INDYWIDUALNY PROGRAM NAUCZANIA DLA UCZNIA
UPOŚLEDZONEGO UMYSŁOWO W STOPNIU
UMIARKOWANYM.
WSTĘP
Przygotowany przeze mnie Indywidualny Program Nauczania przeznaczony jest dla ucznia klasy V szkoły podstawowej, upośledzonego umysłowo w stopniu umiarkowanym.
Program realizowany będzie podczas zajęć indywidualnych. Celem rewalidacji indywidualnej, jako jednego z ogniw całego procesu edukacyjno-terapeutycznego jest wspomaganie realizacji zadań z róŜnych obszarów oddziaływania na dziecko przedstawionych w programie.
Program przygotowany został w oparciu o analizę dotychczasowego przebiegu procesu rewalidacji na podstawie dostępnej dokumentacji oraz opinii i wniosków nauczycieli i terapeutów pracujących z dzieckiem. Punktem wyjścia przy opracowywaniu programu był
aktualny poziom rozwoju dziecka w poszczególnych sferach oraz jego moŜliwości psychofizyczne, a zadania ujęte w programie zostały dobrane tak, aby były realnie osiągalne przez ucznia i mieściły się w strefie jego najbliŜszego rozwoju, jak równieŜ aby rozbudzały ciekawość poznawczą dziecka.
CELE EDUKACYJNE
1. Usprawnianie, korygowanie i kompensowanie zaburzonych funkcji dziecka oraz wspomaganie rozwoju jego zdolności i zainteresowań:
zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa, akceptacji, Ŝyczliwości,
wytwarzanie pozytywnych relacji opartych na szacunku, trosce, zaufaniu i wsparciu,
budzenie wiary we własne moŜliwości, odkrywanie potencjalnych zdolności i inspirowanie do ujawniania zainteresowań,
dostosowanie działań edukacyjnych do aktualnej diagnozy psychologiczno-pedagogicznej dziecka,
zachowanie zasady stopniowania trudności w procesie kształcenia umiejętności i nabywania wiedzy,
kształtowanie równowagi emocjonalnej i pozytywnej motywacji do
podejmowania zadań,
wspieranie twórczego zaangaŜowania ucznia w Ŝycie szkoły,
wykorzystywanie i wzmacnianie zainteresowania i aktywności dziecka w procesie kształcenia.
2. Kształtowanie umiejętności umoŜliwiających zdobywanie wiedzy, takich jak: słuchanie, mówienie, pisanie, czytanie, rachowanie, obserwowanie, odtwarzanie i tworzenie:
uwraŜliwianie na uwaŜne słuchanie wypowiedzi innych osób,
uczenie poprawnej wymowy i precyzyjnego wyraŜania myśli w formie zdań,
wzbogacanie czynnego i biernego słownictwa,
rozwijanie percepcji słuchowej – szczególnie w zakresie słuchu fonematycznego, percepcji słuchowo-wzrokowej, oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej,
usprawnianie motoryki małej,
wdraŜanie do schematyzacji i matematyzowania rzeczywistości,
kształtowanie umiejętności wnikliwej obserwacji i logicznego myślenia.
3. Kształtowanie prawidłowe postawy społeczno-etycznej i umiejętności wchodzenia w interakcje społeczne:
kształtowanie właściwych zachowań wobec ludzi ,
rozwijanie poczucia przynaleŜności do społeczności szkolnej, lokalnej, regionalnej i do ojczyzny,
uwraŜliwienie na poszanowanie języka ojczystego, symboli i tradycji narodowej,
wdraŜanie do twórczego rozwiązywania problemów pojawiających się w codziennym Ŝyciu,
rozwijanie potrzeby właściwego komunikowania się i współpracy.
4. UwraŜliwienie na piękno środowiska przyrodniczego i kulturowego:
kształtowanie właściwego stosunku do świata zwierząt i roślin,
uświadamianie konieczności dbania o środowisko naturalne,
uwraŜliwianie na piękno kultury i sztuki regionu,
rozwijanie aktywności twórczej.
