SYSTEMY OPERACYJNE WIELODOST
PNE I WIELOZADANIOWE
Obecnie praca w sieci i system operacyjny są ze sobą ściśle związane, a większość systemów operacyjnych
ma wbudowaną obsługę w pracy w sieci. Bez tego systemy operacyjne nie mogły by zapewnić użytkownikom
wymaganej funkcjonalności, np. zasobów dołączonych do sieci (drukarek systemów pliku itp.) połączenia z
Internetem , możliwość przesyłania plików itd. Typowe sieciowe systemy operacyjne to Novell NetWare,
Windows NT/2000/XP oraz Unix.
WYJAŚNIENIE POJ
Ć: wielozadaniowość i wielodostępność:
Wielozadaniowość oznacza, że w tym samym czasie jest wykonywanych kilka zadań współbieżnie,
każdego na innym etapie zaawansowania. Na ogół jeden proces jest realizowany przez określony czas, po
czym ustępuje miejsca innemu procesowi, który również jest realizowany przez określony czas .
System realizuje wielozadaniowość drogą przełączania procesora pomiędzy poszczególnymi zadaniami, dzięki
czemu każde zadanie zyskuje na swoje potrzeby pewną ilość czasu. Na platformach jednoprocesorowych nie
jest to więc jednoczesna realizacja wielu zadań, a przełączanie procesora pomiędzy poszczególnymi procesami.
Jednak dzieje się to na tyle szybko i płynnie, że użytkownik ma wrażenie jednoczesnego wykonywania wielu
zadań przez procesor.
Inaczej dzieje się na platformach wieloprocesorowych, gdzie, za pomocą odpowiednich mechanizmów, procesy
(lub wątki) rozsyłane są do wykonania na poszczególne jednostki obliczeniowo-wykonawcze. Jednak i w tym
przypadku poszczególne jednostki muszą wykonywać wiele procesów naraz - chociażby w celu obsługi
systemu operacyjnego, wykonywanego programu oraz urządzeń wejścia wyjścia.
Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje pracy wielozadaniowej :
Wielozadaniowość z wywłaszczeniem , gdzie system operacyjny kontroluje czas , przez który proces zajmuje
procesor . Praca wielozadaniowa przebiega płynnie. Sposób ten używany jest w 32-bitowych programach
pracujących w systemie Microsoft Windows oraz w systemie Unix.
Wielozadaniowość kooperacyjna. W tym przypadku proces sam uwalnia procesor. Sposób ten jest używany
w programach pracujących w systemie Windows. Jego wadą jest możliwość zawłaszczania procesora, gdyż
proces może długo zajmować procesor, a system operacyjny nie może go usunąć.
Najważniejszą funkcją, jaka jest związana z wielozadaniowością, jest planowanie przydziału czasu procesora
dla określonego procesu. W danej chwili tylko jeden proces może być procesem aktywnym jednakże pozostałe
procesy, zgrupowane w kolejce, mogą być w stanie gotowym do działania lub czekającym. W związku z tym,
wyróżnić możemy następujące stany, w jakich znalez
ć się może dany proces:
Nowy * proces właśnie został utworzony;
Aktywny * proces aktualnie wykonywany;
Czekający * proces czekana wystąpienie jakiegoś zdarzenia,
Gotowy * proces czeka na przydział procesora;
Zakończony * proces zakończył działanie.
Gdy tylko procesor zaczyna być bezczynny, system operacyjny musi wybrać do wykonania jakiś proces z
kolejki procesów gotowych. Wyboru dokonuje scheduler, czyli, planista. Wybiera on jeden proces spośród
przebywających
w pamięci procesów gotowych do wykonania (tzw. procesów wykonywalnych)
i przydziela mu procesor. Zadanie schedulingu jest zadaniem bardzo trudnym, na szczęście możemy użyć
aproksymacji jego rozwiązania.
