Działanie karbu - W miejscach zmiany kształtu lub wymiarów obciążonych elementów następuje zmiana rozkładu naprężeń – naprężenia ulegają spiętrzeniu i mogą być znacznie większe od nominalnego obliczonego. Działanie karbu można przedstawić jako miejscowe zagęszczenie linii sił, a więc trajektorii punktów przekazujących obciążenie elementarnym cząstkom materiału.
Karby odciążające. Karby odciążające są zazwyczaj karbami szeregowymi, a więc łagodzącymi działanie karbów pojedynczych. (Przykładem jest gwint na śrubie)
Osłaniające działanie karbów wielokrotnych wykorzystuje się np. do osłabienia działania pojedynczego ostrego karbu.
Współczynnik kształtu αk=σmax/σn,
Współczynnik działania karbu βk=zo/zk
Współczynnik wrażliwości materiału ηk=(βk-1)/(αk-1);
Współczynnik stanu powierzchni βp=z/zp
z – wyt. zmę. próbki gładkiej,
zk –wyt. zmę. próbki o danym stanie powierzchni;
Współczynnik spiętrzenia naprężeń β=z/zkp=[1+ηk(αk-1)]βk wskazuje na ilościową zmianę wytrzymałości zmęczeniowej spowodowaną spiętrzeniem naprężeń.
Karby wielokrotne - Karby występujące obok siebie. Wypadkowe działanie karbów może być łagodzące lub silniejsze w porównaniu z działaniem karbów pojedynczych. Mówimy odpowiednio o karbach odciąŻających i przeciąŻających. Karby wielokrotne dzieli się zwykle na szeregowe i równoległe.
Zgniot(umacnianie) warstw powierzchniowych, uzyskuje się za pomocą róŻnych zabiegów mechanicznych, jak: kulkowanie, wałeczkowanie, krąŻkowanie, młotkowanie. Zabiegi te istotnie polepszają wytrzymałość zmęczeniową, zwłaszcza elementów z róŻnymi karbami.
Obróbka cieplna, hartowanie płytkie płomieniowe lub indukcyjne powiększają wytrzymałość zmęczeniową.
Wpływ nawęglania, hartowania i azotowania zmniejszają wraŻliwość materiału na działanie karbu prawie do zera i znacznie poprawiają wytrzymałość zmęczeniową
Wykres Wöhlera – Wytrzymałość zmęczeniowa okresowa Zn – jest to graniczne
napręŻenie, przy którym przekrój ulega zniszczeniu po określonej liczbie cykli obciąŻenia; Zg – granica zmęczenia, czyli największa amplituda napręŻenia przy której próbki nie ulegną uszkodzeniu w ciągu liczby cykli równej Ng.
Wsp. bezpieczeństwa δ.
Rzeczywisty współczynnik bezpieczeństwa δ – stosunek max. napręŻenia granicznego dla próbki do max. napręŻenia spiętrzonego w elemencie, określonego przez cykl roboczy,
POŁĄCZENIA WAŁU Z PIASTĄ
Klasyfikacja połączeń czop-piasta:
● kształtowe, w których zachodzi równowaŻenie przenoszonego
obciąŻenia siłami spójności łączników wiąŻących elementy główne złącza
(połączenie wpustowe, wielowypustowe, wieloboczne)
● kształtowo-cierne, w których zachodzi równowaŻenie przenoszonego
obciąŻenia siłami łączników (kształtowo) oraz siłami tarcia powstającymi na powierzchni styku elementów złącza w wyniku napięcia wstępnego (kliny wzdłuŻne płaskie, wpuszczane, styczne)
● cierne, w których naciski na powierzchni styku spowodowane odkształceniami spręŻystymi elementów złącza są źródłem sił tarcia równowaŻących obciąŻenie
(połączenie cierne cylindryczne i stoŻkowe, połączenia z pośrednimi pierścieniami zaciskowymi).
w w w . c h o m i k u j . p l / M a r W a g 9 8 7
połączenia wpustowe - wpusty są pasowane na zasadzie stałego wałka: N9/h9 w połączeniu spoczynkowym i F9/h9 w przesuwnym. Kształt oraz wymiary przekroju poprzecznego
wpustu są znormalizowane. Dla danej średnicy czopa dobiera się z normy wymiary
poprzeczne (b,h), a długość wylicza się z zaleŻności
połączenia wieloboczne – kształt oraz wymiary przekroju poprzecznego połączenia czworobocznego oraz trójbocznego są znormalizowane. Dla czworobocznego zaleca się przyjmować szerokość boku b0=0,75·d.
