Finansowanie deficytu budŜetu państwa
Deficyt budŜetu państwa w 2010 r. wyniósł 44.591,1 mln zł wobec kwoty 52.214,2 mln zł
przyjętej w ustawie. Deficyt budŜetu środków europejskich wyniósł 10.416 mln zł wobec
ustawowej kwoty 14.432,9 mln zł. Do sfinansowania pozostawało równieŜ ujemne saldo
przychodów z prywatyzacji i ich rozdysponowania w wysokości 13.321 mln zł (w ustawie
ujemne saldo 13.296,3 mln zł) oraz ujemne saldo prefinansowania zadań realizowanych
z udziałem środków pochodzących z budŜetu Unii Europejskiej w kwocie 658,1 mln zł
(w ustawie ujemne saldo 1.347,6 mln zł). W efekcie łączna kwota do sfinansowania wyniosła
68.986,2 mln zł wobec przyjętej w ustawie budŜetowej kwoty 81.291,1 mln zł.
2010
2009
4:3
4:2
Wyszczególnienie
ustawa
wykonanie
w mln zł
%
1
2
3
4
5
6
Deficyt budŜetu państwa, ujemne
saldo przychodów z prywatyzacji i ich
48.730,2
81.291,1
68.986,2
84,9
141,6
rozdysponowania oraz
prefinansowania
Deficyt budŜetu państwa
23.845,0
52.214,2
44.591,1
85,4
187,0
Deficyt budŜetu środków europejskich
14.432,9
10.416,0
72,2
Ujemne saldo przychodów
20.517,1
13.296,3
13.321,0
100,2
64,9
z prywatyzacji i ich rozdysponowania
3. Ujemne saldo prefinansowania zadań
realizowanych z udziałem środków
4.368,1
1.347,7
658,1
48,8
15,1
pochodzących
z budŜetu Unii Europejskiej
Finansowanie deficytu budŜetu
państwa, budŜetu środków
europejskich, ujemnego salda
48.730,2
81.291,1
68.986,2
84,9
141,6
przychodów z prywatyzacji i ich
rozdysponowania oraz
prefinansowania
Krajowe
30.173,9
60.130,1
37.748,6
62,8
125,1
2. Zagraniczne
18.556,3
21.160,9
31.237,6
147,6
168,3
Po uwzględnieniu pozostałych pozycji znajdujących się w finansowaniu krajowym (salda
z tytułu poŜyczek oraz pozostałych przychodów i rozchodów) i w finansowaniu zagranicznym
(kredyty udzielone, udziały w organizacjach międzynarodowych, pozostałych przychodów
i rozchodów) oraz rozliczeń wykorzystywanych okresowo środków znajdujących się na
rachunkach programowych NSRO 2007-13 potrzeby poŜyczkowe netto budŜetu państwa
wyniosły 65.448,7 mln zł wobec zakładanej w ustawie kwoty 82.415,6 mln zł. Na takie
ukształtowanie się tej kategorii miały wpływ przede wszystkim następujące czynniki:
307
− niŜszy od zakładanego deficyt budŜetu państwa (o 7.623,1 mln zł) oraz deficyt budŜetu środków europejskich (o 4.016,9 mln zł),
− niŜsze łączne potrzeby z tytułu pozostałych pozycji (o 5.510,6 mln zł),
− wyŜsze od załoŜonych wpływy z prywatyzacji netto (o 183,7 mln zł).
Finansowanie potrzeb poŜyczkowych przebiegało w zmiennych i niepewnych warunkach
na międzynarodowych rynkach finansowych, na które istotnie oddziaływał kryzys finansów
publicznych w Grecji i Irlandii oraz niepokoje związane z moŜliwością rozszerzenia się go na
Portugalię i Hiszpanię. Warunki te wywierały równieŜ wpływ na przebieg finansowania na
krajowym rynku finansowym. Prowadzona w tych warunkach polityka emisyjna zapewniała
niezbędny poziom finansowania potrzeb poŜyczkowych oraz realizację strategicznego celu
zarządzania długiem, tj. minimalizacji kosztów obsługi długu przy przyjętych ograniczeniach
na ryzyko. Było to wynikiem elastycznego podejścia do wyboru rynku oraz dostosowania
struktury emitowanych instrumentów do warunków rynkowych.
1. Finansowanie krajowe
Finansowanie krajowe przebiegało w warunkach zmiennego popytu na obligacje, które
były podstawowym źródłem finansowania potrzeb poŜyczkowych. Dostosowanie struktury
sprzedaŜy obligacji do warunków rynkowych umoŜliwiło ich duŜą sprzedaŜ i przyczyniło się
do oddłuŜenia w bonach skarbowych, których udział w długu osiągnął historycznie najniŜszy
poziom.
