1
NATURA 2000
STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO)
DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU
WSPÓLNOTOWYM (OZW)
I
DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW OCHRONY (SOO)
1. IDENTYFIKACJA OBSZARU
1.1. TYP
1.2. KOD OBSZARU 1.3. DATA OPRACOWANIA 1.4. DATA AKTUALIZACJI E
PLH260022
2009-02
2009-02
1.5 POWIĄZANIA Z INNYMI OBSZARAMI NATURA 2000
PLH180049
1.6. INSTYTUCJA LUB OSOBA ZBIERAJĄCA INFORMACJE:
Piwowarczyk R., Maniarski R., Przybylska J., Sępioł B., Buchholz L., Bidas M.
1.7. NAZWA OBSZARU:
Góry Pieprzowe
1.8. WSKAZANIE I ZAKLASYFIKOWANIE OBSZARU:
DATA ZAPROPONOWANIA JAKO OZW
DATA ZATWIERDZENIA JAKO OZW
DATA ZAKLASYFIKOWANIA JAKO OSO
DATA ZATWIERDZENIA JAKO SOO
wydrukowano przy użyciu programu Ostoje wersja 3.0
2010-01-08
OBSZAR: PLH260022 Góry Pieprzowe
NATURA 2000 FORMULARZ DANYCH
2
2. POŁOśENIE OBSZARU
2.1. POŁOśENIE CENTRALNEGO PUNKTU OBSZARU
DŁUGOŚĆ GEOGRAFICZNA
SZEROKOŚĆ GEOGRAFICZNA
E
21
46
54
N
50
41
3
2.2. POWIERZCHNIA (ha):
2.3. DŁUGOŚĆ OBSZARU (km):
77.0
2.4. WYSOKOŚĆ (m n.p.m.):
MINIMALNA
MAKSYMALNA
ŚREDNIA
142
200
170
2.5. REGION ADMINISTRACYJNY (NUTS)
Kod Nazwa regionu
%
PL332 Sandomiersko-jędrzejowski
100
2.6. REGION BIOGEOGRAFICZNY
Nazwa regionu biogeograficznego
Kontynentalny
2 / 1
OBSZAR: PLH260022 Góry Pieprzowe
NATURA 2000 FORMULARZ DANYCH
3
3. INFORMACJA PRZYRODNICZA
3.1. Typy SIEDLISK znajdujące się na terenie obszaru Natura 2000 oraz ocena znaczenia obszaru dla tych siedlisk
3.1.a. Typy SIEDLISK wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG
Stopień Względna
Stan
Ocena
Kod
Nazwa siedliska
% pokrycia
Reprezen. powierzch zachow.
ogólna
Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion 3150
5.26
A
C
B
C
Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków 6210
21.41
B
C
B
B
Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) 6430
1.00
B
C
B
C
Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) 9170
11.27
D
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion 91E0
31.55
B
C
B
C
3.1 / 1
OBSZAR: PLH260022 Góry Pieprzowe
NATURA 2000 FORMULARZ DANYCH
3
3.2. GATUNKI, których dotyczy Artykuł 4 Dyrektywy Rady 79/409/EWG
i gatunki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
oraz ocena znaczenia obszaru dla tych gatunków 3.2.a. PTAKI wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG
KOD NAZWA
POPULACJA
OCENA ZNACZENIA OBSZARU
OSIADŁA
MIGRUJĄCA
Populacja Stan zach.
Izolacja
Ogólnie
Rozrodcza
Zimująca
Przelotna
A338 Lanius collurio
5p
D
A429 Dendrocopos syriacus
1p
D
3.2.b. Regularnie występujące Ptaki Migrujące nie wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG
KOD NAZWA
POPULACJA
OCENA ZNACZENIA OBSZARU
OSIADŁA
MIGRUJĄCA
Populacja Stan zach.
Izolacja
Ogólnie
Rozrodcza
Zimująca
Przelotna
3.2.c. SSAKI wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
KOD NAZWA
POPULACJA
OCENA ZNACZENIA OBSZARU
OSIADŁA
MIGRUJĄCA
Populacja Stan zach.
Izolacja
Ogólnie
Rozrodcza
Zimująca
Przelotna
1337 Castor fiber
2p
D
1355 Lutra lutra
P
D
3.2.d. PŁAZY i GADY wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
KOD NAZWA
POPULACJA
OCENA ZNACZENIA OBSZARU
OSIADŁA
MIGRUJĄCA
Populacja Stan zach.