Połączenia czopowe cierne
Zalety:
● duŻa nośność w warunkach obciąŻeń statycznych i zmiennych
● bardzo dobre środkowanie piastyna czopie
● brak konieczności ustalenia poosiowego piasty
● łatwość wykonania oraz prostota elementówzłącza
Wady:
● duŻe napręŻenia montaŻowe
● osłabienie zmęczeniowe czopa
● wraŻliwość na działanie siły odśrodkowej oraz zmiany temperatury
● trudności w demontaŻu w przypadku połączeń bezpośrednich – cylindrycznych.
Zadanie Lamy - ZałoŻenia:
● czop i tuleja mają niezmienny kształt pierścieniowy
● rozkład nacisków na powierzchni stykujest stały i równomierny
● odkształcenia mają charakter spręŻysty
● pomija się napręŻenia wzdłużne (dwuosiowy stan napręŻeń)
Rozkład napręŻeń: σT – napręŻenia obwodowe, σR – napręŻenia promieniowe.
Główne funkcje elementów podatnych w budowie maszyn.
● wywieranie określonej siły z możliwością jej regulacji i pomiaru – np. płytkowe sprzęgła bezpieczeństwa;
● akumulowanie energii i wykonywanie określonej pracy mechanicznej – mechanizmy
zegarowe, napęd zabawek mechanicznych, podajniki (np. pocisków w broni palnej),
mechanizmy powrotne;
● minimalizacja obciąŻeń udarowych i okresowo zmiennych (resory, sprzęgła podatne skrętnie, kształtki i podkładki gumowe izolujące wzajemnie drgające podzespoły, zderzaki wagonów kolejowych).
Wielkości charakteryzujące elementy podatne
Sztywność - to pochodna obciąŻenia względem odkształcenia wywołanego tym odkształceniem: c=dP/df lub c=dM/dφ.
Charakterystyki: Są to wykresy odkształceń w funkcji obciąŻeń: P(f) lub M(φ).
Charakterystyki swobodne (bez tłumienia):
● prosta – elementy wykonane ze stali (stały moduł spręŻystości);
● progresywna – elementy z gumy lub specjalnie skonstruowane spręŻyste łączniki stalowe;
● degresywna – jak progresywna.
Tłumienie: Wszystkie elementy podatne gumowe i niektóre metalowe posiadają znaczną zdolność o rozpraszania energii odkształcenia poprzez zamianę jej na ciepło. Zamiana tej energii na ciepło moŻe odbywać się wskutek tarcia:
● wewnętrznego w tworzywie łącznika (guma, ciecz)
● zewnętrznego (np. resor wielopiórowy)
SPRZĘGŁA
Sprzęgła mechaniczne - to urządzenie do łączenia ze sobą dwóch wałów celem przeniesienia momentu skręcającego bez zmiany jego wartości i kierunku.
W ogólnym przypadku składa się z:
w w w . c h o m i k u j . p l / M a r W a g 9 8 7
● członu czynnego osadzonego na wale napędzającym;
● członu biernego osadzonego na wale napędzanym;
● łącznika
Funkcje:
● łączenie wałów o osiach leŻących na wspólnej prostej lub
● minimalizacja amplitudy zmiennego momentu skręcającego
● okresowe łączenie i rozłączanie
● przenoszenie momentu skręcającego tylko w jednym kierunku;
Rodzaje sprzęgieł ciernych:
● tulejowe z tuleją stoŻkową
● łubkowe
● pierścieniowe;
● tarczowe ze śrubami luźnymi
● odśrodkowe
● wielopłytkowe (wielotarczowe)
Sprzęgła rozruchowe.
Są to sprzęgła ułatwiające rozruch silnika poprzez rozłączenie jego wału i wału maszyny roboczej w czasie rozruchu. Jako sprzęgła rozruchowe, w przypadku silnika spalinowego, stosuje się sterowane z zewnątrz:
● sprzęgła cierne włączalne w ruchu;
● sprzęgła hydrokinetyczne (przy większych przenoszonych mocach). …
Sprzęgła bezpieczeństwa
Ich podstawowym zadaniem jest ochrona elementów układu przed nadmiernym wzrostem
obciąŻenia momentem skręcającym, mogącym powstać zarówno po stronie silnika jak i maszyny roboczej. Ich budowa umoŻliwia samoczynne rozłączenie członów sprzęgła pod wpływem jego przeciąŻenia momentem skręcającym.
