkowych znaków tak interpunk-
tora) opłacało się, bowiem po kilku dni- nie niższy od takiego samego modułu cyjnych jak i semigraficznych. W więk-
t
ach mogłem wpatrywać się godzinami w wersji LED, nie mówiąc o wyświet- szości są to tzw. wyświetlacze tekstowe,
w pierwszy w moim domowym laborato- laczach zdolnych wyświetlać tekst. co odróżnia je od bliz
niaczych i podobnie
g
rium przyrząd z wymarzonym wyświetla- W przypadku tych ostatnich stosunek wyglądających, wyświetlaczy graficznych
czem LCD. ceny do ilości wyświetlanych znaków LCD. Te pierwsze charakteryzują się tym
To już historia, dziś na rynku elektro- jest nieporównywalnie niższy od po- że ich pole odczytowe składa się kilku-
nicznym aż roi się od różnorodnych, mo- dobnych konstrukcji opartych o matry- nastu do kilkudziesięciu jednakowych
nochromatycznych a nawet kolorowych ce LED. pól, złożonych z matryc punktów. Za po-
24 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/97
Podręczny poradnik elektronika
p
e
mocą każdej takiej matrycy (przeważnie: i oraz liczba znaków w 1 linii.
5 na 8 punktów) możliwe jest wyświetle- I tak jeżeli mówimy że wy-
nie dowolnego znaku, jak pokazano na świetlacz jest typu 2x16,
1
przykładzie z rysunku 1. Poszczególne oznacza to że może on wy-
matryce w wyświetlaczach tekstowych świetlić maksymalnie 2 linie
są oddzielone przerwą tak między sobą tekstu po 16 znaków w każ-
(w kolumnie) jak i w rzędzie, w przypadku dej. Na rynku spotykane są
wyświetlaczy składających się z kilku lini- także inne wersje, mające od
i. W praktyce w omawianych dalej w ar- 1 do 8-miu linii tekstu, w każ-
tykule modułach matryca znaku składa dej z nich może być wypisa-
się z 5 x 7 pól, natomiast  dolny , ósmy nych od 8-miu znaków aż do
rząd pięciu punktów jest wykorzystywa- 40-tu, co w prawdziwych
ny do wyświetlania generowanego auto-  gigantach tej klasy daje
matycznie znaku kursora. możliwość wyświetlenia sporej wielkości = 4 matryce po 35 punktów, każda mat-
Tak więc w informacji wyświetlonej na tekstu o 320 znakach. W praktyce jednak ryca ma 5 x 7 punktów), nie licząc elek-
displeju tekstowym wszystkie litery są fi- spotykane są ograniczone wersje pozwa- trody wspólnej, to zbyt dużo jak na moż-
zycznie oddzielone małą przerwą, dzięki lające na wyświetlenie połowy lub jednej liwości przeciętnego układu elektronicz-
której poszczególne znaki nie zlewają się czwartej tej ilości, co w większości zasto- nego. Dlatego producenci inteligentnych
ze sobą, tworząc w ten sposób czytelny sowań w zupełności wystarcza. tekstowych wyświetlaczy LCD musieli
tekst. Niestety przez tą właściwość nie Inną cecha, która odróżnia poszczegól- uprościć sterowanie takim elementem,
jest możliwe np. płynne (punkt po punk- ne modele wyświetlaczy tekstowych to tworząc nie tylko sam wyświetlacz LCD
cie) przesuwanie napisu, jak to ma miejs- sposób sterowania nimi. Zanim jednak (pole odczytowe) ale cały moduł
ce np. we wszystkim znanych reklamach o niej powiem chcę Ci coś uświadomić. sterujący. W skład takiego modułu wcho-
typu  płynące napisy . Taka możliwość Jak pewnie wiesz drogi Czytelniku, dzi zazwyczaj także specjalizowany układ
istnieje w graficznych wyświetlaczach w przypadku prostych wyświetlaczy np. scalony nazywany kontrolerem sterują-
LCD, ale to temat na zupełnie inny arty- 7-segmentowych LCD każdy z segmen- cym wyświetlacza. Układ taki montowa-