Wielodostępność  wielowątkowość - przypomina podział zadań sekwencyjnych na wiele wzajemnie
powiązanych zadań. Wielodostępność jest, najprościej mówiąc, tym dla użytkownika, czym dla procesu
wielozadaniowość. Każdy użytkownik ma przydzielone zasoby, do których nikt oprócz niego nie ma dostępu,
chyba że użytkownik sam sobie tak zażyczy. Dostęp każdego użytkownika jest niezależny od innych
użytkowników, zasoby jemu dostępne są również niezależne pomiędzy. Często są stosowane mechanizmy
blokady uwspólnionych zasobów systemowych, czyli część pamięci pracuje w trybie tylko do odczytu,
odwołania do niej mogą się odbywać tylko za pośrednictwem systemu operacyjnego, ilość miejsca na dysku
jest limitowana, tak samo ilość możliwych do odpalenia procesów. Wszystko to, mimo iż może na pierwszy
rzut oka być denerwujące, powoduje, że na dobrze opracowanym systemie pracuje się wygodnie i bezpiecznie,
chroniona jest prywatność
i zagwarantowany przydział choćby minimalnego czasu procesora, fragmentu pamięci czy miejsca na dysku.
Charakterystyka systemów wielozadaniowych i wielodostępnych:
Jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że po uruchomieniu nasz komputer po prostu działa. Startuje Windows i
po chwili mamy przed sobą pulpit z ikonami najczęściej używanych programów, pasek zadań i przycisk start.
Pozornie nie ma w tym nic skomplikowanego. Każda operacja, jaką wykonuje nasz komputer, musi być jednak
sterowany przez specjalny program  SYSTEM OPERACYJNY. System ten jest programem sterującym
działaniami komputera. Steruje aktywnością mikroprocesora, przetwarza informacje napływające z klawiatury i
innych urządzeń wejścia, a także dane przesyłane na ekran ,obsługuje system plików, ładuje i uruchamia
programy użytkowe pozwala użytkownikowi przeprowadzać wiele czynności naraz . O ile nie korzystamy z
jakiegoś programu-menu, albo  skorupki DOS SHELL, albo jeśli system nie został tak przygotowany, aby od
razu wchodzić w środowisko Windows, to po uruchomieniu PC pojawia się znak gotowości systemu DOS.
Zwykle wygląda on tak: C:\>.
Wydanie polecenia wpisanego z klawiatury to bezpośrednie komunikowanie się z procesorem poleceń- a
dokładniej tym fragmentem DOS, który odpowiedzialny jest za przyjmowanie poleceń.
Istnieją dwa główne rodzaje systemów operacyjnych:
Umożliwiające użytkowanie komputera przez jedną osobę- DOS;
Umożliwiające wykorzystanie komputera przez wiele osób- UNIX, LINUX, MACOS, HOMER;
O SYSTEMIE LINUX
LINUX jest wielozadaniowym i wielodostępnym systemem zadaniowym klasy Unix. Stworzony został z
uwzględnieniem standardów POSX, dystrybuowanym na podstawie licencji GNU (General Public Licence).
Licencja ta udostępnia oprogramowanie za darmo, chroniąc jednak prawa autorskie. Cechom charakterystyczna
Linux-a jest to, że został napisany od podstaw, i nie jest obciążony historycznym kodem Unixa . Inicjatorem
tego systemu był Linusa Torvalds zam. w Finlandii. W 1991roku zaczął eksperymenty nad systemem MINIX.
Wkrótce nad rozwojem systemu pracowała grupa ludzi
z listy dyskusyjnej na której LINUS opublikował swoje prace. Pierwsza wersja LINUXA powstała w 1994
roku- miał on być ogólnie dostępnym i co ważne całkowicie darmowym czyli nie komercyjnym systemem
operacyjnym.
Z biegiem czasu wokół prac nad LINUXEM gromadziło się coraz więcej programistów, powodując bezustanny
rozwój tego popularnego systemu.
