NARZDZIA KOMPLEKSOWEGO ZARZDZANIA JAKOŚCI Małgorzata Jakubowska Przedmiot: Analityka i kontrola jakości Instrumenty zarządzania jakością Zasady zarządzania jakością - określają stosunek przedsiębiorstwa i jego pracowników do ogólnie rozumianych problemów jakości, oddziaływanie na jakość jest długotrwałe, określa strategię rozwoju przedsiębiorstwa. Przykłady zasad zarz. jakością: zasady Deminga, zasady ciągłego doskonalenia procesów , zasada zera defektów , zasada pracy zespołowej. Instrumenty zarządzania jakością Zasady zarządzania jakością: wykraczają poza ramy przedsiębiorstwa są wykorzystywane na wszystkich etapach w cyklu istnienia wyrobu nie dostarczają wprost narzędzi i metod działania, sprawiają jednak, że każde pojedyncze działanie jest właściwie umotywowane i ukierunkowane mogą przyjąć charakter zbioru wskazówek dotyczących kształtowania stosunków w przedsiębiorstwie jak i definiować konkretne działania rezultaty stosowania zasad są trudne do oceny bieżącej Instrumenty zarządzania jakością Metody zarządzania jakością - charakteryzują się planowym, powtarzalnym i opartym na naukowych podstawach sposobem postępowania przy realizacji zadań związanych z zarządzaniem jakością, oddziaływanie na jakość jest średnioterminowe, pozwala kształtować jakość projektową i jakość wykonania. Przykłady metod zarz. jakością: QFD (ang. Quality Function Deployment) rozwinięcie funkcji jakości analiza wartości FMEA analiza przyczyn i skutków wad wyrobu / konstrukcji FMEA analiza przyczyn i skutków wad procesu. Instrumenty zarządzania jakością Metody zarządzania jakością: metody sąściśle ukierunkowane na konkretne etapy cyklu istnienia wyrobu możliwe jest grupowanie metod według określonego kryterium np. miejsce wykorzystywania dzieli metody w zarządzaniu jakością na metody projektowania i metody sterowania jakością opierają się na ogólnie przyjętych algorytmach postępowania są odzwierciedleniem stosowania się do odpowiednich zasad zarządzania Instrumenty zarządzania jakością Stosując zasady zarządzania jakością wiadomo, że decyzje należy podejmować na podstawie faktów. To znaczy na podstawie danych opisujących fakty z przeszłości oraz terazniejszości a także na podstawie prognoz w oparciu o te fakty tworzonych. Narzędzia zarządzania jakością - służą do zbierania i przetwarzania danych związanych z różnymi aspektami zarządzania jakością, oddziaływanie na jakość jest krótkoterminowe. Narzędzia zarządzania jakością Narzędzia tradycyjne Zbieranie danych: Analiza danych: arkusz kontrolny schemat blokowy karta kontrolna diagram Ishikawy histogram wykres Pareto wykres korelacji Grupa tzw. nowych narzędzi: diagram pokrewieństwa, diagram relacji, diagram systematyki, diagram macierzowy, plan działania, diagram strzałkowy. Narzędzia zarządzania jakością Klasyczne narzędzia zarządzania jakością obejmują w większości metody ilościowe (poza diagramem Ishikawy - przyczynowo-skutkowym i schematem blokowym). Narzędzia te opierają się na prostym aparacie matematycznym (metody ilościowe) z zastosowaniem podstaw statystyki matematycznej. Pozwalają przedstawić zależności pomiędzy różnymi czynnikami procesu produkcyjnego i usługowego, w postaci umożliwiającej ich skuteczne wykorzystanie. Mogą być stosowane samodzielnie lub łączone ze sobą, a także z bardziej zaawansowanymi metodami zarządzania jakością. Narzędzia zarządzania jakością służą do zbierania i przetwarzania danych efektywne wykorzystywanie wymaga połączenia z metodami, dla których narzędzia przetwarzają dane wyniki stosowania widoczne są prawie natychmiast ich cechą jest bierność są wykorzystywane na wszystkich etapach cyklu istnienia wyrobu. rozróżnienie pomiędzy metodą i narzędziem jest bardzo słabo określone. Arkusz kontrolny (ang. checksheet) arkusz kontrolny inne nazwy, m.in.: lista kontrolna, lista zbiorcza, lista wad, arkusz kreskowy służy do zbierania i zapisywania danych, które stanowią podstawę do dokonywania analiz jest więc sposobem gromadzenia informacji często wykorzystywanym w procesie doskonalenia jakości umożliwia on: - identyfikację struktury informacji, - stratyfikację danych, - wizualizacje częstości występowania zebranych rodzajów danych. Arkusz kontrolny Cechy charakterystyczne: możliwość zastosowania we wszystkich obszarach organizacji (księgowość, produkcja, marketing, finanse) w procesie poprawy jakości krótki czas przygotowania niski koszt zastosowania wysoka efektywność duża elastyczność. Arkusz kontrolny - przykład Rodzaj styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec Suma wady silnik IIII I II 7 wyciek II II IIII I I II 12 oleju układ III II III I I 10 sterowania narzędzie IIII III IIII III II IIII 22 zła obsługa III II IIII I I II III 16 pasek II I III IIII I I 12 klinowy Suma 14 11 20 12 8 14 79 Przyczyny awarii maszyn Arkusz pytań kontrolnych - przykład 1.Sprawdz części ważne ze 3. Sprawdz, uzupełnij względów bezpieczeństwa Płyn hamulcowy ( ) Światła ( ) Woda w akumulatorze ( ) Głębokość bieżnika opon ( ) Płyn chłodzący ( ) Układ kierowniczy ( ) Płyn