5. Uświadamianie konieczności dbania o zdrowie, higienę i bezpieczeństwo:
wdraŜanie do troski o zdrowie fizyczne i psychiczne poprzez właściwe gospodarowanie czasem i aktywny wypoczynek,
wyrabianie poprawnych nawyków higienicznych i Ŝywieniowych,
uwraŜliwienie na bezpieczeństwo i kształtowanie umiejętności unikania zagroŜeń.
ZASADY
Począwszy od etapu planowania jak i na kaŜdym kolejnym etapie pracy nauczyciel zobowiązany jest do stosowania następujących zasad dydaktyki:
Zasada gruntownej znajomości dziecka i przychodzenia mu z racjonalną, specjalistyczną pomocą.
Zasada dostosowania poczynań pedagogicznych do moŜliwości i potrzeb ucznia oraz warunków środowiskowych:
-zasada indywidualizacji wymagań, metod, doboru środków dydaktycznych oraz organizacji i tempa pracy,
-zasada przystępności treści nauczania,
-zasada stopniowania trudności.
Zasada aktywnego i świadomego udziału dziecka w procesie nauczania-uczenia się.
Zasada wszechstronnej poglądowości i przykładu.
Zasada zintegrowanego oddziaływania.
Zasady trwałości osiągnięć, umiejętności korzystania z nich i dalszego ich doskonalenia:
-zasada systematyczności,
-zasada trwałości wiedzy,
-zasada wiązania teorii z praktyką.
W podejmowanych działaniach nauczyciel powinien stymulować wszystkie sfery osobowości dziecka, dbając o ich rozwój. Wspomaganie rozwoju dziecka ma się odbywać w miłej, serdecznej, atmosferze, gdzie stawiane zadania dostosowane są do potrzeb, moŜliwości i zainteresowań wychowanka.
Ponadto organizacja procesu wychowawczego-dydaktycznego ma sprzyjać podejmowaniu przez dzieci działań twórczych oraz osiąganiu praktycznych umiejętności.
W przełoŜeniu programu na praktyczne działania dziecka naleŜy dąŜyć do nabycia przez nie jak najwyŜszego, na miarę jego moŜliwości, poziomu sprawności, umiejętności, a takŜe wiedzy niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania w środowisku. Istotnym zadaniem edukacyjnym jest dąŜenie do nabycia przez uczenia umiejętności współdecydowania o sobie i swoim rozwoju.
Współpodmiotowy charakter stosunków nauczyciela z dzieckiem jest nieodzownym warunkiem prawidłowego i efektywnego przebiegu procesu edukacyjnego.
INDYWIDUALNY PROGRAM NAUCZANIA
Obszary edukacyjne
Sprawności, umiejętności
-treści programowe
i wiadomości
rozwijane w toku procesu
edukacyjnego
Funkcjonowanie w środowisku
1. Komunikowanie się:
ćwiczenie poprawnej wymowy,
mowa ucznia jest
bardziej zrozumiała,
uwaŜne słuchanie wypowiedzi innych,
koncentruje się na
słuchaniu,
słuchanie tekstów czytanych przez nauczyciela,
wykazuje
zainteresowanie ksiąŜkami,
zna waŜniejsze utwory
zapoznanie z popularnymi utworami polskiej literatury,
literatury dziecięcej,
odpowiada na pytania
wypowiedzi na temat treści utworu, myśli przewodniej
związane z treścią
w nim zawartej oraz sensu moralnego,
usłyszanego utworu,
potrafi chociaŜ w 2,3
omawianie i nadawanie tytułów obrazkom,
słowach zatytuować
obrazek,
zapamiętuje treść
indywidualne recytowanie krótkich wierszyków.
fragmentów wierszy i
chętnie je recytuje.
