dr T omasz Brzęczek
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
1. Założenia teorii zachowania konsumenta.
Zalozenia:
1).
Konsument jest racjonalny , a więc świadomie decyduje o konsumpcji zgodnie z własnym interesem.
2).
Konsument posiada preferencje konsumpcji i jest ograniczony swoim
dochodem.
3).
Konsument posiada pełną informację o produktach.
2. Użyteczność i preferencje.
Użyteczność konsumpcji dobra lub koszyka dóbr to poziom zadowolenia konsumenta z konsumpcji.
System preferencji to zdolność konsumenta do oceny użyteczności dowolnych wariantów konsumpcji i określenia, czy któryś z nich jest bardziej użyteczny, czy też są one jednakowo użyteczne. Założenia systemu preferencji:
1).
Kompletność preferencji. Konsument jest w stanie określić użyteczność dowolnej konsumpcji dóbr.
2).
Przechodniość preferencji. Jeśli konsument przedkłada konsumpcję A nad B
oraz konsumpcję B nad C, to wynika z tego, że przedkłada on konsumpcję A nad C.
3).
Nienasycenie konsumenta. Konsument przedkłada konsumpcję o większej
użyteczności nad konsumpcję o mniejszej użyteczności.
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
3. Użyteczność całkowita i marginalna.
Użyteczność (całkowita) konsumpcji przy założeniu, że można konsumować N
dóbr jest dana wzorem:
UC = f (Q , Q ,K, Q ),
u
1
2
N
gdzie Q to konsumowana ilość i=tego dobra.
i
Użyteczność to funkcja konsumowanych ilości N dóbr. Funkcję f nazywa się u
funkcją użyteczności. Każdy konsument może się cechować inną funkcją użyteczności, czyli innym systemem preferencji.
W modelach upraszcza się wybór konsumpcji rozważając dwa dobra- x i y.
Użyteczność marginalna (krańcowa) UM i-tego dobra to zmiana użyteczności i
całkowitej spowodowana wzrostem rozmiarów konsumpcji i-tego dobra o jednostkę:
∆UC
UM =
.
i
Q
∆ i
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
4. Krzywa obojętności konsumenta i jej cechy.
Krzywa obojętności to zbiór kombinacji ilości dwóch dóbr, które są dla konsumenta obojętne, ponieważ mają tę samą użyteczność I=UC. Przykład:
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
System preferencji konsumenta można graficznie przedstawić jako zbiór krzywych obojętności, nazywany mapą preferencji:
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Cechy mapy preferencji i krzywych obojętności:
1) krzywe obojętności mają nachylenie ujemne,
2) krzywe obojętności nie mogą się przecinać,
3) krzywe obojętności są wypukłe w stosunku do początku układu,
4) krzywych obojętności jest nieskończenie wiele.
5. Prawo malejącej marginalnej stopy substytucji.
Marginalna stopa substytucji to ilość dobra y, którą można zastąpić jednostką dobra x, tak aby użyteczność całkowita nie zmieniła się. Jest dana wzorem: Q
∆ y
MSS = −
,
∆Qx
gdzie ∆Q i ∆Q są różnicami między ilościami w punktach na krzywej obojętności.
y
x
a ponieważ:
∆Q *UM + ∆Q UM = ,
0
y
y
x
x
to
Q
∆ y UMx
−
=
=
.
MSS
∆Q
UM
x
y
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Marginalna stopa substytucji może być policzona dla dowolnego odcinka na krzywej obojętności. W naszym przykładzie:
MSS
= −(3− )
5 /(2 − )
1 = ,
2
AB
MSS
= −(2 − )
3 /(3 − 2) = ,
1
BC
MSS
= −( ,
1 5 − 2) /(4 − )
3 = ,
0 5.
CD
Podany przykład ilustruje prawo malejącej marginalnej stopy substytucji: zwiększając konsumpcję dobra x, konsument jest skłonny rezygnować z coraz mniejszych ilości dobra y w zamian za powiększenie konsumpcji dobra x o dodatkową jednostkę.
MSS dla małych zmian ilości dobra x jest wartością przeciwną do nachylenia krzywej obojętności w punkcie:
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
4
3
2
1
1
2
3
4
5
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
6. Ograniczenie budżetu konsumenta i linia budżetowa.
Konsument dysponuje dochodem DP , stąd ograniczenie jego budżetu na
konsumpcję można zapisać:
DP = Q P + Q P ,
x x
y y
gdzie P i P to ceny dóbr x i y.
x
y
Linia budżetowa to zbiór kombinacji ilości dóbr x i y, których koszt jest równy dochodowi DP . Linia budżetowa jest odcinkiem prostej o charakterystycznych punktach przecięcia z osiami i nachyleniu wynoszącym -P /P :
x
y
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
4
3
2
1
1
2
3
4
5
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
5
4
3
2
1
1
2
3
4
5
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Punkt E to punkt optimum konsumenta lub punkt równowagi konsumenta.
Optimum konsumenta, to ta ze wszystkich dostępnych konsumentowi kombinacji ilości dóbr, która zapewnia największą użyteczność konsumpcji.
Ponieważ w punkcie E nachylenie krzywej obojętności i linii budżetowej musi być takie samo, to warunek równowagi jest następujący:
Q
∆ y Px
−
=
,
∆Q
P
x
y
Warunek równowagi można zapisać:
UM
P
MSS
x
x
=
=
.
UM
P
y
y
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Obecnie konsument A za cały swój dochód nabywa dobra X i Y w ilości Q =2 i x
Q =2, przy czym UM =2, a UM =2. Ceny dóbr X i Y wynoszą, P =1 i P =2.
y
x
y
x
y
Jak konsument A powinien zmienić swoją konsumpcję, aby uzyskać maksymalną użyteczność całkowitą:
a) zwiększyć ilość nabywanych dóbr X i Y ,
b) zwiększyć ilość nabywanego dobra X kosztem dobra Y ,
c) zwiększyć ilość nabywanego dobra Y kosztem dobra X.
Przedstaw sytuację na rysunku.
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com