Komunikacja
proces przekazywania (wymiany) informacji między jej uczestnikami.


Język
ukształtowany społecznie system budowania wypowiedzi, używany w procesie komunikacji interpersonalnej. Na język składają się
dwa elementy:

Otwarty zbiór znaków, zbudowanych z fonemów:
morfemów
wyrazów
stałych zwrotów i wyrażeń

Reguły łączenia i tworzenia znaków:
fonologia
morfologia
składnia


System językowy
język jako system czyli uporządkowany wewnętrznie i posiadający określoną strukturę układ elementów; innymi słowy
jest to język pojmowany jako zbiór elementów i zbiór relacji (zależności), które zachodzą między tymi elementami.
Na systemowość języka w sposób wyraźny pierwszy zwrócił uwagę językoznawca Ferdinand de Saussure (zobacz: strukturalizm
(językoznawstwo)), który definiował język jako system znaków służących do porozumiewania się między sobą członków danej
społeczności. Na tej podstawie naukę o języku traktował jako część semiotyki.



kompetencja językowa, w gramatyce generatywnej znajomość języka charakteryzująca jego użytkowników; pozwala rozumieć,
wypowiadać i odróżniać zdania gramatycznie poprawne od niegramatycznych, a także rozpoznawać ich wieloznaczność.



Kompetencja komunikacyjna
jednostkowa umiejętność używania języka odpowiednio do odbiorcy oraz do okoliczności towarzyszących
procesowi komunikacji. Kompetencja ta oznacza więc umiejętność stosowania reguł gramatycznych, konstruowania wypowiedzi
poprawnych i adekwatnych do danej sytuacji. Podstawową jednostką kompetencji komunikacyjnej jest wypowiedź.

Pojęcie to, zaproponowane przez Della Hymesa w latach 60., zadomowiło się na gruncie pragmatyki językoznawczej, psycholingwistyki,
socjolingwistyki i psychologii społecznej.

W latach 80. M. Canale i M. Swain wyodrębnili z kompetencji komunikacyjnej cztery główne komponenty:

gramatyczny: umiejętność posługiwania się elementami leksykalnymi i regułami gramatycznymi,
socjolingwistyczny: umiejętność tworzenia wypowiedzi odpowiednio do różnych kontekstów społecznych,
strategiczny: właściwe stosowanie strategii komunikacyjnych[1],
dyskursywny: umiejętność łączenia zdań zgodnie z regułami dyskursu.




Kompetencje kulturowe
zespół nabytych cech, zdolności umożliwiających swobodne uczestnictwo w kulturze zgodne z normami,
wartościami, jest to zdolność do rozpoznawania, uczenia się, zmiany treści kultury. Dzięki określonym kompetencjom można treści kultury
przekazywać następnym pokoleniom, wzbogacać kapitał kulturowy o nowe wartości, wzory. Są one niezbędne do pełnego uczestniczenia
w społeczeństwie.



Schemat komunikacji znakowej wg Romana Jakobsona:
kontekst
komunikat
nadawca

odbiorca
kontakt
kod
Każdemu ze składników aktu komunikacji odpowiada jakaś
funkcja
znaku
językowego (przy czym znaki często
jeśli nie zazwyczaj
występują w
kilku funkcjach naraz).




Komunikacja niewerbalna
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

Mowa ciała, język ciała, komunikacja niewerbalna - zespół niewerbalnych komunikatów nadawanych i odbieranych przez ludzi na
wszystkich niewerbalnych kanałach jednocześnie. Informują one o podstawowych stanach emocjonalnych, intencjach, oczekiwaniach
wobec rozmówcy, pozycji społecznej, pochodzeniu, wykształceniu, samoocenie, cechach temperamentu itd. Komunikaty te nadawane są
i odbierane najczęściej na poziomie nieświadomym, jednak mogą być również nadawane i odbierane świadomie (tak jak większość
gestów - emblematów czy wiele wyrazów mimicznych). Komunikacja niewerbalna może odgrywać równie istotną (lub nawet większą)
rolę, co komunikacja werbalna[1].

Kiedy mówimy, że mamy "przeczucie" lub "niejasne odczucie", iż ktoś skłamał, tak naprawdę mamy na myśli, że mowa ciała nie idzie w
parze ze słowami.