2. Elementy czytania i rozumienia czytanych przez
nauczyciela tekstów:
potrafi dokonać analizy i
syntezy niektórych wyrazów
analiza i synteza słuchowo – wzrokowa
3,4-głoskowych,
wyrazów,
rozumie przeczytany przez
nauczyciela tekst,
wyróŜnia bohaterów i potrafi
ocenić ich postępowanie
omawianie opracowywanych tekstów
(odpowiada na pytania związane z
literackich – bajka, opowiadanie, legenda,
tekstem),
układa kilka prostych
(2sylabowych) wyrazów z
rozsypanek,
porządkowanie sylab w rozsypankach
wyrazowych.
kształtnie i poprawnie
przepisuje proste wyrazy,
potrafi napisać kilka
3. Elementy pisania:
wyrazów z pamięci i ze słuchu,
przepisywanie wyrazów z zachowaniem
potrafi napisać swoje
prawidłowego łączenia liter,
imię, nazwisko i adres,
pisanie wyrazów z pamięci i ze słuchu,
w mowie posługuje się większą
ilością słów,
umiejętność pisania swojego imienia,
nazwiska, adresu.
uczeń poszerza swoje słownictwo
bierne,
4. Słownictwo i składnia
potrafi posługiwać się czasem
przeszłym i przyszłym,
wzbogacanie słownictwa,
poszerza swój słownik bierny i
czynny,
dokonuje analizy i syntezy
słuchowej niektórych wyrazów o
określanie stosunków czasowych i
prostej budowie fonetycznej.
przestrzennych,
wyjaśnianie poznanych wyrazów, wyraŜeń,
zwrotów, stosowanie ich w mowie potocznej,
5. Gramatyka i ortografia
dzielenie sylab na głoski, wyrazów na sylaby,
zdań na wyrazy.
6. Treści społeczne
Dziecko i jego osobowość:
- aktywne uczestniczenie w organizacji własnego Ŝycia,
np. przez współdecydowanie o swoim wyglądzie,
dziecko jest aktywne w
ubiorze, sposobie wykonania jakieś czynności,
zakresie organizacji swojego
Ŝycia,
- określanie własnych upodobań, marzeń, dąŜeń,
zainteresowań itp.,
zna swoje upodobania,
- planowanie i realizacja własnych zadań,
planuje własne działania i
doprowadza je do końca,
- prezentowanie wytworów własnej działalności,
potrafi zaprezentować efekty
swojej twórczości,
umie werbalizować swoje
- poznawanie i nazywanie swoich stanów emocjonalnych
stany emocjonalne,
oraz nabywanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach
trudnych poprzez rozmowy z nauczycielką,
dziecko ma świadomość
swojej indywidualności i
- wczuwanie się w stany emocjonalne innych osób w celu
indywidualności kaŜdego
niesienia pomocy bądź wspólnego dzielenia się
człowieka.
radościami.
Dziecko jako członek rodziny:
- kształtowanie uczucia przywiązania i szacunku dla
dziecko czuje i wyraŜa więź
najbliŜszych członków rodziny,
emocjonalną z członkami
rodziny,
- zachęcanie do aktywnego uczestnictwa w Ŝyciu rodzinnym, przestrzega zasad przyjętych poprzez przyjęcie na siebie określonych obowiązków
w domu rodzinnym,
domowych, pomaganie w lekkich pracach gospodarskich,
umie pomóc w
przygotowanie drobnych prezentów lub obmyślanie
wyznaczonych pracach
niespodzianek dla domowników z okazji ich święta,
domowych,
współuczestniczenie w przygotowaniach świątecznych,
inspirowanie do wspólnego spędzania czasu wolnego itp.
- zapoznanie ze zwyczajami i tradycjami dotyczącymi świąt
c
h ę tnie przygotowuje
( BoŜe Narodzenie, Wielkanoc...), zachęcanie do
upominki dla domowników,
aktywnego uczestnictwa w przygotowaniach świątecznych, poznaje tradycje związane ze wykonywanie prezentów i dekoracji świątecznych.
świętami,
z zaangaŜowaniem
uczestniczy w
przygotowaniach do świąt,
chętnie i samodzielnie
wykonuje prezenty i ozdoby
świąteczne.