Czym jest właściwie LINUX ? Jest to niezwykle stabilny system oparty na UNIX E, dorównujący mu
szybkością i stabilnością. Powszechnie jest ceniony za swą elastyczność, bezpieczeństwo i wielozadaniowość
co stawia go w czołówce systemów do zastosowań sieciowych. LINUX bez problemów obsługuje prawie
wszystkie urządzenia tj. karty graficzne, muzyczne, sieciowe, modemy, drukarki, CD- ROMY itp. Ogromną
jego zaletą są bardzo niskie wymagania sprzętowe, można go uruchamiać już na 386 4MB RAM, oczywiście
jeżeli chce się w pełni wykorzystać jego możliwości lub administrować serwerem potrzebny będzie trochę
lepszy sprzęt (czyli co najmniej P133 32MB RAM). W tej konfiguracji będzie można już na cieszyć się
trybem graficznym np. KDE X- WINDOWS.
W chwili obecnej LINUX pracuje na takich platformach jak: PC, Motorola 68k (Amiga, Atari TT,
Apple), HP PA-RISC itd., oraz eksperymentalnie na takich platformach jak np. konsole Nintendo itd.
System otrzymujemy na CD-ROM- ie w postaci jednej dystrybucji. Oprócz systemu operacyjnego dystrybucja
zawiera ogromna liczbę aplikacji użytkowej przez co tworzy ogromne środowisko dla użytkownika.
Dystrybucje LINUXA są podzielone na komercyjne i nie komercyjne. Komercyjne tym się różnią od
nie komercyjnych iż zawierają także komercyjne oprogramowanie, przykładem mogą tu być np. RedHat,
Coldera itd; natomiast nie komercyjne to np. Debian, Slackware. Doczekaliśmy się też polskich dystrybucji
tego systemu tj Polish Linux Distributon i Pocket Linux. Ta ostatnia dystrybucja mieści się na jednej dyskietce!
.Dystrybucje różnią się od siebie programem instalacyjnym, organizacją i rozmieszczeniem niektórych plików
(np. plików startowych).
LINUX dzięki swojej otwartości ma przed sobą świetlaną przyszłość, co już zauważyły duże giganty
softwarewe i co ważniejsze posiada ogromną liczbę wielbicieli.
Dzisiaj Linux jest solidnym systemem operacyjnym, stabilnym
i wydajnym, śmiało konkurującym z Unix-em. Do sukcesów Linuksa przyczyniło się 5 czynników:
Sieć internet jednocząca twórców.
Potęga otwartego systemu operacyjnego.
Wspaniała idea licencji GNU.
Skorzystanie z istniejącego oprogramowania licencji GNU.
Sam wielki twórca L. Torwald s.
Linux jest wielodostępny i wielozadaniowy- oznacza to, że może z niego korzystać jednocześnie wielu
użytkowników, a każdy z nich może uruchomić wiele własnych programów. System identyfikuje
użytkownika na podstawie niepowtarzalnego nr VID . Użytkownik nie musi znać tego numeru, ani
wiedzie, że taki kod istnieje. Aby korzystać z Linuxa musi znać swoją nazwę (nazwę konta użytkownika)
oraz skojarzone z nią hasło umożliwiające zalogowanie się do systemu Każdy z użytkowników będzie
dysponował na dysku (w systemie plików prywatnym katalogiem zwanym katalogiem domowym
użytkownika. Katalogi domowe umieszczone są w katalogach, podkatalogach home, a ich nazwy
odpowiadają nazwie kont użytkowników. Nie dotyczy to administratora super użytkownika o z góry
nadanej nazwie root, którego katalogiem domowym jest root.
W dniu dzisiejszym liczba użytkowników tego systemu szacowana jest na 14-15 milionów.
O SYSTEMIE UNIX
UNIX- system operacyjny przeznaczony głównie dla komputerów pełniących rolę serwerów. Pomimo, że
powstał pod koniec lat 60. (1969), nadal jest jednym z częściej spotykanych w świecie systemów operacyjnych.