do wycieraczek ( ) Hamulce ( ) Zabezpieczenie przed mrozem ( ) 2. Wyczyść samochód Paliwo ( ) Wnętrze ( ) Ciśnienie w oponach ( ) Szyba przednia ( ) Mapy ( ) Światła ( ) Przygotowanie samochodu Schemat blokowy (ang. flowchart) wywodzi się z informatyki, gdzie został zastosowany do tworzenia algorytmów programów komputerowych ma również zastosowanie w teorii procesów, inżynierii jakości. Schemat blokowy to graficzne przedstawienie sekwencji operacji składających się na proces oraz relacji pomiędzy nimi. Poszczególne kroki procesu przedstawiane są w postaci symboli, zaś przebieg procesu przy pomocy strzałek. Schemat blokowy (ang. flowchart) Schematy blokowe w kontroli jakości są używane do: prezentacji związków między elementami składowymi systemu zapewnienia jakości przedstawienia procesów, ciągów technologicznych i organizacyjnych (np. obieg dokumentów) w przedsiębiorstwach przedstawienie działań wyróżnionych w procesie, z zachowaniem zasad: logiczności uporządkowania wystarczalności opisu czytelności. przedstawienia procesów, które funkcjonują aktualnie, projektowanych lub do przedstawienia jak powininny funkcjonować idealnie. Schemat blokowy - zadania pomaga wykryć czy poszczególne kroki procesu przebiegają w logicznej kolejności pozwala na zidentyfikowanie problemów i słabych punktów w stosowanym procesie daje możliwość ustalenia i wytypowania punktów wymagających poprawy umożliwia odnalezienie punktów, pomiędzy którymi istnieje błędna komunikacja w przypadku wystąpienia problemów daje możliwość analizy jak bardzo aktualne działania różnią się od założonych pozwala lepiej zrozumieć przebieg procesów a lepsze zrozumienie jest krokiem wstępnym do poprawy. Schemat blokowy Schemat blokowy operuje językiem graficznym, w którym można wyrazić: wejście i wyjście do/z procesu (początek i koniec) kolejność czynności / działań równoczesność (równoległość) działań alternatywne omijanie niektórych działań, w zależności od decyzji występowanie zapasów / surowców wyrobów gotowych produkcji w toku kierunek przepływu materiałowego kierunek przepływu informacyjnego. Schemat blokowy konwencja zapisu graficznego Schemat blokowy - przykłady Przykłady procesów: otrzymywanie zlecenia i wprowadzanie danych do komputera wytwarzanie tabletek z suchego proszku tankowanie samochodu Przykłady operacji: odebranie telefonu wypełnienie formularza drukowanie raportu zmieszanie dwóch składników tabletki. Schemat blokowy - przykład Schemat blokowy tworzenie zespołowe Schemat blokowy wyjaśnia sytuację, poszerza wiedzę oraz zrozumienie procesu. Jest najbardziej użyteczny, gdy stosuje go grupa lub zespół ludzi, gdyż: rozwija wspólne rozumienie zadania łączy wiedzę wielu specjalistów (o ile członkowie zespołu są dobrze dobrani) pozwala wypracować wspólne podejście do rozwiązywanego problemu tworzony jest progresywnie, po przedyskutowanie kolejnych kroków dodawane są kolejne operacje. Schemat blokowy typy przepływów Główne typy przepływów wprowadzane na schematach: materiały - zapis czynności przetwarzania, kontrolowania, transportu i magazynowania (także w pracach biurowych) np. rysunki montażowe, schematy montażowe, karty operacji, karty przepływów zasoby ludzkie - zapis czynności pracowników lub klientów wyposażenie - zapis wykorzystania maszyn i narzędzi informacja - zapis zbierania, przetwarzania i przekazywania informacji (obieg dokumentów), a także opis procesu podejmowania decyzji. Efektywne konstruowanie schematu blokowego nazwanie procesu najlepiej za pomocą jednego zdania określenie granic procesu, czyli sytuacji początkowej i końcowej lub operacji inicjującej i kończącej określenie poszczególnych operacji w procesie narysowanie schematu wprowadzenie opisu poszczególnych elementów połączenie elementów graficznych wprowadzenie komentarzy. Efektywne konstruowanie schematu blokowego dodatkowe uwagi zaleca się stworzenie najpierw całego schematu a dopiero potem uzupełnianie szczegółów schemat powinien mieć pewien wyrazny główny wątek, szczegóły można uzupełnić w dodatkowych schematach w przypadku wystąpienia alternatywnych przebiegów w pierwszej kolejności opisujemy alternatywę najistotniejszą należy wprowadzić pewną liczbę komentarzy zazwyczaj konieczne jest określenie czasu potrzebnego na każdą operację projekt schematu blokowego należy przedyskutować z osobami zaangażowanymi w przebieg procesu po szczegółowej analizie schematu należy wyeliminować zbędne kroki. Aplikacje do tworzenia schematów blokowych Podsumowanie Schemat blokowy: jest prostym a jednocześnie efektywnym narzędziem poznania procesu przebudowy procesu zidentyfikowania problemu (brak logiki działań, dublowanie czynności) znalazł zastosowanie do graficznej prezentacji przebiegu procesów i procedur zgodnie z normami serii ISO 9000. W ogólności schemat blokowy opisujący proces ma udzielić odpowiedzi na pytania jaki jest cel działania? w jakiej kolejności realizowane są te działania? (czasami) kto je wykonuje? przy pomocy jakich zasobów (materialnych i informacyjnych)? Dziękuję za uwagę!