Dziecko jako osoba społeczna:
zna i przestrzega
- rozwijanie umiejętności zgodnego współŜycia w grupie,
ustalone zasady dotyczące
zgodnego współŜycia z
innymi dziećmi,
- zwracanie się do nauczyciela w razie potrzeby,
wie, Ŝe moŜe zwracać
się do nauczyciela w
sytuacjach trudnych,
- prawidłowe zachowanie ucznia w szkole i poza nią,
respektuje zasady
dobrego wychowania,
utrzymuje ład i porządek
w miejscu działania i
zabawy,
wypełnia obowiązki
wynikające z roli ucznia,
kontroluje swoje
emocje, zachowuje się w
sposób adekwatny do
sytuacji.
- uczestniczenie w uroczystościach klasowych i
ogólnoszkolnych.
chętnie bierze udział w
szkolnych uroczystościach.
7. Uczeń w środowisku przyrodniczym:
Zapoznanie z charakterystycznymi zmianami w przyrodzie
dziecko dostrzega zmiany
w zaleŜności od pory roku:
zachodzące w przyrodzie w
- dokonywanie obserwacji środowiska przyrodniczego i
zaleŜności od pory roku,
dzielenie się swoimi spostrzeŜeniami w naturalnych
dzieli się wraŜeniami z
sytuacjach,
obserwacji,
obserwacja zmian atmosferycznych charakterystycznych
potrafi określić cechy danej
dla róŜnych pór roku:
pory roku,
- elementy pogody: temperatura, wiatr, zachmurzenie,
opady,
posługuje się nazwami dni
- nazwy dni tygodnia, pór roku,
tygodnia, pór roku oraz
- jednostki czasu: godzina, doba (dzień i noc), tydzień, rok,
niektórymi jednostkami
- poznawanie lasu w róŜnych porach roku:
czasu,
o
warunki Ŝycia w lesie,
dziecko posiada podstawowe
o
rozpoznawanie drzew po owocach i liściach,
wiadomości o lesie,
o
zwierzęta Ŝyjące w lesie,
zna niektóre nazwy zwierząt,
rozumie potrzebę ochrony
środowiska leśnego,
wie, jak naleŜy zachować się
w lesie,
o
znaczenie ekologiczne lasów,
o
ochrona lasów przed poŜarami,
o
właściwe zachowanie się w lesie,
obserwowanie prac na polach uprawnych w
wie, jakie prace wykonuje się
okresie
w polu,
jes jesiennym i wiosennym:
zauwaŜa zmiany w sadzie i w
zauwaŜanie zmian zachodzących w sadzie i w ogrodzie:
ogrodzie,
o wygląd ogrodu i sadu w róŜnych porach roku,
o owoce warzywa bogactwem witamin,
8. Uczeń w środowisku geograficznym:
Zainteresowanie dziecka najbliŜszą okolicą – miejscowość,
gmina:
wie, czemu słuŜą róŜne
o
nazwa,
punkty usługowe i instytucje
o
punkty uŜyteczności publicznej, urzędy i instytucje.
uŜyteczności publicznej,
nabywanie poczucia przynaleŜności narodowej:
zna flagę i godło Polski,
o
rozpoznawanie symboli narodowych: flagi Polski i
rozumie znaczenie słowa
godła,
„stolica”,
o
poznanie legend, wierszy i opowiadań dotyczących
naszej ojczyzny,
Warszawa jako siedziba władz, centrum nauki i kultury,
wie, jak wygląda herb
zapoznanie z herbem stolicy,
Warszawy.
poznanie legend, wierszy i opowiadań dotyczących
Warszawy.