Większość producentów superkomputerów dołącza do nich własną wersję tego systemu. UNIX to nazwa
wysoce scentralizowanego, wieloprogramowego i wieloużytkowego systemu operacyjnego stworzonego w
1969 r. przez KENA THOMPSONA i DENNISA RITCHIE GO z AT & T. Dzięki elegancji projektu i
przenośnej realizacji w języku C dał początek całej rodzinie systemów operacyjnych. Historia UNIX- a sięga
początku lat sześćdziesiątych, kiedy zajęto się tworzeniem skomplikowanego, wielo-użytkowego systemu
obliczeniowego o nazwie MULTICS. Prace nad projektem zostały jednak oficjalnie przerwane a ich
kontynuacja zajęło się już niezależnie dwóch autorów, którzy doprowadzili ostatecznie do stworzenia zupełnie
nowego, prostego i początkowo jednozadaniowego (od łacińskiego UNICS czyli jedyny) systemu operacyjnego
UNIX. Z czasem system zaczęto rozbudowywać a jego możliwości zaczęły nabierać coraz większego
znaczenia w informatyce. UNIX stanowi obecnie najbardziej popularne środowisko pracy szczególnie
w zastosowaniach sieciowych gdyż cechuje go duża stabilność oraz bezpieczeństwo systemu przed
nieautoryzowanym dostępem. UNIX jako pierwszy z systemów na komputery PC zapewniał pracę za
pośrednictwem sieci, a serwery UNIX- owe są do dzisiaj najczęściej spotykanymi węzłami w sieci Internetu.
System uruchomić można prawie na każdym komputerze począwszy od osobistych komputerów IBM PC i
MACINTOSH, a skończywszy na superkomputerach typu CRAY- MP. Właścicielem praw autorskich i nazwy
UNIX jest firma AT&A, oznacza to, że system nie jest sprzedawany, a tylko licencjonowany, czyli każda jego
wersja jest oparta na oryginalnym UNIX e AT&T. Niezależne firmy opracowują na tej licencji własne wersje
UNIX- ów, których liczbę ocenia się obecnie na kilkaset odmian. W nazwie  DUPLIKATU systemu
występują zazwyczaj litery IX lub sama litera X, aby wiadomo było, że system jest UNIX- podobny najbardziej
znane odmiany to: AIX (IBM), A/UX (APPLE), BSD (Uniwersytet Kalifornijski w BERKLEY).
UNIX jest wprawdzie dość elastycznym systemem operacyjnym, dobrze dostosowanym do potrzeb
wymagających użytkowników, ale posiada również wiele udziwnień, niezrozumiałych dla niewyrobionych
technicznie użytkowników. Przypominająca szyfr składnia poleceń składająca się z wielu dziwnych określeń
typu  demon czy  ZOMBIE nie sprzyja specjalnie użytkownikom w jego obsłudze.
O WINDOWS XP
Firma Microsoft Corporation poinformowała o wprowadzeniu do sprzedaży na całym świecie nowego
systemu operacyjnego Windows XP. Uroczysta premiera odbyła się w Nowym Jorku, światowej stolicy
biznesu. Klienci mogą teraz kupić system operacyjny Microsoft Windows XP wraz z nowym komputerem
lub w sprzedaży detalicznej na całym świecie. Prezes i główny architekt oprogramowania firmy Microsoft,
Bill Gates, wygłosił przemówienie inauguracyjne tę najważniejszą w historii firmy Microsoft premierę
produktu. Towarzyszyli mu czołowi przedstawiciele branży komputerowej i ponad 50 firm partnerskich.
Gośćmi specjalnymi byli burmistrz Nowego Jorku .W Polsce, premierowy pokaz Windows XP dla
przedstawicieli prasy, radia i telewizji odbył się w Warszawie , w siedzibie Telewizji Polskiej. Podczas
spotkania wystąpił Tomasz Bochenek ,oraz Piotr Pągowski .
 System Windows XP zainstalowany na nowoczesnym komputerze daje użytkownikom znacznie lepsze
możliwości pracy, a przy tym zapewnia prostrzą obsługę - powiedział Jim Allchin .  Użytkownicy mogą
teraz robić rzeczy, które dotąd nie były możliwe do uzyskania na komputerach osobistych . Natomiast
użytkownicy w firmach mogą pracować szybciej
i w sposób bardziej inteligentny, korzystając z funkcji zwiększających wydajność pracy, odpowiadających
wymaganiom każdej firmy bez względu na jej wielkość .