Izolacja
Ogólnie
Rozrodcza
Zimująca
Przelotna
1188 Bombina bombina
11-50i
D
3.2.e. RYBY wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
KOD NAZWA
POPULACJA
OCENA ZNACZENIA OBSZARU
OSIADŁA
MIGRUJĄCA
Populacja Stan zach.
Izolacja
Ogólnie
Rozrodcza
Zimująca
Przelotna
3.2.f. BEZKRĘGOWCE wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
KOD NAZWA
POPULACJA
OCENA ZNACZENIA OBSZARU
OSIADŁA
MIGRUJĄCA
Populacja Stan zach.
Izolacja
Ogólnie
Rozrodcza
Zimująca
Przelotna
1084 Osmoderma eremita
P
C
B
C
C
3.2.g. ROŚLINY wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
KOD NAZWA
POPULACJA
OCENA ZNACZENIA OBSZARU
Populacja
Populacja Stan zach.
Izolacja
Ogólnie
3.2 / 1
OBSZAR: PLH260022 Góry Pieprzowe
NATURA 2000 FORMULARZ DANYCH
3
3.2 / 2
OBSZAR: PLH260022 Góry Pieprzowe
NATURA 2000 FORMULARZ DANYCH
3
3.3. Inne ważne gatunki zwierząt i roślin
PTAKI
Populacja
Motywacja
SSAKI
Populacja
Motywacja
PŁAZY
Populacja
Motywacja
GADY
Populacja
Motywacja
RYBY
Populacja
Motywacja
BEZKRĘGOWCE
Populacja
Motywacja
Oedipoda caerulescens
P
A
Pachybrachys fimbriolatus
P
A
ROŚLINY
Populacja
Motywacja
Anemone sylvestris
R
D
Aster amellus
R
D
Campanula sibirica
C
D
Carex humilis
C
D
Carlina acaulis
R
D
Cerasus fruticosa
R
A
Clematis recta
R
D
Cotoneaster integerrimus
R
D
Inula hirta
V
D
Nuphar lutea
V
D
Rosa gallica
V
A
Senecio erucifolius
V
D
Stipa capillata
R
A
Trapa natans
R
A
3.3 / 1
OBSZAR: PLH260022 Góry Pieprzowe
NATURA 2000 FORMULARZ DANYCH
4
4. OPIS OBSZARU
4.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARU
Klasy siedlisk
% pokrycia
Siedliska rolnicze (ogólnie)
95 %
Tereny nieleśne z uprawami roślin drzewiastych (sady, gaje, winnice, dehesa) 5 %
Suma pokrycia siedlisk 100 %
OPIS OBSZARU
Ostoja Góry Pieprzowe obejmuje część krawędzi Wyżyny Sandomierskiej w pobliżu doliny Wisły na granicy Sandomierza i gm.
Dwikozy. Obejmuje w całości rezerwat Góry Pieprzowe, starorzecze Wisły u jego podnóża, oraz fragment zboczy doliny Wisły na NE od niego. Obszar posiada urozmaiconą rzeźbę z licznymi skarpami, wąwozami i rozcięciami erozyjnymi. Góry Pieprzowe należą do najstarszych górotworów na terenie kraju, datowane są na wiek sprzed 500 mln lat (środkowy kambr). Skałą budującą są w większości szare łupki ilaste, łupki kwarcowo-mikowe, piaskowce kwarcowo-wapienne, kwarcyty i zlepieńce, widoczne często jako drobny gruz skalny. W wielu miejscach łupki te tworzą obszerne odsłonięcia jedyne tego rodzaju w Polsce.
Odsłonięcia utworów kambryjskich pokryte są młodszymi utworami czwartorzędowymi, lessem oraz gliną morenową. W
miejscach o łagodniejszych stokach występują murawy kserotermiczne i zarośla krzewów z dużą liczbą różnych gatunków (w tym endemicznych) róż.