kuł. Jak się okazuje w praktyce, na typo- tów danej cyfry jest sterowany, (czyli ga- ny jest fizycznie technologią montażu po-
wych wyświetlaczach tekstowych możli- szony i zapalany) oddzielnie. Najczęściej wierzchniowego na cienkiej płytce dru-
wa jest w miarę czytelna realizacja prze- taki sposób sterowania wymusza wypro- kowanej, która jednocześnie stanowi
suwania tekstów informacyjnych, może wadzenie poszczególnych segmentów  podstawę , do której za pomocą meta-
w nieco mniej efektownej formie, lecz wszystkich cyfr na zewnątrz, co zwięk- lowej klamry przymocowane jest szklane
w czytelny, a zarazem efektowny spo- sza liczbę końcówek do np. 32 w przy- pole odczytowe. Często oprócz wspo-
sób. W końcu nie tylko o  bajery nam padku wyświetlacza 4 cyfry (4 x 7 seg- mnianego sterownika, na płytce znajdują
przecież chodzi, lecz o czystą funkcjonal- mentów = 28 + 4 kropki dziesiętne się dodatkowe układy, których zadaniem
ność zastosowanego elementu. = 32). A teraz popatrz na wyświetlacz jest przechowywanie znaków wpisanych
Istnieje wiele wersji tekstowych wy- tekstowy LCD, aby np. w taki sposób przez użytkownika. Całość stanowi bar-
świetlaczy LCD, główną cechą odróżnia- wyświetlić 4 znaki, wyświetlacz musiał- dzo zwartą konstrukcję, jak widać na fo-
jąca je od siebie jest liczba lini- by mieć aż ... 140 wyprowadzeń! (140 tografii na początku artykułu i co najcie-
kawsze mimo dość dużej złożoności, po-
biera zazwyczaj mniej niż 2 miliampery
prądu przy zasilaniu 5V!. Oczywiście cały
moduł jest zmontowany fabrycznie, to-
też nie trzeba przy nim dodatkowo
 dłubać , a nabyć go można w sklepach
ze specjalistycznymi artykułami elektro-
nicznymi, firmach wysyłkowych (np. og-
Å‚aszajÄ…cych siÄ™ w pismach AVT) lub na
giełdach elektronicznych, np. na war-
szawskim Wolumenie.
Tak więc zastosowany w module tek-
stowym LCD specjalizowany układ scalo-
ny jest jakby  pomostem pomiędzy
użytkownikiem a matrycą punktów wy-
świetlacza. Redukuje on liczbę potrzeb-
nych do sterowania końcówek, do kilku,
zazwyczaj do 11-tu, wprowadzajÄ…c za to
specjalny protokół (sposób) porozumie-
wania się całego modułu wyświetlacza
ze światem zewnętrznym.
Za pomocą tych kilku sygnałów możli-
we jest nie tylko wypisywanie tekstów
ale także wykonywanie najprzeróżniej-
szych operacji np.  czyszczenia wy-
świetlacza, przesuwania tekstu w lewo
lub prawo, pokazywania  kursora ,
Rys. 1. Pole odczytowe typowego wyświetlacza tekstowego i wersji graficznej LCD
wreszcie definiowania własnych znaków
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/97 25
Podręczny poradnik elektronika
p
e
użytkownika, co w przypadku naszego al- ków minus 16 znaków na HD44780 = 64 0...+5V, i drugi przypadek, kiedy to do
fabetu ma szczególne znaczenie. : 16 = 4 układy drajwerów). Przedstawio- prawidłowego wyświetlenia informacji
I tu powraca temat drugiej cechy jaka ny przykład widoczny jest także na zdję- potrzebne jest ujemne napięcie polaruzy-
odróżnia między sobą poszczególne wer- ciu, na którym widać odwrotną stronę jące wejście Vo zazwyczaj z zakresu -
sje inteligentnych wyświetlaczy LCD, modułu wyświetlacza, czyli płytkę druko- 5V...0V. Wtedy to niezbędne staje się za-
chodzi mianowicie o wspomniany spo- waną ze wspomnianymi układami steru- stosowanie przetwornicy odwracającej
sób sterowania czyli protokół transmisji jącymi. polaryzację napięcia. Oczywiście istnieją