Saldo finansowania ze źródeł krajowych wyniosło 37.748,6 mln zł (w planie
60.130,1 mln zł). ZłoŜyły się na nie następujące pozycje:
a) dodatnie saldo z tytułu sprzedaŜy i wykupu skarbowych papierów wartościowych
w kwocie 41.430,8 mln zł (w planie dodatnie saldo 60.086,3 mln zł),
b) ujemne saldo poŜyczek udzielonych w kwocie 5.372,6 mln zł (w planie dodatnie saldo
w wysokości 43,8 mln zł). Było ono wynikiem przychodów ze spłat poŜyczek przez:
− samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej (68,1 mln zł),
− jednostki samorządu terytorialnego (4,5 mln zł),
− Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (8,1 mln zł),
oraz rozchodów z tytułu poŜyczek dla:
− Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (5.377,5 mln zł),
− Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (75,6 mln zł),
308
− samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (pomniejszenie rozchodów o 1,7 mln zł),
− jednostek samorządu terytorialnego (1,9 mln zł).
c) dodatnie saldo pozostałych przychodów i rozchodów w wysokości 1.095,3 mln zł. Było
ono wynikiem przekazania do budŜetu środków z Funduszu Reprywatyzacji
(1.000 mln zł) oraz nadwyŜki z Funduszu Skarbu Państwa (95,3 mln zł).
d) dodatnie saldo środków przechodzących w kwocie 595,1 mln zł (w planie saldo zerowe).
Saldo finansowania krajowego było rezultatem uzyskanych przychodów w kwocie
168.788,6 mln zł i zrealizowanych rozchodów w kwocie 131.040 mln zł.
2010
2009
4:3
4:2
Przychody
ustawa
wykonanie
w mln zł
%
1
2
3
4
5
6
Przychody krajowe
157.602,8
243.902,9
168.788,6
69,2
107,1
1. Skarbowe papiery wartościowe
150.552,1
177.096,9
157.187,2
88,8
104,4
a) SPW rynkowe
146.882,8
171.336,9
154.927,9
90,4
105,5
- bony skarbowe
53.241,7
56.016,8
33.727,7
60,2
63,3
- obligacje rynkowe
93.641,2
115.320,1
121.200,2
105,1
129,4
o zmiennym oprocentowaniu
184,9
5.909,5
14.592,3
246,9
7.892,0
o stałym oprocentowaniu
93.455,7
106.853,9
103.094,0
96,5
110,3
indeksowane
0,5
2.556,7
3.513,9
137,4 702.780,0
b) obligacje oszczędnościowe
3.669,2
5.760,0
2.259,3
39,2
61,6
2. PoŜyczki udzielone
61,1
43,8
80,7
184,2
132,1
3. Pozostałe przychody
445,8
60.000,0
1.095,3
1,8
245,7
4. Środki na rachunkach budŜetowych
6.543,8
6.762,3
10.425,4
154,2
159,3
Przychody krajowe ukształtowały się w 2010 r. na poziomie 168.788,6 mln zł wobec
przyjętych w kwocie 243.902,9 mln zł i stanowiły 69,2% załoŜonej kwoty. Taka realizacja była
wypadkową głównie:
a) niŜszych o 19.909,7 mln zł przychodów z tytułu skarbowych papierów wartościowych
przy innej zrealizowanej strukturze (wyŜsza sprzedaŜ obligacji, mniejsza sprzedaŜ
bonów). Poziom tej sprzedaŜy wynikał z wielkości potrzeb poŜyczkowych i finansowania
zagranicznego oraz sytuacji w zakresie płynności budŜetu.
b) niŜszych pozostałych przychodów. ZałoŜone w ustawie pozostałe przychody na
poziomie 60.000 mln zł obejmowały operacje na SPW fakultatywne na etapie planu,
tj. głównie wpływy z uzupełniającej sprzedaŜy SPW (krótkie bony sprzedawane
w ramach zarządzania płynnością, wyŜsza sprzedaŜ obligacji związana z wyŜszym
odkupem obligacji z 2011 r. na przetargach zamiany) oraz inne potencjalne operacje.
309
przychody
z
uzupełniającej
sprzedaŜy
SPW
zostały
zawarte
w odpowiednich pozycjach. Pozostałe przychody (1.095,3 mln zł) obejmują środki
z Funduszu Reprywatyzacji oraz Funduszu Skarbu Państwa przekazane zgodnie
z obowiązującymi przepisami.
c) wyŜszych przychodów o 36,9 mln zł z tytułu poŜyczek w efekcie głównie większych spłat
poŜyczek przez samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
d) wyŜszych o 3.663,1 mln zł w stosunku do stanu środków na rachunkach budŜetowych
na koniec 2009 r.
