SPOŁECZNOŚĆ

Projekty

Przegląd najciekawszych projektów Open Source

Projekty pod lupą

Obecnie mamy do dyspozycji tak

wiele wolnego oprogramowania –

narzędzi, aplikacji, różnych projek-

tów – że chwilami trudno ocenić,

które narzędzie najlepiej odpowia-

da naszym potrzebom. My wybiera-

my dla Was to, co jest najważniej-

sze i najciekawsze.

ARTUR SKURA

Subversion

ków, wersjonowania katalogów itp. Subver-

współpracujące z systemami kontroli wersji

Rozwijany od 2000 roku system kontroli

sion, jak na następcę CVS przystało, jest

tego wymagają” – mówi Arkadiusz Miśkie-

wersji, Subversion[1], ukazał się w długo

pozbawiony tych wad, umożliwiając m.in.

wicz z PLD. „Jedną z podstawowych zalet

oczekiwanej wersji 1.0. Celem projektu jest

wersjonowanie metadanych.

Subversion jest to, że znając CVS zna się

zastąpienie wysłużonego, choć najpopular-

Subversion nie jest narzędziem, którego

i Subversion, ponieważ z punktu widzenia

niejszego dotąd w świecie Wolnego Opro-

zwykły użytkownik będzie używał na co

użytkownika różnic w używaniu poleceń (cvs

gramowania systemu kontroli wersji, CVS

dzień. Mimo że ogromna większość otwartych

i svn) jest niewiele. Wystarczy przeczytać

(Concurrent Version System). Zaletą CVS,

projektów korzysta z jakiegoś systemu kontro-

fragment podręcznika dotyczący różnic mię-

oprócz sporej popularności, jest względna

li wersji, dla użytkowników przygotowane są

dzy cvs, a svn.

prostota protokołu oraz łatwość instalacji

zazwyczaj wersje źródłowe i binarne, tworzo-

Jednak najistotniejsza i najwspanialsza

i użytkowania. Po pewnym czasie pracy

ne na podstawie plików zgromadzonych w re-

rzecz to wersjonowanie całymi seriami zmian

z CVS wychodzą jednak na jaw wady syste-

pozytorium danego systemu. Trudno jednak

– tzn. nie każdy plik jest wersjonowany osob-

mu, takie jak ignorowanie zmian nazw pli-

przecenić znaczenie tego faktu dla dewelope-

no, tylko całe drzewo. Dzięki temu można

rów korzystających

użyć podpolecenia diff dla danej wersji i zo-

do tej pory z CVS.

baczyć całą serię zmian, zazwyczaj dotyczącą

W Polsce jednym

jednego problemu. W przypadku CVS trzeba

z pierwszych pol-

było obchodzić problem, szukając różnic we-

skich projektów, któ-

dług daty zamiast według wersji. Niezwykle

ry zaczął korzystać

użyteczne jest też wersjonowanie katalogów

z

Subversion jest

– można je usuwać, przenosić itp. Reszta

PLD (PLD Linux

funkcjonalności według mnie nie różni się

Distribution[2]). Czy

zbytnio od tej występującej w CVS”.

wiąże się to z jakimiś

ograniczeniami?

Free Pascal

„CVS ma jedną rzecz

Free Pascal[3] jest kolejnym interesującym

,której jeszcze nie ma

projektem, który jednak nie wydaje się być

subversion – bloko-

wystarczająco doceniony. Jest to bowiem bo-

wanie zasobów. Za-

daj najlepsze wieloplatformowe środowisko

zwyczaj nie jest to

programistyczne służące do tworzenia opro-

Rysunek 1:Prosty edytor tekstu, jeden z przykładów dołączanych do potrzebne, jednak

gramowania w języku Pascal.

Free Pascala, pokazujących jak używać modułu oCrt.

niektóre narzędzia

Dzisiejszy Pascal znacznie różni się od te-

102

Kwiecień 2004

www.linux-magazine.pl

Projekty

SPOŁECZNOŚĆ

go, który skrytykowano w słynnym doku-

łania systemowe odpowiedzialne np. za zapis

Linux Virtul Server Project

mencie „Dlaczego Pascal nie jest moim ulu-

i odczyt z dysku, zmianę czasu, nawiązywa-

Linux Virtual Server Project[6], znany rów-

bionym językiem programowania”. Jest to

nie połączeń itd. Najczęściej modyfikowanie

nież jako konteksty bezpieczeństwa dla sys-

szczególnie prawdziwe w odniesieniu do im-

któregokolwiek z nich nie jest potrzebne,

temu Linux, jest jednym z najbardziej inte-

plementacji Free Pascal, która umożliwia

może tylko sprowadzić problemy. Zdarzają

resujących projektów linuksowych, które po-

m.in. zwracanie tablic jako rezultatów funk-

się jednak sytuacje, kiedy jest to najszybszy,

jawiły się w ciągu ostatnich kilku lat.