między wyświetlaczem a światem ze- moduły nie wymagające
wnętrznym. ujemnego zasilania, jednak
Istnieje bowiem na rynku wielu produ- przy zakupie często nie-
centów takich modułów, a wśród nich kil- określonego typu warto
ka standardów określających  język poro- przewidzieć te pierwszą
zumiewania się wyświetlaczy. Najbar- możliwość. Z reguły modu-
dziej jednak rozpowszechnionym jest Å‚y w wersji z pojedynczym
standard opracowany przed laty przez ja- napięciem zasilającym są
pońską firmę Hitachi, a wdrożony w posta- droższe od wersji wymaga-
ci mikrosterownika o nazwie HD44780. jących podwójnego zasila-
Układ ten jest właśnie wspomnianym nia (+5V, -5V), tak że zdarza
 pomostem i fizycznie znajduje się na się że koszt modułu w tań-
każdym module z tego standardu. Skoro szej wersji plus koszt prze-
padło słowo  standard to znaczy że spo- twornicy jest mniejszy od
sób komunikacji wyświetlacza jest taki Jak dotąd opis modułu może wyda- ceny zakupu modułu z pojedynczym zasi-
sam niezależnie ile ma on znaków w lini- wać się nieco skomplikowany, nie należy laniem. Nie jest to jednak regułą w zależ-
i czy samych linii w polu odczytowym. się tym jednak przejmować. Z punktu wi- ności od z
ródła pochodzenia wyświetla-
Różne są tylko możliwości wyświetlania dzenia użytkownika do praktycznego za- cza. Regulacja kontrastu w praktyce jest
co do długości danego tekstu. stosowania wyświetlacza nie jest po- realizowana za pomocą pojedynczego po-
Jest to prawda, a jak realizuje się to trzebna znajomość jego struktury we- tencjometru montażowego umieszczo-
dokładnie w przypadku opisywanych mo- wnętrznej. nego poza modułem LCD w układzie ste-
dułów zapoznasz się za chwilę. Cały moduł porozumiewa się z otocze- rującym użytkownika. Spotykane są tez
2
Na rysunku 2 pokazano schemat bu- niem za pomocą widocznych na rysun- wersje modułów posiadające swój włas-
dowy typowego modułu wyświetlacza ku 2 jedenastu linii sterujących. Do tego ny  peerek przymocowany do płytki
drukowanej modułu tuż obok sterownika
HD44780.
Jeżeli taki element znajduje się w mo-
dule, oznacza to, że zewnętrzny poten-
cjometr nie jest potrzebny, oraz że koń-
cówka Vo nie jest wykorzystana przez
moduł i nie powinna być podłączana. Zda-
rzajÄ… siÄ™ jednak przypadki, kiedy pomimo
istnienia peerka na płytce modułu, nie-
zbędne jest dołączenia (zazwyczaj ujem-
nego) napięcia Vo polaryzującego pole
odczytowe LCD.
3
Na rysunku 3 pokazano praktyczny
sposób uniezależnienia się od
Rys. 2. Typowa budowa wewnętrzna modułu LCD
 kaprysów tekstowych wyświetlaczy
tekstowego opartego o wspomniany dochodzą także
kontroler HD44780. Zasadnicze pole od- dwa przewody za-
czytowe LCD jest sterowane za pomocÄ… silania VDD i VSS
trzech grup sygnałów. Dwie pierwsze ge- oraz jeden do re-
nerowane sÄ… przez sam kontroler, trzecia gulacji kontrastu
pochodzi od dodatkowych układów zna- Vo. O ile z reguły
jdujących się na płytce modułu zwanych moduły można za-
drajwerami. Jeden drajwer może obsłu- silać stabilizowa-
żyć maksymalnie do 16-tu matryc znako- nym napięciem
wych (16-tu znaków). Dlatego w zależ- +5V (VDD=5V,
ności od ilości wyświetlanych znaków VSS =GND), o tyle
w danym module drajwerów może być sprawa się nieco
więcej. Należy przy tym wspomnieć że komplikuje w przy-
sam kontroler HD44780 potrafi samo- padku napięcia Vo.
