Podstawowy schemat relacji osobowych w utworach jest taki sam. Trzy główne role osobowe (zależnie od funkcji pełnionej wobec tego aktu)
-nadawcy- tego, kto mówi
-odbiorcy- tego, do kogo się mówi
-bohatera- tego, o kim się mówi
Wszyscy mogą sobie istnieć realnie, ale nie ma to raczej znaczenia, ważni są w ramach danego tekstu. Rola bohatera zakłada bierną egzystencję wewnątrztekstową, składnik przekazywanej informacji. Gdy bohater bierze czynny udział w komunikowaniu, wchodzi w kompetencje nadawcy lub odbiorcy wypowiedzi.
Dopełnienie aktu komunikacji wymaga pozatekstowego istnienia nadawcy i odbiorcy.
Nie ma ani określonej liczby osób faktycznie spełniających te role, nie ma konkretnej osobowej tożsamości. Osób może być wiele, może wystepować zbiorowy nadawca i zbiorowy odbiorca, kilku narratorów. Minimum to każda z ról przypisana jednej osobie. Role mogą się też kumulować:
-nadawcy i bohatera
-bohatera i odbiorcy
-nadawcy i odbiorcy(monolog wewn.)
-wszystkie 3 role pełnione przez jedną osobę (Jan mowi sobie o sobie) Rola nadawcy.
-szczególnie eksponowana-bo nieredukowalna i obecna w każdej sytuacji komunikacyjnej na każdym poziomie komunikacji
-od niej uzależniony układ ról pozostałych, jeśli zmienia się „ja”, od nowa ustalane są personalne przyporządkowania
-każda wypowiedź zaświadcza o znajdującym się poza jej obrębem nadawcy ODBIORCA:
Każdy akt komunikacji-zaklada zespolenie działań nadawcy i odbiorcy w porządku odwróconej symetrii. Każdy poziom nadawczy jest właściwie poziomem nadawczo-odbiorczym. W ramach tego samego poziomu-mozliwosc dialogu, wymiany rol miedzy nadawca a odbiorca. Wpisana niemalże możliwość dialogu.
Natomiast co do bohaterów – jednokierunkowe i niesymetryczne podporządkowanie bohatera. On nie wiem, ze jest opowiadany, nie może się stac nadawca wypowiedzi na temat narratora czy czytelnika, nie może do nich kierowac swojej mowy ani się z nimi zamieniac rolami-to narrator może obdarzyc go ta nowa rolą, uczynic go swoim partnerem.
Najniższy poziom nadawczy-miedzy soba bohaterowie
Średni-bohaterowie a odbiorcy
Najwyższy- adresat utworu a adresat narracji (pierwszy nie może posiadac zadnych cech osobowych )