treny 5 id 506789

Scenariusz lekcji języka polskiego w kl. II gimnazjum z wykorzystaniem Internetu oraz metod aktywizujących napisany przez Renatę Górską – nauczyciela języka polskiego w gimnazjum.

Temat:” Nie masz Cię , Orszulo moja! „- „Treny J. Kochanowskiego wyrazem uczuć poety.

Lekcja trwa 2 godz. lekcyjne – 90 minut.

Kompetencje:

*główna – rozwiązywanie problemów w twórczy sposób,

*poboczna – stosowanie zdobytej wiedzy w praktyce, podejmowanie indywidualnych i grupowych decyzji.

Cele operacyjne lekcji:

Uczeń:

zna cechy gatunkowe trenu, rozumie słowo geneza,

umie wyszukiwać informacji w Internecie,

wyraża stany emocjonalne środkami niewerbalnymi – rysunek,

konkretyzuje przy pomocy słowników pojęcia: epitafium, nekrolog, klepsydra, tren,

wskazuje w wierszu cytaty charakteryzujące atmosferę w domu za życia Urszulki i po jej śmierci, opisuje własnymi słowami dom w obu – kontrastowych- sytuacjach,

rozumie funkcję kontrastu jako metodę kompozycyjną,

nazywa swoje stany emocjonalne,

rzeczowo odpowiada na pytania postawione w kartach pracy,

twórczo myśli,

samodzielnie przygotowuje informacje na podany temat,

pracuje ze słownikiem,

współpracuje w grupie,

poznaje dewizę postępowania wobec drugiego człowieka.

Środki dydaktyczne:

paczki z różnymi rzeczami, fotografie przedstawiająca Jana Kochanowskiego,

reprodukcja obrazu Jana Matejki „Kochanowski nad zwłokami Urszulki”, komputer z dostępem do Internetu, fragment książki J. Porazińskiej „Kto mi dał skrzydła”, „Treny”, plakat przedstawiający tekst epitafium, słowniki, kredki, karty pracy, notatka do uzupełnienia, cytat ks. J. Twardowskiego.

Metody:

trening twórczości – bezludna wyspa, rozmowa dydaktyczna, przekład intersemiotyczny, tekst przewodni, elementy dyskusji, odczyt, elementy dramy, met. programowana z użyciem komputera,

Formy pracy:

praca z całą klasą, praca indywidualna, praca w grupach

Przebieg lekcji:

Część wstępna. (15 min.)

1. Podział klasy na 4 grupy.

2. Zadanie dla wszystkich grup – trening twórczości.

N – Zamknijcie oczy i wyobraźcie sobie taką sytuację: jesteście na bezludnej wyspie, sami, tęsknicie za bliskimi, nie wiecie co macie ze sobą zrobić. Pewnego dnia przypływa do was skrzynia i znajdujecie w niej następujące przedmioty: guziki, długopisy, sznurki, żarówki. Co zrobilibyście z tych przedmiotów, żeby oderwać się od smutku, tęsknoty i rozpaczy? Jak zorganizowalibyście sobie czas? (5 minut)

U – uczniowie prezentują swoje pomysły.

3. Wprowadzenie przez N.

Dzisiaj będziemy mówili o poecie, który w pewnym okresie swojego życia

znalazł się też jakby na bezludnej wyspie, poczuł się bardzo samotny, bo utracił

najukochańszą osobę swojego życia.

N – zaprasza do klasy Jana Kochanowskiego (uczeń ucharakteryzowany na

poetę), który opowie o swoim życiu w Czarnolesie, zostawi także uczniom prezenty –

swoje popiersie (ksero – popiersie Jana Kochanowskiego z książki Janusza Pelca „Jan Kochanowski, szczyt renesansu w literaturze polskiej”), reprodukcję obrazu Jana Matejki „Kochanowski nad zwłokami Urszulki”, dedykację i epitafium do

„Trenów”(ZAŁĄCZNIK 1).

Uczniowie po wysłuchaniu zadają poecie pytania.

Część właściwa (30 + 35min.)

