Murray [w: Teorie osobowości; Hall, Lindzey; rozdz. 6]

Personologia

• Teoria koncentruje się na jednostkach w całej ich złożoności

• Nie można zrozumieć pojedynczego zachowania bez znajomości funkcjonowania osoby

• Po zakończeniu analizy należy zabrać się do rekonstrukcji całości

• Teoria pola: warunkiem dokładnego opisu zachowania jest znajomość

środowiskowego kontekstu

• Zdarzenia zachodzące we wczesnym dzieciństwie są determinantami zachowania w wieku dorosłym

• Motywacja nieświadoma

• Subiektywne sprawozdania słowne

• Mózg siedliskiem osobowości

„Struktura” osobowości

• Osobowość jest w stanie płynnym

• Główne cechy definicji osobowości:

o Osobowość abstrakcją teoretyczną

o Odnosi się do wielu zdarzeń

o Stałe i nowe elementy zachowania

o Czynnik organizujący

o Zlokalizowana w mózgu

• Przebieg i seria – podstawowe jednostki danych dla psychologa (wtf?!) Przy czym seria składa się przebiegów (brzmi jak jakiś opis stanu samochodu…)

•

• Seria to dłuższa jednostka funkcjonalna – np. przyjaźń, małżeństwo, kariera zawodowa. (W związku z tym rozumiem – choć nie wiem czy słusznie – że przebieg to jakieś pojedyncze wydarzenie – np. to o czym teraz myślę, to jak mówię do mojej współlokatorki:P)

Opr. Maja Pęczak

Strona 1

• Programy serii – uporządkowane układy celów cząstkowych, mających doprowadzić do konkretnego celu (czyli jak idziesz na pielgrzymkę do Częstochowy to programem serii będzie dowleczenie się do pierwszego noclegu:P następnie do drugiego itd. :P) Oto przykład programu serii:D

• Rozkłady czasowe (?)

• Programy serii + rozkłady czasowe = porządkowanie

• Porządkowanie to wyższy poziom psychiczny – na tym samym poziomie co poznanie; opracowywanie sposobu działania, planowanie strategii

Systemy osobowości

Murray zapożyczył z psychoanalizy terminy id, ego i superego, ale wprowadził pewne elementy.

• Id – zawiera elementy, które mogą być akceptowane przez ego i społeczeństwo.

• Istnieją także różnice w sile id – różni ludzie mają id o różnej sile

• Funkcją ego jest nie tyle tłumienie popędowych potrzeb, ale kierowanie nimi, , określanie sposobu i czasu ich zaspokajania

• Ego jako główny organizator, integrator zachowania; nie służy tylko hamowaniu

• Superego to po prostu zinternalizowane zalecenia kulturowe

• Ja pożądane – ja idealne – ambicje; może być całkowicie oderwane od superego, lub ściśle z nim związane. (oderwane, gdy np. ktoś planuje zbrodnię doskonałą)

• Murray zwolennikiem determinizmu dziecięcego.

Dynamika osobowości

Pojęcie potrzeby:

• Pojęcie hipotetyczne, abstrakcyjne

• Reprezentuje pewną siłę, która organizuje percepcję, apercepcję, myślenie, dążenia, działania w taki sposób, by zmienić niezadowalającą sytuację

• Potrzeba jest wywoływana z wewnątrz lub przez presję sił środowiskowych

• Przejawia się prowadzeniem organizmu do poszukiwania lub unikania, do reakcji (na coś)

• Towarzyszą im uczucia lub emocje

• Potrzeba jest słaba lub silna, chwilowa lub trwała

• Cel: uspokojenie i zaspokojenie organizmu

Opr. Maja Pęczak

Strona 2

• Podłożem są procesy fizjologiczne w mózgu

• Podtrzymuje aktywność organizmu dopóki potrzeba nie zostanie zaspokojenia

• O istnieniu potrzeby można wnioskować na podstawie:

Efektu/zachowania

Formy zachowania

Reagowanie specyficzne, wybiórcze reagowanie

Określone emocje/uczucia

Zadowolenie z zaspokojenia lub niezadowolenie z niezaspokojenia

Lista potrzeb wg Murraya, która potem została rozszerzona (opis na str. 244)

Afiliacji

Agresji

Autonomii

Dominowania

Doznań zmysłowych

Odrzucania

Oparcia

Opiekowania się

Osiągnięć

Pokazania się

Poniżania się

Porządku

Przeciwdziałania

Samoobrony

Seksu

Ulegania

Unikania poniżeń

Unikania szkód

Zabawy

Zrozumienia

Typy potrzeb:

• Pierwotne i wtórne. Pierwotne – (wiscerogenne) związane z procesami organicznymi, zaspokojenie daje zadowolenie fizyczne. Potrzeby: powietrza, wody, pokarmu, wydzielania, wydalania, defekacji, seksualna. Wtórne – (psychogenne) brak powiązań z procesami organicznymi i zadowoleniem fizycznym; np.: konstruowanie, uznania, dominacji itd.