4(1) / 1
OBSZAR: PLH260022 Góry Pieprzowe
NATURA 2000 FORMULARZ DANYCH
4
4. OPIS OBSZARU
4.2. WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE
Najczęstsze zbiorowiska roślinne występujące na tym terenie to murawy kserotermiczne z ostnicą włosowatą Stipa capillata i palczatką kosmatą Botriochloa ischaemum, oraz zarośla kserotermiczne z dzikimi różami, tarniną Prunus spinosa, wisienką stepową Cerasus fruticosa, głogiem Crataegus sp., berberysem pospolitym Berberis vulgaris i ligustrem Ligustrum vulgare.
Stwierdzono występowanie 5 typów siedlisk przyrodniczych z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, zajmujących łącznie ponad 71 %
obszaru. Najcenniejszym zbiorowiskiem roślinnym jest step ostnicowy Sisymbrio-Stipetum capillatae z tworzącą go reliktową roślinnością. Rezerwat Góry Pieprzowe uważany jest za największe w kraju skupienie dziko rosnących róż, z takimi rzadkościami jak Rosa kostrakiewiczii i Rosa gallica. Niektóre z ich form zostały tu po raz pierwszy opisane. Dotychczas wykazano stąd 12
gatunków róż, co stanowi ponad 70% gatunków występujących w Polsce. Wiele z rosnących tu gatunków roślin podlega ochronie ścisłej, w tym m. in.: wiśnia karłowata, róża francuska Rosa gallica, zawilec wielkokwiatowy Anemone silvestris, ostnica włosowata Stipa capillata, dzwonek syberyjski Campanula sibirica, dziewięćsił bezłodygowy Carlina acaulis, goryczka krzyżowa Gentiana cruciata. Stwierdzono tu także występowanie ponad 80 gatunków porostów oraz kilkudziesięciu gatunków mchów. Wysokie wartości przedstawiają także starorzecza doliny Wisły, zlokalizowane u podnóża rezerwatu, z masowym wystąpieniem kotewki orzech wodny Trapa natans. W bliskim sąsiedztwie starorzeczy występują także różne postacie łęgów, zwłaszcza wierzbowe.
Niewielkie powierzchnie zajmują lasy grądowe, porastające głębokie wąwozy lub zbocza, stanowiące jednak w większości ich inicjalną fazę.
Ostoja jest szczególnie ważna zwłaszcza ze względu na występowanie tu jednych z lepiej w skali kraju wykształconych muraw kserotermicznych, zwłaszcza ostnicowych z wieloma rzadkimi gatunkami roślin oraz starorzeczy z bogatą florą podwodnych lub nadwodnych makrofitów, zwłaszcza Trapa natans. Istotne znaczenie mają tu również zbiorowiska łęgowe, głównie wierzbowe.
Spośród wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej organizmów stwierdzono tu pachnicę dębową, kumaka nizinnego, bobra i wydrę, ale obszar może mieć znaczenie jedynie dla zachowania pachnicy dębowej. Murawy kserotermiczne rezerwatu zasiedla kilkadziesiąt gatunków ciepło i sucholubnych owadów, kilka gatunków pająków, chrząszczy i pszczół, często posiadających tu jedyne stanowiska w kraju.
4.3. ZAGROśENIA
Brak (na skutek regulacji Wisły i wybudowania wałów przeciwpowodziowych) corocznego podmywania podnóża skarpy, co skutkuje zanikiem procesu osuwania się skarpy oraz jej denudacji. Wyzwala to w efekcie ekspansywną sukcesję drzew i krzewów na skarpie powodując zmniejszanie się powierzchni a często całkowity zanik odsłoniętych i silnie insolowanych biotopów typowo kserotermicznych.
W wyniku zaniechania prowadzonego niegdyś wypasu, obszar ulega silnemu zarastaniu przez gatunki krzewiste i drzewiaste, często obce naszej florze. Intensywnie rozprzestrzenia się robinia akacjowa Robinia pseudoacacia, tarnina Prunus spinosa, a także brzoza i osika. Zbocza z grubszą pokrywą lessową miejscami zarasta nawłoć pózna Solidago serotina. Murawy i zarośla kserotermiczne często graniczą z polami uprawnymi, skąd narażone są na spływ herbicydów oraz stopniową eutrofizację i zachwaszczenie. Na terenie rezerwatu Towarzystwo Badań i Ochrony Przyrody prowadzi zabiegi mające na celu powstrzymanie procesu zarastania, zwłaszcza muraw kserotermicznych. Odsłonięte skarpy często ulegają erozji, głównie na skutek działania wód opadowych. Góry Pieprzowe, a także przyległy Sandomierz są największą przyrodniczą atrakcją turystyczną w tej okolicy i ruch turystyczny okresowo jest tu dosyć intensywny.