2010
2009
4:3
4:2
Rozchody
ustawa
wykonanie
w mln zł
%
1
2
3
4
5
6
Rozchody krajowe
127.428,9
183.772,8
131.040,0
71,3
102,8
1. Skarbowe papiery wartościowe
110.607,3
117.010,5
115.756,4
98,9
104,7
a) SPW rynkowe
108.185,6
112.814,6
111.799,2
99,1
103,3
- bony skarbowe
55.717,1
47.689,7
52.216,3
109,5
93,7
- obligacje rynkowe
52.468,5
65.124,9
59.582,8
91,5
113,6
o zmiennym oprocentowaniu
3.629,3
2.065,2
1.234,2
59,8
34,0
o stałym oprocentowaniu
48.636,3
63.059,7
58.348,6
92,5
120,0
indeksowane
202,9
0,0
0,0
-
0,0
b) obligacje oszczędnościowe
2.318,7
4.090,0
3.851,3
94,2
166,1
c) obligacje nierynkowe (dla BGś S.A.)
103,1
105,9
105,9
100,0
102,7
2. PoŜyczki udzielone
5.996,0
0,0
5.453,3
-
90,9
3. Pozostałe rozchody
400,1
60.000,0
0,0
0,0
0,0
4. Środki na rachunkach budŜetowych
10.425,4
6.762,3
9.830,4
145,4
94,3
Rozchody krajowe wyniosły w 2010 r. 131.040 mln zł wobec przyjętych w kwocie
183.772,8 mln zł i stanowiły 71,3% załoŜonej kwoty. Taka realizacja była wypadkową:
a) niŜszych o 1.254,2 mln zł rozchodów z tytułu wykupu skarbowych papierów
wartościowych; było to wynikiem operacji związanych z zarządzaniem długiem (większy
wykup w 2009 r. obligacji zapadających w 2010 r., mniejszy wykup obligacji
zapadających w 2011 r. na przetargach zamiany w 2010 r., odkup bonów zapadających
w 2011 r.) oraz niŜszego wykupu obligacji oszczędnościowych,
b) wyŜszych o 5.453,3 mln zł rozchodów z tytułu poŜyczek; było to wynikiem:
− udzielenia poŜyczki dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w wysokości
5.377,5 mln zł przy braku załoŜonej kwoty w ustawie,
− udzielenia poŜyczki Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych na wypłatę
gwarantowanych przez Skarb Państwa odszkodowań z tytułu ubezpieczania
310
kontraktów eksportowych w wysokości 75,6 mln zł przy braku załoŜonej kwoty
w ustawie,
− udzielenia poŜyczki na rzecz jednostek samorządu terytorialnego w wysokości
1,9 mln zł przy braku załoŜonej kwoty w ustawie,
− zwrotu środków niewykorzystanych przez samodzielne zakłady opieki zdrowotnej
z tytułu otrzymanych z budŜetu poŜyczek w wysokości 1,7 mln zł.
c) braku pozostałych rozchodów. ZałoŜone w ustawie pozostałe rozchody na poziomie
60.000,0 mln zł obejmowały operacje na SPW fakultatywne na etapie planu, tj. wykup
krótkich bonów sprzedawanych w ramach zarządzania płynnością, wyŜszy wykup
obligacji zapadających w 2011 r., wyŜszy od planowanego przedterminowy wykup
obligacji oszczędnościowych oraz inne nieplanowane rozchody. Faktyczne rozchody
z tych tytułów zostały zawarte w odpowiednich pozycjach (obligacje rynkowe,
oszczędnościowe, poŜyczki).
d) wyŜszych o 3.068,1 mln zł środków przechodzących na 2011 r.
Struktura podmiotowa finansowania deficytu oraz ujemnego salda przychodów
z prywatyzacji i ich rozdysponowania oraz prefinansowania w układzie sektorowym została
przedstawiona w tabeli.
Finansowanie deficytu budŜetu państwa, deficytu
budŜetu środków europejskich, ujemnego salda
2009
2010
przychodów z prywatyzacji i ich rozdysponowania
oraz prefinansowania (w mln zł)
RAZEM
48.730,2
68.986,2
FINANSOWANIE KRAJOWE
30.173,9
37.748,6
- bankowe
9.120,9
-17.452,5
- pozabankowe
1.018,3
11.473,0
- inwestorzy zagraniczni nabywający SPW
23.916,4
43.133,1
na rynku krajowym
- saldo środków przechodzących
-3.881,6
595,1
FINANSOWANIE ZAGRANICZNE
18.556,3
31.237,6
Finansowanie w 2010 r. odbyło się głównie poprzez zwiększenie zaangaŜowania
inwestorów zagranicznych na krajowym rynku, emisje obligacji na rynkach zagranicznych
oraz ciągnienia kredytów z międzynarodowych instytucji finansowych.