Przykłady:
● najprostszym rozwiązaniem jest „bezpiecznik” w postaci kołka ulegającego ścięciu po przekroczeniu określonego granicznego Ms
● sprzęgło kształtowo-cierne przenoszące Ms za pomocą kulek dociskanych
spręŻynami do czaszowych wgłębień, tu po przekroczeniu granicznego Ms następuje
„wyskoczenie” kulek z zagłębień;
● kaŻde sprzęgło cierne.
WAŁY I OSIE
Wałem lub osią nazywamy element maszyny, na którym są osadzone elementy, wykonujące ruchy obrotowe lub oscylacyjne
Wał słuŻy do przenoszenie momentu obrotowego.
Oś nie przenosi momentu obrotowego, jest obciąŻona głównie momentem gnącym, słuŻy do utrzymania w zadanym połoŻeniu innych obracających się elementów maszyny i
przeniesienia obciążeń na łoŻyska lub uchwyty
Oś ruchoma obraca się wraz z elementami na niej osadzonymi. Oś stała jest utwierdzona nieruchomo w uchwytach
Krótka oś nazywa się sworzniem.
Klasyfikacja tarcia.
Ze względu na RUCH -spoczynkowe i kinematyczne (toczne i ślizgowe);
Ze względu na lokalizacje: zewnętrzne (suche fizycznie, suche technicznie) i wewnętrzne w płynach (płynne i graniczne) i w ciałach stałych (przy odkształceniach plastycznych i przy odkształceniach spręŻystych)
w w w . c h o m i k u j . p l / M a r W a g 9 8 7
Tarcie graniczne- jeŻeli warstewka smaru posiada grubość kilku drobin nazywamy ją warstewką graniczną, zaś tarcie – tarciem granicznym. Obecność warstewki granicznej zmniejsza znacznie zakres ścisłego styku metalicznego.
Tarcie mieszane jest połączeniem tarcia suchego, granicznego i płynnego. Tarcie suche- jest to tarcie powierzchni suchych, czyli takich, które są pokryte warstewką tlenków i par. Tarcie płynne-polega na oddzieleniu warstewek granicznych grubą warstwą swobodnych drobin smaru
Smar - nazywamy ciało wprowadzone między powierzchnie pary ciernej, charakteryzujące się duŻą adhezją do tych powierzchni i znikomą wytrzymałością na ścinanie, znacznie zmniejsza tarcie i zuŻycie. Smar spełnia istotną rolę w przenoszeniu obciąŻenia z jednego elementu na drugi. Z tego względu naleŻy go traktować jak kaŻde inne tworzywo
konstrukcyjne.
Penetracja, jest miarą konsystencji smaru stałego. Liczba ją określająca, to głębokość zanurzenia w smarze o temperaturze 250C znormalizowanego stoŻka w czasie 5 sekund, wyraŻona w dziesiątych milimetra.
Smarność, cecha smaru dająca mu zdolność do zmniejszania tarcia i ochrony przed zuŻyciem i zatarciem smarowanych powierzchni. Miarą smarności jest graniczne obciąŻenie, przy którym następuje zatarcie i zespawanie kul,(podczas badania na aparacie czterokulkowym), Wskaźnik lepkości - liczba określająca zmianę lepkości badanego oleju w zaleŻności od temperatury; w stosunku do lepkości przyjętych dwóch serii olejów wzorcowych
Warunki uzyskiwania tarcia płynnego.
Tarcie płynne w łoŻyskach moŻna uzyskać na zasadzie hydrodynamicznej lub
hydrostatycznej.
W hydrodynamicznej mamy dwa sposoby uzyskania tarcia płynnego:
a) ”klin smarny”,
b) „efekt wyciskania smaru”.
W hydrostatycznej - ciśnienie w warstewce smaru oddzielającej czop od panewki, wywołujemy przez pompowanie smaru pompą znajdującą się na zewnątrz łoŻyska.
Samonastawność łoŻysk - cel stosowania sposoby realizacji.
Stosuje się w celu uniknięcia spiętrzania nacisków na brzegach panewki
(czyli uzyskanie moŻliwie równomiernego rozkładu nacisków)
1- samonastawność na zasadzie kuli łoŻyskowanej ślizgowo w kulistym gnieździe
2- samonastawność toczna.