9. Elementarne pojęcia matematyczne;
a) wiadomości z geometrii:
określanie długości przy pomocy naturalnych
sprawnie określa długość i
przedmiotów i z wykorzystaniem linijki,
posługuje się linijką,
nazywanie i kreślenie podstawowych figur
zna i kreśli podstawowe
geometrycznych za pomocą linijki z wykorzystaniem
figury geometryczne,
kratek w zeszycie,
b) mierzenie objętości i cięŜaru
potrafi mierzyć i waŜyć,
napełnianie naczyń,
odczytywanie objętości na opakowaniach
produktów,
porównywanie cięŜaru przedmiotów, równowaŜenie
ich masy.
c) monograficzne opracowanie liczb w zakresie
prawidłowo posługuje się
dostępnym uczniowi
liczebnikami głównymi i
otrzymywanie nowej liczby poprzez dodawanie
porządkowymi,
jedności do poprzedniej
czytanie i pisanie nowej liczby,
rozkładanie liczb na składniki
przelicza w dostępnym
d) dodawanie i odejmowanie
zakresie,
przeliczanie przedmiotów, osób, modeli,
wykonuje działania
arytmetyczne w dostępnym
dodawanie i odejmowanie liczb,
zakresie,
zna symbole graficzne liczb
oraz znaki +,-, =, <,>,
stosowanie i zapis znaków +, -, =, <, >,
rozwiązuje proste zadania
tekstowe,
rozwiązywanie zadań tekstowych przez działanie na
zna wartość monet i
konkretach i liczbach,
banknotów, liczy złote i
rozwiązywanie równań z okienkami typu 4+ _ = 9,
grosze.
przeliczanie pieniędzy, operowanie nimi w zabawie.
potrafi wykonywać działania
e) zbiory
na zbiorach.
wyodrębnianie i tworzenie zbiorów,
porównywanie liczebności,
porządkowanie zbiorów,
dopełnianie i ujmowanie elementów.
Technika
1. Treści kształcenia
poznanie i stosowanie zasad przygotowania miejsca pracy i
potrafi samodzielnie
porządkowania go po jej zakończeniu,
zorganizować sobie warsztat
pracy, dobrać narzędzia do
materiałów,
zaznajomienie się z zasadami bezpiecznej pracy,
zna i respektuje zasady
bezpieczeństwa podczas
pracy,
określanie rodzajów i podstawowych właściwości
materiałów przyrodniczych,
wykorzystuje materiały
określanie podstawowych właściwości materiałów
przyrodnicze i włókiennicze
włókienniczych: nici, sznurka, wełny, tkanin,
w swojej działalności,
usprawnianie posługiwania się linijką, noŜyczkami, noŜem,
sprawnie posługuje się
dziurkaczem i zszywaczem,
przyborami,
2. Działalność techniczna
wycinanie ornamentów z papieru,
wykazuje zaangaŜowanie
łączenie elementów przez sklejanie, zszywanie, wiązanie,
w swojej działalności
za pomocą plasteliny, drucików,
konstrukcyjnej,
zwijanie, zagniatanie, przeplatanie, oklejanie papieru i
odczuwa satysfakcję z
tektury,
prezentowania wytworów
cięcie tkaniny,
własnej działalności.
formowanie róŜnych kształtów z mas plastycznych,
wykonywanie prac z wykorzystaniem materiałów
przyrodniczych i włókienniczych,
dbanie o ład i estetykę klasy.
Muzyka
1. Percepcja muzyki.
rozróŜnianie charakterystycznych dźwięków z otoczenia.
umie zachować się podczas
słuchanie muzyki wokalnej i instrumentalnej.
słuchania muzyki.
1. Obserwacje
wyróŜnianie i nazywanie cech przedmiotów:
dostrzega róŜne cechy
geometrycznych, wielkościowych,
przedmiotów,
rozpoznawanie i nazywanie barw,
posługuje się nazwami barw,
nazywanie linii: gruba, cienka, długa, krótka,
określanie połoŜenia przedmiotów względem siebie, określa układ elementów na płaszczyźnie,
wyróŜnianie części przedmiotów, zwierząt, postaci
potrafi wyróŜnić elementy
ludzkiej.
całości,
poznawanie właściwości materiałów i narzędzi
gromadzi doświadczenia
uŜywanych w pracach plastycznych.