311
Finansowanie zagraniczne odbywało się w warunkach stopniowej poprawy sytuacji
światowej gospodarki i sytuacji na rynkach finansowych. Jednocześnie ujawniały się równieŜ
napięcia związane z kryzysem finansów publicznych w Grecji i Irlandii, które powodowały
okresowe wzrosty zmienności i niepewności zarówno na rynkach walutowych, jak
i rynkach długu. Na polskim rynku walutowym miała miejsce, w stosunku do roku
poprzedniego, aprecjacja złotego wobec głównych walut przy umocnieniu kursu USD wobec
EUR. Średnioroczny kurs EUR/PLN ukształtował się w 2010 r. na poziomie 3,99, a kurs
USD/PLN na poziomie 3,02 wobec odpowiednio 4,33 i 3,12 w 2009 r. (na koniec roku
odpowiednio 3,96 i 2,96 wobec 4,11 i 2,85 w 2009 r.).
Poziom finansowania zagranicznego wynikał z realizacji strategicznego celu
minimalizacji kosztów w długim okresie i elastyczności w wyborze źródeł pozyskiwania
środków, kształtowania się poziomu rentowności na rynkach krajowym i zagranicznych oraz
kursu złotego, a takŜe z niepewności co do rozwoju sytuacji rynkowej w 2011 r.
Saldo
finansowania
zagranicznego
wyniosło
31.237,6
mln
zł
(w
ustawie
21.160,9 mln zł). ZłoŜyły się na nie następujące pozycje:
a) dodatnie saldo emisji i wykupu obligacji skarbowych na międzynarodowych rynkach
finansowych w wysokości 19.790,2 mln zł (w ustawie dodatnie saldo w wysokości
14.521,3 mln zł),
b) dodatnie saldo z tytułu kredytów otrzymanych w kwocie 5.464,1 mln zł (w ustawie
dodatnie saldo w wysokości 7.808,0 mln zł). Było ono wynikiem operacji z:
− Europejskim Bankiem Inwestycyjnym: dodatnie saldo w wysokości 2.251,5 mln zł
(w ustawie dodatnie saldo w kwocie 3.985,9 mln zł),
− Bankiem Światowym: dodatnie saldo w wysokości 3.828,8 mln zł (w ustawie dodatnie
saldo w kwocie 3.900,8 mln zł),
− Bankiem Rozwoju Rady Europy: ujemne saldo w wysokości 88,5 mln zł (w ustawie
dodatnie saldo w wysokości 20,5 mln zł),
− Klubem Paryskim: ujemne saldo w wysokości 71,3 mln zł (w ustawie ujemne saldo
w kwocie 64,4 mln zł). Aktualnie obsługiwane jest tylko niewielkie zadłuŜenie wobec
Japonii, którego spłata kończy się w 2014 r.
− pozostałe: ujemne saldo w wysokości 456,4 mln zł, w tym 417,6 mln zł z tytułu
przedterminowej spłaty kredytu FMF (w ustawie ujemne saldo w kwocie 34,8 mln zł).
312
c) ujemne saldo z tytułu kredytów udzielonych na podstawie umów międzynarodowych rządom innym państw w wysokości 312,9 mln zł (w ustawie ujemne saldo w wysokości
1.225,9 mln zł),
d) ujemne saldo z tytułu udziałów w międzynarodowych instytucjach finansowych w kwocie
5,5 mln zł (w ustawie ujemne saldo w wysokości 5,7 mln zł),
e) dodatnie saldo z tytułu pozostałych przychodów i rozchodów w wysokości
6.301,7 mln zł (w ustawie dodatnie saldo w kwocie 63,3 mln zł) jako rezultat:
− dodatniego salda związanego z obrotami na rachunku walutowym w wysokości
6.238,3 mln zł (w ustawie saldo zerowe),
− zerowego salda z tytułu przedterminowej spłaty zobowiązań zagranicznych
(zakładane wielkości mają charakter fakultatywny, a zrealizowane znajdują się
w odpowiednich pozycjach),
− dodatniego salda z tytułu wpływów od podmiotów krajowych na spłatę
udostępnionych kredytów zagranicznych w wysokości 63,5 mln zł (w ustawie
dodatnie saldo w kwocie 63,3 mln zł),
− zerowego salda z tytułu innych rozliczeń zagranicznych.