N – Teraz przejdziemy do zadania, które wykonacie z pomocą komputera.

Uczniowie otrzymują karty pracy instrukcje i wykonują zadania.( 30 min.) ZAŁĄCZNIK 2

Pod koniec lekcji prezentują wykonane zadania.

Po przerwie:

N –Wskazuje obraz „Jan Kochanowski nad zwłokami Urszulki”.

Następnie nauczyciel czyta tekst z książki „Poeta i dworzanin” Mieczysława Jasturna (ZAŁĄCZNIK 3) i pyta uczniów co czują po jego wysłuchaniu.

N – Eksponuje epitafium, następuje konkretyzacja pojęcia epitafium, nekrolog, klepsydra z wykorzystaniem „Słownika języka polskiego”.

Następnie uczniowie układają po jednym zdaniu z każdym z w/w słów.

( 15 min. )

Zapisanie tematu lekcji:

„Nie masz Cię, Orszulo moja!” – „Treny” Jana Kochanowskiego wyrazem uczuć poety.

Odczytanie przez nauczyciela „TrenuVIII”.

Praca z kartami pracy w 4 grupach – ZAŁĄCZNIK 4

Omówienie przez przedstawicieli wyników pracy. (20 min.)

Część podsumowująca (10 min)

U –uzupełniają notatkę odbitą na ksero, nauczyciel zapisuje ją na tablicy.

NOTATKA

Od 1575r. Jan Kochanowski mieszkał w ................................ Poeta przeżył tam lata opromienione szczęściem rodzinnym. Około 1579 r. spotkał go jednak straszny cios -

.......................................................... . To przyczyniło się do powstania „...........................”.

Cykl ten został poprzedzony .................................... skierowanym do jego ukochanej córki Urszulki. Bohaterką tych wierszy jest właśnie ........................................., którą porównuje poeta w trenie VI do ......................................... . W trenie VIII natomiast podmiot liryczny opisuje .................... za życia dziecka i po jego ............................ . Autor zastosował tu zasadę kompozycyjną - ........................................ . Dom za życia Urszulki jest ................................., po śmierci natomiast: „ .............................................................................................................”

N - Na zakończenie chciałabym, żebyście pamiętali, że w takiej sytuacji jak znalazł się J. Kochanowski może znaleźć się każdy człowiek, bo takie jest życie i często ludzie szybko odchodzą, czasami zupełnie niespodziewanie i potem czegoś żałujemy, dlatego chciałabym, żebyście po tej lekcji, może dość poważnej i momentami smutnej zapamiętali sobie pewien cytat. Pochodzi on z wiersza poety, którego znacie, a mianowicie z wiersza ks. Jana Twardowskiego.

N – Eksponuje na tablicy cytat:

„ Śpieszmy się kochać ludzi, bo szybko odchodzą”.

Wpiszcie sobie ten cytat kolorem do zeszytu i niech będzie on dla was dewizą waszego dalszego postępowania.

Praca domowa:

Czy słowa poety „Śpieszmy się kochać ludzi tak szybko odchodzą” wydają ci się słuszne?

Rozważ je.

Ocena uczniów za pracę na lekcji.

ZAŁĄCZNIK 1

Orszuli Kochanowskiej,

Wdzię cznej, ucieszonej, niepospolitej

dziecinie, która cnót wszytkich

i dzielnoś ci panień skich począ tki wielkie

pokazawszy, nagle, nieodpowiednie,

w niedoszłym wieku swoim,

z wielkim a nieznoś nym rodziców swych

ż alem zgasła, Jan Kochanowski

niefortunny ociec, swojej namilszej

dziewce z łzami napisał.

Nie masz Cię , Orszulo moja!

Orszula Kochanowska tu leż y, kochanie

ojcowe, albo raczej płacz i narzekanie.

Opakeś to, niebaczna ś mierci udziałała:

nie jać onej, ale mnie ona płakać miała.

