Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL

Matthews, G., Chamberlain, A.G., Jones, D.M. (2005). Adaptacja: Ewa Goryńska,

Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Czym jest nastrój?

Rdzenny afekt jako wspólny rdzeń wszystkich zjawisk afektywnych, a więc emocji,

nastroju i uczuć.

Russel a i Feldman Barrett (1999)

Rdzenny afekt obejmuje dwa podstawowe, dostępne świadomości procesy:

 Przyjemności,

 aktywacji.

Każdy z tych procesów ma strukturę dwubiegunową:

 przyjemność – nieprzyjemność,

 aktywacja – dezaktywacja.

Zależy od wielu czynników m.in. od:

 warunków atmosferycznych,

 rytmów dobowych,

 czynników psychofizycznych

Jest zawsze obecny !!!

1

Prototypowa emocja (strach, złość itd.) to złożony system, na który składają się:

 ocena oraz zmiany psychofizyczne,

 zmiany afektywne,

 zmiany poznawcze,

 aspekt behawioralny,

 samokontrola.

Odwołując się do tych dwóch typów doświadczeń, Russel i Feldman Berrett definiują nastrój (mood) jako przedłużający się rdzenny afekt, który w przeciwieństwie do emocji, nie wiąże się z żadnym obiektem lub jest związany z quasi-obiektem – niby obiektem.

W definicjach nastroju zwraca się więc uwagę na trzy specyficzne cechy:

 powiązanie z rdzennym afektem,

 umiarkowany czas trwania,

 brak obiektu lub quasi-obiekt.

Jeśli afekt trwa co najmniej kilka minut, staje się nastrojem, jeśli rozciąga się w czasie, staje się postawą (uczuciem wobec obiektu).

Uczucie (feeling) można zdefiniować jako rozciągnięty w czasie rdzenny afekt, który w wyniku oceny poznawczej, jaką uruchomił, został powiązany z jakimś obiektem.”

2

W polskiej adaptacji skali UMACL nastrój zdefiniowany jest jako doświadczenie afektywne o umiarkowanym czasie trwania (co najmniej kilka minut), niezwiązane z obiektem lub

związane z quasi-obiektem, obejmujące trzy wymiary rdzennego afektu:

1. pobudzenie napięciowe PN - lękotwórcze

2. pobudzenie energetyczne PE – energia do działania

3. ton hedonistyczny TH - subiektywne odczucie przyjemności – nieprzyjemności Opis metody

Pełna skala UMACL zawiera 48 pozycji – przymiotników opisujących nastrój. UMACL

należy do kategori skal samoopisowych. Charakteryzuje się symetrycznym formatem odpowiedzi, które są udzielane na 4-punktowej skali: zdecydowanie tak, raczej tak, raczej nie, zdecydowanie nie.

Skrócona wersja UMACL obejmuje trzy skale nastroju: Pobudzenie Energetyczne, Pobudzenie Napięciowe i Ton Hedonistyczny; składa się z 24 pozycji, po osiem w każdej skali. Format odpowiedzi i instrukcja pozostały bez zmian.

3

Polska adaptacja UMACL

Przymiotnikowa Skala Nastroju UMACL składa się z 29 pozycji mających postać przymiotników.

Wyniki UMACL ujmowane są w trzech skalach:

- Ton Hedonistyczny (TH)

– 10 pozycji

- Pobudzenia Napięciowe (PN) – 9 pozycji

- Pobudzenie Energetyczne (PE) – 10 pozycji

Obliczanie i interpretacja wyników:

Wynikiem surowym w każdej skali UMACL jest suma punktów uzyskanych dla pozycji wchodzących w skład tej skali (wprost bądź wspak).

 w skali Tonu Hedonistycznego (TH) wynik surowy waha się od 10 do 40 punktów,

 w skali Pobudzenia Napięciowego (PN) – od 9 do 36 punktów;

 w skali Pobudzenia Energetycznego (PE) – od 10 do 40 punktów.

Wyższa liczba punktów wskazuje na wyższy poziom danego nastroju.

Skala stenowa

Wyniki niskie: 1-4 sten

Przeciętne: 5-6

Wysokie: 7-10 sten

4

Zastosowania UMACL

Nadaje się do badań nad dynamiką nastroju, między innymi takich, w których kontroluje się czynnik stresu naturalnego lub wzbudzanego eksperymentalnie. Jak wskazują badania, wpływ stresora na wymiary nastroju zależy od specyfiki stresora.