plastyczne,
2. Działalność plastyczna
kreślenie linii o róŜnej grubości,
umie zastosować w pracy
obrysowywanie szablonów,
plastycznej wiadomości na
rysowanie prostych przedmiotów z otoczenia,
temat proporcji, wielkości,
ilustrowanie scen związanych z przeŜyciami i
kształtu, barwy, faktury,
doświadczeniami,
przedstawia obserwacje
ilustrowanie opowiadań, bajek, wierszy,
najbliŜszego otoczenia w
ilustrowanie zmian zachodzących w przyrodzie,
formie plastycznej,
malowanie farbami róŜną grubością pędzla na duŜym i
chętnie wykonuje prace
małym formacie,
plastyczne na tematy
wydzieranie, wycinanie kształtów kolorowych papierów,
dowolne i określone
naklejanie ich na papier,
wykorzystując róŜne techniki
wycinanie kształtów tkanin,
i materiały.
lepienie z plasteliny, masy papierowej i solnej,
tworzenie prostych układów rytmicznych,
kompozycje z róŜnych materiałów.
2.Kształtowanie nawyku dbania o zdrowie i czystość
osobistą:
znajomość budowy ciała,
świadomość konieczności dbania o higienę osobistą,
znajomość oraz unikanie sytuacji i czynników
dba o higienę osobistą,
zagraŜających zdrowiu i Ŝyciu (tytoń, alkohol, narkotyki),
znajomość i respektowanie potrzeb organizmu (odŜywianie,
wie czego naleŜy unikać
odpoczynek, sen),
i jakich zasad przestrzegać,
orientacja w wartościach spoŜywczych produktów i ich roli
aby nie szkodzić zdrowiu.
w zdrowym Ŝywieniu,
podkreślanie roli ruchu i powietrza jako stymulatorów
prawidłowego rozwoju.
3.Przestrzeganie przez dziecko zakazów dotyczących:
zabawy zapałkami,
zabaw w miejscach niedozwolonych,
przestrzega ustalonych
zimowych zabaw na zamarzniętych stawach,
zakazów.
jeziorach czy rzekach,
zrywania nieznanych roślin i grzybów,
wykorzystywania w zabawach lekarstw lub innych
środków chemicznych.
Według literatury przedmiotu, ewaluacja jest to proces, zmierzający do stwierdzenia, w jakim stopniu załoŜone cele edukacyjne są rzeczywiście realizowane.
Przedmiotem ewaluacji programu będą wyniki końcowe, jakie osiągnie uczeń pod koniec roku szkolnego w odniesieniu do wstępnej diagnozy rozwoju, dokonanej na podstawie opinii z poradni oraz obserwacji nauczyciela.
Ewaluacji programu dokonam za pomocą odpowiedzi udzielonych na następujące pytania:
Czy nastąpił przyrost wiedzy i umiejętności ucznia?
Czy zaproponowane metody pracy miały wpływ na aktywność i twórczość dziecka?
Czy postawa ucznia wobec procesu uczenia się uległa zmianie?
Czy nastąpiła zmiana w zachowaniu ucznia?
Odpowiedzi na powyŜsze pytania pozwolą stwierdzić w jakom stopniu realizowany program spełnił oczekiwania moje i ucznia, czy zamierzone w programie cele zostały osiągnięte, czy proponowane metody, ćwiczenie i formy pracy z uczniem są skuteczne i przynoszą poŜądane rezultaty.
M. Szurmiak, Podstawy reedukacji uczniów z trudnościami w czytaniu i pisaniu.
Warszawa 1987
T. Gąsowska, Z. Pietrzak – Stępkowska, Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu. Warszawa 1978
B. Gacek, Ćwiczenia rewalidacyjne dla klasy trzeciej. Warszawa 1996
Z Saduś, Uczymy się czytać i pisać.
Pedagogika specjalna, red. W. Dykcik. Poznań 1997.
Program wychowania i nauczania uczniów upośledzonych w stopniu
umiarkowanym i znacznym, WSiP. Warszawa.
I. Czajkowska, K. Herda, Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole.
Warszawa 1989.