Saldo finansowania zagranicznego było rezultatem uzyskanych przychodów w kwocie
70.840,3 mln zł i zrealizowanych rozchodów w wysokości 39.602,7 mln zł.
2010
2009
4:3
4:2
Przychody
ustawa
wykonanie
w mln zł
%
1
2
3
4
5
6
Przychody zagraniczne
62.141,9
82.666,7
70.840,3
85,7 114,0
1. Obligacje skarbowe
25.687,7
21.881,2
27.231,8
124,5 106,0
2. Kredyty otrzymane
10.839,6
9.116,1
7.172,4
78,7
66,2
a) Europejski Bank Inwestycyjny
2.536,6
4.724,6
2.972,1
62,9 117,2
b) Bank Światowy
8.280,7
4.251,3
4.172,2
98,1
50,4
c) Bank Rozwoju Rady Europy
22,4
140,2
28,0
20,0 125,0
3. Kredyty udzielone
89,2
106,1
115,8
109,1 129,8
4. Pozostałe przychody
25.525,4
51.563,3
36.320,4
70,4 142,3
4.1 Przepływy związane z rachunkiem
25.440,8
50.000,0
36.256,9
72,5 142,5
walutowym
4.2 Przedterminowa spłata zobowiązań
0,0
1.500,0
0,0
0,0
-
4.3 Wpływy od podmiotów krajowych na spłatę
63,7
63,3
63,5
100,3
99,7
udostępnionych kredytów zagranicznych
4.4 Inne rozliczenia
20,8
0,0
0,0
-
0,0
313
Przychody zagraniczne wyniosły w 2010 r. 70.840,3 mln zł wobec przyjętych w ustawie 82.666,7 mln zł (85,7%). Taka realizacja była głównie wypadkową:
a) wyŜszej kwoty emisji obligacji skarbowych na międzynarodowych rynkach finansowych,
b) niŜszych wpływów z tytułu kredytów otrzymanych w międzynarodowych instytucjach
finansowych, w szczególności z Europejskiego Banku Inwestycyjnego,
c) wyŜszych przychodów z tytułu spłat od udzielonych kredytów zagranicznych głównie
w efekcie słabszego kursu złotego,
d) niŜszych pozostałych przychodów w rezultacie mniejszych od przyjętych przepływów
związanych z rachunkiem walutowym.
2010
2009
4:3
4:2
Rozchody
ustawa
wykonanie
w mln zł
%
1
2
3
4
5
6
Rozchody zagraniczne
43.585,6
61.505,8
39.602,7
64,4
90,9
1. Obligacje skarbowe
9.005,7
7.359,9
7.441,7
101,1
82,6
2. Kredyty otrzymane
4.428,7
1.308,1
1.708,3
130,6
38,6
a) Klub Paryski
3.049,8
64,4
71,3
110,7
2,3
b) Europejski Bank Inwestycyjny
666,0
738,7
720,6
97,5
108,2
c) Bank Światowy
376,0
350,5
343,5
98,0
91,4
d) Bank Rozwoju Rady Europy
125,3
119,7
116,5
97,3
93,0
e) pozostałe
211,5
34,8
456,4 1311,5
215,8
3. Kredyty udzielone
209,4
1.332,0
428,6
32,2
204,7
4. Udział w organizacjach
międzynarodowych
352,3
5,7
5,5
96,5
1,6
5. Pozostałe rozchody
29.495,7
51.500,0
30.018,7
58,3
101,8
5.1 Przepływy związane z rachunkiem
walutowym
29.495,7
50.000,0
30.018,7
60,0
101,8
5.2 Przedterminowa spłata zobowiązań
0,0
1.500,0
0,0
0,0
-
Rozchody zagraniczne wyniosły w 2010 r. 39.602,7 mln zł wobec przyjętych w ustawie
w wysokości 61.505,8 mln zł (64,4%). Taka realizacja była głównie wypadkową:
a) niŜszych wypłat z tytułu udzielenia kredytów zagranicznych spowodowanych m.in.:
opóźnieniami przy realizacji umów z Wietnamem i Indonezją, późniejszym niŜ planowano
podpisaniem umowy z Republiką Serbską Bośni i Hercegowiny,
b) przedterminowego wykupu długu z tytułu kredytu FMF w wysokości 417,6 mln zł
(pozostałe kredyty otrzymane),
c) niŜszych pozostałych rozchodów w rezultacie mniejszych od przyjętych przepływów
związanych z rachunkiem walutowym.
314