3- podparcie spręŻyste na falistej spręŻynie.
Zasady obliczania łoŻysk ślizgowych o tarciu płynnym.
Stosuje się załoŻenia upraszczające dotyczące:
• kształtowania szczeliny smarnej (cylindryczne o osiach równoległych),
• własności smarów (ciecz idealnie lepka, pominięte siły bezwładności działające na ciecz, lepkość jest stała),
• warunków brzegowych,
• rodzaju przepływu w szczelinie (przyjmuje się Że jest laminarny);
Obliczenia przeprowadza się wykorzystując bezwymiarowe wskaźniki podobieństwa
hydrodynamicznego o geometrycznego. Muszą być spełnione kryteria tarcia płynnego w łoŻysku.
Zasady obliczania łoŻysk ślizgowych o tarciu mieszanym.
w w w . c h o m i k u j . p l / M a r W a g 9 8 7
Przy obliczaniu posługujemy się wskaźnikiem p-v, który decyduje o przyroście temperatury i o zuŻyciu pary ślizgowej. pv=k∆tdop
k - współczynnik rozpraszalności ciepła, ∆tdop - dopuszczalny przyrost temperatury na powierzchni styku,
Własności smaru stosowany w łoŻyskach przy tarciu:
Płynnym:
•duŻa lepkość z jak najmniejszym uzaleŻnieniem od wzrostu ciśnienia,
•brak zanieczyszczeń,
•duŻa pojemność cieplna;
Tarcie mieszanym:
•duŻa smarność,
•odporność na wysokie
temperatury,
•brak zanieczyszczeń,
Wymagania stawiane materiałom łożyskowym
1)dobra odkształcalność,
2)odporność na zatarcie,
3)wytrzymałość na naciski,
4)wytrzymałość zmęczeniowa,
5)odporność na korozję,
6)dobre przewodzenie ciepła,
7)odpowiednia rozszerzalność cieplna,
8)korzystna struktura materiału,
9)dobra obrabialność,
10)niska cena.
Niektóre materiały na łożyska:
białe metale ołowiu, cynowe, brązy (cynowe, Al., Pb) spiŻe, stopy Al., miedzomosiądze.
Porównanie łoŻysk ślizgowych i tocznych.
Zalety: łoŻysk tocznych w stosunku do ślizgowych:
● mniejsze tarcie w chwili początku ruchu i mały wpływ prędkości obrotowej na tarcie;
● prosty sposóbsmarowania bez konieczności nadzoru;
● małe zuŻycie smaru;
● większa nośność w odniesieniu do jednostki szerokości łoŻyska;
● nie wymagają dotarcia;
● normalizacja wymiarów;
● wysoka jakość.
Wady: łożysk tocznych w stosunku do ślizgowych:
● ulegają łoŻyskom ślizgowym pod wzgl. cichobieŻności:
● przy silnych obciąŻeniach udarowych gdy łoŻysko się nie obraca;
● w wykonaniach dwudzielnych;
● przy dużych obciąŻeniach;
● jako łoŻysko wzdłuŻne do największych obciąŻeń;
● przy największych prędkościach obrotowych.
Podział łoŻysk tocznych
-Sposób określania obciąŻeń
• poprzeczne,
• wzdłuŻne,
w w w . c h o m i k u j . p l / M a r W a g 9 8 7
-kształt elementów tocznych
• kulkowe,
• walcowe,
• igiełkowe,
• stoŻkowe,
• baryłkowe
-liczba rzędów elementów tocznych
• rzędowe,
• 2-ędowe,
• 4-ędowe
-samonastawność
• nie posiadające samonast.,
• samonast. wewnętrznie,
• samonast. Zewnętrznie
Czynniki decydujące o doborze łoŻyska tocznego.
Potrzebna jest dokładna analiza warunków pracy, decydują:
● wartość, kierunek i charakter obciąŻenia;
● prędkość obrotowa;
● wymagania dokładności biegu i sztywności łoŻyska;
● wolna przestrzeń do dyspozycji;
● współosiowość gniazda i czopa;
● warunki montażu i obsługi;
● cena.
Trwałość nominalna łożyska tocznego –Jest to ilość obrotów w [mln] jaką w określonych warunkach pracy wykona 90% badanych łoŻysk, zanim na powierzchniach tocznych ukaŻą się pierwsze oznaki zmęczenia.
Nośność dynamiczna (ruchowa) łożyska tocznego.