Karta pracy ucznia – ZAŁĄCZNIK 2

1. Odszukaj stronę internetową www.hamlet.filo.pl

2. Kliknij w górnym menu na słowo konteksty, a następnie w bocznym menu na słowo BIOGRAFIE i odszukaj biografię poety – Jana Kochanowskiego.

3. W biografii znajdź akapit zatytułowany Twórczość , a następnie sporządź notatkę na temat genezy „Trenów”.

.................................................................................................................................................

4. W biografiach odszukaj też informacji na temat – Kim była Safona? Napisz 1-2 zdania wyjaśniające.

.................................................................................................................................................

5. Wróć na START i kliknij na TEKSTY, następnie na RENESANS, a potem na

TRENY.

Przeczytaj dedykację do „Trenów” i napisz do kogo jest skierowana.

.................................................................................................................................................

6. Odszukaj następnie tren VI, przeczytaj go i zastanów się jaki środek artystyczny został zastosowany w pierwszych wersach.. Nazwij go.

.................................................................................................................................................

7. Wróć na start, kliknij na LEKSYKON, następnie na LISTA HASEŁ i znajdź definicję tego środka artystycznego. Krótko ją zapisz.

.................................................................................................................................................

8. Wróć do „Trenu VI”, jeszcze raz go odczytaj i wykonaj zadania:

a) dlaczego wg Ciebie poeta umieścił w trenie zwrot do Safony?

.....................................................................................................................................

b) w kilku zdaniach opisz dziecko, które jest bohaterem wiersza.

.....................................................................................................................................

ZAŁĄCZNIK 3

Fragment powieści Mieczysława Jasturna „Poeta i dworzanin”.

„Choroba Orszulki przyszła tak nagle i uderzyła tak

gwałtownie, że rodzice nie zdążyli nawet sprowadzić doktora

z Radomia. A właśnie ukończyła dwa i pół roku, była

zupełnie zdrowa i wesoła. Teraz jej czoło było rozpalone,

oczy patrzyły jak przez mgłę, głos z trudem wychodził z

krtani, błagała wzrokiem o pomoc, nie płakała. Zasnęła.

Rodzice czuwali całą noc przy łóżeczku. Miała sen

niespokojny. Prosiła o wodę. Nazajutrz była zupełnie

nieprzytomna.

Znów

przyszła

noc

okropna,

bezsenna.

Rodzice upadli z nóg. Jan zdrętwiał wewnętrznie i zdawało

się zobojętniał na wszystko. Nad ranem poszedł do swojego

pokoju i zasnął w ubraniu na nie rozścielonym łóżku.

Zbudził go straszny płacz Doroty, płacz który przebiłby

niebo, gdyby było czymś, co mogłoby pojąć płacz. Nie

powiedział ani słowa, nie zapłakał. Stanął przy łóżeczku, w

którym leżał zimny trupek jego córeczki. Powieki miała

przymknięte, cień od rzęs padał na policzki. Tylko włosy

żyły, jasne, nie naruszone śmiercią, trwalsze od wszystkiego,

co było dotąd Orszulą, złociły się pysznie na bieli poduszki.

Można by mniemać, że mała śpi.”

ZAŁĄCZNIK 4

Karta pracy dla grupy uczniów.

1. Wyodrębnij najważniejsze części kompozycyjne Trenu VIII i nadaj im tytuły: I ...............................................................

II...............................................................

2. Podaj zasadę wg której zbudowane są te części i określ nastrój panujący w jednej i drugiej części.

.....................................................................................................................................

3. Wypełnij tabelę:

Dom za życia dziecka:

Dom po śmierci dziecka:

Wypisz cytaty określające dom za życia i dom po śmierci dziecka.

Nazwij uczucia towarzyszące tym sytuacjom.

Narysuj element wyrażający nastrój panujący w domu za życia Orszulki i po jej śmierci.

4. Wypisz z wiersza 3 archaizmy i nazwij ich rodzaj.

...................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

5. Wypisz z wiersza apostrofę i 2 inne środki artystycznego wyrazu.

.....................................................................................................................................

6. Omów budowę i układ rymów.

.....................................................................................................................................