cji, co przydałoby się np. Delphi i Kyliksowi.

a czasem jedyny sposób rozwiązania proble-

Większość użytkowników Linuksa zna

Jest to niezwykle potężny język, atrakcyjny

mu. I wtedy właśnie z pomocą przychodzi

oprogramowanie, takie jak VMware, Bochs

również ze względów bezpieczeństwa: znacz-

Subterfugue, które pozwala niemal dowolnie

czy Plex, umożliwiające uruchamianie kopii

nie trudniej w nim popełnić błąd, który

modyfikować wywołania systemowe.

niektórych systemów operacyjnych m.in.

mógłby wywołać przepełnienie bufora, niż

Co można dzięki temu osiągnąć? Dla

w Linuksie. Z kolei User Mode Linux umoż-

w tradycyjnie stosowanym języku C.

większości użytkowników przykłady zasto-

liwia uruchamianie różnych jąder Linuksa

Rozwijany od jedenastu lat projekt osią-

sowań Subterfugue mogą się wydać zupeł-

w przestrzeni użytkownika. Projekty te są

gnął stadium dojrzałości. Kompilator sam

nie nieprzydatne, jest to jednak raj dla

niezwykle użyteczne i popularne, jednak ich

jest napisany w Pascalu, można więc go użyć

tych, którzy chcą eksperymentować z wła-

największym problemem jest wydajność –

do kompilacji Free Pascala. Wśród obsługi-

snym systemem, bądź też osiągnąć nietypo-

z oczywistych względów systemy uruchamia-

wanych platform znajduje się

ne na innym systemie działają

DOS, Windows (od Win32s po

wolniej niż uruchomione na sa-

XP), Linux, OS/2, Solaris, Be-

mym sprzęcie.

OS, QNX i systemy *BSD. Jest

Twórcy projektu serwerów

w dużej mierze zgodny z Turbo

wirtualnych dla Linuksa poszli

Pascalem 7.0 zarówno na pozio-

inną drogą: zamiast tworzyć

mie języka, jak i dołączonych bi-

środowisko emulacyjne, w któ-

bliotek. A skoro o bibliotekach

rym byłaby uruchamiana kolej-

mowa – Free Pascal ma się czym

na kopia systemu, zdecydowali

pochwalić. Z witryny projektu

się zmodyfikować część wywo-

możemy pobrać moduły umożli-

łań systemowych tak, by całe

wiające współpracę z większo-

środowisko zachowywało się

ścią popularnych bibliotek – do

dokładnie tak, jakby składało

kompresji (zlib, gzip), tworzenia

się z wielu serwerów. Tak więc,

graficznych interfejsów użyt-

mimo że każdy z serwerów wir-

kownika (GTK+, Forms, GGI),

tualnych uruchamianych w sys-

pracy w trybie tekstowym (ncur-

temie zachowuje się jak serwer

ses, oCrt), przetwarzania wyra-

Rysunek 2: Irrlicht potrafi importować mapy Quake 3.

fizyczny, w praktyce nie ponosi

żeń regularnych, tworzenia apli-

się prawie żadnych dodatko-

kacji sieciowych i wiele, wiele innych.

we rezultaty. Możemy na przykład wprowa-

wych kosztów związanych z wydajnością.