System ten jest dostępny w dwóch egzemplarzach:
a) Windows XP Profesjonal- dla użytkowników biznesowych;
b) Windows XP Home Edition dla użytkowników indywidualnych.
Windows XP Home Edition jest przeznaczony dla użytkowników indywidualnych i rodzin. Zawiera
wzbogacone funkcje obsługi fotografii cyfrowej, muzyki i video, a także sieci domowych i telekomunikacji.
Obie wersje systemu Windows XP są dostępne w sprzedaży detalicznej jako uaktualnienie i jako pakiet
standardowy.
WINDOWS XP PROFESSJONAL- to system operacyjny odpowiedni dla firm każdej
wielkości oraz dla użytkowników indywidualnych, którzy stawiają najwyższe wymagania wobec systemu
komputerowego . System WINDOWS XP PROFESJONAL zawiera wszystkie funkcje systemu w wersji
Home Edition oraz dodatkowo funkcje zapewniające zdalny dostęp, zabezpieczenie wysoką wydajność,
łatwość zarządzania oraz możliwość zmiany wersji językowej interfejsu użytkownika. Dzięki temu
użytkownicy mogą uzyskać wyższą produktywność, łatwiej łączyć się ze sobą i pracować w sposób bardziej
inteligentny. Zapewnia on klientom instytucjonalnym znakomitą nie zawodowość, wszechstronność użycia,
funkcje zabezpieczeń i obsługę telekomunikacji , dzięki czemu spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem , a
jego premiera była oczekiwana z wielką niecierpliwością. System ten został już wdrożony na 150 tyś.
komputerów osobistych, a najszybsze plany przewidują instalację na ponad 1 milion dalszych komputerów u
klientów instytucjonalnych. Ponadto setki firm rozpoczęły procedury testowania i oceny systemu Windows
XP, w wyniku czego korzyści, jakie daje on przedsiębiorstwom, zostaną spopularyzowane
w jeszcze większym stopniu.
Windows XP ma zupełnie nową szafę graficzną. Jest zbudowany na pewniejszym niż kiedykolwiek
jądrze. Windows XP to następca Windows 2000 Profesjonal. System ten zbudowany jest na udoskonalonym
mechanizmie poprzednika, charakteryzuje się odświeżonym wyglądem i nie spotykanym dotychczas stopniu
rozszerzenia możliwości związane
z zastosowaniem komputerów osobistych, dzięki zjednoczeniu ich z innymi urządzeniami i usługami. Ma on
oprawę graficzną, która upraszcza obsługę systemu, czyniąc ją jednocześnie niewiarygodnie wydajniejsza.
Ma najbardziej znaczącą zmianę pulpitu od czasów Windows 95. Nowy pulpit jest prosty, kolorowy i
przejrzysty, a jednocześnie sprawia, że obsługa, komputera jest łatwiejsza i bardziej intuicyjna. Windows XP
zapewnia użytkownikom bogactwo możliwości i doświadczeń. Windows XP zapewnia także użytkownikom
rozszerzenie możliwości ich komputerów na urządzenie zewnętrzne, cyfrowe media i usługi WWW.
Windows XP wzbogaca też możliwości i doświadczenia związane z muzyką cyfrową, ułatwiając szybkie
tworzenie kolekcji muzycznych i przenoszenie ich do przenośnych odtwarzaczy. Komputery PC z systemem
Windows XP staną się miejscem, w którym wszystkie urządzenia cyfrowe media i dodatkowe usługi połączą
się w jedno. Nowy Windows XP- ma zapewnić nowe możliwości użytkownikom: zwiększona, bogactwa
komunikacji, lepsza pomoc i obsługa serwisowa, proste wykonywanie fotografii cyfrowych albumów,
pamiętnikowych, świetna muzyka i rozrywka. Windows XP zapewnia najlepsze możliwości wyszukiwania,
pobierania personalizacji i odtwarzanie wysokiej jakości nagrań audio i wideo.