Istnieją co najmniej dwa źródła zróżnicowania przekazów niewerbalnych - normy kulturowe i indywidualne doświadczenia człowieka.
Generalnie kobiety są lepszymi od mężczyzn nadawcami i odbiorcami komunikatów niewerbalnych. Oceniane są więc jako bardziej
wewnętrznie zgodne, bezpośrednie i ekspresyjne w porozumiewaniu się. Kiedy porównywano trafność interpretacji zachowań
niewerbalnych obcych kobiet i mężczyzn, kobiety wykazywały znaczącą przewagę zwłaszcza przy odczytywaniu negatywnych
komunikatów mężczyzn. Różnica w dokładności odczytywania komunikatów pozytywnych nie była taka duża. Ciekawe jest również to, że
małżonki trafniej interpretują sygnały przekazywane im przez obcych mężczyzn niż niewerbalne komunikaty swoich mężów. Być może jest
to związane z większą "uprzejmością" kobiet - gdy np. rozmówca chce coś ukryć, kobiety częściej "dają się nabrać", to znaczy okazują,
że wierzą tej osobie, choć spostrzegają niespójność komunikatów. Dokładność nadawania i umiejętność odbioru komunikatów
niewerbalnych ma wpływ na zadowolenie z małżeństwa.




Komunikacja werbalna
komunikacja z użyciem języka naturalnego, czyli mowy jako środka komunikacji. Jest to podstawowy sposób
komunikacji międzyludzkiej. W szczątkowej postaci komunikacja werbalna występuje także u zwierząt, np. u szympansów, które rozwinęły
w niektórych przypadkach także zdolność posługiwania się metaforą[potrzebne źródło]. Aby komunikacja werbalna mogła mieć miejsce,
muszą istnieć osoby: mówiąca i słuchająca. Posługują się one kodem (językiem), który musi być znany obu osobom.

W komunikacji werbalnej dużą rolę odgrywają takie czynniki, jak:

akcent i modulowanie wypowiadanych kwestii, co często ma większy wpływ na partnera interakcji niż treść wypowiedzi;
stopień płynności mowy;
zawartość (treść) wypowiedzi
w tym przypadku zasób leksykalny ma związek z kompetencjami kulturowymi jednostki
np. osoby o
mniejszych kompetencjach kulturowych rzadziej posługują się językiem literackim, a częściej gwarą środowiskową lub regionalną;
iloczas (zmniejszanie lub wydłużanie czasu wypowiadanego słowa).

Komunikacji werbalnej najczęściej towarzyszy komunikacja niewerbalna. W trakcie rozmowy przekazywanym treściom towarzyszą gesty
oraz mimika, które w przyjętym kodzie językowym w danej kulturze potwierdzają komunikaty zwerbalizowane






Omówienie poziomów komunikowania.

komunikowanie intrapersonalne - proces biologiczny i psychiczny, jest to odbieranie i reakcja centralnego układu nerwowego na
bodźce płynące z ogranizmu.

Komunikowanie interpersonalne - najniższy poziom komunikowania społecznego. Zazwyczaj odbywa się "twarzą w twarz".

Komunikowanie grupowe - komunikowanie w małych grupach takich jak rodzina, grupa pracownicza, grupa towrzyszka przyjaciół.

Komunikowanie międzygrupowe - komunikowanie odnosi się do do dużych liczebnie grup, w których nie wszyscy członkowie mają
osobiste, bezpośrednie styczności. Najcześciej są to wspólnoty lokalne, stowarzyszenia czy ziązki.

Komunikowanie organizacyjne/instytucjonalne - komunikowanie jest sformalizowane, włądza i kontrola jasno zdefiniowane, role
nadawcy i odbiorcy jednoznacznie określone.

Komuniokowanie masowe - najszerszy proces komunikowania, odnosi się do komunikowania za pośrednictwem mediów szeroko
rozumianych. w transmisji i wymianie info uczestniczy największa liczba ludzi. Zabiera także najwięcej czasu.






Akt mowy (z łac. actus
czyn)
wypowiedzenie skierowane przez nadawcę do odbiorcy, którego celem jest przekazanie komunikatu za
pomocą systemu znaków językowych.