Od wielu lat Pascal ma swoje ustalone

dzić dodatkowe opóźnienie do każdego wy-

Jest to doskonałe rozwiązanie dla tych,

miejsce w dydaktyce. Rola Free Pascala jest

wołania, czego rezultatem będzie widoczne

którzy potrzebują kilku działających serwe-

tu szczególnie istotna, jako że darmowy cha-

spowolnienie pracy systemu. Możemy do-

rów spełniających różne funkcje, oszczę-

rakter projektu umożliwia uczniom i nauczy-

wolnie manipulować danymi przekazywa-

dzamy bowiem nie tylko na wydajności –

cielom swobodne tworzenie aplikacji, bez

nymi i zwracanymi przez wywołania. Może-

dzięki dowiązaniom do plików możliwe jest

uiszczania opłat licencyjnych. Być może po-

my dokładnie śledzić działanie programu,

współdzielenie części dysków należących

winni się nim zainteresować również zawo-

podobnie jak robi to strace, podejmując

do serwerów wirtualnych opartych na tej

dowi programiści, jako że wydajność kodu

określone działanie, kiedy zostaną spełnio-

samej dystrybucji. Dołączone narzędzia

generowanego przez kompilator w niczym

ne dane warunki. Możemy blokować różne

umożliwiają również automatyczną aktu-

nie ustępuje GCC, w wielu wypadkach pro-

wywołania systemowe, np. te związane z ob-

alizację pakietów na wszystkich serwerach

gramy pisze się szybciej, mniej jest też moż-

sługą sieci. Reasumując: możemy niemal

znajdujących się na danym komputerze, co

liwości popełnienia potencjalnych błędów,

całkowicie zmienić zachowanie całego sys-

znacznie ułatwia pracę administratora.

które mogłyby być fatalne w skutkach.

temu bez ingerencji w samo jądro -- ograni-

Linux Virtual Server Project składa się

cza nas jedynie wyobraźnia.

z dwóch elementów: łaty nakładanej na ją-

Subterfugue

Subterfugue jak dotąd działa jedynie na

dro Linuksa oraz zestawu narzędzi wspoma-

Subterfugue[4] jest narzędziem nietypowym

Linuksie. Podobnie jak Fenris[5], narzędzie

gających tworzenie i administrację serwera-

– nie można go określić jednym słowem, czy

do analizy programów binarnych, pozostaje

mi wirtualnymi. Utworzenie nowego serwe-

nawet przypisać do określonej kategorii apli-

znane jedynie wąskiej grupie osób zaintere-

ra jest niezwykle proste – wystarczy podać

kacji. Program pozwala bowiem modyfiko-

sowanych głębszym poznaniem funkcjono-

jego nazwę i numer IP, a program sam po-

wać wywołania systemowe dla uruchamia-

wania systemu operacyjnego. Warto je więc

bierze niezbędne pakiety (z systemu macie-

nych procesów. Co to oznacza?

polecić tym, którzy chcą dowiedzieć się wię-

rzystego czy z sieci) i skonfiguruje nowy ser-

W jądrze Linuksa zdefiniowane są wywo-

cej o tym, jak działa Linux.

wer. Administratorowi takiego serwera

www.linux-magazine.pl

Kwiecień 2004

103

SPOŁECZNOŚĆ

Projekty

można ograniczać prawa za

Irrlicht korzysta zarów-

pomocą możliwości (capa-

no z OpenGL, jak i z Di-

bilities) wbudowanych w ją-

rect3D. Obsługuje anima-

dro Linuksa. Dzięki temu

cję postaci, którymi można

administrator serwera wir-

nie tylko dowolnie poru-

tualnego z

efektywnym

szać, ale i manipulować po-

identyfikatorem użytkowni-

wierzchnią nałożonych na

ka równym 0 nie może wy-

nie tekstur. Prawdziwie

konywać pewnych czynno-

imponująco wygląda ze-

ści administracyjnych, któ-

staw dostępnych efektów

re może przeprowadzić ad-

specjalnych, obejmujących

ministrator serwera fizycz-

m.in. mapowanie środowi-

nego. W praktyce oznacza

skowe, mapy świetlne

to, że dostawcy usług inter-

i efekty cząsteczek.

netowych mogą oferować

Czym jednak byłaby sa-

swoim klientom kompletne

ma biblioteka do tworze-

środowisko serwerowe, łącz-

nia gier, w której nie dało-

nie z prawami administra-

by się wykorzystać rezul-

tora niezbędnymi do insta-

tatów pracy w innych apli-

lacji i konfiguracji wszyst-

Rysunek 3: Efekty specjalne, które można uzyskać dzięki Irrlicht, robią duże kacjach? Przy dzisiejszym

kich aplikacji, nie ryzyku-

wrażenie.

stanie

zaawansowania

jąc jednocześnie naruszenia

technologii tworzenia gier

bezpieczeństwa innych serwerów wirtual-

Czy warto używać Firebirda, skoro ma-

trudno sobie wyobrazić napisanie gry zupeł-

nych znajdujących się na danym kompute-

my do dyspozycji inne dobre systemy bazo-

nie od zera. Irrlicht obsługuje więc import

rze, które dzięki modyfikacji wywołań sys-

danowe Open Source, takie jak PostreSQL,

popularnych formatów, takich jak pliki

temowych zostały całkowicie oddzielone

SapDB czy MySQL? Jest to z pewnością

obiektowe Maji, 3D Studio, Milkshape, pli-

(na poziomie systemu plików, komunikacji

bardzo dobre rozwiązanie dla obecnych

ki poziomów Quake 3 i obiektów Quake 2,

międzyprocesowej i sieci).