• Potrzeby jawne i ukryte (zewnętrzne i utajone): potrzeby zewnętrzne wyrażają się na ogół w zachowaniu motorycznym (dążenie, działanie), podczas gdy potrzeby ukryte należą zwykle do świata fantazji lub snów. Istnienie potrzeb ukrytych jest wynikiem ukształtowania się zinternalizowanych struktur (superego), które określają jakie zachowanie jest właściwe czy możliwe do zaakceptowanie.

Opr. Maja Pęczak

Strona 3

• Potrzeby skoncentrowane i rozlane – hmmm…. Ściśle określone vs.

zgeneralizowane…?

• Pro aktywne i reaktywne: pro aktywne zdeterminowane wewnętrznie, uruchamiane

„samorzutnie”. Reaktywne – wzbudzane w odpowiedzi na zdarzenie zewnętrzne

• Potrzeby aktywności, formy, skoncentrowania na wyniku

Prowadzące do

pożądanego

stanu, do efektu

końcowego

Wykonywanie

Tendencje do wykonywania

pewnych czynności dla nich

niefunkcjonalnych

samych. Czysta przyjemność

czynności – widzenie,

funkcjonowania. (Szczególnie

słyszenie, myślenie,

zauważalna o 6 rano…)

Wzajemnie relacje

mowa

potrzeb:

• Potrzeby układają się hierarchicznie. Pewne potrzeby

stają priorytetowe, kiedy nie są zaspokajane (np. zaspokajania głodu, unikania bólu).

• Jeden kierunek działania może doprowadzić do zaspokojenia wielu potrzeb. Gdy różne potrzeby prowadzą do tego samego zachowania, to jest to fuzja potrzeb.

• Potrzeba służebna – gdy działanie jednak potrzeby służy zaspokojeniu innej potrzeby.

Poziomy analizy:

• Rozróżnienie między potrzebą a celem – cel jest specyficznym celem zewnętrznym, przyjętym przez daną osobę jako wyraz pewnej potrzeby. Np. u kogoś ogólna potrzeba dominacji, ale cel – zostać wybranym na (p)osła.

• „Osobowość ujawnia się w dużej mierze w obiektach kateksji”

Presja:

-jest właściwością czy cechą obiektu środowiskowego ułatwiającą lub utrudniającą wysiłki jednostki zmierzające do osiągnięcia danego celu. Skrócona lista presji na str. 248.

Redukcja napięcia:

• Gd potrzeba jest wzbudzona, jednostka znajduje się w stanie napięcia, a zaspokojenie potrzeby pociąga za sobą redukcję napięcia.

• Wzmaganie napięcia większa przyjemność kiedy potrzeba zaspokojona Temat:

• Temat jest moralną interakcyjną jednostką zachowania. Obejmuje ona sytuacje wzbudzającą (presję) i działającą potrzebę.

• Odnosi się do interakcji między potrzebami i presjami

Opr. Maja Pęczak

Strona 4

• Relacje interpersonalne powinno się odwzorowywać w formie jednostki diadycznej (podmiot i obiekt)

Integrat potrzeby:

Gdy nastąpi integracja potrzeby, wyobrażenia obiektu środowiskowego i czynności instrumentalnych, to mówimy o integracie potrzeby.

Temat jednostkowy:

Jest układem powiązanych ze sobą potrzeb i presji, który działa jako nieświadoma siła.

Procesy panujące:

• Fizjologiczne procesy towarzyszące dominującemu procesowi psychologicznemu

• Silny nacisk na znaczenie procesów fizjologicznych, neurologicznych

• Regnancja – lokalizowanie wszelkich procesów psychologicznych w mózgu

• Tzw. Procesy panujące (w mózgu) składają się na regnancję – czyli ogół tych procesów

• Wszystkie świadome procesy są panujące, ale nie wszystkie panujące procesy są świadome; czyli świadomość jako jedna z właściwości procesu psych., ale niekonieczną

Schemat wektor – wartość:

Potrzeby działają zawsze w służbie jakichś wartości. Dla zrozumienia warto przeanalizować tabelę na str. 252.