Akt mowy dzieli się na dwie fazy: mówienie
faza podstawowa i zrozumienie słów osoby mówiącej
faza wykonana jest przez odbiorcę.
Akty mowy zaczął badać brytyjski językoznawca i filozof języka John Langshaw Austin (fundamentalna praca pt. How to Do Things with
Words, 1962 r.) - wśród zdań języka naturalnego wyodrębnił on takie, których nie da się ocenić pod względem prawdziwości, a jedynie
skuteczności (fortunności). Są to tak zwane performatywy (teoria performatywów). Ten prosty podział zastąpił następnie Austin bardziej
rozwiniętą klasyfikacją - wyodrębnił trzy potencjalne aspekty aktów mowy:

lokucyjny (tworzenie i artykułowanie wypowiedzi),
illokucyjny (intencjonalność wypowiedzi), obecny np. w obietnicach, ostrzeżeniach, prośbach,
perlokucyjny (dodatkowe, wtórne oddziaływanie na odbiorcę), obecny wtedy, gdy wypowiedź wywołuje u odbiorcy jakiś efekt
(reakcja emocjonalna, wykonanie pewnej czynności).

Teoria aktów mowy opiera się na spostrzeżeniu, iż przy pomocy języka można nie tylko przekazywać informacje, ale i tworzyć fakty
społeczne. W szczególności istnieje kategoria wypowiedzi, które nie opisują w ogóle świata, ale tworzą go i w związku z tym nie mogą
podlegać ocenie prawdziwościowej klasycznej logiki. Dotyczy to na przykład deklaracji w rodzaju "Uznaję zebranie za zamknięte". Teoria
ta stawia sobie za cel wszechstronną analizę aktów mowy oraz ich typologię. Klasyfikację aktów mowy, zawężając pojęcie do tzw.
"genrów mowy", przeprowadziła Anna Wierzbicka.

John Searle, uczeń J. L. Austina, wyróżnił (w swym Speech Acts: An essay in the philosophy of language, 1969):

akty bezpośrednie - intencja mówiącego odczytywana jest niezależnie od sytuacji, np. Podaj mi szklankę wody.
akty pośrednie
tekst aktu należy odczytywać kontekstowo, w różnych sytuacjach tekst może mieć różne znaczenie, np.
okrzyk Och! może być w zależności od związanych z jego wypowiedzeniem okoliczności związany z radością, bólem lub strachem.

Badaniem problemu właściwego rozumienia aktów pośrednich, jak również tekstów, których nie należy odczytywać wprost (aluzje, ironia),
zajmuje się lingwistyka tekstu.

Według Searleła można wyróżnić pięć typów aktów mowy:

asercje
ich celem jest przedstawienie sądów, np. wątpienie, podziw, przeczenie itp.

Przykłady: Nie sądzę, abyś tak wiele zarabiał. Bardzo mi się podoba to mieszkanie.

akty dyrektywne
ich celem jest wywarcie nacisku na odbiorcę i wpłynięcie na jego zachowanie, np. rozkazy, prośby, pytania.

Przykłady: Natychmiast przyjdź do domu! Proszę Państwa o zapięcie pasów.

akty komisywne
ich celem jest podjęcie działania albo zobowiązanie, np. obietnice.

Przykłady: Będę codziennie zmywać naczynia. Obiecuję więcej nie krzyczeć.

akty ekspresywne
ich celem jest wyrażenie własnych stanów emocjonalnych, postaw np. gratulacje, kondolencje.

Przykłady: Och, tak bardzo mi przykro. To cudownie!

akty deklaratywne
ich celem jest stworzenie nowego stanu rzeczy.

Przykłady: Nadaję ci imię Tomasz.

Rozwinięciem teorii aktów mowy jest teoria implikatur konwersacyjnych Paula Grice'a.




komunikowanie perswazyjne (cel, typy perswazji, kampania perswazyjna)



Perswazyjne - operuje perswazją jako podstawową techniką wpływania, nakłaniania, namawiania, zachęcania, tłumaczenia, łagodzenia,
oczarowania itp. Obiektem są ludzie, przedmiotem - idee, wartości oraz wszystko co można wartościować na płaszczyźnie intelektualnej,
moralnej i emocjonalnej.

Celem perswazji jest modyfikacja postaw i wpływanie na zachowania. Jest to proces celowy, w którym nadawca ma określone intencje:
zmiana istniejących postaw, wzmocnienie postaw, uformowanie nowej, nie istniejącej dotychczas.
Zasady:

Sprecyzowanie celów - sprecyzowanie celów działania i wskazanie konkretnych efektów w postaci reakcji odbiorcy, jakie się chce
uzyskać.

Stosowanie logicznej argumentacji - zastosowanie racjonalnych, dobrze umotywowanych argumentów; wyszukanie dowodów i
odwoływanie się do nich w celu poparcia racji nadawcy.

