Skarga konstytucyjna, demokratyczny środek ochrony praw i wolności obywatelskich, możliwość

zaskarżenia przez obywatela aktów prawnych naruszających jego uprawnienia zawarte w

konstytucji, organem orzekającym o słuszności skargi jest określony w ustawie zasadniczej sąd

konstytucyjny (np. w Stanach Zjednoczonych jest nim Sąd Najwyższy, w Polsce Trybunał

Konstytucyjny). Skarga konstytucyjna spełnia także pośredni cel - daje możliwość odnajdowania

luk i niespójności systemu prawa obowiązującego w danym państwie.

W Polsce - wniesiony przez obywatela do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie

zgodności z Konstytucją RP ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub

organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach, albo o jego

obowiązkach określonych w konstytucji.

Aby skarga konstytucyjna została uwzględniona przez Trybunał Konstytucyjny ma być napisana

przez adwokata lub radcę prawnego (za wyjątkiem sytuacji, gdy skarżącym jest sędzia, prokurator,

notariusz, profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych) i zawierać:

1. wskazanie ustawy lub innego przepisu prawnego, którego konstytucyjność jest kwestionowana,

2. wskazanie, jakie konstytucyjne prawo lub wolności zostały naruszone przez ten przepis,

3. opis sprawy sądowej lub postępowania administracyjnego, w którym zastosowano, wobec

wnoszącego skargę, kwestionowany przepis,

4. kończący sprawę wyrok, decyzję administracyjną lub inne ostateczne rozstrzygnięcie,

5. uzasadnienie skargi.

Skargę należy wnieść nie później niż na 3 miesiące po ostatecznym wyroku lub decyzji i uiścić

opłatę skarbową. Jeśli Trybunał uzna, że kwestionowany przepis jest niekonstytucyjny trzeba,

powołując się na orzeczenie Trybunału, wystąpić do sądu lub organu administracyjnego z

wnioskiem o wznowienie postępowania. Zakwestionowany przez Trybunał przepis traci moc z

dniem ogłoszenia wyroku Trybunału w Dzienniku Ustaw. Jednak jeśli zmiana prawa wymaga

znacznych wydatków ze strony państwa lub dłuższej pracy parlamentu nad nowymi regulacjami,

Trybunał może na czas z góry określony odroczyć wejście w życie swego orzeczenia.