TRADYCYJNE ROZRÓŻNIEŃIA
1. N. pierwszoosobowy i trzecioosobowy
2. N. relacjonujący i prezentujący
3. N. wszystkowiedzący i o ograniczonej wiedzy
F. STANZEL
1. N. auktorialny - nie uczestniczy w wydarzeniach
2. N. personalny - ukazuje świat przedstawiony tak, jak się jawi w świadomości bohaterów 3. N. pierwszoosobowy
4. N. wewnętrznie sprzeczny - należąc do świata przedstawionego, zachowuje przywilej wszechwiedzy
G. GENETTE
1. N. homodiegetyczny - należy do świata przedstawionego, pojawia się z relacjonowanych przez siebie wydarzeniach.
2. N. heterodiegetyczny - nie jest związany z diegezą, nie pojawia się w wydarzeniach.
3. N. ekstradiegetyczny - n. nie-postaciowy, pierwszego stopnia, odwołuje się wyłącznie do czytelnika.
4. N. intradiegetyczny - n. drugiego stopnia, opowiada historię innych postaci, ale w niej nie uczestniczy.
H. MARKIEWICZ ( Wymiary dzieła literackiego)
1. N. autorski (identyczny z autorem wewnętrznym):
A. n. asertujący - manifestuje i przekazuje treści wypowiedzi jako swoje przekonania, B. n. fingujący - wypowiada quasi-sądy,
C. n. pseudoasertujący - fingujący, który upodabnia swoją wypowiedź do wypowiedzi asertowanych.
2. N. fingowany (oddziela się od autora wewnętrznego):
B. n. asertujący relatywnie - ze swego stanowiska, np. w wypowiedziach w dzienniku, C. n. mistyfikujący - stwarza sugestię, jakoby był n. autorskim asertującym.
POZYCJA WOBEC ŚWIATA PRZEDSTAWIONEGO
1. Narracja transcendentna - narrator znajduje się poza obrębem świata przedstawionego 2. Narracj immanentna - narrator należy do świata przedstawionego jako uczestnik lub świadek PERSPEKTYWA CZASOWA
1. Czas narracji późniejszy względem czasu fabuły.
2. Narracja o wydarzeniach współczesnych (iluzja pokrywania się czasu narracji z czasem fabuły).
3. Narracja o wyarzeniach przyszłych (antycypacja).
ORIENTACJA
1. Autotropiczna (skierowana sama na siebie) lub allotropiczna (na inne postaci i przedmioty).
2. Introspekcyjna (zjawiska psychiczne) lub ekstraspekcyjna (zjawiska fizyczne).
PERSPEKTYWA NARRACYJNA
1. N. bezpośredni - zachowuje własną perspektywę.
2. N. mediatyzujący - przyjmuje perspektywę postaci:
A. mediatyzacja całkowita - sfera doznań, interpretacji, ocen, języka,
B. mediatyzacja częściowa.
MOTYWACJA (ujawnianie źródeł wiadomości):
1. N. wszechwiedzący - penetracja przebiegu życia psychicznego, antycypacje, procesy nieświadome.
2. N. z wiedzą pozornie ograniczoną.
3. N. - obserwator - (samo)obserwacja, hipotezy.
- hiperdomyślność,
- konwencja doskonałej pamięci/naddomyślność,
- empatia.
4. N. neutralny - rejestruje fakty.
5. N. o ograniczonej wiedzy - jego punkt obserwacyjny sytupwany jest w jednej postaci.
6. N. - kreator - ujawnia swoje uprawnienia kreacyjne.
FORMY NARRACJI
1. Relacja - narracja skrótowa, opisująca zdarzenia jako zakończone.
2. Prezentacja - narracja uobecniająca, szczegółowa; w tym dialog, rozmyślania.
3. Refleksja - uogólnienia, argumentacje, pytania, postulaty, apele.
SPOSÓB PRZEKAZU NARRACJI
1. Imitacja narracji mówionej (gawęda, monolog wypowiedziany).
2. Figuracja myślenia (monolog wewnętrzny).
3. Strumień świadomości.
STOSUNEK DO ODBIORCY
- przedstawionego lub projektowanego (tonowany/eksponowany,
wyższość/niższość/dystans/poufałość itp.).
TEMATYZOWANIE
1. Wzmianki autoprezentacyjne - stanowią o stopniu personalizacji narratora.
2. Wzmianki o sytuacji narracyjnej:
- autotematyczne,
- kontaktowe (zwrot do odbiorcy).
AUTORYTATYWNOŚĆ, wiarygodność narratora (akceptacja faktów, ich interpretacji i ocen w fikcjonalnym układzie odniesienia):
1. Narrator - autorytet.
2. Narrator niewiarygodny (topos szalonego narratora).
STRATEGIA NARRACYJNA
1. Stała.
2. Zmienna.