PROJEKTOWANIE ŚREDNIC SĄCZKÓW I ZBIERACZY
Ilość wody odprowadzanej drenami jest bardzo zmienna w czasie i zależy od wielu czynników,
a przede wszystkim od wysokości i rozkładu opadów, rodzaju i właściwości gleby, głębokości i rozstawy
drenowania, spadków terenu i wielu innych.
Do drenowania systematycznego i częściowego stosuje się rurki o średnicy 5.cm. W drenowaniu
niesystematycznym oraz ujmującym wody napływowe, wysiąkowe i źródlane, średnice sączków ustala
się na podstawie ilości wody jaką mają do odprowadzenia.
Średnica zbieracza jest uzależniona od jego spadku, normy odpływu jednostkowego oraz
wielkości powierzchni odwadnianej. Zatem znając normę odpływu q [l·s-1·ha-1], powierzchnię
odwadnianą A [ha] oraz spadek zbieracza I [‰] można określić potrzebną średnicę zbieracza,
wykorzystując do tego celu tabele zamieszczone na kolejnych stronach.
Ilość wody odpływającej drenami w ciągu 1 sekundy z powierzchni 1 hektara nazywa się
odpływem jednostkowym q [l·s-1·ha-1]. Jego normatywną wielkość dla drenowania systematycznego lub
częściowego nie zasilanego napływem wód z terenów przyległych, można określić na podstawie tabeli 8.
Dla drenowania niesystematycznego lub częściowego normę odpływu jednostkowego q, odczytaną
z tabeli 8, należy zwiększyć stosując odpowiednie współczynniki.
Tabela 8 Normy odpływów jednostkowych do wymiarowania zbieraczy [l·s-1·ha-1]
Rodzaj gleby
Spadek
Norma odpływu - przy opadach rocznych [mm]
terenu
[‰]
500
600
700
800
900
1000 >1000
Gleby ciężkie, zawierające powyżej 50%
<20
0,40 0,45*) 0,60
0,80
1,20
1,50
1,80
części o średnicy mniejszej od 0,02 mm
20 -40
0,35
0,40
0,55
>40
0,30
0,35
0,50
Gleby średnie i lekkie, zawierające 20-50%
<20
0,45
0,50
0,65
0,85
1,50
1,80
2,00
części o średnicy mniejszej od 0,02 mm
20 -40
0,40
0,45
0,60
>40
0,35
0,40
0,55
Gleby lekkie, zawierające poniżej 20%
<20
0,50
0,55
0,70
0,90
1,50
1,80
2,00
części o średnicy mniejszej od 0,02 mm
20 -40
0,45
0,50
0,65
>40
0,45
0,50
0,65
*) - Do ustalania średnic zbieraczy należy przyjmować normę odpływu z dokładnością do 0,05 l/s/ha
Średnice zbieraczy dla danego działu drenarskiego określa się następująco. Dla znanego spadku
zbieracza i jego najmniejszej średnicy 7,5 cm odczytuje się z tabel 9.1 - 9.13 wielkość możliwej do
odwodnienia powierzchni przy określonej normie odpływu jednostkowego. Następnie za pomocą
planimetru lub sposobem arytmetycznym (iloczyn długości sączków i rozstawy) ustala się na zbieraczu
miejsce, w którym odwadnia on powierzchnię jak najbardziej zbliżoną do odczytanej z tabeli. Jest to
miejsce zmiany średnicy zbieracza na większą. Oznaczamy ten punkt za pomocą krzyżyka. Następne
średnice 10; 12,5; 15 cm wyznaczamy analogicznie. Należy jednak również pamiętać, że do obszaru
odwadnianego przez dany zbieracz wlicza się powierzchnię odwadnianą przez mniejsze średnice tego
zbieracza , a także zbieracze boczne.
Średnice zbieraczy określa się zawsze od góry działu w kierunku wylotu poczynając od zbieracza
głównego i uwzględniając sukcesywnie zbieracze boczne, kolejno tak jak łączą się one ze zbieraczem
głównym.
Powierzchnie odwadniane, prędkości przepływu wody (tab. 9.14), średnice i długości zbieraczy zestawia
się w tabeli, której przykład zamieszczony jest w dalszej części tego opracowania.