Skala jest szczególnie rekomendowana do badania osób w wieku 16 – 44 lat. W

mniejszym stopniu nadaje się natomiast do badania osób starszych. W starszych grupach wieku nie została odtworzona trójczynnikowa skala nastroju, stanowiąca jeden z ważniejszych wskaźników trafności skali. W odniesieniu do tych grup skala okazuje się więc mniej trafna.

Skala może być rekomendowana do diagnozy osób z zaburzeniami nastroju.

W badaniach naukowych można ją wykorzystać do wyodrębnienia osób różniących się

nastrojem na trzech wymiarach, a w badaniach eksperymentalnych – do szacowania stanu nastroju na trzech wymiarach (nastrój jako zmienna niezależna lub zależna).

Można też wykorzystać ją do oceny zmienności nastroju stosując wielokrotny pomiar.

Zgodnie z zaleceniami autorów oryginału, UMACL jest skalą do badania stanu nastroju

(czyli aktualnego nastroju). Według autorki polskiej adaptacji do pomiaru cechy nastroju należałoby badać osobę badaną wielokrotnie, kontrolując czynniki sytuacyjne.”

5

Interpretacje wyników

 W interpretacji warto zwrócić uwagę na układ poziomów trzech wymiarów nastroju.

 Wiadomo, że ton hedonistyczny (TH) koreluje ujemnie i dość wysoko z Pobudzeniem

Napięciowym (PN) oraz dodatnio z Pobudzeniem Energetycznym (PE).

 Badania wskazują na ujemną korelację między dwoma wymiarami pobudzenia. Innymi

słowy, wysokiemu tonowi hedonistycznemu towarzyszy raczej niski poziom pobudzenia

napięciowego i umiarkowanie wysoki poziom pobudzenia energetycznego. Taki wzór

nastroju świadczy o dobrym samopoczuciu i może być określony jako pozytywny nastrój.

 Odwrotny wzór, tj. niski poziom tonu hedonistycznego, przy wysokim poziomie pobudzenia napięciowego i niskim poziomie pobudzenia energetycznego jest

charakterystyczny dla złego samopoczucia i może być określony jako zły nastrój. Taki wzór nastroju, który byłby potwierdzony wielokrotnym badaniem, może wskazywać na

zaburzenia nastroju. Jest on charakterystyczny dla zaburzeń depresyjnych.

 Trzecim wzorcem jest konfiguracja przeciętnego tonu hedonistycznego, przeciętnego/

niskiego pobudzenia napięciowego i przeciętnego pobudzenia energetycznego.

 Inne konfiguracje poziomów natężenia wymiarów nastroju wskazują na brak

dopasowania wymiarów nastroju. Taki brak dopasowania może mieć wpływ na

funkcjonowanie, zwłaszcza gdy potwierdza się w wielokrotnym badaniu.

6

UMACL a cechy osobowości (Eysenck):

 wyższy ton hedonistyczny i wyższe pobudzenie energetyczne (sygnał nagrody) jest

charakterystyczny dla ekstrawersji,

 wyższe pobudzenie napięciowe, niższy ton hedonistyczny (sygnał kary) – dla introwersji,

 wyższe dwa rodzaje pobudzenia powinny być charakterystyczne dla neurotyzmu.

Stres egzaminacyjny daje specyficzny obraz dynamiki nastroju, który charakteryzuje wzrost tonu hedonistycznego, spadek pobudzenia napięciowego i brak efektu w wymiarze energetycznym lub wzrost poziomu pobudzenia energetycznego (Goryńska, 2005, ss.4-7).”

Badanie: (266 studentów w sytuacji egzaminacyjnej)

 w skali Tonu Hedonistycznego wyższe wyniki wystąpiły w sytuacji po egzaminie w

porównaniu z sytuacją przed egzaminem.

 w skali Pobudzenia Napięciowego zależność była odwrotna: wyższe wyniki

wystąpiły w sytuacji przed egzaminem, w porównaniu z sytuacją po egzaminie.

Nastrój po egzaminie:

Na poziomie subiektywnym będzie się to wyrażać w odczuciu większej przyjemności i spadku napięcia.

7