16,1-4 Por. Mk 8,11nn.

    16,4 Zob. Mt 12,38nn.

    16,5-12 Por. Mk 8,14-21; Łk 12,1.

    16,13-20 Por. Mk 8,27-30; Łk 9,18-21. W relacji Marka nie ma obietnicy ustanowienia władzy prymatu. Nie wykluczone, że Marek opuścił te słowa na wyraźne życzenie Piotra, który nie chciał, by były wypowiedziane tak bardzo pochlebne o nim zdania, uważając być może to dobrowolne upokorzenie się za wyraz smutku z powodu zaparcia się Mistrza.

    16,14 Sam Herod sądził, że Jezus jest zmartwychwstałym Janem Chrzcicielem (Mt 14,2). Eliasz miał się znów pojawić na ziemi zwiastując przyjście Mesjasza (Ml 3,23n; [Wlg 4,5n]). Jeremiasz - może ze względu na wielki szacunek, jakim Żydzi otaczali tego proroka potężnego, lecz jakże cierpiącego równocześnie.

    16,17 Tzn. nie doszedłeś do tej prawdy nie drodze poznania tylko naturalnego.

    16,18 "Skała" - gra słów. Greckie Petros, petra; po aram. W obu wypadkach ten sam wyraz Kefa. "Kościół" - słowo gr. Ekklesia oznacza zwołane zgromadzenie ludu, a także dom, w którym się zgromadzenie odbywa. "Bramy piekielne" - wrogie potęgi świata podziemnego, uderzające na skałę i na Kościół na niej założony.

    16,21nn Por. Mk 8,31nn; Łk 9,22.

    16,24-28 Por. Mk 8,34-9,1; Łk 9,23-27.

    16,24 Por. Mt 10,38.

    16,27 Przy końcu świata.

    16,28 Chodzi tu o duchowe przyjście Jezusa i rozwój Jego królestwa - Kościoła, który się zacznie z upadkiem Jerozolimy w roku 70.