dzielnie obsłużyć 16 znaków. Dlatego np. Otóż istnieją dwa
dla wyświetlacza LCD 2x40 znaków na przypadki, kiedy to
płytce oprócz kontrolera HD44780 (pier- napięcie to leży
Rys. 3. Praktyczny sposób regulacji kontrastu wyświetlacza
wsze 16 znaków) znajdą się dodatkowe w zakresie napięć
poprzez przykładowy układ przetwornicy +5V / -5V
cztery układy drajwerów (2x40=80 zna- zasilających, czyli
26 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/97
Podręczny poradnik elektronika
p
e
LCD w przypadku niewiado-
mego z
ródła pochodzenia. Po- Starszy
0000 0010 0011 0100 0101 0110 0111 1010 1011 1100 1101 1110 1111
MÅ‚odszy
kazany schemat prostej prze-
CG
twornicy +5V / -5V składa się
RAM
0000 (1)
tylko z jednego niewielkiego
układu scalonego oraz 3 kon-
densatorów elektrolitycznych.
0001
Ponieważ sam scalak
ICL7660 jest dość tani i do-
datkowo umieszczony w obu-
0010
dowie DIP-8 nie powinien
sprawić dużego kłopotu kon-
struktorowi, którym jesteś
przecież Ty. Przetwornicę 0011
można zrealizować także in-
nym sposobem stosujÄ…c wy-
próbowane układy  pom-
0100
pujÄ…ce oparte zazwyczaj na
inwerterach CMOS np. serii
74HC04 lub podobnych. Przy-
0101
kładowy projekt takiego roz-
wiązania ukazał się w nume-
rze: 7/96 EdW na str. 43. Po-
0110
bór prądu z ujemnego z
ródła
zasilania w przypadku modu-
łów wyświetlaczy tekstowych
nie przekracza 1 mA, dzięki
0111
temu wymogi prÄ…dowe zasto-
sowanej przetwornicy sÄ… mi-
nimalne.
1000
Tyle jeżeli chodzi o sprawy
zasilania modułów. Na koniec
ogólnego przedstawienia mo-
1001
dułów informacja dotycząca
generowanych przez moduł
znaków. Otóż aby wyświetlić
1010
jakiÅ› znak np. literÄ™  K nie
trzeba  mówić modułowi,
które kropki na matrycy (5x7)
ma zapalić, wystarczy poin- 1011
formować go tylko o chęci
wyświetlenia akurat tego zna-
ku  litery. Jak zapewne
1100
wiesz wszystkie znaki alfabe-
tu łacińskiego , cyfry, oraz do-
datkowe znaki specjalne sÄ…
1101
ponumerowane i noszÄ… tzw.
kody (kody ASCII, czytaj:
aski), czyli każdemu znakowi
1110
odpowiada liczba, akurat
w tym przypadku z zakresu
0...255. Jak pewnie zauważy-
1111
Å‚eÅ› jest to liczba 8-bitowa
(28  1 = 255). StÄ…d nasuwa
Ci się zapewne słuszna myśl
Rys. 4. Zawartość generatora znaków CG ROM (matryca znaku 5×7)
że wyświetlacz potrafi poka-
zać 256 znaków, co w przy-
bliżeniu jest prawdą. Dlatego aby wy- RW, RS i E, aby upragniona literka poka- to wbudowana w strukturę sterownika
świetlić podaną w przykładzie literę, wy- zała się na wyświetlaczu. Prawda że HD44780 pamięć typu ROM z umiesz-
starczy podać na linie sygnałowe D0...D7 proste! Dokładny przepis na  te ciasto czonymi kombinacjami zgaszonych i za-
(tzw. linie danych) kombinacjÄ™  zer podam za chwilÄ™. Istotne jest abyÅ› wie- palonych  kropek w matrycy danego
i  jedynek odpowiadającą binarnie ko- dział że oprócz elementów wchodzących znaku. Dlatego podając tylko kod danej li-
dowi litery  K czyli liczbie 75 (dziesięt- w skład modułu a opisanych wcześniej, tery lub symbolu, wybierasz z CG ROM
nie) lub 01001011 (binarnie). Jeszcze na- wchodzi także tzw. generator znaków, konkretny układ matrycy odpowiadający