Jest to wyraŻona w [N] wartość obciąŻenia, przy której łoŻysko uzyska trwałość nominalną równą 1mln obrotów.
Czynniki wpływające na nośność łoŻysk tocznych.
1) Konstrukcja łoŻyska
2) WarunkiobciąŻenia łoŻyska
3) Temperatura łoŻyska.
4) Prędkość obrotowa
5) Napięcie wstępne
6) Smarowanie i uszczelnienie łoŻysk
Który z przypadków obciążenia. ł.t.: p.ruch. wałka, czy p.ruch. osłony jest
korzystniejszy i dlaczego.
Bardziej niekorzystnym przypadkiem jest przypadek ruchomej osłony. Wówczas
nieruchomym, względem obciążenia jest pierścień wewnętrzny, na którym warunki
przylegania elementów tocznych są prawie zawsze gorsze.
Poza tym wskutek krótszego obwodu, liczba przetoczeń kulek przez kaŻdy punkt bieŻni wewnętrznej, na jeden obrót łoŻyska jest większa nie na bieżni zewnętrznej.
Tarcie w łoŻyskach tocznych.
Na straty tarcia w łoŻyskach tocznych składają się następujące straty:
● tarcia przy toczeniu;
● straty związane z dodatkowymi poślizgami elementów tocznych na bieŻniach;
● tarcia poślizgu elementów tocznych o koszyczek i obrzeŻa;
w w w . c h o m i k u j . p l / M a r W a g 9 8 7
● wentylacji;
● tarcia w uszczelnieniach wewnętrznych.
Zasady pasowania łoŻysk tocznych na wałkach i w oprawach (rozkład pól tolerancji głównych wymiarów łoŻyska, dobór pasowań, luzy, napięcie wstępne). Pasujemy ciasno ten pierścień łoŻyska, który obraca się względem obciąŻenia,
● w przypadku ruchomego wałka, pierścień wew. ciasno, pierścień zew suwliwy;
● w przypadku ruchomej osłony pierścień zew. ciasno, pierścień wew. suwliwy;
● w przypadku mieszanym – oba pierścienie ciasno.
Zasada łoŻyskowania wałów na łoŻyskach tocznych.
Podstawową zasada jest, aby tylko jedno łożysko było łoŻyskiem ustalającym wał w kierunku wzdłuŻnym, drugie i dalsze łoŻyska winny mieć swobodę (lub):
● przemieszczania się względnego pierścieni;
● przesuwu w przypadku ruchomego wałka;
● przesuwu pierścienia wewnętrznego na czopie w przypadku ruchomej osłony.
Do ustalania pierścieni wew. uŻywa się (lub):
● nakrętki;
● pierścienia Zegiera;
● tulei dystansowej;
● podkładki;
● tulei wciskowych.
Mocowania pierścieni powinny być pewne.
Sposoby ustalania łoŻysk tocznych na wałkach i w oprawach.
● nakrętka dociskająca pierścień do osadzenia na wale, nakrętkę zabezpieczono odginaną blaszką,
● pierścień spręŻynujący
● tuleja rozpręŻna.
Uszczelnienia łoŻysk tocznych:
● pierścień filcowy
● uszczelnienia kołnierzowe
● uszczelnienia labiryntowe;
● rowkowe;
● odrzutowe;
● kombinowane;
● wewnętrzne w łoŻysku, na łoŻysku.
PRZEKŁADNIE MECHANICZNE
Przekładnią nazywa się mechanizm słuŻący do przenoszenia ruchu obrotowego z wału czynnego (napędzającego) na wał bierny (napędzany).
Rozróżnia się przekładnie mechaniczne:
• cięgnowe (pasowe płaskie, pasowe klinowe, linowe i łańcuchowe),
• cierne,
• zębate.
Przełożeniem kinematycznym przekładni i12 nazywamy stosunek prędkości kątowej ω1 koła napędowego do prędkości kątowej ω2 koła napędzanego
Przekładnie dzielimy na reduktory i>1 i multiplikatory i<1.