4.4. STATUS OCHRONNY
Obszar zawiera rezerwat przyrody Góry Pieprzowe (18,01 ha;1979) oraz użytek ekologiczny Kamień Plebański (0,65 ha;1996).
4.5. STRUKTURA WŁASNOŚCI
W dużej mierze własność prywatna.
4.6. DOKUMENTACJA - ŹRÓDŁA DANYCH
Alexandrowicz S.W. 1972 Góry Pieprzowe - klasyczne odsłonięcie utworów kambru. Chrońmy Przyr.Ojcz. 28(5-6) 5-10
Anonymus ? Kartoteka Faunistyczna Towarzystwa Badań i Ochrony Przyrody Bąk J. 2007 Wystepowanie znamionka różanego Megastigmus aculeatus (SWEDERUS, 1795) (Hymenoptera: Torymidae) w rezerwacie Góry Pieprzowe. Wiadom. entomol. 26 (1) 35-40
Burakowski B. 1957 Występowanie gatunków z rodzaju Dorcadion Dalm. w Polsce (Coleoptera, Cerambycidae). Fragm. faun.
4(2) / 1
OBSZAR: PLH260022 Góry Pieprzowe
NATURA 2000 FORMULARZ DANYCH
4
7 289-295
Dembicka A. , Rozwałka R. 2007 Nowe stanowiska gryziela stepowego Atypus muralis Bertkau, 1980 w dolinie Wisły.
Chrońmy Przyr. Ojcz. Z.3 13-29
Dziubałtowski S. 1922 O zbiorowiskach roślinności godnych ochrony w Sandomierskiem i Opatowskiem. Kosmos 47 (1, 2, 3) 30-38
Głazek T. ? Projektowany rezerwat stepu ostnicowego "Kamień Plebański" koło Sandomierza. Chrońmy Przyr.Ojcz.
Głazek T. 1968a Flora kserotermiczna Wyżyny Sandomierskiej i Przedgórza Iłżeckiego. Kieleckie Towarzystwo Naukowe.
Głazek T. 1968b Godne ochrony tereny leśne z reliktową roślinnością w powiecie opatowskim. Chroń. Przyr. Ojcz. 24 (3) 37-43
Głazek T. 1968c Roślinność kserotermiczna Wyżyny Sandomierskiej i Przedgórza Iłżeckiego. Monogr. Bot. 25 1-135
Głazek T. 1969b An investigation on the ecology of Cerasus fruticosa (Pal.) Woronow on the basis of materials obtained from Sandomierz Highland and Iłża Foothills. Ekol. Pol. 1-28 Ser. A, 17
Głazek T. 1978 Flora Gór Pieprzowych pod Sandomierzem. Fragm.. Flor. Geobot. 24 (2) Kostrakiewicz K., Popek R. 1972. Góry Pieprzowe jako przyszły rezerwat przyrody. Chrońmy Przyr. Ojcz. 28,5-6: 11-18.
Kozik R. 1981 Porosty (Lichenes) Gór Pieprzowych koło Sandomierza. Fragm..Flor.Geobot. 27(4) Krzaczek W. 1967 Materiały rodologiczne z Okręgu sandomiersko-Opatowskiego. Fragm..Flor.Geobot. 13 475-482
Kuc M. 1959. Mchy Wyżyny Sandomiersko-Opatowskiej (Okręg Sandomierski). Fragm..Flor.Geobot. 5 129-150
Liana A. 1966 Prostoskrzydłe (Orthoptera) Mazowsza. Fragm. faun. 12 239-280
Łapczyński K. 1887 Roślinnośc Sandomierza i Gór Pieprzowych. Pam. Fizjogr. 7
Maniarski R., Sępioł B., Przybylska J., Bidas M., Buchholz L. ? dane niepublikowane Mazur M. 1998a Rozmieszczenie i pochodzenie Dorcadion scopoli (Herbst, 1784) (Coleoptera: Cerambycidae) w Polsce.