leży w odpowiedni sposób ustawić pozo- fachowo zwany  CG ROM (ang.  Cha- interesującej Cię literze, który następnie
stałe (widoczne na rysunku 2) sygnały racter Generator ROM ). Fizycznie jest służy jako wzorzec do wyświetlenia zna-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/97 27
Podręczny poradnik elektronika
p
e
ku na wyświetlaczu. Pojemność genera- nika jest przechowywana w dodatkowej czesnym wyświetleniem go. Otóż opera-
tora znaków CG ROM jest określona pamięci (także zawartej w strukturze cja wpisania znaku polega jedynie na
w danych technicznych przedstawionych HD44780) zwanej pamięcią generatora umieszczeniu go we wbudowanej
poniżej. Dodatkowo zwykle CG ROM za- znaków użytkownika w skrócie  CG w układ sterownika HD44780 tzw. pa-
wiera dwa zestawy znaków: jeden to RAM (ang. Character Generator RAM). mięci wyświetlania, w skrócie  DD
znaki w matrycy 5 x 7 punktów, drugi to CG RAM ze względu na określoną swoją RAM (ang.  Display Data RAM ). Nie-
znaki 5 x 10 punktów. W praktyce tych pojemność może pomieścić informację zależnie od rodzaju wyświetlacza, a w za-
drugich używa się rzadko, ze względu na maksymalnie o 8-miu znakach. O ile pa- sadzie od jego wielkości, czyli de facto
to że znane nam litery ze znanego Ci al- mięć CG ROM to pamięć typu ROM, czy- ilości znaków w wierszu i ilości linii, po-
fabetu łacińskiego i tak korzystają jedy- li po wyłączeniu zasilania modułu infor- jemność DD RAM jest zawsze taka sa-
nie z pierwszych 35 punktów (5x7). Do- macja pozostaje przechowana na stałe, ma i wynosi 80 znaków (80 bajtów). Dla-
datkowe 15 punktów jest wykorzystane o tyle zawartość pamięci CG RAM jest tego maksymalnie jednocześnie można
przez znaki o kodach z zakresu w takim przypadku tracona. Dlatego zapisać do modułu wyświetlacza 80 zna-
128...255, gdzie producent układu w układach wykorzystujących moduły kową informację. W przypadku wyświet-
HD44780 umieścił niektóre znaki i sym- tekstowe oraz dodatkowe definiowane lacza LCD 2x40 znaków całość będzie
bole ze swego ojczystego języka  praw- znaki użytkownika, należy przewidzieć oczywiście pokazana na displeju, jednak
dopodobnie japońskiego. możliwość każdorazowego, automatycz- w przypadku mniejszego pola odczyto-
Oczywiście wybór jednego z przed- nego wpisywania swoich znaków po włą- wego np. 2x16 znaków widoczna będzie
stawionych zestawów znaków (5x7 czy czeniu zasilania, lub w innym stosownym tylko pierwsza część wpisanego tekstu.
5x10) zależy od użytkownika, warto jed- do tego momencie. Obrazowo można by opisać zależność
nak wiedzieć że nie wszystkie moduły I choć z tabeli na rysunku 4 wydawać tego co znajduje się aktualnie w DD
pozwalają na wyświetlanie znaków by się mogło że można zdefiniować aż RAM a tego co jest wyświetlane, używa-
w matrycy 5x10 punktów, co zresztą 16 znaków (kody: 0...15), to w praktyce jąc określenia  okna wyświetlania . Sy-
5
w praktyce nie ma dla nas znaczenia, ze względu na rozmiar pamięci CG RAM, tuację tę obrazuje rysunek 5.
bowiem matryca 5x7 w zupełności wy-
starcza na czytelne pokazanie wszyst-
kich liter alfabetu w tym także polskich
znaków  ąęćłóśz
ż

ĆA
ÓŚy
Å», cyfr oraz
dodatkowych znaków interpunkcyj-
nych.