klientów Borlanda, którzy korzystają z pro-

jak również obiektów DirectX. Możemy

Jak to możliwe, by tak interesujący pro-

duktów tej firmy. Jednym z głównych celów

więc stworzyć obiekt 3D pod Linuksem, np.

jekt umykał do tej pory uwadze zarówno

Firebirda jest zapewnienie wstecznej zgod-

w darmowej wersji True Space działającej

prasy branżowej, jak i wielu użytkowni-

ności z InterBase tak, by przynajmniej

pod Wine, następnie zapisać jako obiekt Di-

ków, potencjalnie zainteresowanych tego

w najbliższej przyszłości można było wy-

rectX i wykorzystać w grze. Rzecz jasna im-

typu rozwiązaniem? Podobny mechanizm,

mieniać instalacje oparte na InterBase na

port nie ogranicza się tylko do obiektów

który zostanie udostępniony w najnowszej,

serwery Firebird. Warto więc pamiętać

trójwymiarowych, znacznie dłuższa jest lista

dziesiątej wersji sytemu operacyjnego Sola-

o tym produkcie przy planowaniu rozwią-

formatów tekstur obsługiwanych przez bi-

ris (tzw. strefy), i jest reklamowany jako

zań, w których ważnym elementem są sys-

bliotekę.

niezwykła innowacja, w Linuksie istnieje

temy bazodanowe Borlanda.

Na główniej witrynie projektu dostępne

od dwóch lat! Jest mało znany, ponieważ

jest demo, dzięki któremu można się zapo-

nie stanowi oficjalnej części jądra – i jest to

Irrlicht

znać z niezwykłymi możliwościami tej bi-

jedyny powód. Zapewne w przyszłości, kie-

Niewiele projektów wygląda tak obiecują-

blioteki, obecnie w wersji 0.6. Nie pozostaje

dy uczestnikom projektu uda się wywal-

co i nęci tak interesującym plikiem demon-

nic innego, jak tylko zachęcić do zapoznania

czyć włączenie go do głównej gałęzi, sytu-

stracyjnym jak Irrlicht[8]. Jest to biblioteka

się z tym obiecującym projektem, mającym

acja ulegnie zmianie.

służąca do tworzenia gier trójwymiarowych.

szanse stać się de facto standardem przy two-

Takich bibliotek powstało mnóstwo, jednak

rzeniu przenośnych gier.

■

Firebird

poziom, który udało się osiągnąć Irrlicht,

W 2000 roku Borland udostępnił na licen-

jest naprawdę imponujący.

INFO

cji Open Source silnik bazodanowy znany

Jedną z podstawowych zalet Irrlicht jest

[1] Subversion: http://subversion.tigris.org

jako InterBase 6.0. Ponieważ polityka

jej przenośność. Oznacza to, że możemy pi-

[2] PLD Linux Distribution:

Borlanda byłą pełna wewnętrznej sprzecz-

sać grę dla Windows całkowicie na Linuksie

http://pld-linux.org

ności w stosunku do Open Source i firmie

– Windows będziemy potrzebowali jedynie

nigdy nie udało się zdefiniować jasnej,

do kompilacji (którą, nawiasem mówić, moż-

[3] Free Pascal: http://www.freepascal.org

konsekwentnej polityki w stosunku do te-

na przeprowadzić przy pomocy darmowego

[4] Subterfugue: http://www.sourceforge.net/

go zjawiska, stosunkowo szybko na pod-

mingw32). Irrlicht to bowiem nie tylko sil-

projects/subterfugue/

stawie udostępnionego kodu utworzono

nik 3D, ale i zestaw mechanizmów pozwala-

[5] Fenris: http://lcamtuf.coredump.cx/

nowy projekt, znany obecnie jako Fire-

jących tworzyć własne interfejsy użytkowni-

[6] Vserver: http://www.linux-vserver.org/

bird[7]. Wersja 1.5, która ukazała się pod

ka i obsługiwać inną funkcjonalność obecną

[7] Firebird: http://www.firebirdsql.org/

koniec lutego, to przepisanie kolejnej por-

w grach. To jednak dopiero początek możli-

[8] Irrlicht: http://irrlicht.sourceforge.net/

cji kodu i usunięcie wielu błędów.

wości biblioteki.

104

Kwiecień 2004

www.linux-magazine.pl