Przełożenie może być stałe, skokowo zmienne lub zmienne w sposób ciągły (wariatorami).
w w w . c h o m i k u j . p l / M a r W a g 9 8 7
Koło toczne, koła odpowiadające walcom tocznym, przekrój poprzeczny walca tocznego, Walce toczne wyobrażalne walce pracujące bez poślizgu przekładni ciernej o tym samym przełoŻeniu i odległości między osiami co rozpatrywana para kół zębatych.
okrąg podziałowy-okrąg toczny wynikający ze współpracy danego koła zębatego z zarysem odniesienia (narzędzia). Odmierzamy na nim podziałkę nominalną.
podziałka-odległość odpowiadających sobie punktów sąsiednich zębów mierzona na obwodzie tego samego okręgu,
podziałka nominalna-podziałka rozpatrywana dla zębatki, którą moŻna traktować jako koło zębate o nieskończenie duŻej liczbie zębów.
Zarys odniesienia-zarys zębów zębatki z podziałką nominalną dla wszystkich kół zębatych, które mogą z nią współpracować.
podziałka toczna-jest to odległość odpowiadających sobie punktów sąsiednich zębów mierzona na okręgu tocznym.
Warunków poprawnego działania zazębienia:
Warunku stałości przełożenia - jest podział odległości międzyosiowej przez pkt biegunowy
„C” na dwa odcinki, których stosunek jest stały .
Warunku ciągłości zazębienia - oznacza, Że w kaŻdym momencie musi się stykać ze sobą co najmniej jedna para zębów przekazując ruch od koła napędzającego do napędzanego.
Postulat ciągłości zazębienia przyjmuje postać ε>1.
Zalety zazębienia ewolwentowego:
Linia przyporu jest linia prostą! Dzięki temu:
●zazębienie to jest zupełnie nieczule na zmianę odległości kół współpracujących;
● kierunek i wielkość sił międzyzębnych podczas współpracy zębów są stałe i nie powodują wahań obciąŻenia wałów i łożysk przekładni;
● narzędzia obróbcze mają proste kształty (prostoliniowa krawędź tnąca) i są stosunkowo łatwe do wykonania, ponadto są one uniwersalne – tym samym narzędziem moŻna obrabiać koła o róŻnych liczbach zębów.
Wady zazębienia ewolwentowego:
● współpraca w zazębieniu odbywa się między dwoma zębami o wypukłych owierzchniach boków, wskutek czego pole dolegania jest małe powodując stosunkowo duŻe naciski
powierzchniowe, co obniŻa trwałość;
● występują większe poślizgi niŻ w zazębieniu cykloidalnym, co nieznacznie zmniejsza sprawność;
● w niektórych przypadkach przy małej liczbie zębów koła nacinanego moŻe występować zjawisko podcinania zębów.
Zalety przekładni walcowe o zębach skośnych w porównaniu o zębach prostych?
● większa płynność zazębiania i wynikająca stąd większa cichobieŻność;
● większa zwartość przekładni wynikająca ze zwiększonej wytrzymałości zębów na
zginanie (siła miedzyzębna rozkłada się na większą liczbę zębów, zmniejszenie nadwyŻek dynamicznych obciąŻających zęby);
● moŻliwość uzyskania dowolnego rozstawu osi bez korekcji.
Wady:
● trudność normalizacji kół zębatych (roŻne β);
● nierównomierny rozkład nacisków międzyzębnych wzdłuŻ linii zęba ze względu na
zmienną sztywność zęba;
● siły wzdłuŻne obciąŻające wały i łoŻyska.
w w w . c h o m i k u j . p l / M a r W a g 9 8 7
Główne rodzaje uszkodzeń zębów w przekładniach zębatych i sposoby zapobiegania uszkodzeniom.
• złom doraźny- jest wynikiem jednorazowego przeciąŻenia zęba, np. prze uderzenie, gwałtowne zahamowanie.
• złom zmęczeniowy-jest rezultatem wielokrotnego (miliony razy powtarzanego)
obciąŻenia,
• pitting-(powstanie wyrw)-występuje w postaci pittingu początkowego, objawiającego się w formie bardzo drobnych jamek, albo w postaci pittingu niszczącego
prowadzącego w ostateczności do złamania zęba,
• zacieranie-powstaje wskutek działania drobnych zanieczyszczeń przedostających się wraz z olejem pomiędzy powierzchnie trące.
• zaŻeranie-występuje przy duŻej nadwyŻce temperatury wytworzonej przez zatarcie powierzchni zębów,
• odpryski lub rysy-występują wyłącznie na powierzchniach utwardzonych i są
objawem zmęczenia warstwy podpowierzchniowej.
• odkształcenia plastyczne-powstają na skutek przekroczenia granicy plastyczności często w przypadku interferencji zębów
w w w . c h o m i k u j . p l / M a r W a g 9 8 7