4
W tabeli z rysunku 4 pokazany jest ca-
ły zestaw matryc wzorcowych znaków
zawartych w CG ROM modułu. Sposób
 czytania tabeli jest bardzo prosty. Otóż
znaki ponumerowane sÄ… za pomocÄ…
dwóch półbajtów każdy. Starszy półbajt
określony jest przez numer kolumny
w której jest dany znak, podobnie młod-
szy określa wiersz. Po złożeniu półbajt
Rys. 5. Bufor znakowy DD RAM a rzeczywiście wyświetlany tekst
otrzymujemy kod znaku, czyli kombinacjÄ™
linii D7...D0 która powoduje wyświetle-
nie takiego znaku na wyświetlaczu. I tak kody wzięte parami: 0 z 8, 1 z 9, 2 z 10 Jak widać, aby wyświetlić niewidocz-
np. wez
my literę  m : kolumna:  0110 , itd. dają w efekcie na wyświetlaczu ten ną część tekstu, należałoby przesunąć
wiersz:  1101 , po złożeniu powstaje sam zdefiniowany znak. W efekcie moż- w lewo zawartość całej pamięci DD
kod: 01101101, czyli dziesiętnie 109, liwe jest zdefiniowanie tylko 8 znaków RAM, do pozycji która nas akurat intere-
a więc kod naszej literki  m . użytkownika. W przypadku polskich liter suje. W ten sposób można by pokazać
Pierwsze 16 znaków o kodach 0...15 załatwia to sprawę tylko dla połowy na- schowaną, a interesującą nas jego
jest pustych. Kody te są przeznaczone na szych rodzimych znaków, a co z dru- część. W praktyce do tego celu służą in-
znaki własne wymyślone przez użytkow- gą? Otóż w praktyce problem ten rozwią- strukcje przesuwania zawartości bufora
nika. Znaki takie sÄ… definiowane przez te- zuje siÄ™ poprzez definiowanie potrzebne- DD RAM w lewo lub prawo. Przy przesu-
go ostatniego programowo, poprzez od- go znaku lub kilku na bieżąco. Rzadko bo- nięciu np. lewo o 1 całego bufora,
powiednie ustawianie linii sterujących wiem zdarza się sytuacji aby jednocześ- wszystkie kody znaków, (niczym w bajto-
modułu (D0...D7, RW,RS, E). Sposób ge- nie na maksymalnie 80 znakowym wy- wym rejestrze przesuwnym) zostają
nerowania jest dość złożony dlatego zo- świetlaczu trzeba było wyświetlić więcej przesunięte o jeden adres w lewo. Znak
stanie omówiony w drugiej części artyku- niż 8 dodatkowych znaków specjalnych. który znajdował się na pierwszej pozycji
łu. Na razie warto wiedzieć, że użytkow- Dlatego jeżeli określony znak specjalny trafia na ostatnią, toteż żadna informacja
nik w procesie definiowania znaku musi jest potrzebny, wpisuje się go na miejs- nie zostaje w ten sposób tracona. Zawar-
poinformować sterownik modułu o uło- ce tego który akurat w danej informacji tość przy cyklicznym przesuwaniu krąży
żeniu wszystkich punktów w danej mat- jest zbędny  czyli nie występuje. jakby  w pętli .
rycy znaku. Nie wystarczy więc podać tyl- Na koniec wstępu jeszcze jedna istot- Sposób oraz opis instrukcji przesuwa-
ko kod znaku, trzeba punkt po punkcie (w na informacja. Otóż jak się za chwilę nia oraz wielu innych znajdzie się
praktyce wiersz po wierszu) podać kolej- przekonasz  wpisanie dowolnego zna- w drugiej części artykułu.
ność tych zapalonych i zgaszonych. Infor- ku do modułu celem jego wyświetlenia Ciąg dalszy w następnym numerze.
S
macja o tak utworzonym znaku użytkow- nie jest często równoznaczne z jedno- Sławomir Surowiński
28 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/97