Rozpoznanie istniejących systemów postaw i wzorów zachowań odbiorcy - przygotowanie materiału perswazyjnego w oparciu o
znajomość istniejących postaw i zachowań odbiorcy.

Posługiwanie się językiem motywującym do działania - jasne określenie emocji odbiorcy, na które się chce oddziaływać.

Budowanie i rozwijanie wiarygodności - w oparciu o mówienie prawdy, traktowanie informacji z dystansem, odpieranie ataków
przeciwników nad nadawcę.

Prezentacja komunikatu w przekonujący sposób - prezentowanie komunikatu przez nadawcę w atrakcyjny sposób.

Obalanie przeciwnych argumentów - obalanie dowodów strony przeciwnej poprzec ocenę dowodów i przyczyn.





Modele komunikacji na kartkach (ksero)




komunikowanie niewerbalne - napisze Ci : kod prozodyczny, kod kinezyczny, samoprezentacja, dotyk, kod proksemiczny, chronemika i
elementy otoczenia, 4 typt wzorców osobowych, komunikowanie w piśmie: alfabet łaciński, braille'a, morsa, język migowy, język
esperanto Esperanto (pierwotnie Lingvo Internacia
"język międzynarodowy")
najbardziej rozpowszechniony na świecie
międzynarodowy język pomocniczy[1]. Jego nazwa pochodzi od pseudonimu "Dr. Esperanto", pod którym żydowski lekarz Ludwik
Zamenhof




Face-to-face (w skrócie f2f) - z ang. twarzą w twarz (fr. tete-a-tete), termin charakteryzujący bezpośredni kontakt występujący
między jednostkami głównie w obrębie małych grup społecznych. Jego głównymi cechami są: możliwość bezpośredniej rozmowy a także
jednoczesnego odbioru przekazu werbalnego i niewerbalnego rozmówcy[1]. Przeciwieństwem relacji typu face-to-face są kontakty za
pośrednictwem róznego rodzaju urzadzeń technicznych lub za pośrednictwem innych osób. Face-to-face jako koncepcja filozoficzna
została wprowadzona przez francuskiego filozofa Emmanuela Levinasa.



o perswazji i wymienić typy (przekonująca, nakłaniająca i pobudzająca), ------------ zeszyt



elementy procesu komunikacji, nadawca i odbiorca w komunikowaniu




Grice wypracował m.in. zasady kooperacji uczestników konwersacji, w tym cztery szczegółowe reguły konwersacyjne, a także stworzył
teorię implikatur.
Reguła konwersacyjna
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

W teorii implikatur konwersacyjnych Paula Grice'a reguły konwersacyjne (nazywane też maksymami konwersacyjnymi lub zasadami
konwersacyjnymi) to zbiór praw regulujących komunikację językową. Ostentacyjne naruszenie przez nadawcę reguły konwersacyjnej
może być albo świadectwem nieporozumienia (np. tego, że jeden z uczestników komunikacji nie słyszy czy nie rozumie drugiego albo że
jest z jakichś powodów niezdolny do komunikacji językowej, np. chory psychicznie), albo też sygnałem wystąpienia (o ile nic nie wskazuje
na to, że nadawca nie przestrzega Zasady Współpracy) implikatury konwersacyjnej.

Podstawowym założeniem teorii implikatur konwersacyjnych jest to, że komunikacja jest zachowaniem celowym. Dlatego pierwsza,
najogólniejsza reguła Grice'a (zwana Zasadą Współpracy), z której da się wyprowadzić wszystkie pozostałe, brzmi:

Uczyń swój udział konwersacyjny w przewidzianym dla niego momencie takim, jakiego wymaga zaakceptowany cel lub kierunek rozmowy,
w którą jesteś zaangażowany. (Grice 1977)

Tej maksymie towarzyszą dodatkowo cztery reguły szczegółowe (oraz ich dalsze podreguły):

Maksyma ilości (informować w ilości stosownej do celu konwersacji)
Maksyma jakości (podawać informacje prawdziwe; "nie mów tego, o czym sądzisz, że nie jest prawdą")
Maksyma odniesienia (mówić na temat; "bądź relewantny")
Maksyma sposobu (mówić jasno i zrozumiale; "unikaj wieloznaczności, wypowiadaj się zwięźle")

Inni autorzy rozwinęli teorię Grice'a i proponowali dłuższe listy reguł, dodając do wyżej wymienionych np. maksymę grzeczności czy
maksymę informatywności.