Wiad. entomol. 16 (3-4) 157-162
Noskiewicz J. 1953a Fauna łowikowatych (Asilidae, Diptera) Gór Pieprzowych pod Sandomierzem. Pol. Pismo entomol. 23
145-164
Popek R. 1967 Róże Gór Pieprzowych koło Sandomierza. Cz.1. Fragm.Flor.Geobot. 13 459-474
Samsonowicz J. 1931 Sprawozdanie z badan geologicznych na arkuszu Sandomierza oraz charakterystyka tektoniczna niecki międzygórskiej. Spraw. Z pos. PIG 30
Szymańska H. ? Fosforyty Gór Pieprzowych koło Sandomierza. Przegl.geolog. 9
Szymczakowski W. 1972. Owady Gór Pieprzowych. Chrońmy Przyr. Ojcz. 28,5-6: 19-26.
Wójcicki J.J. 1991 Prunus x stacei (Rosaceae), a new spontaneous threefold hybryd of P.fruticosa, P.cerasus and P.avium.
Fragm.Flor.Geobot. 35(1-2) 139-142
4(2) / 2
OBSZAR: PLH260022 Góry Pieprzowe
NATURA 2000 FORMULARZ DANYCH
4.7
4. OPIS OBSZARU
4.7. HISTORIA
4.7 / 1
OBSZAR: PLH260022 Góry Pieprzowe
NATURA 2000 FORMULARZ DANYCH
5
5. STATUS OCHRONNY OBSZARU ORAZ POWIĄZANIA Z OSTOJAMI CORINE BIOTOPES
5.1. DESYGNOWANE FORMY OCHRONY NA POZIOMIE KRAJOWYM I REGIONALNYM: KOD % POKRYCIA
PL02% PL05%
5.2. POWIĄZANIA OPISANEGO OBSZARU Z INNYMI TERENAMI:
desygnowanymi na poziomie krajowym lub regionalnym
KOD FORMY OCHRONY
NAZWA OBSZARU
TYP RELACJI
% POKRYCIA
PL02
Góry Pieprzowe
+
PL05
Kamień Plebański
+
desygnowanymi na poziomie międzynarodowym
NAZWA STATUSU OCHRONY
NAZWA OBSZARU
TYP RELACJI
% POKRYCIA
5.3. POWIĄZANIA OPISANEGO OBSZARU Z OSTOJAMI CORINE BIOTOPES: KOD CORINE
TYP RELACJI
% POKRYCIA
5 / 1
OBSZAR: PLH260022 Góry Pieprzowe
NATURA 2000 FORMULARZ DANYCH
6
6. DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA NA TERENIE OBSZARU I W JEGO OTOCZENIU
I INNE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA TEN OBSZAR
6.1. GŁÓWNE CZYNNIKI I RODZAJE DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA ORAZ PROCENT
POWIERZCHNI OBSZARU IM PODLEGAJĄCY
Wpływy i działalność na terenie obszaru:
kod
nazwa
intensywność
% obszaru
wpływ
100 Uprawa
B
-
102 Koszenie / ścinanie
B
+
110 Stosowanie pestycydów
C
-
120 Nawożenie /nawozy sztuczne/
C
-
141 Zarzucenie pasterstwa
B
-
220 Wędkarstwo
C
0
301 Kamieniołomy
B
-
403 Zabudowa rozproszona
B
0
421 Pozbywanie się odpadów z gospodarstw domowych
B
-
422 Pozbywanie się odpadów przemysłowych
C
-
501 Ścieżki, szlaki piesze, szlaki rowerowe
B
0
622 Turystyka piesza, jazda konna i jazda na pojazdach niezmotoryzowanych B
0
900 Erozja
A
-
954 Inwazja gatunku
A
-
Wpływy i działalność wokół obszaru:
kod
nazwa
intensywność
% obszaru
wpływ
6.2. ZARZĄDZANIE OBSZAREM
SPRAWUJĄCY NADZÓR (INSTYTUCJA LUB OSOBA):
ZARZĄDZANIE OBSZAREM I PLANY:
6 / 1
OBSZAR: PLH260022 Góry Pieprzowe
NATURA 2000 FORMULARZ DANYCH
7/8
7. MAPY OBSZARU
Mapy fizyczne obszaru
Numer mapy
Skala
Projekcja
Opis
M-34-44-D
1: 50000
PUWG 1992
Yes
Zdjęcia lotnicze obszaru
Numer
Obszar
Temat
Data
8. ZDJĘCIA OBSZARU
Numer
Obszar
Temat
Autor
Data
7/8 / 1