Rozwój osobowości

Kompleksy niemowlęce:

• Potrafimy sobie przypomnieć tylko to co zostało zwerbalizowane

• Doświadczenia z okresu prewerbalnego są b. znaczące

• Doświadczenia mające szczególne znaczenie dla rozwoju dziecka:

o Bezpieczna egzystencja wewnątrz macicy; brutalnie zakończona poprzez przykre doświadczenie narodzin

o Przyjemność ssania mleka; odstawienie do piersi

o Przyjemność towarzysząca defekacji; ograniczona treningiem czystości o Przyjemność z wydalania moczu; … (?)

o Podniecające doznania spowodowane tarciem genitaliów; zakazane pod groźbą kary;

• Obszary te wskazane są przez psychoanalityków jako szczególne problemy dla rozwijającego się dziecka.

• Wg Murraya kompleks to trwały integrat, który wyznacza w sposób nieświadomy przebieg późniejszego rozwoju

• Murray opisuje 5 kompleksów:

Opr. Maja Pęczak

Strona 5

o Klaustralny (kompleks zamknięcia) – wywodzi się z pozostałości prenatalnych doświadczeń; kateksja miejsc zamkniętych, obiektów opiekuńczych, śmierci, przeszłości, opór przeciwko zmianie, potrzeba bierności, odosobnienia, pomocy, unikania krzywd. Obejmuje 3 specyficzne typy kompleksów:

Pragnienie przywrócenia warunków podobnych do panujących przed urodzeniem

Lęk przed brakiem oparcia i bezradnością

Lęk przed uduszeniem i uwięzieniem

o Oralny – wywodzi się z wczesnych doświadczeń związanych z karmieniem; 3

specyficzne subkompleksy:

Kompleks oralnego zabiegania o pomoc

Kompleks agresji oralnej

Kompleks odrzucenia oralnego

o Analny – wywodzi się ze zdarzeń związanych z aktem defeacji oraz treningiem czystości. Dwa subkompleksy – jeden związany z tendencją do wydalania, drugi z tendencją do zatrzymywania:

Kompleks odrzucenia analnego

Kompleks zatrzymywania analnego

o Uretralny (moczowy, kompleks Ikara)

o Kastracyjny

Inne czynniki rozwoju osobowości:

Czynniki genetyczne i dojrzewanie – metabolizm > katabolizm

Uczenie się – generatory hedoniczne i anhedoniczne mogą być retrospektywne, spektywne, prospektywne

Determinanty społeczno-kulturowe

Niepowtarzalność (osób i zachowań)

Procesy nieświadome

Proces socjalizacji – zarówno pozytywny jak i negatywny w skutkach

Charakterystyczne badania i metody badawcze

Murray był przekonany, że zrozumienie zachowania wymaga kompletnego i szczegółowego badania pojedynczych osób.

Psycholog jako najważniejszy precyzyjny instrument w badaniach psychologicznych Wiele badaczy kontra jedna jednostka (nie ma szans:P)

Zorganizowanie rady diagnostycznej

Opracowani metod oceny osobowości, np.: TAT, Skala Upodobań Osobistych Edwardsa, Kwestionariusz do Badania Osobowości, Inwentarz Osobowości Jacksona Wszechstronne badanie zachowania indywidualnego (a nie na podstawie organizmów niższych lub w sztucznych warunkach), zbieranie różnorodnych danych 3 nowe kierunki w badaniach nad osobowością:

Opr. Maja Pęczak

Strona 6

1. Interakcjonizm – sprzeciw użyteczności globalnych cech osobowości jako predykatorów zachowania; zachowanie jako łączna funkcja cech sytuacji i cech danej osoby

2. „gdzie jest osoba?” – koncepcja głosząca, że metodologia w całej swej okazałości zapomina o podmiocie. Badania rzadko spełniają warunki: koncentracja na jednostce, przynamniej 2 miesiące na 1 osobę badaną, wykorzystanie materiałów biograficznych i dokumentów osobistych. Osobowość ≠ zmienne osobowościowe, różnice indywidualne.

3. Psychobiografia – (?)

Opr. Maja Pęczak

Strona 7