Estry i tłuszcze – poziom podstawowy
Przykładowe zadania na kartkówkę
1. Pewien tłuszcz poddano hydrolizie i otrzymano mieszaninę 12. Wstaw w miejsce liter A, B, C itd. wzory półstrukturalne gliceryny oraz kwasów: stearynowego, palmitynowego odpowiednich związków:
i oleinowego w stosunku molowym 1:1:1. Podaj możliwe Cl2
υ
h
,
KO
H,
ohol
Cl
a) etan
→ A alk
→B
2→C
wzory
półstrukturalne
związków
chemicznych
KOH,H O2→ CuO Ag O2
CH OH
3
wchodzących w skład badanego tłuszczu.
C
D
→E
→F
→G
Cl
,
eCl
KOH, H
O
2. Zapisz równania reakcji, wzorami półstrukturalnymi, podaj b) benzen
2 F
3→ A
2 →B
nazwę głównego produktu:
CO
H
,
O
C H COOH
B
2
2 → C
6
5
→ D
a) metanol + kwas metanowy,
KOH,H O2→
b) n-propanol + kwas etanowy,
c) benzoesan etylu
A + B
+
c) etanol + kwas masłowy,
H
H
,
O
C H COOH
d) A
2
→ B
3
7
→maślan etylu
d) izopropanol + kwasu benzoesowy,
Cl
H
H
,
O
SO H
, gSO
2
υ
h
,
KOHa ,lkohol
2 2 4
4
e) n-pentanol + kwasu propanowy,
e) A
→B
→C
→D
f) fenol + kwasu butanowy.
Cu(OH)
CH OH
D
2→ E
3 →octan metylu
3. Który ze związków: palmitynian sodu czy palmitynian 13. Pewien ester poddano hydrolizie kwasowej, otrzymując etylu jest lepiej rozpuszczalny w wodzie? Odpowiedź
kwas A i alkohol B. Kwas A daje pozytywny wynik w uzasadnij.
próbie Tollensa, natomiast utlenienie alkoholu B prowadzi 4. Opisz, jak można sprawdzić czy badany olej jest mineralny, do otrzymania kwasu A. Podaj wzór i nazwę estru.
czy też roślinny?
Odp.:
mrówczan metylu
5. Podaj wzór i nazwę izomeru kwasu a) octowego, 14. Margarynę otrzymuje się utwardzając oleję roślinne. Zapisz b) propionowego, będącego estrem.
równanie reakcji utwardzania oleju, zakładając, że zawiera on tylko triolenian glicerolu.
6. Zapisz wzory półstrukturalne wszystkich izomerycznych kwasów i estrów o wzorach sumarycznych:
15. Dakron z którego wykonane są między innymi żagle oraz a) C
spadochrony jest poliestrem powstałym z kwasu benzeno-3H6O2,
b) C
l,4-dikarboksylowego oraz etano-l,2-diolu. Narysuj wzór 4H8O2.
fragmentu cząsteczki tego poliestru.
7. Podaj nazwy związków:
16. W wyniku hydrolizy pewnego estru otrzymano kwas A i akohol B. Związki te posiadają ten sam rodnik węglowodorowy. Jaki jest wzór badanego estru? (Masa cząsteczkowa
kwasu
wynosi
60).
Odp.:
octan metylu
17. Oczyszczanie technicznego kwasu masłowego można przeprowadzić w następujący 5 etapowy sposób: a) kwas techniczny estryfikuje się alkoholem etylowym, b) produkt reakcji poddaje się destylacji frakcjonowanej, c) oczyszczony w ten sposób maślan etylu ogrzewa się z mlekiem wapiennym,
d) otrzymaną sól poddaje się działaniu kwasu solnego, e) otrzymany kwas masłowy oddziela się od pozostałych substancji.
8. Zapisz równania reakcji otrzymywania: Zapisz równania chemiczne zachodzących reakcji.
a) maślanu metylu (butanianu metylu),
18. Zapisz wzorami półstrukturalnymi, reakcje hydrolizy b) stearynianu etylu,
c) octanu fenylu,
kwasowej i zasadowej estrów: octanu propylu, mrówczanu d) tristearynianu glicerolu,
e) benzoesanu etylu.
metylu, octanu etylu, propionianu metylu, maślanu etylu, 9. Zapisz równania reakcji za pomocą których można triazotanu(V)
gliceryny,
siarczanu(VI)
dimetylu,
przekształcić kwas oleinowy w:
stearynianu metylu.
a) tłuszcz,
b) mydło,
19. Czy może istnieć ester, którego cząsteczka: c) kwas stearynowy.
a) zawierająca dokładnie dwa atomy węgla, jest pochodną 10. Tłuszcze to związki gliceryny i wyższych kwasów kwasu octowego,
karboksylowych. Zapisz wzory półstukturalne estrów b) zawiera dokładnie jeden atom tlenu,
wiedząc, że w wyniku hydrolizy kwasowej otrzymano: c) zawiera dowolną ilość atomów węgla, dwa atomy tlenu a) glicerynę, kwas stearynowy i palmitynowy w stosunku i siedem atomów wodoru.
molowym 1:1:2,
d) zawierająca dokładnie dwa atomy węgla, jest izomerem b) glicerynę, kwas palmitynowy i oleinowy w stosunku kwasu octowego
molowym 1:2:1,
Odpowiedź uzasadnij.
c) glicerynę, kwas stearynowy, oleinowy i masłowy 20. Woski to estry wyższych kwasów monokarboksylowych w stosunku molowym 1:1:1:1.
i alkoholi monohydroksylowych o długich prostych 11. Napisz wzory półstrukturalne wszystkich estrów, które łańcuchach węglowych. Narysuj wzór półstrukturalny można otrzymać podczas reakcji kwasów o wzorach wosku
nasyconego
zawierającego
resztę
kwasu
sumarycznych
C
palmitynowego, mającego łącznie 30 atomów węgla 4H8O2
z
alkoholami
o
wzorach
sumarycznych C
w cząsteczce.
3H8O.
- 1 -